Атты халықаралық Ғылыми-əдістемелік конференцияның материалдары

205 
Статистикаға сəйкес, əйелдердің 10-15% -ы босанғаннан кейінгі депрессиядан зардап 
шегеді. Бірақ бұл диагноздың тек 3% ғана белгіленіп, емделеді. Босанғаннан кейінгі депрессия 
- əйелдің босанғаннан кейін бастан кешіретін физикалық, эмоционалдық жəне мінез-құлық 
өзгерістерінің күрделі қоспасы. Ол күрделі болып табылатын əртүрлі факторлардың кең 
ауқымының əрекетіне байланысты.Тақырыптың өзектілігі əйелдің мұндай жағдайы баламен 
эмоционалды қарым-қатынасты бұзатындығына, ананың жеке басына жəне отбасына теріс 
əсер ететіндігіне байланысты, сондықтан босанғаннан кейінгі депрессияның қалыптасуына 
əсер ететін факторларды анықтау уақтылы диагноз қою мен емдеуде маңызды рөл атқарады.
Stan.kz ақпарат агенттігі 2020 жылғы Еуразия арнасы арқылы жариялаған статистикасы 
бойынша елімізде 18 жастағы аналардың өлімі 34 пайызға өскен. Бұл 21 жастағы қыздармен 
салыстырғанда 5 есе жоғары көрсеткіш болып табылады. Мамандар əйел өліміне қатысты 
жағдайдың барлығы жүктілік жəне босану процессіне дайын болмауынан деп дабыл қағуда. 
Зерттеуге орташа жасы 27 жаста болған 30 əйел қатысты. Босанғаннан кейінгі уақыт - 2-
ден 6 аптаға дейін. 
Эмпирикалық зерттеуде Дж.Тейлор [5] бойыша мазасыздық деңгейін өлшеу əдісі жəне 
К.Леонхард пен Г.Шмишектің [3] характерологиялық сауалнамасы қолданылды. 
К. Леонгард пен Г. Шмишектің сипаттамалық сауалнамасы кейіпкердің екпінін, яғни 
кейіпкердің белгілі бір бағытын диагностикалау үшін қолданылады. Акцентуация-бұл бірдей 
жеке қасиеттер, бірақ патологиялық жағдайға көшу үрдісі бар[3]. 
Сауалнама 88 сұрақтан, белгілі бір сипатқа сəйкес келетін 10 шкаладан тұрады. 
Демонстрациялық (истероидтық) тип назардың орталығында болуға жəне кез-келген 
жағдайда өз мақсаттарына жетуге тырысады. Кептелу түрі əсер етуді кешіктіруге бейім, тым 
сезімтал, кекшіл. Педантикалық тип инерция мен психикалық процестердің қатаңдығымен 
сипатталады. Қозғыш түрі əлсіз БАҚЫЛАУДА, өз дискілері мен импульстарын басқарудың 
жеткіліксіздігінде көрінеді. Гипертимиялық түрі шамадан тыс көтеріңкі көңіл-күй, энергия, 
Тəуелсіздік, көшбасшылыққа деген ұмтылыс, тəуекелмен сипатталады. Дистимдік тип 
байсалдылықпен, баяулықпен, көңіл-күйдің төмендеуімен жəне ерікті процестердің 
əлсіздігімен сипатталады. Үшін кедергі отыр-боязливого түріне тəн көңіл-күй фоны төмен, 
қауіп, өзіне, жақындарына, робость, өзіне сенбеушілік, төтенше нерешительность. Жоғары 
түрі реакциялардың өсу қарқынының жоғары қарқындылығымен, олардың қарқындылығымен 
сипатталады. Эмоционалды түрі шамадан тыс сезімталдықпен, осалдықпен ерекшеленеді. 
Циклотимиялық түрде гипертимиялық фаза депрессиямен ауысады. 
Акцентуацияның пайда болу дəрежесі туралы қорытынды шəкіл бойынша мынадай 
көрсеткіштер негізінде жасалады: 0-12-қасиет көрсетілмеген; 13-17 – қасиеттің орташа 
айқындылық дəрежесі (тұлғаның акцентуациясының сол немесе өзге түріне бейімділік); 18-24 
– айқын екпіннің белгісі.
Дж. Тейлордың мазасыздық деңгейін өлшеу əдісі тақырыптың мазасыздық деңгейін 
диагностикалауға арналған. В. Г. Норакидзе енгізген алдау шкаласы демонстрация мен 
немқұрайдылықты бағалауға мүмкіндік береді. 
Сауалнама 60 мəлімдемеден тұрады, олардың əрқайсысы тақырып келісуі немесе 
келіспеуі керек.
Баллдарды есептеу кілтке сəйкес жүзеге асырылады. Кілтке сəйкес келетін жауаптар 1 
баллмен бағаланады. Ұпай саны қосылады[5]. 
Тест нəтижелерін бағалау:
- 41-50 балл алаңдаушылықтың өте жоғары деңгейінің көрсеткіші ретінде 
қарастырылады; 
- 26-40 балл алаңдаушылықтың жоғары деңгейін көрсетеді; 
– 16-25 балл-мазасыздықтың орташа (жоғары үрдіспен) деңгейі туралы; 
– 6-15 балл-мазасыздықтың орташа (төмен үрдіспен) деңгейі туралы; 
– 0-5 балл-мазасыздықтың төмен деңгейі туралы. 
Зерттеу бойынша нəтижелер: 

206 
К.Леонхард – Г.Шмишек сауалнамасының нəтижелері əйелдер тобы бойынша орташа 
есеппен 1-суретте көрсетілген. 
Сурет 1 - К. Леонгард – Г. Шмишектің сауалнамасы бойынша нəтижелер 
Сауалнама нəтижелері бойынша орташа мəнге сəйкес əйелдердің айқын демонстративті 
сипаты бар деп айтуға болады. Яғни, негізінен, олар жоғары белсенділікпен, үнемі ел 
назарында болуға, табыстан лəззат алуға, көзге түсуге ұмтылумен ерекшеленеді, олар 
репрессияға қабілеттілігінің жоғарылауымен ерекшеленеді. 
Сондай-ақ олар айтарлықтай айқын: қозғыштық (импульсивтілік, болжамдылық, 
жетектер мен импульстарды нашар басқару), гипертимия (гиперактивтілік, іскерлік, бастама), 
педантрия (психика инерциясы, мінез-құлық стереотипі), циклотимизм (гипертимиялық 
өзгерістермен көңіл-күйдің ауытқуы). жəне дистимиялық фазалар). 
Біршама айқын емес: алаңдаушылық (қорқақтық, үрей мен қорқыныш сезімі), 
эксальтация (эмоциялардың зорлық-зомбылық тəжірибесі), кептеліс (аффекттің сақталуы, 
қызғаныш, реніш, реніш). 
Ең азы, əйелдерге эмоционалдылық (əсерленушілік, терең мағыналық тəжірибе) жəне 
дистимизм (пассивтілік, пессимизм, депрессия) тəн. 
Дж.Тейлордың (В.Г.Норакидзе бейімдеген) əйелдердің мазасыздану деңгейін өлшеу 
əдісінің нəтижелері 2-суретте келтірілген. 
Диагностикалық нəтижелер сынақ нəтижелеріне сенуге болатынын көрсетті. Топта 
босанған əйелдерде жоғары бейімділікпен алаңдаушылықтың орташа деңгейі бар, олар тыныш 
эмоционалды күймен, көпшіл, қалыпты өзін-өзі бағалаумен сипатталады, бірақ кейде олар 
себепсіз мазасыздықты бастан кешіреді. 
Сурет 2 - Мазасыздық деңгейі əртүрлі əйелдердің қатынасы 
15,1
12,9
13,8
14
13,6
12,2
13,2
13,1
12,5
13,4
0
2
4
6
8
10
12
14
16
10,0%
30,0%
30,0%
20,0%
10,0%

жүктеу/скачать 6.73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: