Калибрлердің атқарушы ӛлшемдерін есептеу. Калибрлердің атқарушы
ӛлшемі деп калибрді жасау ӛлшемдерін айтамыз. Бҧл ӛлшемдерді анықтау
ҥшін қапсырма-калибрдің сызбасында ең кіші шекті ӛлшемі оң ауытқуымен, ал
тығын-калибр ҥшін ең ҥлкен шекті ӛлшем теріс ауытқуымен кӛрсетіледі.
Мҧнымен калибрдің тозуы мен желінуіне максималды қор қамтамасыз етіледі.
Есептеуге арналған формулалар:
1) Тығын-калибр
1. Жаңа ПР калибрдің ең ҥлкен ӛлшемі:
ПРmax= Dmin + Z + H/2.
1. Тозған ПР калибрдің ең кіші ӛлшемі:
ПРmin тозу = Dmin – Y .
Егер ӛлшемі осы мәнге тең немесе кем болса, онда ол жарамсыз.
2. Жаңа ӛтпейтін калибрдің НЕ ең ҥлкен ӛлшемі:
НEmax = Dmax + H/2,
мҧнда Dmin, Dmax – бақыланатын тесіктің рҧқсат етілген шекті ӛлшемдері.
2) Қапсырма-калибр
1. Жаңа ПР калибрдің ең кіші ӛлшемі:
ПРmin= dmax – Z
1
– H
1
/2.
2. Тозған ПР калибрдің ҥлкен ӛлшемі:
ПРmax тозу = dmax + Y
1
.
Егер ӛлшемі осы мәнге тең немесе ҥлкен болса, онда ол жарамсыз.
3. Жаңа ӛтпейтін калибрдің НЕ ең кіші ӛлшемі:
НEmin = dmin - H
1
/2,
мҧнда dmax, dmin – бақыланатын біліктің рҧқсат етілген шекті ӛлшемдері.
Ары қарай калибрлерді есептеу мысалы келтірілген. Тесік пен білікті
бақылауға арналған тегіс калибр ӛлшемдерін есептеу.
ПР
НЕ
60H7 (
+0,03
)
2.18- сурет Тесік
60Н7. СТ СЭВ 144-75 стандарты бойынша ӛлшем ауытқуын табамыз:
Жоғарғы ауытқу ES = +30 мкм , тӛменгі ауытқу EI = 0.
Максималды диаметр Dmax = 60,03 мм, минималды диаметр Dmin = 60,0 мм.
7 квалитет ҥшін МСТ 24853-81 стандартына сәйкес 50-80 мм аралығында
мәліметтерді табамыз: H = 5 мкм, Z = 4 мкм, Y = 3 мкм.
1. Жаңа ПР калибрдің ең ҥлкен ӛлшемі:
ПРmax= Dmin + Z + H/2 = 60,0 + 0,004 + 0,005/2 = 60,0065 мм.
Сызбада қойылатын калибр ӛлшемі 60, 0065
– 0,005
мм.
Тозған ПР калибрдің ең кіші ӛлшемі:
ПРmin тозу = Dmin – Y = 60,0 – 0,003 = 59,997 мм.
Егер ӛлшемі осы мәнге тең немесе кем болса, онда ол жарамсыз.
86
)
(
6
60
039
,
0
02
,
0
n 2.19- сурет 2. Жаңа ӛтпейтін калибрдің НЕ ең ҥлкен ӛлшемі:
НEmax = Dmax + H/2 = 60,03 + 0,005/2 = 60,0325 –
0,005
мм (2.20-сурет)