Қазақ мемлекеттік қыздар

При изучении темы «Подготовка ребенка к поступлению в школу и определение его функциональной готовности к школьному обучению» обращают внимание на следующие моменты. Необходимость подготовки детей к школе, умение определять их функциональную готовность к поступлению в школу, иметь представление о социально-психологической и интеллектуальной готовности детей, усвоить понятие школьная зрелость.

1.В начале работы необходимо осветить актуальность подготовки детей к школе.

2.Функциональная готовность детей к школе (школьная зрелость) определяется на основании критериев. В работе следует описать основные критерии: медицинские критерии, физическое развитие, работоспособность, развитие речи, нейродинамики и др.

3.Следует раскрыть содержание понятия социально-психологической и интеллектуальной готовности детей к школе.

Ребенок может быть признан готовым, условно готовым и неготовым к обучению в школе. Необходимо подробно остановиться на характеристике этих понятий.

В заключение следует отметить, что от готовности ребенка к школьному обучению зависит выраженность адаптационного синдрома.

При изучении темы: «Состояние здоровья и физическое развитие детей дошкольного возраста» актуально рассмотреть вопросы закономерностей и оценки физического развития детей, ознакомиться с главными критериями и принципами оценки физического развития ребенка, приобрести навыки в выявлении детей, имеющих отклонения в физическом развитии и определить причины возникновения этих отклонений.

1. Необходимо отметить, что рост и нарастание массы тела у детей идут не равномерно, а волнообразно, и в связи с этим объяснить возрастные и сезонные колебания физического развития детей.

2.В процессе роста организма изменяются и пропорции тела – указать наиболее и наименее интенсивно растущие части тела ребенка.

3.Необходимо остановиться на основных параметрах физического развития детей – длина тела, масса, окружность грудной клетки, головы, степень развития мускулатуры, особенности осанки, форма ног, стопы.

4.Показать на примере параметры физического развития детей дошкольного возраста, оценить их путем сопоставления индивидуальных показателей с возрастными стандартами.

5.Определить возможные причины возникновения этих отклонений, указать наиболее серьезные отклонения физического развития детей (низкий рост в сочетании с низкой массой тела и высокая масса тела при любой длине тела). Возможные причины отклонений физического развития у детей дошкольного возраста могут быть связаны с характером питания, образом жизни ребенка, его физическим здоровьем, а также воздействием факторов внешней среды.

В заключении должны быть отражены степень физического развития ребенка и гармоничность.

Исходя из вышесказанного, система кредитных технологий обучения основана на кропотливой методической, учебно-научной и организационной работе, направленной на обеспечение студента всем спектром информационной и методической поддержки. Основные усилия преподавателя должны быть направлены на выполнение требований общеобязательного стандарта и соответствующую организацию самостоятельной работы студента.

1. 
   Белкин Е. Л. , Педагогические основы организации самостоятельной работы студентов в вузе 2002, Орел ОВВКУС
   
2. 
   Лаврентьев Г.В., Лаврентьева Н.Б., Инновационные обучающие технологии в профессиональной подготовке специалистов, 2002, Барнаул Алт. Ун
   
3. 
   Чучалин А., Кредитно-рейтинговая система, Журнал "Высшее образование в России" №3, 2004
   

ТҮЙІНДЕМЕ

Данный вид занятий-лекции, и семенарско-практические занятия- относится к наиболее действенным и эффективным типам обучения, стимулирует творческий подход и самостоятельность со стороны студентов.

Среди положительных результатов применения электронных презентаций на лекциях и практических занятиях для студентов можно выделить следующие: /2/

1. 
   Повышается информативность и эффективность изучаемого материала при его изложении, в виду того, что у студентов задействованы зрительный и слуховой анализатор восприятия;
   
2. 
   Увеличивается выразительность, наглядность и зрелищность подаваемого материала. В виду того, что презентация представляет весь отобранный и подготовленный преподавателем материал в концентрированном, сжатом виде, то сразу акцентируется внимание студентов на самые существенные моменты.
   
3. 
   Подготовка электронных презентаций способствует повышению методического мастерства преподавателя, что является одним из главных условий повышения качества знаний;
   

Как показывает практика, достаточно интересной темой для проведения лекций и семинара-презентации является проблема детской заболеваемости. Общий сценарий проведения семинара-презентации обдумывается и разрабатывается преподавателем. На данную тему читается лекция. Выделяются основные моменты - это:

1. 
   Защитные факторы организма детей.
   
2. 
   Причины возникновения заболеваний у детей;
   
3. 
   Основные признаки заболевания;
   
4. 
   Профилактика заболеваний;
   
5. 
   Прививки.
   

При изучении раздела « функциональная готовность детей к школе» каждой студентке предлагается самостоятельно подготовить презентацию одной статьи из списка рекомендуемой преподавателем литературы. При этом обсуждение представленного материала происходит в группе в виде семинара. Заранее доводятся до сведения студентов оценочные критерии: содержательная сторона выступления, инновационный подход, умение задавать вопросы и отвечать на них, индивидуальные достижения и минусы. Эти критерии заставляют студентов учиться выделять суть проблемы, продумывать свои доклады, четче излагать материал.

Очень интересным бывает обсуждение выступления. Занятие предполагает создание хорошей рабочей атмосферы: внимательное слушание и анализ выступлений, по мере необходимости возможны постановка вопросов перед группой и определение результата работы студентки, выделяя наиболее удачные моменты и недостатки в выступлении, в соответствии с оценочными критериями. Данный метод ценен тем, что он позволяет привлечь к работе на семинаре практически всех студентов группы. В результате на занятии используются различные информационные технологи с использованием документов, фотографий, иллюстраций, репродукции картин, схемы и др., что способствует расширению и углублению знаний. Это позволяет в наглядной форме показать необходимость создания оптимальных гигиенических условий среды детских образовательных учреждений, способствующие правильному росту и развитию детей дошкольного возраста.

Занятие становится более интенсивным, соединяет речь со зрительным образом и усиливает процесс восприятия и запоминания.

Включение вопросно-ответной формы работы и элементов анализа, способствует воспитанию внимательности, умению слушать, замечать достоинства и недостатки в ответах товарищей, ставить вопросы, анализировать ответы. Кроме основных преимуществ, достигаются и дополнительные: студенты работают более сплоченно, повышается интерес к предмету, выявляются лидеры. /3/

Таким образом, бесспорно, на сегодняшний день внедрение электронных презентаций в практику организации лекций и семинарско-практических занятий в вузах является одним из методов повышения качества высшего образования.

1. 
   Образцов П.И., Психолого-педагогические аспекты разработки и применения в вузе информационных технологий обучения, М., 2000
   
2. 
   Фролова Н.Х., Педагогические условия обучения студентов педагогического вуза с применением мультимедийных технологий, Киев, 2001
   
3. 
   Угольков В.В., Компьютерные технологии как средство обучения  в вузе, М., 2004
   

ТҮЙІНДЕМЕ

В статье говорится о значениях использования различных презентаций в процессе обучения курса «Основы педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста»

Студенттерге кәсіби бағыттылықты қалыптастыру жолдарының бірі – білім беру үрдісінде олардың өзіндік жұмыстарын күшейту. Сол себептен де кәсіби бағыттылықты қалыптастыруда өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруды негізгі мәселелерінің бірі ретінде қарауға тура келді. Студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру арқылы олардың кәсіби бағыттылығын қалыптастыруға жағдай туады.

Өзіндік жұмыс мәселесі бойынша біршама алыс және таяу шетел ғалымдары өз зерттеу жұмыстарының нысанасы еткен. Жоғары оқу орындарында студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастырудың ерекшеліктерін Г.Ахметова, Н.Асанов, А.К.Садыкова, К.Л.Гончарова қарастырды.

Жоғары оқу орындарында мамандарды кәсіби даярлаудың теориялық, ғылыми, дидактикалық, әдістемелік негіздері және олардың кәсіби даярлығын қалыптастыру мәселелері Ш.А.Абдраман, А.Р.Анасова, Ы.А.Нәби, Ш.Т.Таубаева, Р.И.Бурганова, Б.Т.Кенжебеков, Қ.М.Кертаева, М.Кұрманов, М.А.Лигай, М.С.Мәлібекова, А.А.Саипов, Г.Ж.Меңлібекова, О.Ү.Мұсабеков, О.С.Сыздықов, К.М.Беркимбаев, Р.С.Омарова, Г.К.Нұртаева, А.Н.Тесленко және т.б. ғалымдар еңбектерінде зерттелген.

Қазіргі таңда жоғары оқу орындарында білім берудің кредиттік жүйеге көшуімен байланысты студенттердің шығармашылық әрекетін, білімді өздігінен ізденіс арқылы табудың жолын, жалпы педагогикалық принциптерді басшылыққа алу біліктіліктерін көтеру мәселесі қойылып отырғандықтан, білім беруді ұйымдастырушы-оқытушы мен білім алушы-студенттер арасындағы қарым-қатынас дәрежесі мүлдем басқаша жаңа деңгейге көтерілді. Осының негізінде оқыту әдістері мен оқу әрекеттері түрленіп, өзіндік жұмыстың құрылымы да, мазмұны да, оны ұйымдастыру-дың педагогикалық-психологиялық мақсаты да кешенді түрде өзгеріске ұшырады.

Кәсіби бағыттылықты қалыптастыруда өзіндік жұмыстардың маңызы орасан зор. Студенттің өзіндік жұмысы – бұл студенттің дидактикалық тапсырмаларды өзінше орындауға, танымдық әрекеттерге қызығушылығының қалыптасуына және нақты бір ғылым саласында білім жинақтауына бағытталған студенттің оқу әрекетінің ерекше түрі.

Студенттің өзіндік жұмысы – жоғары оқу орнының оқыту үдерісінде студенттердің өзіндік әрекетін ұйымдастыру мен басқарудың ерекше бір құралы. Олай болса кредиттік оқыту жүйесінің жоғары мектепте ендірілуі және СӨЖ-дің үлесінің артуы оны белсендіруге баса көңіл аудартады.

Студенттің өзіндік жұмыстарын ұйымдастырудағы қызметі: өз әрекетін өзі ұйымдастырушы; өз бетімен ізденіп, шығармашылық әрекет жасаушы; өз тағдырын өзі басқарушы.

Студенттің өзіндік жұмысы - кез-келген пәнді оқуға өзіндік жұмыстың орындалу әдістерінің қалыптасуына бағытталғанымен, бұл жұмыс – студенттің ғылыми, оқу кәсіби құзырлылығын қалыптастырып, мәселелерді өзіндік шешуіне оңтайлы шешімдерді қабылдауға, дағдарыстық жағдайлардан шығуға арналған.

Педагогикалық-психологиялық тұрғыдан алсақ, өзіндік жұмыстың қай түрі болса да, оның студенттердің оқу әрекетіне жататыны белгілі. Ал оқу әрекетін ұйымдастыру оқытушының шеберлігін, студенттердің қызығушылығын тудыруын, олардың алдына мақсат қоя білуін, мақсатты шешуге жағдай жасауын, оны кәсіби тұрғыда шешетіндей міндет жүктеуін қажет етеді. Бұл өзіндік жұмысқа байланысты оқытушыға жүктелетін мәселе болса, енді тікелей студенттің әрекетіне байланысты мәселе-мақсатты әрекет ету, ойлану, ой қорыту, дұрыс шешім қабылдау, нақты нәтижеге қол жеткізу. Осындай құрылымнан тұратын өзіндік жұмыс нәтижесінде студент өздігінен білім алудың көзін ашады, кәсіби бағыттылығы қалыптасады.

Қазіргі таңдағы жоғары оқу орындарында жүргізіліп отырған өзіндік жұмыс түрлері баршылық болғанмен: біріншіден, оның мазмұнын ашу, екіншіден, оның құрылымын нақтылау, үшіншіден, өзіндік жұмысты ұйымдастыру әдістерін жетілдіру, төртіншіден, оны бағыттай отырып, кәсіптік шеберлік деңгейіне көтеру жақтары жетіспей келеді.

Студенттердің өзіндік жұмысына берген түрлі анықтамаларды саралай келе, студенттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ)– жоғары мектептің оқу үдерісінде студенттің өзіндік әрекетін ұйымдастырудың және басқарудың ерекше құралы деп есептейміз. Ғылыми әдебиеттерде ол оқытудың құралы, оқу-ғылыми танымның формасы, шығармашылық ойлау әдісі ретінде де қарастырылады.

Өзіндік жұмыстың түрлері көп болғанымен, оның студенттердің кәсіби бағыттылығын қалыптастыруға бағытталған түрлерін, оны орындауға жұмсалатын уақытты және нәтижесін айқындайтын критерилерін саралаудың да өзіндік ерекшелігі бар.

Педагогикалық-психологиялық тұрғыдан алсақ, өзіндік жұмыс студенттің оқу әрекетіне ене отырып, студенттің алдына мақсат қоя білуін, мақсатты шешудің жолын іздеуін, әрекет етуін, ойлауын, ой қорытуын, нақты нәтижеге қол жеткізуін қамтамасыз ететіндігі белгілі.

Студенттердің кәсіби бағыттылығын қалыптастыру мәселесі қазіргі уақытта күрделі мәселелердің бірі болып отыр. Себебі студентердің кәсіби бағыттылығы бойынша жақсы жүмыс жүргізілсе білікті кадрлар ағымын дайындауға кететін шығындар төмендейді, еңбек өнімділігі жоғары болады, ең алдымен өз мамандығынан қанағат алу, денсаулығын сақтау тұрақты болады.
ТҮЙІНДЕМЕ
Мақалада студенттердің кәсіби бағыттылығын қалыптастыру жолдары туралы айтылады.

РЕЗЮМЕ
В статье раскрываются пути формирования профессиональной направленности студентов.

Салт-дәстүрлер ұлттың ұлт болып қалыптасуымен бірге дамып келе жатқан тарихи және көне процесс. Ол ұрпақ тәрбиесінен, мәдени тұрмысы мен шаруашылық тіршілігінен көрініс беретін құбылыс.

Әдептілік негіздері – дәстүрлер мен әдеп – ғұрып, салттар. Дәстүр, әдет-ғұрып пен салт-сана қоғамдағы әлеуметтік қатынастар түрлерін, қоғамның мәдени денгейін көрсетумен қатар, тәрбие талаптарының негізін құрайды, адамдардың қоғамдасып өмір сүруінің және ұйымдастыруының маңызды формаларын көрсетеді.

Бастауыш сыныптарда ұлттық тәлім-тәрбие беруде “Әдеп әліппесі” пәнінің маңызы зор. Осы пәннің алғашқы бағдарламасы және оқулықтарын дүниеге келтірген ғалым-педагогтардың С.Қалиев, Ә.Табылдиев және т.б. еңбегін ерекше атап өту жөн.

Олардың пікірі бойынша, “Әдеп әліппесі” пәнінің мақсат міндеттері мен мазмұны мынадай бағытта болуға тиісті.

“Әдеп әліппесі” пәні жас ұрпақтың есті, еңбек сүйгіш, адал, әділ, ізетті де шабытты азамат болып өсуіне игі ықпалын тигізетіні бақылау нәтижесінде анықталады. Алайда, аталмыш пен мазмұны арқылы ХХІ ғасырда өмір сүріп, еңбек ететін саналы азамат тәрбиелеудегі қоғамдық сұраныс толық орындалмайды. Сондықтан, ата дәстүріміз кешенді түрде жаңғыртып, бүгінгі педагогикалық талаптарға сай қолдану ләзім. Ол үшін, мектептегі барлық пән мазмұнына мүмкіндігінше халық педагогикасын ықшамдап орынды енгізу.

Халқымыздың ұлдары мен қыздарының санасына сіңіріп, салт-дәстүрін сақтауға, әдет-ғұрпын кеңінен қолдануға үйрету үшін әр сабақта тиісті жерінде пайдалана отырып қалыптастыруымыз керек.

Оқушы өзінің жеті атасын біліп, оған қосымша атаның өсу, өмір сүру жолын, елді қорғаған қазақ батырларының ерлік жолын, халықтың әні мен күйін, термешілерін білуге тиіс.

Осы мақсатқа орай 4-сыныптың қазақ тілінен өткізілген «Мақал-мәтел» тақырыбына оқушыларға төрт түлік малға, достыққа, бірлікке, еңбекке байланысты мақал-мәтелден білетіндерін айтқыздым, мағынасын түсіндірдім. Өтілетін тақырыпқа байланысты оқушыларға алдын ала тапсырма беріліп, оны дәптерлеріне жазып, жаттап келу тапсырылды.

Төрт түлік туралы өлең-жырлар, мақал-мәтелдерді көп айтқан қатардың жеңімпаз болатындығы ескеріліп, ол малдардың бізге қандай пайдасының барын, олар туралы жұмбақтар шешілуі айтылды.

Арнаулы «Білім мен салт-дәстүр сыны» атты жасалған қалталардан оқушылардың өз қалауы бойынша карточкалар алынып, бірі – сабақтың негізгі тақырыбына байланысты сұрақ та, екіншісі – халықтық дәстүрге байланысты сұрақтар қойылды.

Жер жүзінде екі мыңнан астам ұлттар мен ұлыстар тіршілік етеді десек, солардың әрқайсынының өзіне ғана тән әдет – ғұрыптары, салт – дәстүрлері бар. Олар халық мәдениетінің аса мәнді құрамдас бөлігі, одан сол халыққа жататын адамдар мәдениетінің денгейі, рухани байлығы, басқа ұлттар мен ұлыстардан , халықтардан айырмашылығының барлық белгілері айқын танылады. Сонымен қатар салт – сана, дәстүр қатып – сіңген, мәңгі өзгермейтін нәрселер емес, елдің экономикасының, мәдениетінің өркендеуімен бірге олардың озықтары одан әрі дамып, жаңғыра түседі, тозықтары қолданыстан қалып, ұмыт бола береді.

Дәстүр ұғымы барлық халықтарда бар. Ол тарихи негізінде қалыптасып, ұрпақтан – ұрпаққа берілетін әдет – ғұрып, жалпыға бірдей тәртіп, әдет - инабат нормасы болып табылады. Дәстүр өзінің негізі мен қалыптасуы, өмір сүру жағынан барынша ұлттық сипатта болады, әрбір халық жалпы адамзат мәдениетіне санасымен үлес қосады.

Дәстүрлердің жалпыға ортақ ең маңызды қызметі – адамдар арасындағы өркендеп және өзгеріп отыратын тұрақтылықты ретке келтіріп отыру болып табылады.

Тұрақтылық болмаса, даму да болмайды. Демек, дәстүрсіз қоғамдық қатынастардың қалыптасуы, дамуы, өзгеруі мүмкін емес. Тұрақтылықты реттей отырып, дәстүр қоғамдық болыстың ең маңызды негізін түзеді. Қоғамдық қатынастар тарихи дамудың әрбір жаңа сатысында сақталып қана қалмастан, өзгеріп, жаңара береді. Сөйтіп, дәстүрлер арқылы қайта жаңғыру пайда болады, ескі қатынас түрлерінен қазіргі және болашақтағы қатынас түрлері келіп шығады. Соның нәтижесінде әрбір жаңа ұрпақ өткен ғасырлар мұрасының әсеріне ұшырап, оған өндіріс тәсілдері мен оған сәйкес келетін өндірістік қатынастарды реттеу формалары ғана емес сонымен бірге қоғам мүшелерін өзімшілдіктен, томаға тұйықтықтан құтқаратын құрал деп есептейді.

Дәстүрдің тағы бір қызметі – жақындастыру. Бұл жерде дәстүр әлеуметтік бірлікті қалыптастырудың құралы және ұйытқысы, ережесі сипатында көрінеді. Мұның тарихтағы айқын мысалдарының бірі – рулық қауымдастықтар, олардың ауыз бірлігі, тұтастықтарын ақтауға ұмтылушылық. «Кімнің жерін жайлайсың, соның жырын жырлайсың» деген мақал соған байланысты айтылған. Шынында да, дәстүр жақындастырады, араластырады, біріктіреді. Сонымен қатар оның қоғамилығы кейде тікелей емес, сырттай, жанамалай да көрініс береді.

Дәстүр, салт – сана, әдет – ғұрып – жалпының ортақ игіліктері. Өйткені өз елінің , халқының ортасында өмір сүре отырып, оның салт – сана, әдет – ғұрыптарынан тысқары тұратын адам жоқ. Тегінде осындай адам бола қалғаның өзінде оның басқа бір халықтың дәстүрімен тоқайласуына, яки санасуына тура келеді. Өйткені адам қоғамда өмір сүреді, ол қоғам оған өзінің әдептілік-тәрбиелік қағидаларын, көнеден орныққан жол-жосынды орындауды, сақтауды талап етеді.

Егеменді ел жастарының санасын ұлттық ұлағатты қасиеттерді сіңіре білу дәстүрінің мәні зор. Ақынжанды, ақжарқын, шешен, өнерпаз, өнегелі халқымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан таным-тәрбиелік әдеттері мен ережелері, рәсімдері мен салт-саналық дәстүрлерді жас ұрпақтың жас жүесіне әсер етіп, санасына сіңсе, ол ұлттық мәдениетті игереген иманжүзді, инабатты, жалпы адамзаттық, асыл қасиеттерге, ие болады.

Әдептілік, имандылық, мейірімділік, қайырымдылық, ізеттілік, ілтипаттылық, қонақжайлық құлықтары қалыптасқан халқымыздың осы асыл да абыройлы қасиеттерін жас ұрпақтың ақыл-парасатына азық ете білу үшін әрбір тәрбиеші, ұстаз халық педагогикасын, сан ғасырлар қалыптасқан салт-дәстүрлі, әдіп-ғұрыптарды жан-жақты терең біліп, іс-қимыл жасауға, өркениетті өмірмен байланыстырып, тәлім-тәрбиеге пайдалана білуге, халық ана алдында борышты.

Әрбір халықтың рухани азығының қайнар бұлағы – оның халық педагогикасы, яғни ауыз әдебиеті мен ұлттық салт-дәстүрлі болып табылады. Тән азығы мен жан азығының тепе-тендігін сақтап, әсіресе, жан азығына баса көңіл бөлген халқымыз өміртануды дүптеп, оның философиялық заңдылықтарын терең ұғынған. Жан азығынан мақұрым қалған адамның адамдық қасиеті жойылып, оның айюанға айналатынын ертеден ұғынған халқымыз жан азығын, ең әуелі, нәрестеге бесік жыры арқылы әуезді әуенмен беруден бастайды, жас балдырған жеке сөздерді ұғына бастағандай-ақ оған жақсы мен жаманды ажыратып, түсіндіреді. Ол үшін тақпақ, санамақ, жанылтпаш, жұмбақ, мазақтама, мақал-мәтел үйретіп, баланың тілін ширатып ойын дамытады. Жас баланың нәресте, балдырған, бөбек кезіндегі адам болып қалыптасуы 2-5 жастың арасы десек, 6-10 жаста әдептілік негіздерін үйреніп, оның тектік қасиеттерді қалыптасады.

Адам өмірінің «адам бесігі» - мектептің есігін ашқан балдырған жарығы мол жаңаша өмірді бастап, адамның асыл қасиеттерді қастерлеп, өмір заңдылықтарын үйрене береді. Балалар өмірінің қызықты да қымбатты кезеңіне лайықтап, ұлттық тәлім-тәрбиенің бір нұсқау ретінде «Әдеп әліппесі» тақырыбына бағдарлама жасалып, ұлттық дәстүр мен мәдениет негіздерін бастауыш мектеп оқушыларына үйрету мақсаты қойылып отыр.
ТҮЙІНДЕМЕ

Мақалада мектеп оқушыларына ұлттық тәрбие беруде халық педагогикасының үлгілерін пайдалану жолдары қарастырылады.

В статье раскрываются пути ипользования материалов народной педагогики в национальном воспитании учащихся начальных классов.

В структуре практической готовности педагога дошкольных организаций к профессиональной деятельности одним из важных аспектов является формирование исследовательских умений и навыков.

Выполнение учебного исследования – это незаменимая форма обучения студентов, вовлечение их в инновационную деятельность.

Крылатые слова В.А.Сухомлинского о том, что, без знания ребенка, его умственного развития, мышления, интересов, увлечений, способностей, задатков, наклонностей нет воспитания, как нельзя лучше подчеркивают необходимость диагностики в учебно-воспитательном процессе.

Следует отметить, что для многих студентов выполнение научного исследования является жизненно важным, смыслообразующим делом. Оно позволяет творчески реализовываться, определить интерес на последующую жизнь. Многие выпускники университета продолжают работать над избранной научной темой, представляют опыт своей работы по данной проблеме на конкурсах «Воспитатель года», избирают ее в качестве самообразования в профессиональной деятельности, публикуют в виде методических пособий.

Приобщение студентов к исследовательской деятельности осуществляется посредством участия в работе научных кружков, выполнения курсовых работ, выступлениях с докладами на научных конференциях. Однако, особая роль в формировании у будущих педагогов по дошкольному образованию исследовательских навыков и умений принадлежит педагогической (исследовательской) практике, которая проводится в третьем семестре в объеме трех кредитов.

В процессе данной практики особое внимание уделяется собственным исследованиям студентов, самостоятельному аспектному изучению процесса обучения и воспитания детей, диагностике развития дошкольников, проведению опытно – экспериментальной работы по формированию тех качеств личности, обучению тому, что определено в теме исследования и его предмета.

Главное назначение деятельности студентов на практике состоит не столько в получении научных результатов, а сколько в обучении будущих педагогов дошкольных организаций исследовательским умениям и навыкам, пробуждение у них интереса к исследовательской деятельности профессионального характера.

Студенты получают возможность изучить реальный процесс обучения и воспитания дошкольников, в ходе которого выяснить, какая работа проводится в детском саду по изучаемому вопросу; что делается удачно; эффективно; какая работа требует совершенствования; какие имеются педагогические возможности для улучшения работы в рассматриваемом направлении.

На основе разработки конкретной проблемы обучения и воспитания детей дошкольного возраста каждая студентка учится самостоятельно подбирать литературу по интересующему вопросу, работать с каталогами, картотеками, информационными обзорами, составлять собственную картотеку; состалять анкеты и проводить анкетирование; различные виды опросов, тестирование; изучать документацию и продукты деятельности детей, наблюдения; проводить экспертную оценку степени сформировнности отдельных качеств личности, опытную работу, социометрические замеры.

Большое внимание обращается на разъяснение студентам важнейших понятий связанных с исследовательской деятельностью: тема исследования, проблемы, объекты, предмет исследования; гипотеза, методы, структура работы, задачи исследования.

Важнейшей задачей студента при выполнении им исследования является изучение имеющейся научной литературы по проблеме, разных подходов, теорий, точек зрения.

Для того, чтобы с ориентировать студентов на выполнение самого главного, существенного в этом море информации, им рекомендуется в теоретической части исследования отразить следующее:

- сущность исследовательских процессов и явлений, их структуру, возрастную динамику, особенности;

- пути и средства воспитания, формирования и развития исследуемых качеств;

- критерии, показатели и уровни сформировнности изучаемых качеств личности.

Важно, чтобы каждая студентка изучила учебные исследования написанные по аналогичной или близкой темам, и не копировала их, а стремилась найти новый материал по проблеме, по своему провести исследования.

В процессе выполнения экспериментальной части исследования студенты учаться составлять анкеты (для детей, воспитателей, родителей), план беседы (с детьми, воспитаелями, родителями, заведующей детским садом), программу и протоколы наблюдений (за детьми и деятельностью воспитателей), описание методики проведения тестирования и интерпритирования его результатов, описание процедуры и результатов изучения продуктов деятельности детей (рисунки, поделки и т.д.).

Особое внимание уделяется накоплению и систематизации диагностических методик по разным аспектам развития личности ребенка дошкольного возраста.

Работа по подготовке студентов к диагностической деятельности нацелена на обучение следующим умениям:

- проводить диагностику психического состояния личности ребенка (утомление, волнение, перевозбуждение, внимание, страх и т.д.);

- выявить наличие у дошкольников тех или иных качеств, новообразований и степень их выраженности (умственное развитие, физическое развитие, одаренность);

- установить причины тех или иных отклонений в развитии личности и ее поведения (наличие пробелов в знаниях, проявление грубости по отношению к старшим, низкий статус в детском коллективе и т.д.); проводить на диагностической основе аспектный анализ состояния учебно-воспитательного процесса в дошкольной организации;

Использование наблюдений и их описание, интерпретация их результатов являются обязательным компонентом научно-исследовательской деятельности студентов.

В ходе наблюдения за детьми и деятельностью воспитателя создаются конкретные представления о процессах восприятия, осмысления, запоминания, о приемах управления деятельностью детей. На основе наблюдений за образовательным процессом более эффективно формируются научные представления.

В процессе проведения занятий, режимных моментов и культурно-досуговых мероприятий студенты апробируют отдельтные методики, учебные задания, готовят наглядные пособия, которые используют в опытной работе по проблеме исследования. Проводится диагностика уровня развития тех качеств личности ребенка, котрые определены в исследовании, упражения по коррекции развития, а так же заполняются протоколы в соответствии с программой за деятельностью воспитателя и детей.

Исследовательская деятельность студентов на педагогической практике является эффективным способом ознакомления их с требованиями, предьявляемыми к оформлению научной документации. В связи с этим особо важное значение придаем обучению студентов грамотно выполнять ссылки на научные источники, оформлять список литературы, выплнять чертежи, диаграммы, графики, состалять протоколы наблюдений, проводить анализы результатов экспериментальной работы и представлять их в графической форме или в виде таблицы, проводить обобщения результатов опытно-экспериментальной работы, правильно обозначать главы, параграфы.

Важно, чтобы в процессе исследования на этапе формирующей части педагогического эксперимента студенты брали не только все лучшее, что есть в детском саду, но и пробовали усовершенстовать существующий процесс обучения и воспитания детей. Совместно с воспитателями, а потом и самостоятельно проектировали бы и применяли на практике новые формы и методы работы с детьми, необычные обучающие средства, которые позволили бы получить лучшие результаты.

Все выше изложенное убедительно доказывает, что научно-исследовательская практика является важным средством формирования исследовательких навыков и умений, так как студент имеет возможность в реальных условиях реализовать личную программу исследования по определенной проблеме, подготовить необходимый материал для выполнения дипломной работы.
ЛИТЕРАТУРА

1. 
   каткин М.Н. Методология и методика педагогических исследований.-М., 1986.
   
2. 
   Введение в научное исследование по педагогике/Под ред. В.И.Журавлева.-М., 1988.
   
3. 
   Введение в педагогическую деятельность:Теория и практика:Учебное пособия для студентов высших пед.учебн.заведений/Н.Н.Никитина, Н.В.Кислицкая. М., 2004.
   

ТҮЙІНДЕМЕ

Мақалада педагогикалық практика барысында болашақ мектепке дейінгі мамандардың зерттеушілік білім, білік, дағдыларын қалыптастыру мәселесі көтеріледі.
РЕЗЮМЕ

Педагогическая (исследовательская) практика является важным средством профессиональной подготовки педагогов дошкольного образования. В процессе ее прохождения студенты овладевают необходимыми умениями и навыками исследовательской деятельности.

Ғылымдағы қатысымдық – ойын әдісін тіл дамыту мақсатында қолданғанда, мына мәселелерге көңіл бөлу керек: а) ойын мазмұнды болу керек; ә) сөйлесім әрекеті ойын негізінде құрылу керек; б) сөйлеушінің сөзі тыңдаушыға бағытталуы керек; в) сөйлесу дұрыс орфоэпиясымен, интонациямен орындалуы керек; г) сөйлесімдік қатысым бұл талаптарға сай құрылуы керек.

Балабақша балаларының тілін дамытуда ойын арқылы сөйлеу жағдаятын туғызу өте ұтымды әдіс деп саналды. Ойын арқылы түрлі тілдік жағдай туғызып, балалардың түрлі тақырыпта сөйлеуіне жағдай жасауға болады. Ойын кезінде баланың сөйлеуге ынтасы артады, көңіл-күйі өседі, сөйлеуге белсенді қатысады. Ойын баланың сана-сезіміне де әсер етіп, тәрбиелік мақсатын да орындайды.

Ойын кезінде балалар бір-бірімен тіл арқылы тығыз қарым-қатынасқа түседі. Ойынға байланысты сөздер ойын кезінде бірнеше рет қайталанады. Сондықтан ойынды белгілі сөздердің қайталануына қарай ойын-жаттығу деп атау ғылымда бар, біз де осы пікірге қосылып, ойын-жаттығу терминін қолдану дұрыс деп таптық.

Ойын-жаттығудың өзіндік белгілерін анықтап алайық. Ойын-жаттығулар мына талаптарға сәйкес келуі керек.

1. 
   Ойын-жаттығулар баланың қолынан келетін жағдайларға арналуы керек.
   
2. 
   Ойын-жаттығулар баланың сөйлесім қажетіне жарайтындай болуы керек.
   
3. 
   Ойын-жаттығу баланың жоспар бойынша белгіленген тілдік деректерді қайталауына, бекітуіне қолданылуын қалыптастыру мақсатына сай болуы керек.
   
4. 
   Қатысымдық бағалылығы тіл арқылы балада адамгершілік, эстетикалық сезімін тәрбиелейтін және бірнеше тақырыпта қолданарлық болуы керек.
   
5. 
   Ойын-жаттығуда қолданылатын тілдік деректер баланың күнделікті өмірінде жиі қолданылатын, балаға қажет болуы керек.
   

Ойын-жаттығулар қатысымдық -ойын әдісінде қолданылады. Қатысымдық ойын әдісінде ойынды екі түрлі қолдануға болады, олар: 1) жаттығу ретінде; 2) ойнау әрекеті ретінде.

Ойын-жаттығу мына талаптарға сәйкес болуы керек:

1. 
   Ойын-жаттығу баланың жасына сай болуы керек.
   
2. 
   Ойын-жаттығу негізінен сөйлесімнен құрылуы керек. Яғни, ойынның негізі саналатын тілдік жағдай сөйлеу әрекетін туғызатын боуы керек.
   
3. 
   Тілдік қатысымды жүзеге асыратын сөйлеу нәтижесіне ойнау нәтижесі қосылу керек.
   
4. 
   Ойын-жаттығу ұжымдық болады, бала ойында өзі қалған рөлді таңдай алуы керек.
   
5. 
   Ойын-жаттығу баланың ауызша сөйлеу дағдысын, сөйлей білуін нақтылы сөйлеу әрекеттері арқылы жүзеге асу жағдайын белгілеу керек. Бұл әдісте білім мен ойын сабақта елеусіз байланысады да, ойында, сабақта бала өзін еркін ұстайды.
   

Балабақшаның ересектер тобында ойын - қиял мен ережелі ойын (жарысу элементі бар ойын, жасыру мен табу ойыны т.б.) түрлі тілдік жағдайды жасауға, қатысымға өте қолайлы саналады. Ондай ойындарда балалар бір-бірімен эмоционалды қарым-қатынаста сөйлеседі, біріне-бірі көмектеседі, достық қарым-қатынасқа түседі, жеңіс нәтижесі ортақ қуанышқа бөлейді. Алайда, бір ойынды өзгеріссіз қайталаудан сақ болу керек, ондайда балалар тез зерігіп, ойынға қызықпайды.

Дидактикалық рөлдік ойынның міндетті компоненті болып қиял жағдайы саналады. Қиял жағдайы ойынды қызықты етеді. Орынбасар заттар, маскалар балаларды қиял дүниесіне жетелейді.

Ойындағы рөль ойынның компоненті болып саналады. Ойын нәтижесі де ойынның негізгі компонентіне жатады. Ойынның нәтижесі туралы тәрбиеші жақсы дайындалуы керек. Ол нақтылы зат болуы керек те емес, ол қиялдағы құнды зат, балалар құмар заттардың аты т.б.

Ойынның нәтижесін шығаруда мектеп бағасын қолданудың қажеті жоқ. Онда эмоционалды баға дұрыс, ол жұлдызшалар, флажоктар т.б. Мазмұнды бағаға тәрбиешінің баланың еңбегіне дұрыс пікірі, нәтижені жақсарту үшін тәрбиешінің кеңесі, жіберілген қатені, қиындықты түзету жолын көрсетеді.

Баланың тілін дамытуда қатысымдық – ойын әдісі тәрбиеші мен баланың арасындағы, бала мен баланың арасындағы тілдік қатысымды іске асыратын оқыту әдісі брлып табылады.

Ойын-жаттығулардың нәтижелі болуы тәрбиешіге байланысты. Ойын-жаттығуларда алдымен тәрбиеші ойында балалармен бірге ойынға қатысушы екіншіден, ойынды басқарушы көш басшы. Олай болса, тәрбиеші өзінің ерекшелігімен, шеберлігімен ойын-жаттығулардың нәтижелі болуын іске асырады.

Қазіргі мектепке дейінгі білім тәрбиеші мамандығына, оның жеке қасиеттеріне жаңаша талаптар қояды. Ол талап бойынша тәрбиеші өз мамандығын, білімін үнемі жетілдіріп отыратын болуы керек. Тәрбиешінің жоғары мамандық дәрежесі оның өз мамандығын, білімін жүзеге асыра білуімен, өзін-өзі дамыта білуімен, өзін-өзі тәрбиелей білуімен байланысты. Тәрбиеші де баланы неге үйрететінін, қалай үйрететінін, қандай әдістер қолданатынын, балалардың психологиялық ерекшелігін, қай материалды қашан, қандай жағдайда қолданатынын жақсы білуі керек. Сонымен бірге балабақша мәселесінде ғылымда болып жатқан жаңалықтарды біліп, оларды тәжірибеде қолданып отыруы керек. Әр тәрбиеші бұл талаптарға сай келсе, және ол өз жұмысын ұнататын, балаларды жақсы көретін болса, ол тәрбиеші балалармен жақсы жұмыс жүргізе алады деуге болады. Бұл – жалпы талап. Ал, қатысымдық - ойын әдісінің өз талаптары бар. Тәрбиеші балалардың тілдік қатысым әрекетін кезінде бағалап, дұрыс бағыт бере білуі керек, баланың тілдік қатысымдағы қатесі елеусіз қалмай, сыпайы түзетіліп отыруы керек. Сабақта тәрбиеші тілдік қатысым әрекетінің дұрыс екенін білдіру үшін басын изеп, қате болса, басын шайқау сияқты т.б. вербальді тілдесуді де қолдануына болады.

Тәрбиеші тілдік қатысымды балаларға жағымды етіп ұйымдастыруы керек, тілдік қатысымды басқара біліп, оның баланы жалықтырмауын, балалардың сөйлеу белсенділігін арттыра білуі керек. Тәрбиешінің сабақты көңілді, дұрыс темпте бастауының өзі балаларды да көңілді күйге түсіреді. Ол бүкіл сабақ бойында сақталуы керек. Ол үшін тәрбиеші балалардың әр әрекетін байқап отыруы керек, сабақта еш әрекет елеусіз, бағаланбай қалмауы керек. Тәрбиеші сөйлесімге баламен бірде қатысуы керек. Бұл айтылғандардан төмендегідей қорытынды жасауға болады:

1.. Балабақша балаларының тілін дамытуда ойын-жаттығуларды қолдану өте ұтымды.

3. Балалар тілін дамытуда қатысымдық- ойын әдісін қолдануда мына жағдайлар ескерілуі керек: 1) ойынның жаңалығы және оның балаларды қызықтыруы, 2) тілдегі белгілі тілдік құрылымдарға сүйенуі керек.

4. Дұрыс ұйымдастырылған ойын балаларды қиналтпай, тілдік деректерді меңгеруіне мүмкіндік береді.

5. Бес-алты жастағы бала әрекеттің барлық түрін, жасауға бейімді.оның ішінде оқу әрекетін.

6. Балалар түрлі тілдік жағдайда жаттығу арқылы тілін тезірек дамытады.

7. Ойын баланың негізгі әрекеті болғандықтан, ойын-жаттығулар балаға өте жақындығы арқылы да тілді дамытуға қолайлы.

8. Балаларға ойынның барлық түрін қолдануға болады, бірақ тіл дамыту мақсатына қатысымдық- ойын тиімді.

9. Дұрыс таңдалған ойын баланың қиялын дамытып, еркіндік қалыпқа көшіреді де, бала тәрбиешімен арасындағы айырманы ұмытып, онымен бірлікте әрекет жасайды.

10. Таңдалып алынған ойын-жаттығуларда пікірлесімдер (диалогтар) көп орын алды, ол балалардың белсенділігін арттырып, кез келген жағдайдағы сөйлесімге дайындайды.

11. Тәрбиешінің сабақтағы жақсы эмоционалдық жағдайы бұлардың іске көңілді кірісуіне игі әсер етеді.

12. Тіл дамыту мақсатындағы ойын-жаттығулар ауызша дұрыс сөйлеуге жаттықтыруды көздейді.

13. Қатысымдық- ойындар тек тілді ғана дамытуды мақсат етіп қоймай, баланың жалпы дамуына да қызмет етеді.

Қатысымдық - ойында дене шынығуы, адамгершілік тәрбие, тіл мәдениеті, достық қарым-қатынасқа тәрбиелеу сияқты т.б. баланы жан-жақты дамыту мәселесі де орын алады.

ӘДЕБИЕТТЕР

1.Сергеева О.Е. Лингвистические основы комуникативно-игрового метода обучения руссому языку как иностранному детей дошкольного возраста.

2.Мендаяхова Қ. Байланыстырып сөйлеуге үйрету арқылы қазақ тілін оқытудың ғылыми - әдістемелік негіздері.
ТҮЙІНДЕМЕ

Мақалада қатысымдық – ойын әдісі арқылы баланың тілін дамыту жолдары қарастырылған.

РЕЗЮМЕ

В статье рассматривается специфика и пути реализации коммуникативно – игрового метода, как из основных методов развития речи детей дошкольного возраста.

Мендаяхова Қ.М. - п.ғ.д. профессор (Алматы қ., ҚызмемқызПУ)

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту үздіксіз білім беру жүйесінің алғашқы деңгейі ретінде қазіргі тұрақты өзгеріп тұрған әлемде табысты бейімделуге қабілетті бала тұлғасының қалыптасуы мен дамуы үшін жағдайлар жасайды. Жетекші ғалымдар мен практиктер жүргізген көптеген психологиялық-педагогикалық зерттеулер нақты мектепке дейінгі жасты зияткерлік, тұлғалық әлеуметтік және эмоционалдық дамуын стратегиясымен үздіксіз байланысты екендігін және мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып табылатындығын ескере отырып, Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі білім беру жүйесін жаңғырту дамыту ісіне ерекше көңіл бөлді.

Мектепке дейінгі ұйымдарда баланың жеке басын дамыту, білім беру мазмұнының жаңарту, болашақ ұрпақ тәрбиесін жаңа сапалық деңгейге көтеру, балаларды шамадан тыс жүктемеден сақтайтын және білім мазмұнына міндетті миниумы мен бала дайындығына қойылатын талаптар деңгейін белгілейтін мелекеттік құжат – жаңа стандарт дүниеге келді. Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі ұлттық даму стратегиясымен үздіксіз байланысты және мемелекеттік саясаттың ажырамас бөлігі. Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемелекеттік жалпыға міндетті стандартының жаңа нұсқасы 2009 жылы қолданысқа енгізілді. Осы жаңа стандартта педагогикалық процестерді ұйымдастыру негізгі үш принципті: кіріктіру, жіктеу және жекешелендіруді іске асыруды болжайды.

ҚР МДТО МЖМБС-ына сүйеніп жасалған жаңа бағдарламалар («Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз») кешенінің мазмұнын іске асыру әрқайсысының жеке бөлімдері мен мақсатты бағыттары бар негізгі білім беру салаларымен тығыз байланысты жұмыстарды қарастырады.