180
7.1. Қалыпты (нормаль) таралу заңы
Ӛмірде болатын кездейсоқ қҧбылыстардың кӛпшілігі, әсіресе, ӛндіріс
және ғылыми-зерттеулер, кездейсоқ факторлардың кӛп болуымен сипатталады,
олар кӛптеген практикалық зерттеулерде негізгі
болып табылатын қалыпты
таралу заңымен тҥсіндіріледі.
Оның пайда болуы П. Л.
Чебышев
қалыптастырған орталық шекті теоремасына байланысты. Бҧл теорема қандай
да бір белгінің таралуы оған бірнеше тәуелсіз
себептер әсер еткен кезде
бастапқы таралу тҥріне тәуелсіз қалыпты белгіге ӛтетінін растайды. Ӛндірісте
кӛптеген
бҧйымдардың
бӛлшектерін
дайындау
шарттары,
ғылыми
эксперименттер жҥргізу оларға тәуелсіз факторлардың кӛптеп
әсер етуімен
сипатталады. Барлық факторлар шамамен бір тәртіппен әсер еткенде, номинал
мәндерден параметрлердің нәтижелік ауытқулары пайда болады. Ол процестің
қорытынды нәтижесін анықтайды және қалыпты
таралу заңының кездейсоқ
шамалары болып табылады. Бірақ, қалыпты таралу жалғыз мҥмкін
болатын
әдіс емес. Кездейсоқ шамалардың физикалық табиғатына байланысты олардың
кейбіреуі практикада таралудың басқа тҥрлеріне ие болуы мҥмкін, мысалы,
логарифмдік, экспоненциальді, Вейбулл, Симпсон, Релей, бірдей ықтималдық
және т.б.
Қалыпты таралу ықтималдығының тығыздығын сипаттайтын теңдеу:
)
2
)
(
(
2
2
2
2
1
f(x)
x
e
( 7.5.)
тҥрінде болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
