Қазақ ЖӘне түрік халықтарындағы орнитонимді тілдік бірліктердің лингвоелтанымдық сипаты

1 

Bahar gelmeyince bülbül ötmez. 

Көктем  келмейінше,  бұлбұл  да 

сайрамас. 

2 

Bülbülle  konuşan  güllüğe,  kargayla 

konuşan küllüğe. 

Бұлбұл  гүлмен  тілдесер,  қарға 

күлмен тілдесер. 

3 

Bülbülün  gözü  gülde,  tavuğun  gözü 

külde. 

Бұлбұлдың  көзі  гүлде,  тауықтың 

көзі күлде. 

4 

Bülbül kafesi ile kimse doymaz. 

Бұлбұл жегеннің қарны тоймас.  

5 

Misafırı  horoz  olanın  anbarında 

buğday kalmaz. 

Қонағы 

қораз 

болғанның 

қорасында бидай қалмас.  

6 

Horozun uçacağı yer küllüğe kadardır.  Қораздың ұшқаны жерге дейін. 

7 

Bir çöplükte iki horoz ötmez. 

Екі қораз бір бұтақта шақырмас.   

8 

Arkası  yara  olan  hayvan  karganın 

nereden geldiğini bilir. 

Арқасы 

жараланған 

жануар 

қарғаның  қайдан келетінін біледі.  

9 

Karga karganın gözünü oymaz. 

Қарға қарғаның көзін шұқымас. 

10  Karga  yavrusuna  bakmış,  ah  benim 

ak-pak evladım demiş. 

Қарға баласын аппағым дер.  

11  Kazla yarışan tavuğun arkası yırtılar.  Қазбен  жарысқан  тауықтың  арты 

жыртылар. 

12  Et olsun da leylek eti olsun. 

Ет  болса  да,  дегелектің  еті 

болсын. 

13  Şaşkın ördek kıçından dalar. 

Сасқан үйрек артымен жүзер.  

14  Herkesin serçesi kendine bülbüldür. 

Әркімнің 

торғайы 

өзіне, 

бұлбұлдай көрінер көзіне. 

15  Kedinin  kanadı  olsaydı  serçenin  adı 

kalmazdı. 

Мысықтың  қанаты  болса,  торғай 

құстың аты да қалмас. 

16  Kırk serçedenbirkaziyi. 

Қырық торғайдан бір қаз артық. 

17  Serçeilekonuşanınsesisemadangelir. 

Торғаймен  тілдескеннің  даусы 

көктен шығар.  

18  Şahin küçük ama payını ele vermez.  

Сұңқар кіші болса да, сыбағасын 

бермес.  

19  Tavuk  var  kazdan  güzel,  gelin  var 

kızdan güzel. 

Тауық бар қаздан сұлу, келін бар 

қыздан сұлу. 

20  Tavuğun sadakası bir yumurta. 

Тауықтың 

садақасы 

бір 

жұмыртқа.  

Түрік  тіліндегі  kene  gibi  yapışkan  (кенедей  жабысу),  yılan  gibi  soğuk 

(жыландай суық), arı gibi çalışkan (арадай еңбекқор), tilki gibi kurnaz (түлкідей 

қу),  kedi  gibi  nankör  (мысық  секілді  рақметі  жоқ),  eşek  gibi  inatçı  (есектей 

табандылық таныту), deve gibi kinci (түйедей кекшіл), köpek gibi sadık (иттей 

адал  болу)  тақылеттес  қалыптасқан  тұрақты  теңеулердің  қатарын 

орнитонимдерден өрбіген теңеулер мен метафоралар да толықтырып отыр [5]. 

(Кесте 3). 

жүктеу/скачать 233.41 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: