-сурет. Жол қозғалысын реттеудің техникалық құралдарын орналастыру схемасын

Қосымша шарттар: жол белгілері мен бағдаршамдар жолдың он жағына, жол шетінен 0,5-2,0 метр қашықтықта орналастырылады.

Көше қиылыстары арқылы көлік құралдарын кезегімен өткізудің бірнеше үлгілері бар. Жол қозғалысын реттеудің техникалық құралдарын пайдалана отырып, көше қиылысына әрбір жақтан келу жолдарымда әрбір көлік құралдары үшін рұқсат етілген қозғалыс бағыттарын белгілеу және қиылысқа келуші көлік құралдары мен жаяу жүргіншілерге қозғалыс кезектілігін анықтау қажет. Бұл ретте қозғалысты ұйымдастырудың келесі варианттары қолданылуы мүмкін:

а) тең дәрежелі қиылыстар қиылыстарға келуші жолдардың бірдей жүктелуі мен жинақ қарқындылықтың аса жоғары емес шамалары үшін (барлық жақтан келушілерді есептегенде 500-600 авт./сағ. артық емес) қолданылады. Бұл ретте төрт жақты көше қиылысында кез-келген бағытқа он жақтан кедергі болмауын (айнала барлық жақтан да «оң жақтық кедергі» жағдайы орын алмауы үшін) қамтамасыз ету керек. Сондықтан да, төрт жақты көше қиылысын, тек қана, ең болмағанда, бір жолда бір жақтамалы қозғалыс болғанда ғана, тең дәрежелі етіп қалдыруға болады;

б) тең дәрежелі емес қиылыс көше қиылысына келу жолдарындағы қозғалыс қарқындылығы аса жоғары емес, бірақ олардың қиылысушы көшелердің бойындағы айырмашылықтары жоғары болғанда (шамамен ол айырмашылық 30-40 % болса), тағайындалады. Бірақ, көше қиылысы арқылы автобус қозғалысы бар болса, онда автобустардың бағыты бойынша басымдылық белгілеген тиімді;

в) реттелуші көше қиылысы жоғары дәрежелі өткізу мүмкіндігіне ие болады және осы себептен, қиылыстың жүктелуін азайту мақсатында тағайындалады. Бұл ретте, бағдаршамдық реттеуді енгізудің, МемСт 23457-86 стандартының, талаптарының орындалуын тексеру керек.

3.4. Көше қиылыстарының жүктелуін бағалау
Көше қиылысының көлік құралдарымен жүктелуі туралы қорытындылар жасау үшін көше қиылысына келуші әрбір жолдың жүктелуін жеке-жеке бағалау керек. Әрбір келу жолының өзіндік өткізу мүмкіндіктері мен өзіндік қарқындылықтары және өзіндік ағын құрамы бар.

Көше қиылысына ί келу жолының жүктелу коэффициенті келесі формула көмегімен есептеледі

құралдары ағындарының қарқындылығы, авт./сағ.;

n_cji - j келу жолының өткізу мүмкіндігі, авт./сағ.

Қозғалыс қарқындылығы N_jі, бағыттарды құрастыру кезінде құралады және тиісті көше қиылыстарының цифрограммаларынан алынады.

Қиылыстардың өткізу мүмкіндігі П_cji қиылысқа келу жолдарындағы жолақтар санынан, әрбір жол жолағының өткізу мүмкіндігі шамасына П_с, бұрылушы ағындардың бар немесе жоқтығына байланысты болады және К_нjіn коэффициентіме бағаланады:

мұндағы - j көше қиылысына ί келу жолының n-жолағының, тура

бағыт бойынша қозғалу кезіндегі, өткізу мүмкіндігі.

Жолақтың өткізу мүмкіндігінің, бұрылушы ағындар салдарынан, төмендеуін ескеруші коэффициент, келесі формула бойынша есептеледі

К_нjin= 100/(а+1,25b+1,75с),

мұндағы а, b, с - нақты жол жолақтары бойымен, тура, оңға қарай және

солға қарай қозғалушы көлік құралдарының үлесі, %.

Реттелмейтін көше қиылысының бір жол жолағының өткізу мүмкіндігі 3.4.-кесте бойынша қабылданады. Ал көше қиылысында бағдаршамдық реттеу болған жағдайларда шамасы, тура бағыттарда, 1250 авт./сағ. деп алынады. Көше қиылысына келу жолдарының рұқсат етілген жүктелу деңгейі ретінде K_zjі = 1,0 шартын алуға болады.

Көліктердің бағыттарын құрастырудың оңтайлылық шарты:

- көше қиылысына келу жолдарында кептелуді болдырмау, яғни
K_zji ≤ l,0;
- берілген жол-көше жүйесіндегі ағындарды бір текті тарату. Бұл ретте көше қиылыстарының бірдей жүктелулерінің көрсеткіші ретінде келесі шарттың орындалу алынады
K^max_zjі - K^min_zjі ≤ 0,4,
мүндағы K^max_zjі, K^min_zjі - бүкіл жол-көше жүйесі бойындағы жүктелу

коэффициенттерінің жоғарғы және төменгі

мәндері.

Көше қиылыстарына келу жолдарының жүктелу коэффициенттерінің шамаларын азайту үшін олардың өткізу мүмкіндіктерін, басымдылық жол белгілерін орнату, бұрылуларға тыйым салу, бағдаршамдық реттеуді енгізу, қосымша жол жолағын қарастыру арқылы, арттырады. Егер де мұндай іс-шаралар оң нәтижелерге алып келмесе, онда көліктердің бір бөлігін басқа бағыттарға ауыстыру керек.

Көше қиылыстарына келу жолдарының жүктелу деңгейлерін есептеу нәтижелері арнайы кестеге енгізіледі.

3.5. Көше қиылыстарының күрделілігі мен қауіптілігін анықтау
Көше қиылыстары үшін жасалынған жол қозғалысын ұйымдастыру шараларын салыстырмалы түрде бағалау үшін көше қиылыстарының күрделілік т және қауіптілік т' көрсеткіштерін анықтау керек.

Көше қиылысының күрделілік көрсеткіші т келесі өрнекпен анықталады

мүндағы n₀, n_c, n_n - айырылысу, қосылу және қиылысу нүктелерінің саны.

Көше қиылысын немесе көше торабын m < 40 болғанда кіші күрделілікті (қарапайым), m = 40-80 болғанда орташа күрделілікті, ал m = 80-150 болғанда күрделі және m > 150 болғанда аса күрделі болып есептеледі.

Шиеленісуші ағындардың қарқындылығының артуымен соқтығысу мүмкіндіктері артады және қауіптілік дәрежесін бағалау үшін қарқындылық индексі а шамасы енгізіледі:

алынған, қарқындылықтары, авт/сағ.

Қауіптілік көрсеткіші m' шартты баллдар қосындысы түрінде есептеледі:

мүндағы k, 1, р - айырылу, қосылу және қиылысу шиеленісу

нүктелерінің саны;

Барлық шиеленісу нүктелерін тиісті цифрограммалар мен көше қиылысынан кезектесіп өту схемаларында көрсету керек.

Көше қиылысының күрделілік көрсеткіші т мен қауіптілік көрсеткіші m' шамаларын есептеу нәтижелерін арнайы кестеге енгіземіз (3.6.-кесте).
3.6.-кесте

Көше қиылыстарынын күрделілік және қауіптілік көрсеткіштері

Көше қиылысының номері	n0	nс	nn	m	Күрделілік дәрежесі	m'
1-А	16	20	16	166	Аса күрделі	280

3.5.-Сурет Басты жолдан екінші дәрежелі жолға қарай солға бұрылушы көлік құралдарының жылдамдығын екпіндету жолағы бар арал.


4.ШАРДАРА ҚАЛАСЫНЫҢ ҚОЛДАСОВ КЖТ ТРАНСПОРТ ҚҰРАЛДАРЫН ҚИЫЛЫСТАҒЫ ФАЗА БОЙЫНША АЖЫРАТУ СХЕМАСЫН ТАҢДАУ ЖӘНЕ БАҒДАРШАМДЫҚ БЕЛГІЛЕУ ПАРАМЕТРЛЕРІН ЕСЕПТЕУ
4.1. Бағыттар бойынша транспорт ағындарының келтірілген қозғалыс қарқындылығын есептеу
Бағыттар бойынша келтіріген бірліктегі қозғалыс қарқындылығын келесі теңдеумен анықталады.
Nкілті=Ni(Pж*Ккелжен+Ржүк*Ккелжүк+Рав*Ккелавт/100;

бірлік/сағат (4.1)

Мұндағы: Nкілті-і-нші бағыт үшін келтірілген қарқындылық, бірлік/сағат;

N1-і-нші бағыт бойынша берілген қозғалыс қарқындылығы,

авт/сағат;

Рж, Ржүк, Рав- ағындағы сәйкес жеңіл,жүк автомобильдерінің

және автобустардың проценттік құрамы %;

Ккелжен, Ккелжүк, Ккелавт-сәйкес жеңіл, жүк автомобильдерге

үшін жеңіл автомобильдерге келтіру коэфиценттері;

Nкeл₁=475(75*1+20*2*5*2,5)/100-606 бірлік/сағ

Nкел₂=580(49*1+32*2+19*2,5)/100=931 бірлік/сағ

Nкел₃= 640(75*1+20*2+5*2,5)/100=816 бірлік/сағ

Nкел₄ =360(49* 1+32*2+19*2,5)/100=578 бірлік/сағ

Nкел₁₀=50(80* 1+15*2+5*2,5)/100=61 бірлік/сағ

Nкeл₁₁=90(50* 1+30*2+20*2,5)/100=144 бірлік/сағ

4.1.-суретте қозғалыс қарқындылығы картограммасы

4.2. Бағыттар бойынша болашақтағы есептік қозғалыс қарқындылығын анықтау және қиылысқа жақындаулардағы

қозғалыс жолақтауының санын анықтау.
Бағыттар бойынша болашақта күтілетін қозғалыс қарқындылығының максимал мәнін Nбол i - келесі теңдеумен есептедім.

Nбoл і= Nкелі /Zі;бірлік/сағат (4.2.)

Мұндағы:і-қозғалыс бағыты нөмірі;

Nкелі- і-нші бағыттағы келтірілген қозғалыс қарқындылығының

мәні;

Zi-берілген бағыт бойынша жүктелу коэфиценті.

Nбол₂=931/0,65-1432 бірлік/сағ

Nбол₃=816/0,65=1256 бірлік/сағ

Nбол₄=578/0,65=889 бірлік/сағ

Nбол₁₀=61/0,70-87 бірлік/сағ

Nбол₁₁=144/0,70=206 бірлік/сағ

Мұндағы: Пж-қозғалыс жолақтарының саны;

N болі ί - і-нші бағыттағы і-нші жақындаудағы болашақтағы

қозғалыс қарқындылығының максимал мәні;

К - қиылыстың ί -нші жақындаудағы қозғалыс бағыттары саны;

ί-жақындау нөмірі;

Бір жолақтың өткізу қабілетін Рж-700 бірлік/сағат деп алдым.
Пж_тік= 2*125/700-3,6=4 жолақ

Пж_көл=3* 1433/700-6,1=6 жолақ

Қиылыс схемасын бұрылған маневрлер траекториясы мен қозғалыс қатарлары көрсете отырып сызу қажет. Осы схема бойынша әр түрлі типтегі қауіпті нүктелердің санын анықтау қажет, сосын келесі теңдеу бойынша қиылыстың күрделігі көрсеткішін есептедім.

Т=Па+3Пқос+5Пк (4.4)

Мұндағы Па – ажырату нүктелер саны

Пқос – қосылу нүктелер саны

Пк – қиылысу нүктелерінің саны

Күрделілік көрсеткіші жол торабында орташа күрделі.

Фаза бойынша ажырату схемасын таңдау кезінде нормативтік ережелерді [5] және оқу-әдістемелік материалдарын [4] жетекшелікке оқу қажет.

Транспорт құралдары мен жүргіншілер ағынының кедергісін қысқарту мақсатында реттеу циклындағы фазалардың санын кемітуге ұмтылу қажет. Үшінші фазаны енгізу (солға бұрылатын қозғалысты өткізу үшін немесе жүргіншілерді арнайы өткізу үшін) келесі шарттардың бірі орындалса тиімді болып саналады:

- автомобильдердің солға бұрылатын ағыны қарқындылығы 120 авт/сағат көп болса;

- бір фазада түсетін транспорт ағыны (Nт) мен жүргіншілер ағынның (Nжүр) қарқындылығын келесі теңсіздіктерді қанағаттандырса:

Nжүр ≥ 900 авт/сағат

Транспорт құралдарын фаза бойынша ажырату схемасын 3 үлгісін қарастырдым.

l-фазада транспорт құралдары тік бағытта қозғалуы және жүргіншілерде тік бағытта қозғалады және жүргіншілерге тік бағытта қозғалады. Көлденең бағытта транспорт құралдары тоқтап тұр.

2-фазада транспорт құралдары тек солға және оңға қозғалады. Тік бағытта және көлденең бағытта транспорт құралдары қозғалмайды.

3-фазада транспорт құралдары тек көлденең бағытта қозғалады. Тік және жаяу жүргіншілер қозғалмайды.

Бұл фазада транспорт құралдары тік және оң бағытта қозғалады. Жаяу жүргіншілер тек сол қиылыспен өтеді. Ал оң қиылыстағы жаяу жүргіншілер өте алмайды. Себебі бұл фаза транспорт құралдары оң бұрылуы бар. Сол себептен жаяу жүргіншілер оңға бұрылған транспорт құралдарын өткізіп барып өтеді. Ол 2-фазада көрсетілген.

4.4. Жүріс бөлігінің енін анықтау және цикл және оның элементтерінің ұзақтылығын есептеу
Жолдың жүріс бөлігінің ені нормативтік құжаттар бойынша [5,6] таңдап алынған қозғалыс жолақтарының екі, саны және жалпы қалалық немесе аудандық мәні бар магистральда көшелердің категориясы негізінде анықталады. Ол үшін әдістемелік нұсқаудағы 6-қосымшаны қолдана отырып жалпы қалалық мәні реттелетін көшелер үшін бір қозғалыс жолағының енін 3,75 м деп қабылдаймыз.

Бізде тік бағытта 4 жолақ бар, ол көлденең бағытта 6 жолақ бар. Жеңіл автомобильдер тұрағы үшін бір жолақты ескере отырып тік бағыттағы жолдың жүріс бөлігінің енін 15м, ал көлденең бағыттағы жүріс бөлігінің енін 23м деп қабылдаймыз.

Цикл және оның элементтерінің ұзақтылығын есептеу нормативтік ережелеу мен оқу-әдістемелік материалдардың [4] негізінде орындалады.

Есептеулер кезінде келесі бастапқы мәліметтерді қолдану қажет.

V_т-қиылысқа жақындаулардағы және қиылысты түзу бағытта кесіп өту кезіндегі транспорт құралдарының қозғалыс жылдамдығы V_т=50 км/сағ;

V_тe- қиылысқа жақындаулардағы және бұрылыс жасаған транспорт құралдарының қозғалыс жылдамдығы V_те =25км/сағ;

V_жүp-жүріс бөлігін кесіп өте кезіндегі жүргіншілердің қозғалыс жылдамдығы У_жүр- 1,3 м/с;

At- тоқтау сызығы алдында транспорт құралдарының тоқтауы кезіндегі баяулауы, At-4 м/с²

Lа=5м
Реттеу циклының оптимальды ұзақтығы:

Мұндағы: Тц.о- автомобильдің қиылыстағы ең аз кідірісін қамтамасыз ететін циклдың оптимальды ұзақтығы; С;

L-Қиылыстағы қосынды жоғалған уақыт; С;

У-Қиылыстағы жүктелуді сипаттайтын қосынды фазалық коэффицент;

n-реттеу фазалар саны.

і-нші реттеу фазасының фазалық коэффицентін келесі теңдеумен анықтайды.

У i=Ni j/M_hj ; (4.7)

Мұндағы: N і _J - і-нші бағыттың берілген і-нші фазадағы келтірілген қозғалыс қарқындылығы, бірлік/сағ

М_{һ J} - і-нші бағыт үшін толысу ағыны, бірлік/сағ

Түзу бағыттағы қозғалыс үшін толысу ағыны келесі теңдеумен есептеледі.

М_{һ J} = 525Вж.б. (4.8)

Мұндағы: Вж.б. -берілген фазалық берілген бағытындағы жүріс бөлігінің ені;м;

Бір қозғалыс жолағы бойынша транспорт құралдары түзу, сондай—ақ солға және оңға қозғалатын жағдайда, егер солға және оңға бұзылатын қарқындылығы берілген фазалық қарастырылатын бағытындағы жалпы қозғалыс қарғындылығының 10%-нен көп болса, онда (4.8) теңдеумен анықталған толысу ағыны шамасы келесі теңдеу түрІнде түзетіледі.

Мніз=Мніз түзу=100/а+1,75+1,25 (4.9)

Мұндағы а,в,с-сәйкес түзу, солға және оңға коғғалатын транспорт құралдарының қарқындылығының проценттік үлесі.

Арнайы бөлінген жолақтар бойынша қозғалатын солға бұрылатын ағындар үшін танысу ағыны бұрылу радиуысына байланысты анықталады.

Мнізбұр=1800/1+1,525/R (4.10)

Мұндағы R- бұрылу радиусы

Бұрылу радиусы масштаб бойынша сызылған қиылыс жобасынан анықталады.

Тоқтау -сызығы арқылы қиылыста қозғалыс болмайтын кездегі қосынды жоғалатлған уақытты келесі теңдеулермен анықтауға болады.

L = (4.11)

Мұндағы Торі-аралық тактылық (өткізу аралығының) ұзақтылығы, С

і- фаза нөмірі

Өткізу аралығының аралық такт ұзақтылығы келесі теңдеумен анықталады.

Тор=+ (4.12)

Мұндағы -тежеу жолына тең болатын тоқтау сызығына дейінгі қашықтықты жүріп өту (жылдамдықты төмендетпей) уақыты, С; -тоқтау сызығынан ең алыс қауіпті нүктеге дейінгі ұзындық пен транспорт құралдарының ұзындығына тең ара-қашықтықты жүріп өту уақыты, С

=V/7,20 (4.13)

Мұндағы а_т-тоқтау сызығы алуында транспорт құралының тоқтаған кезіндегі баяулау, м/с²;

Vт-қиылысқа жақындаудағы транспорт құралының қозғалыс жылдамдығы, км/сағ.
=(ι_ί+ι_a)*3,6/V_т (4.14)

Мұндағы ι_ί — і-нші фазадағы тоқтау сызығынан ең алыс қауіпті нүктеге

дейінгі ара-қашықтық, м (қиылыс схемасынан анықталады)

ι_a — транспорт құралының ұзындығы,

Аралық тактінің ұзақтылығын анықтау кезінде оңға бұрылатын қозғалыс есептеуге алынбайды.

Аралық такт ұзақтылығын (Tap) қозғалыс қауіпсіздігі тұрғысынан 3с кем алуға болмайды. Егер Tap уақыты 4с көп болса, онда өткізу аралығы екі көмекші тактілерден тұруы мүмкін. Қызыл және сары белгілердің бір мезгілде жануының ұзақтылығының мүмкін мәні 2-4 болуы қажет.

Цикл ұзақтылығы 120°С артатын жағдай қозғалыс қауіпсіздікі тұрғысынан тиімсіз болып саналады, яғни жүргізуші бағдаршамның рұқсат беретін белгісінің соңына дейін біткей, қозғалысты тиім салатын белгі кезінде бастап жіберу мүмкін. Егер цикл ұзақтылығының Тц.о. -есептік мәні 120°С көп болса, онда қиылысқа жақындаулардағы қозғалыс жолақтың санын арттыру, кейбір бұрылыстарды тиім салу, реттеу фазаларының санын төмендету, қарқынды ағындарды 2 және одан көп фазалар ішінде өткізу ұйымдастыру арқылы цикл ұзақтылығын 25°С кем қабылдау да тиімді болады. Сондықтан, реттеу циклының ұзақтылығын келесі аралықтарда қабылдау ұсынылады.

25 ≤ Тц.о. ≤ 120°С

Жүргіншілерді өткізу үшін қажетті уақыт Т жүріс жүргіншілерді өткізудің уақытының қосылуы шығынын ескеретін теңдеу бойынша есептеледі.

Тжүр=Вжүр/Vжүр+5 (4.15)

Мн₍₃₎=525*3,75=1970 бірлік/сағат

У₃₍₂₎=931/1970=0,41

L=4+4+4-12c

Tap₅=50/7,2*4+(21 +5)3,6/50=4с

2-Үлгі

L=12c