Зертханалық сабақтың тақырыбы №3 Кеуектілікті және су сіңіргіштікті, жылу өткізгіштікті анықтау

№3 зертханалық сабаққа әдістемелік нұсқаулар

{Сабақтын мақсаттары, зертханалық сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар}

Жұмыстың мақсаты:

Материалдардың кеуектілікті және су сіңіргіштікті, жылу өткізгіштікті анықтау

Кеуектілік - материал көлеміне саңылаулар толтыру дәрежесі. Кеуектілік

көбінесе материал көлемінің пайызымен көрсетіледі.

мұндағы К - кеуектілік, %;

р_о - орташа тығыздық, г/см³;

р - нақты тығыздық, г/см³

Су сіңіруді анықтау

Жұмыстың мақсаты: Құрылыс материалының су сіңіруін анықтау

Қажетті аспаптар: кептіргіш шкаф, салмағы әр турлі гірлері бар таразы,

суы бар сыйымдылық.

№3 сабақта орындайтын тапсырмалар

{Тапсырмалар немесе тестілік сұрақтар(керек жағдайларда вариантты таңдау кілтін көрсету керек)}

1. 
   Кеуектілік деген не және ол қалай көрсетіледі?
   
2. 
   Кеуектілікке байланысты құрылыс материалдарының қасиеттері?
   
3. 
   Материалдың су сіңіргіштігі және жылу өткізгіштігі қалай анықталады?
   

№4 зертханалық сабаққа әдістемелік нұсқаулар

{Сабақтын мақсаттары, зертханалық сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар}

Жұмыстың мақсаты:

Сырт көзбен байқап қыш кірпіштердің сапасын анықтау

өлшемі 20×20×30мм ағаш нұсқасы

Әр партиядан (көлемі мекеменің тәуліктік өнімінің мөлшерінде белгіленеді) 0,5% мөлшерінде, бірақ 100 данадан кем емес нұсқалар таңдап алынады.Таңдап алынған нұсқалардың санынан 10 данасы сығуға беріктігін, 5 данасы аязға төзімділікті, 5 данасы су сіңіруін және орташа тығыздығын, 5 данасы әк қосылыстары болуын анықтау үшін пайдаланылады.

Аса дымкылды күйде таңдап алынған кірпіш сынау алдында зертхана белмесінде 3 тәуліктен кем емес не кептіргіш шкафта +105°С температурада 4 теулік бойы ұсталады.

Кірпішрің МСТ талаптарына сәйкестілігін анықтау үшін оны байқап көреді және содан кейін көрсетілген көрсеткіштер бойынша тексереді:

Жарым деп екі қос жартыдан тұратын не толық денелі кірпіштің төсемі бойынша ұзындығы 30 мм астам, қуыс денелерде - кірпіштің барлық қалыңдығы бойын­ша қуыстардың бірінші катарына дейінгі артық бұйымдар саналады;

4-сурет. Қырлар мен қабырғалардың түзу сызықты болмауын және бұрыштар мен қырлардың сынықтары мен жапырылуын анықтау

Сырт көзбен бақылау бойынша алынған нәтижелерді 1-кестеде келтірілген МСТ талаптарымен салыстырып, осы партия кірпішінің сапасы туралы қорытынды жасау керек.

1-кесте

№4 сабақта орындайтын тапсырмалар

{Тапсырмалар немесе тестілік сұрақтар(керек жағдайларда вариантты таңдау кілтін көрсету керек)}
1.Сырт көзбен байқап қыш кірпіштердің сапасын қалай анықтайсыз?

2.Кірпіш сапасына қойылатын негізгі талаптары қандай?

3.Әк қосылыстарының болуын анықтау үшін қандай амалдар жасайсыз?


Зертханалық сабақтың тақырыбы №5 Құрылыс гипсі. Гипс қамырының ұстасу мерзімдерін анықтау

№5 зертханалық сабаққа әдістемелік нұсқаулар

{Сабақтын мақсаттары, зертханалық сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар}

Сынаулар МСТ 23785-79 сәйкес жүргізіледі.

Ұстасу басы - гипс қамырының қатаю кезеңінен бастап Вик аспабының инесі әйнек пластинкасына 0,5 мм жетпейтін кезеңге дейінгі уақыт.

Ұстасу соңы сумен гипсті қатайтатын кезеңнен Вик аспабының инесі қамырдан 1 мм аспайтын мөлшерде түсетін кезеңге дейінгі уақыт (2-сурет).

2-сурет. Вик аспабы

1-цилиндрлі металл шыбық; 2-табан құрсауы; 3-тоқтатқыш құрылғы; 4-көрсеткіш; 5-шәкілі; 6-келсап; 7-ине

Көрсеткіш тілі бар Вик аспабының жылжымалы металл шыбығы 0-ден 40 мм дейін бөліктері бар шәкілі маңында тік бағытта қозғалады. Шыбықтың төменгі бөлігінде диаметрі 1 мм және ұзындығы 50 мм болат ине бекітілген. Шыбық пен иненің 300 грамм. 2-кесте.

Сынақ алдында көрсеткіш тілдің қалпы тексеріледі, ол ине аспап сақинасының астындағы пластина бетіне жанасатын мезгілде шәкілінің нөлдік бөлігімен беттесу керек. Ұстасу мерзімдерін анықтау үшін әдеттегі қою қамыр пайдаланылады, ол аспап сақинасына құйылады. Артығы пышақпен кесіледі. Сақина қамырмен бірге аспап инесінің астына орналастырылады. Ине ұшы гипс қамырының бетімен беттестіріледі. Шыбықтың бұрандасын түсіргенде шыбық инесі емін-еркін қамырға батырылады. Инені батыру әрбір 30 секундтан кейін жаңа жерге қайталанылады. әрбір батырған сайын ине сүзгіш қағазбен сүртіледі.

Тостаған мен күрекшені сулауға су шығынын азайту үшін оларды жұмыс алдында дымдау керек.

Нәтижелер мына түрде жазылады:

{Тапсырмалар немесе тестілік сұрақтар(керек жағдайларда вариантты таңдау кілтін көрсету керек)}

1. 
   Гипс қамырының ұстасу мерзімдерін қалай анықтауға болады?
   
2. 
   Гипс қамырының ұстасу мерзімдерін анықтау үшін қандай аспап қолдынылады?
   

{Сабақтын мақсаттары, зертханалық сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар}

• 
  цемент клинкерінің минералогия құрамы мен құрылымын реттеумен;
  
• 
  цементтің тарту майдалығын және қосымшалар
  енгізіп, түйірлік құрамын реттеумен.
  

• 
  тез қататын;
  
• 
  гидрофобты;
  
• 
  қатпарланған;
  
• 
  сульфатқа төзімді;
  
• 
  пуцоланды;
  
• 
  шлакты портландцемент.
  

Цемент маркасы массасына қарай 1:3 созымды цемент құрамынан дайындалған өлшемі 40x40x160 мм арқалық-нұсқаларды иілуге және сығуға беріктік шегінің көрсетулері бойынша айқындалады.

40x40x160 мм металл қалыптар (2-сурет), МИИ-100 машинасы, гидравликалық пресс.

1500 г құм және 500 г цемент өлшенеді, сфералық аяққа салады, содан соң 1 мин бойы цемент пен құм күрекшемен араластырылады, содан-соң оған су құйылып, қоспа тағы 5 мин бойы араластырылады.

1 - жұдырықша; 2 - диск; 3 - шток; 4 - табан; 5 – ортаға келтіретін құрылғысы бар конус-қалып

Араластыру аяқталған соң сілкілеу үстелін шыны дискісінің ортасына орнатылған конус-қалыпты тең қалыңдықтағы қабаттармен екі қабылдауда толтырады. Сынау жүргізу алдында конустың ішкі бетін және стел дискін аздап сулау керек. Ерітінді металл найзалаумен тығыздалады: астыңғы қабаты - 15, үстіңгі - 10 най­залаумен. Ерітінді нығыздалған соң конус ақырын тік бағытта алынады, осыдан кейін конус 106-110 мм шегінде жайылу үшін үстелде 30 рет сілкіленеді.

Алынған 6 жарты престе қиратылады. Аралықтардың жартыларын 2 болат пластинкалар аралығына орналастырады.

Сығуға беріктік шегі 6 нұсқалар сынауының ең үлкен төрт, нәтижелерінің орташа арифметикалық мағынасы ретінде есептеледі. Сығуға беріктік шегі келесі форму­ла бойынша анықталады

мұндағы Р - қиратушы жүктеме, кгк;

Нәтижелер 2-кестеге енгізіледі

3-кесте Портландцементке қойылатын талаптар (МСТ 10178-85)

№6 сабақта орындайтын тапсырмалар

{Тапсырмалар немесе тестілік сұрақтар(керек жағдайларда вариантты таңдау кілтін көрсету керек)}

1. 
   Цемент маркасын анықтау жолдары қандай?
   
2. 
   Портландцементке қойылатын қандай талаптар бар?
   
3. 
   Құрылыста портландцементтің қандай түрлері кеңінен қолданылады және олардың негізгі қасиеттері қандай?
   

№7 зертханалық сабаққа әдістемелік нұсқаулар

{Сабақтын мақсаттары, зертханалық сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар}
Бетон қоспасының негізгі қасиеттерінің бірі - жайылу қабілеттілігі.

Жайылу қабілеттілігі - бетон лайының бетондалатын бұйымының формасына толуы және және ауырлық күші немесе сыртқы механикалық әсерлерден нығыздалу қабілеті. Бетон лайының бұл қасиеті жылжымалылық қабілетімен және қатаңдығымен бағаланады.

Бетон лайының жылжымалылығы стандарт конустың көмегімен анықталады.

1-сурет.

1 - шөккен бетон қоспасы; 2 -сызғыш; 3 - металл сызғыш; 4 - конус-қалып.

Конустың шөгуінің мәні бетон қоспасының жылжығыштық қасиетін сипаттайды. Жылжығыштық қасиетіне қарай бетон қоспасы қатаң және өте катаң бетон (КШ = 0 см), аз жылжитын(КШ =1-3 см), жылжитын (КШ - 4-15 см) және құйылатын (КШ - 15 см) болып бөлінеді.

{Тапсырмалар немесе тестілік сұрақтар(керек жағдайларда вариантты таңдау кілтін көрсету керек

1. 
   Бетон лайының жылжымалылығын қалай анықтайсыз?
   
2. 
   Жайылу қабілеттілігі дегеніміз не және оның көрсеткіштері қандай?
   
3. 
   Бетон қоспасының тағы да қандай негізгі қасиеттерін білесіз?
   

№8 зертханалық сабаққа әдістемелік нұсқаулар

{Сабақтын мақсаттары, зертханалық сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулар}
Ауа әгі кальций-магний жыныстарын: борды, әк тасты, доломитталған және мергель әк тастарын, доломиттерді күйдіру арқылы өндіріледі.

Майда тартылған ауа әгі сөндірілмеген әкті сумен сөндіру немесе тарту арқылы шығарылады. Егер әкте 5% магний оксиді болса, онда ол кальцийлі (аз магнезиалды), 5-тен 25% магний оксиді болса, жоғары магнезиалды не­месе доломитті әк болады.

Әк пен су араласқанда кальций оксидінің гидратациясы мына реакция бойынша болады:

Су құю кезеңінен басталған уақыт	Су құю кезеңінен басталған қоспа температурасы
1	2