Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі т. М. Мендебаев, Е. С. Асқаров
жүктеу/скачать 3.11 Mb. Pdf көрінісі
|
| Э
r Ц t r Ц t Э n ТПП Т ij ij ij ij ij i j ij рд , мҧнда t ij – еңбек сыйымдылығы, ӚТД бойынша j – жҧмыстың i – ші операциясы, адам/сағ.; Ц ij – ӚТД жҥйесіндегі басқару бӛлімінің қызметкерлерінің еңбек ақысы, теңге; r ij – i-ші операциясы j-ші жҧмыстың сатылу саны, саны; Э Т – ӚТД жҥзеге асатын жаңа техника бҧйымдарынан болатын жылдық экономикалық тиімділік, теңге/жыл; E n – экономикалық тиімділік нормативтік коэффициенті; H – шартты-тҧрақты шығындардың жылдық сомасы, теңге; N – бҧйымның шығарылу жылдық бағдарламасы, дана; индекс 1 – ӚТДБЖ енгізуге дейінгі кӛрсеткіш, индекс 2 – ӚТДБЖ енгізілгеннен кейінгі кӛрсеткіш, осында және алдыда. 2. Унификаттау және стандарттаудың жылдық экономикалық тиімділігі: ) ( 2 2 1 1 oc n oc n ус T C T C N Э , мҧнда С n – айла-бҧйымның орташа бағасы, теңге; Т ос – шығарылатын бҧйым бірлігіндегі айла-бҧйым шыдамдылығы. 3. Материалды пайдалану коэффициентін кӛтеруден жылдық экономикалық тиімділік: ) 1 1 ( ) ( 2 1 n n о м им K K Ц Ц М N Э , мҧнда М – бҧйым массасы (нетто), кг; K n – материалды пайдалану коэффициенті; Ц м – материал бағасы, теңге/кг; Ц о – қалдықтар бағасы, теңге/кг. 4. Компьютер қолданудан автоматтандыру деңгейі жоғарылауының жылдық экономикалық тиімділігі: ) ( к в в в ос р ком Т Ц Т С К С Э , мҧнда С р – компьютер қолданбаған жобалау бағасы, тенге; К ос – дайындық жҧмыстарының бағасының компьютерде нақты істелінген жҧмыс бағасының 1 теңгесіне шағу коэффициенті; С в – компьютердің жҧмыс уақытының бағасы, теңге/сағ.; Т в – компьютерде жобалау уақыты, сағат; Ц р – қызметкердің сағаттық мӛлшерлемесі, теңге/сағ.; Т к – компьютерде жҧмыс істеу уақыты, сағат. Ӛндіру және пайдалану саласындағы стандарттау жҧмыстарының экономикалық тиімділігі. Жасалатын бҧйымның ӛзіндік қҧнын тӛмендетуге стандарттау бҧл салада ең кӛп әсер етеді. Ӛндірудегі барлық ағындық 109 шығындарды айнымалы S п (материал қҧны, қызметкерлердің келісімді еңбек ақысы, т.с.с.) және арнайы баптар бойынша амортизациялық шартты-тҧрақты аударымдар S уп (негізгі қор шығыны, тҧрақты еңбек ақысы – жалақы, т.с.с.) деп бӛлуге болады. Бҧйымның ӛзіндік қҧны: N S S S уп n болып анықталады. Бҧйымды шығару ӛскен сайын стандарттау, унификаттау нәтижесінде ӛнім бірлігіне келетін шартты-тҧрақты шығынның ҥлесі қысқарады. Стандарттау және унификаттау жҧмыстарын жҥргізуде, бҧйымды шығару бағдарламасын кӛтеру есебінен еңбек сыйымдылығы және ӛзіндік қҧны тӛмендейді, стандарттау бойынша іс-шаралар еңбек ӛнімділігін кӛтереді, негізгі және айналмалы шығындарды қысқартады. Пайдалану саласындағы стандарттау жҧмыстарының экономикалық тиімділігіне бҧйым сапасын, сенімділігін және ҧзақтылығын жоғарылату, арналу және пайдалану кӛрсеткіштерін жақсарту, жӛнделуге жарамдылығын арттыру нәтижелерінде қол жеткізеді. Жалпы алғанда стандарттау жаңа техниканы игеру уақытын қысқарттады, бҧл қомақты экономикалық тиімділікті білдіреді. Жаңа техниканы игеруді тездетуден болатын ҥнемділікті есептеу: N W Z K E W Z K E W Э n n о 2 2 2 2 1 1 1 ) ( 1 ) ( 1 . Стандарттау және материалдық қорды ҥнемдеу. Стандарттауды қолдану материалдық қорды едәуір ҥнемдеуге мҥмкіндік береді. Бҧл бҧйымның техникалық деңгейі мен сапасын кӛтерудің негізгі бір мәселелері саналады. Замануи машина жасау саласы дамуының негізгі бір тенденциясы машина тетіктерінің салмағын кеміту және олардың қызмет кӛрсету мерзімін арттыру. Стандарттаудан материалдардың ҥнемделу тиімділігі тікелей және жанама деп бӛлінеді. Тікелей тиімділік қажеттілік және материал шығынын тӛмендету арқылы білінеді. Мҧнда материалды ҥнемдеу тиімділігі бҧйым салмағының тӛмендеуінде (машина жасау саласының бҧйымдарында материал бағасы 30%-дан 60%-ға дейін тербеледі), қолданылатын материалдардың қҧрылымын тапшы және қымбат материалдармен алмастыру арқылы жетілдіру, материалдарды пайдалану коэффициентін кӛтерумен білінеді. Жанама тиімділік қосалқы қызметтерде – сату, кӛлік, қойма білінеді. Бҧл қызметтер бҧйымның бірдей шығарылу бағдарламасында ӛндірістің материалдық активтеріне қызмет кӛрсетуге аз шығынданады. Мысалы, кӛлік қызметінде автомашиналардың саны мен жҥрген жолы, жанармай, қосалқы бӛлшектерге және жӛндеуге, т.б. кететін шығындар қысқарады. |