Механикалық құрамы жеңіл топырақтарда егіншілікте дақылдарды тек қана жолақтап орналастыратын топырақты қорғайтын ауыспалы егісті қолдану негізінде жүргізуге болады, онда пар және бір жылдық дақылдар орналастырылған жолақтар көп жылдық екпе шөптер жолақтарымен кезектестіріледі. Механикалық құрамы жеңіл топырақтарда егіншілікте дақылдарды тек қана жолақтап орналастыратын топырақты қорғайтын ауыспалы егісті қолдану негізінде жүргізуге болады, онда пар және бір жылдық дақылдар орналастырылған жолақтар көп жылдық екпе шөптер жолақтарымен кезектестіріледі. Жолақтардын. ені құмайт және жеңіл саздақ топырақта 25 метрден, ауыр саздақ және саз балшықты топырақта 100 метрге дейін болады. Топырақ қорғайтын ауыспалы егістерді игеру және оларды сақтау мейлінше күрделі, айналым кестесін жасау қажет (3-сурет). Топырақ қорғайтын ауыспалы егістерді игеру және оларды сақтау мейлінше күрделі, айналым кестесін жасау қажет (3-сурет). Кей кездері шаруашылықты есеппен өмірінің 5-ші жылындағы шөптерді келесі жылы пішенге қалдырады, бұл дақылдарды мерзімі бойынша кезектестірудің бұрмалануына, айналымынын ұзаруына және топырақты қорғайтын ауыспалы егістің өнімділігінін, төмендеуіне әкеп соқтырады. 3-сурет. Бес танапты топырак қорғайтын он жылдық айналымды ауыспалы егістің схемасы. Еркекшөп егісі, бір жылдық екпе шөптер егісімен және пармен кезектестірілетін жолақтардың қолайлы ені 50 м тең болатыны таблицадан көрініп тұр. Тәжірибе мен практика көрсетіп отырғанындай, ауыспалы егісте бір жылдық дақылдар мен көп жыл-дық екпе шөптерді, сондай-ақ парды үйлестірген жағдайда, эро-зияны тіпті құмайтты жерлерде де тоқтатуға болады. Жолақтар эрозиялық қауіпті жерлерге негізгі жел бағытына көлденеңіңен кесілуі қажет.
Дақыл
|
Алғы егіс
| | | | |
жақсы
|
Қанағаттанарлық
|
Қанағаттанарлық
емес
|
Бидай
|
Екпе пар, шөп үшін себілетін бұршақ сұлы қоспасы, бірінші бидай пар бойынша
|
Бұршақ, жүгері, тары, арпа, сұлы, пардан кейін екінші бидай
|
Қарақұмық, 3 жылдан артық бидайды қайталап себу
|
Арпа
|
Екпе пардан кейін бірінші және екінші бидай, таза пар
|
Тыңайтылмаған таза пар, жүгері
|
Пардан кейін үшінші бидай, екінші бидай жүгері бойнша
|
Сұлы
|
Тыңайтылған таза пар
|
пардан кейін бірінші бидай
|
Арпамен бірдей
|
Қарақұмық
|
Тыңайтылған таза пар
|
Тыңайтылған пар бойынша бірінші бидай
|
Екпе пардан кейін екінші және үшінші бидай
|
Тары
|
Тыңайтылған таза пар, пардан кейін бірінші бидай
|
Тыңайтылған пар, бойынша екінші бидай
|
пардан кейін үшінші бидай
|
Бұршақ
|
Тыңайтылған таза пар,
пардан кейін бірінші бидай
|
Тыңайтылған пардан
кейін екінші бидай,
Тыңайтылмаған пар
|
пардан кейін үшінші бидай, бәрі дәнді (бидай, арпа, сұлы) жүгердің соң
|
Достарыңызбен бөлісу: |
