84
мҧнда f
2
– айналдыру кезіндегі ҥйкеліс коэффициенті, f
1
= f
2
= 0,08-0,14 болат
пен шойын ҥшін.
Ӛсьтік жҥктеме кезіндегі номиналды есептеу керілісі:
)
(
2
2
1
1
1
E
C
E
C
f
l
F
N
MIN
,
Ӛсьтік
айналдыру
кезіндегі
номиналды
есептеу
керілісі:
)
(
2
2
2
1
1
2
E
C
E
C
f
l
D
M
N
HOM
KP
MIN
.
Керілісті қондыру тесігі бар тетікті баспақ астында қыздырумен
жасалады, бӛлшектеу кӛбіне қҧрастыру бірлігінің қирауымен бітеді.
2.8. Тегіс калибр
Шақтамасы 6-дан 17-ге дейін квалитет аралығындағы цилиндрлік беттері
бар тетіктердің жарамдылығы сериялық және жаппай ӛндірісте шекті
калибрлердің кӛмегімен анықталады. Бҧл
калибрлерде Тейлор принципі
толығымен орын алған – ӛлшемді оның шеткі рҧқсат етілген мәндерімен
тексеру. Калибрмен бҧйым ӛлшемі анықталмайды, бақыланатын ӛлшем рҧқсат
етілген ӛлшем аралығына жата ма, жатпай ма соны тексереді. Егер ӛтпелі
калибр (ПР) ӛз салмағының кҥшімен ӛтсе, ал ӛтпейтін жағы (НЕ) ӛтпесе бҧйым
жарамды деп саналады. Егер ПР жағы ӛтпесе, онда бҧл ақау жӛндеуге келеді,
бҧйымда тағы алып тастауға болатын артық метал бар. Егер НЕ жағы ӛтпесе,
бҧйымнан метал артығымен алынған, сондықтан бҧл ақау жӛндеуге келмейді.
Тесіктерді тексеруге тығын-калибрді (
2.18-сурет), ал біліктерді
тексеруге қапсырма-калибрді (
2.19-сурет) пайдаланады.
«ПР» және «НЕ» жҧмыс калибрлер бҧйымды
жасау процесінде
бақылауға арналған, ПР тозған калибрлердің кейбіреуін, ал НЕ калибрінің тек
жаңасын ғана қолдануға болады.
Тозуды баяулату ҥшін калибрлерді қаттылығы жоғары конструкциялық
болаттардан және қатты қорытпалардан жасайды. Калибр шақтамалары МСТ
24853-81 (СТ СЭВ 157-75) стандартында берілген.
Калибрлерді жасау шақтамалары: Н – тесіктерді бақылау ҥшін жҧмыс
тығын калибр (Н
S
ӛлшеу беттері сфера болып келетін); Н
1
–
білікті бақылау
ҥшін жҧмыс қапсырма-калибр. Жҧмыс процесінде тозатын ПР ӛтпелі
калибрлер ҥшін тозу шақтамасы қарастырылған. 8 квалитетке дейінгі
шақтамасы бар калибр тозуы бҧйым ӛлшемінің шақтама алаңының шегінен
тығындар ҥшін Y шамасына және қапсырмалар ҥшін Y
1
шамасына
шығуына
болады. Барлық калибрлер ҥшін Н (Н
S
) және Н
1
шақтама алаңдары бҧйымның
шақтама алаңының ішіне қарай тығын ҥшін Z шамасына, қапсырма ҥшін
Z
1
шамасына жылжиды.
Калибрлердің шақтама алаңдарының және олардың ӛтпелі жағының тозу
шектерінің бҧйым ӛлшемінің шақтама алаңына қарай жылжуы,
қондыру
85
сипатының бҧрмалануын жоюға мҥмкіндік береді және шақтама шектерінде
жарамды тетіктердің ӛлшемдерін алуды кепілдендіреді.
Достарыңызбен бөлісу: