Аяган Еркiн Сагынтайулы «Білім берудегі менеджмент» пәні бойынша Дәрістер курсы мамандығы: «5B011200-Химия, 5B011000-Физика» Қарағанды 2018 1- лекция
Басқару – бұл мақсаттылық әсер үрдісі немесе ұйым (М. Марков). Басқару
жүктеу/скачать 148.49 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Басқару
| Басқару – бұл мақсаттылық әсер үрдісі немесе ұйым (М. Марков).
Басқару – бұл нәтижесінде алдын-ала дайындалған мақсатқа жететін әсердің жиынтығы (Л.Б. Ительсон). Басқару - бұл субъектінің объектіге бағытталған әсері және әсер ету нәтижесінде объектінің өзгеруі (А.В. Филипов). Басқару – жоспарланған ұйым арқылы қоғамдық байланысты саналы реттеу, адамдардың іс-әрекетін рационализациялау және тұлғаны қалыптастыру (Л.П. Буева). Басқару – объектіге мақсатты әсер ету, оның қызметін жақсартуды басқару немесе қабылданған критериилермен байланысын дамыту. (В.И. Каган., И.А. Сыченик). Берілген анықтамалардың негізінің әртүрлілігіне қарамастан, басқару ерекше іс-әрекет түрін көрсетеді, яғни субъектімен іске асқан басқару, ол- берілген мақсатқа объектінің қозғалысын қамтамасыз ету. Басқару мәселесінің әртүрлі аспектісін жаңартуда жүйенің құрылымдық ерекшелігін ескерген жөн. Қандай да болмасын күрделі деңгейдегі жүйені ұйымдасқан толық жиынтықтың негізгі бейнесі ретінде көрсетуге болады жүйенің ішіндегі күрделі бөлігін. Әрбір жүйе бөлігі өзіне одан да жеңіл жүйені қалыптастыратын өзарабайланысқан компоненттердің тізімін қосады. Бұндай иерархия нақтылы жағдайда басқару объектісін анықтауға көмектеседі. Басқарудың ерекше белгісі жүйенің барлық бөлігінде емес бір жағдайдан екінші жағдайға ауысу және себепті-тергеулі байланыс жоғары дәрежеде көрінетін күрделі қозғалмалы жүйеде ғана болады. Басқару көзқарасымен қарағанда, педагогикалық жүйе келесі үлгімен құрылуы мүмкін: басқарудың объектісі және субъектісі, біріккен іс-әрекет пәні, педагогикалық коммуникацияның құралы және оқыту мақсаты. Олардың барлығы бір-бірімен байланысты, және оның өмірлік іс-әрекетіне әсер етпес үшін жүйеден ешбір элементті алып тастауға болмайды. Басқарудың субъектісі мен объектісі педагогикалық жүйенің негізгі элементі ретінде шартты белгіні қолдайды, басқару деңгейінде оның иерархиялық орны жоғары немесе төмен тұрғанына байланысты педагогикалық үрдістің әрбір қатысушысы субъектінің де объектінің де рөлінде бола алады. Сонымен бірге, оқу үрдісінде басқарудың субъектісі ретінде әрбір қатысушының позициясы адамды объектіден субъектіге айналдыратын педагогикалық жүйенің өзіндік мақсатымен беріледі, оның қалыптасуы өзін-өзі басқаруға қабілетті және өз бетімен жұмы жасауға белсенді. Педагог пен оқушының белсенді позициясы олардың әрқайсысының өзінің іс-әрекетінде және жүріс-тұрысында, сонымен бірге басқалардың да іс-әрекетінде басқарудың субъектісі ретінде шыға алатындығынан тұрады. Педагогикалық жүйенің қызметі мен дамуы стихиялы түрде болмайды. Оларда болатын өзгеріс басқарудың арқасында ретті мінездемені көрсетеді. Құрылымдық-қызмет компонентінің реті, олардың интеграциясы мен бірлескен әрекеті қоршаған ортамен басқарудың өзінің жеке органдары мен механизмдері арқылы қамтамасыз етіледі. Бұндай жағдайда педагогикалық жүйе өзін-өзі басқару жүйесі ретінде шығады. «Субъект-объект» қатынасының жүйеге әсер етуінің арқасында, басқарудың ұйымдастыру мен қалыптастыру үрдісінде іс-әрекеттің әртүрлі түрімен субъектіні басқару пайда болады. Басқару типінің әлеуметік жағдайына қарамастан, субъект – субъектілі қатынас қандай болса да жүйенің қатысты болады. Сондықтан, болашақта оның процессуалды және мазмұнды белгісін дұрыс ашу үшін, басқару үрдісінің маңызын анықтауда бұл қатынастардың ерекшелігі саналған жоқ. Барлық белгілі ізденістердің көбісі алдымен үрдістің негізгі заңдылықтары, мазмұны және маңызын анықтауға бағытталған. Бірақ та бұл мәселенің толық біркелкі шешімі әлі күнге дейін болған жоқ. Бұның себебі, басқару үрдісі жүйенің екі негізгі типінен тұрады: «субъект - объект» және «субъект - субъект» бір-бірінен бөлек қарастырылады. Бірінші жағдайда басқарудың барлық жүйелерінде табылатын психологиялық факторларды қоспай, олар тек қана басқарудың жалпы теориясының негізгі жағдайымен басқарылады. Екінші жағдайда, міндетті түрде басқарудың жалпы теориясындағы принциптері мен жағдайы оның спецификасының есебіне қарамай, «суъект - субъект» жүйесіне ауысады. Бұл байланыста этикалық және психологиялық мәселелермен байланысты басқару іс-әрекетінде шешілетін сұрақтар жұмысқа қызығушылықты арттырады. (Антонюк В.И., Русинов Ф.М., Фаткин Л.В., Белоусов Р.А., Вендров Е.Е., Ломов Б.Ф., Генов Ф., Грищенко К.К., Кузьмин Е.С.). Адамсыз, анық айтқанда оның іс-әрекетінсіз жүйенің қалыптасуын, ол қандай деңгейде болмасын айту мүмкін емес. Берілген жүйе түрінде тек қана «субъект – объект» типтерінің байланысы ғана жазылмай, «субъект - объект» арақатынастары қалыптасады және дамиды. «Адам-адам» жүйесіндегі басқару ең алдымен осы қатынастарды реттеуге бағытталған және индивидтің жеке қасиеттерінің қалыптасуына әсерін тигізетін шартты жарықтандыру толығымен қарастырылған деп айтуға келмейді. Көрсетілген жүйеде әрқашан жетекші мен бағынушының бары түсіндіріледі. Педагогикалық менеджменттің компонентерінің жүйе үлгілерінің категориясына келесі анықтамалар жатады: жүктеу/скачать 148.49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|