Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі т. М. Мендебаев, Е. С. Асқаров



Pdf көрінісі
бет128/200
Дата16.11.2023
өлшемі3.11 Mb.
#483479
түріОқулық
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   200
mendebaev-stand-metr-sertif

3) Термобаралық сынаулар. Бҧл сынау тҥрі атмосфералық қысымның 
әсер етуіне жҥргізіледі. Қалыпты атмосфералық қысым 101,3КПа (сынап 
бағанасы бойынша 760 миллиметрге) тең. Қысымның ӛзгеруі екі ықпалын 
тигізеді: 
1. Оптикалық сәулелердің сыну кӛрсеткіші ӛзгереді, Атмосфера тым 
тығыз немесе сирек. 
2. Артық қысым объектіні деформацияға ҧшыратады немес істен 
шығарады. 
Бірінші кӛрсеткіш бойынша сынау термобаралық камерада кей жағдайда 
адамның қатысумен жҥргізіледі. Екінші кӛрсеткіш бойынша броневаннада және 
бронекамерада жҥргізеді, камера кӛлемі газбен толтырылып объектіні суы бар 
ваннаға батырады. Судың немесе газдың қысымы 30-40 МПа болады. Суға 
батырар алдында объектіні суға немесе газға толтырады және судың жоғарғы 
деңгейі 5мм кем болмауы тиіс. Суға батырған соң есептелінген қысымға дейін 
кӛтереміз. Тығыздығы бҧзылған жағдайда кӛпіршіктер пайда болады. Сынау 
объектісін суда 1-2 тәулік бойы ҧстап тҧрады. 
Ваккумдық тәсіл арқылы тығыздыққа сынау. Бақылау газы ретінде гелий 
алынады. Гелий атомы ӛте кішкентай, қауіпсіз және инертті газ. Екі әдіс қолда-
нылады. 
1. Гелилік камера әдісі. Камераның ішіне объектіні орналастырады, 
объектінің ішінде вакуум жасайды, камераға қысыммен гелийді жібереді. 
Объектінің ішінде гелийдің қонуын тіркейді. Сезімталдығы 0,13x10-6л Пас. 


171 
2. Гелийлі камераға ағып жиналу әдісі. Объектіні ваккумды камераға 
орналастырып, объектінің ішіне гелийді қысыммен жібереді. 
4) Сынаудың арнайы әдісі. Бҧл микроорганизмдердің әсеріне тӛзу 
тҧрақтылығына, сенімділігіне, таз ауруына тӛзімділігіне (тропиктегі әртҥрлі 
микроорганизмдерге және таз ауруының әсеріне қарсы тҧруы) электрлік 
сынаулар және т.с.с. 
 
6.10. Материалдар мен заттардың химиялық қҧрамын анықтауды 
метрологиялық қамтамасыз ету 
Ӛнімнің 
химиялық 
қҧрамын 
ӛлшеу 
ӛзінің 
спецификалық 
ерекшеліктерімен, ӛлшеу қателігінің сол немесе басқа дәрежесін анықтайтын 
факторлар болуымен ерекшелінеді. Химиялық қҧрамды ӛлшеу жанамаға 
жатады, ӛйткені тікелей ӛлшеуге ҧшырайтын бақыланып отырған компоненттің 
қҧрамын талдаудың кезкелген әдісін қолдану анықталып отырған физикалық 
шаманың компонентінің концентрациясының қатынасына байланысты функция 
негізінде бағаланады.
Химия - аналитикалық процестегі ӛлшеу ҥш сатыдан тҧрады: 
1. Бастапқы ҥлгінің аналитикалық ӛзгерісін анықтау, адам немесе 
компьютер ыңғайлы қабылдау ҥшін қажетті ақпараттық дабыл және оның 
ҧсыну формасы кӛрсету бастапқы қҧрылымдық кӛбеюін жеңілдетеді. Осы 
ӛзгерістердің негізінде ӛлшеніп отырған шама бастапқы дабыл ретінде беріледі. 
2. ӚЖ (салмақ, тҧнба, оптикалық тығыздық және т.б.) қолданып 
аналитикалық дабыл арасында тікелей ӛлшеу орындалады. 
3. Шығатын ӚЖ дабылының және компонент концентрациясына 
функционалды қатынасы кӛмегімен аралық ӛзгерістер нәтижесін ӛлшеу 
талданып отырған ҥлгінің қҧрамында бақыланып отырған компоненттің ҥлесін 
анықтауды химиялық қҧрамды ӛлшеу нәтижесін алу деп атаймыз. 
Химиялық қҧрамды ӛлшеуді метрологиялық қамтамасыз ету жҥйесі 
стандартты ҥлгіледі қолдану негізінде әдістердің және ӚЖ ӛте кең ауқымды 
және тез ӛзгеретіндігін ескеру қажет. Сандық талдаудың спецификасын ескеріп 
ӛлшеу процесінде шамалардың әсерінің айрықша ӛзгеруі және шығу 
дабылының параметрлерінің ақпаратсыздығы, ӚЖ ӛздерін бақылау химиялық 
қҧрамды ӛлшеудің нәтижелерінің қателіктерін бағалаудың сенімділігі ҥшін, 
қолданылып отырған ӛлшеуді орындау әдістемесінің аттестаттталуы, сонымен 
бірге нормативті техникалық қҧжаттамаларға сәйкестігін жедел бақылау және 
тексеру маңызды болады. Осыған байланысты ӛлшеу дәлдігін тексергенде, 
жедел бақылауды жҥргізу барысында, аз уақыт ішінде ӛлшеу нәтижесін 
сипаттайтын, ӛлшеу сапасына толық және шынайы баға беретін, аналитикалық 
зертхана жҧмысының сапасын объективті бағалайтын зертхана аралық 
тексерудің арнайы тәсілдері қолдану керек.
Ӛнімнің сапасын бақылау ҥшін химиялық қҧрамды ӚОӘ тәжірбиеде 
қолдану кезінде, компонент концентрациясы шектен асып кету жағдайы 
орындалғанда компоненттің шақтама алаңындағы қҧрамына ӛнім партиясын 
бӛлу тапсырмасы қойылады. Ӛлшеу дәлдігіне талаптар шақтама алаңының 


172 
әртҥрлі бӛліктерінде компоненттің қҧрамы біркелкі болған жағдайда ӛлшеу 
талаптары сақталмайды, бҧл ӚОӘ бойынша ӛлшеу сапасына дифференциалды 
ҧмтылыстың қажеттілігін анықтайды және ол ӛнімнің сапасын анықтауға 
бағытталған. Бақылаушы компоненттің қҧрамы регламенттелген шақтама 
алаңының шегінен белгілі бір мәнге ауытқып орналасса, ӛнімнің сапасының 
шегіне жетпеген жағдайда ереже жеңілдетуі мҥмкін. Сапа қорының болмауы 
ӛнімнің ақаулығын анықтауды қиындатады, сонымен бірге ӚОӘ дәлдігіне НТҚ 
сәйкес болса да, шақтама алаңы шекарасына «бақылаудың дәлдігінің кему 
аймағына» жақындау байқалса, онда ақаулықтың дәлдігі бірден тӛмендейді. 
Кәсіпорында ӛнімді бақылау ҥшін НТҚ-дан дәлірек ӚОӘ қолдануға 
болмайтындықтан, ӛнімнің шақтама алаңы шегіне жақын жердегі химиялық 
қҧрамын ӛлшеу шынайылығын кӛтеруге, талдаудың екі (немесе бірнеше) 
орташа нәтижелерін орталау арқылы ӛнімді таңбалау, сондай-ақ химиялық 
әдістемелер негізінде қайталап ӛлшеумен қол жеткізуге болады. Сондықтан, 
аттестатталатын ӚОӘ-ға қойылатын жалпы талаптарда «бақылау шынайылығы 
тӛмен аймаққа» тҥсетін компоненттер концентрациясының аралығы келтіріледі 
және ӚОӘ дәлдігі ӚОӘ талаптарына сәйкес болған жағдайда да қайталап 
ӛлшеуді талап етеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   200




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет