Күш немесе жаншу беделі – бұл беделдің ең қорқынышты түрі. Мұндай беделмен көбіне әкелердің соры қайнайды. Егер әке үйде әрдайым ашулы болса, түкке тұрмайтын әрбір нәрсеге нажағай ойнатса, қандай да болсын қолайлы да қолайсыз жағдайда белдікті қолға алып, әр сұраққа дөрекі жауап беріп, баланы әр кінәсі үшін жазалап отырса, бұл жаншу беделі болғаны. Мұндай бедел кілең зиян келтіретінін дәлелдеп жатудың керегі жоқ. Бұл еш нәрсеге тәрбиелемейді, бұл баланы қорқынышты әке-сымақтан аулағырақ жүруге ғана үйретеді. Ол балаларда өтірік пен қорқақтық тудырады, ол қатыгездікті тәрбиелейді. Жасық, ырықсыз балалардан өмір бойы жаншылып, езілген балалық шағы үшін айналадағыларға кектенетін, көбіне былбыр, ештеңеге жарамайтын немесе қасарысқан адамдар шығады.
Өздерін басқалардан жоғары санау беделі. Басқа адамдарды өзінен төмен санау, менсінбей қарау, мақтануды ұнатып, кеуделерін қағатын ата- аналар.Олардың балалары да өздерінің отбасында әкелерінің қызметін, дәрежесін мақтаныш етіп, басқа балаларды өздерінен төмен санайды.
Педантизм беделі. Бұл бедел түрінде балаларға бұйрық беріп, қатал талап қойып, олардың пікірлерін есепке алмай қатал ұстауды бірінші орынға қоятындар. Балалардың еркіндігі, инициативасы төмен болып, ата-аналардың бұйрығын тосып, өз бетімен ешқандай шешім қабылдай алмайды.
Өсиетшілдік беделі. Мұны шетсіз-шексіз үйретумен, көпіртіп өсиет айтумен баланың өмірін жегідей жейтін ата-аналар ұстанады. Мүмкін, тіпті балаға әзіл-қалжыңы аралас бірер ауыз сөз айтудың орнына ата-аналар зеріктіретін, мезі ететін ұзақ сөз сөйлей бастайды. Көпіртіп ақыл айтуда педагогикалық даналық жатыр деп түсінеді олар. Мұндай жанұяда қуаныш пен жайдарылық дейім аз болады. Бұл – беделдің ең ақылсыз түрі.
Махаббат көрсету арқылы қалыптасатын бедел. Бұл бедел түрінде ата-аналар балаларынан оларды шексіз жақсы көрулерін қалайды. Кез келген жағдайда оларды жақсы көріп, аймалап,оларды өздерінің махаббаттарымен мазалай береді. Бала оны түсініп, оларды алдап өзінің қалағанын орындатуға тырысады.
Достарыңызбен бөлісу: |
