43
Кесу күштерінің құраушыларын өлшеуге арналған құралдарды
динамометрлер
деп
атаймыз. Динамометрлер
серпімді-механикалық,
гидравликалық жəне серпімді-электрлік болып келеді. Анықталатын
құраушылар
санына
байланысты
динамометрлер
біркомпонентті,
екікомпонентті жəне үшкомпонентті болады. Жұмыс істеу принциптеріне
қарамастан барлық динамометрлерге мынадай талаптар қойылады:
32 сурет. Кесу күштері құраушыларының кесілетін
қабат қалыңдығының нөлдік
нүктесіне экстраполяциясы
1. Кесу күшін динамометрмен өлшеу дəлдігі оның тағайындалуына
байланысты анықталуы қажет. Күшті дөрекілеу өлшеу кезінде, құралдар мен
білдек тетіктерін беріктілік пен қатаңдыққа есептегенде, дəлдік қателіктің
2...3%құрауы керек. Кесудің физикалық процесін зерттеу үшін, өлшеу
қателіктері 1,0...1,5%, ал кейбір жағдайларда 0,5% құрайды.
2. Кесу
процесінде тез өзгеретін күштерді тіркеу үшін динамометрлер аз инерциялық
болуы керек. Бұл үшін динамометрдің өз тербелісінің жиілігі өлшенетін күш
тербелісінің жиілігінен жоғары болуы керек.
3. Динамометрлер қандай да болмасын кесу жылдамдығында дірілге
орнықтылықты болуы керек. Бұл үшін күш əрекетін қабылдайтын серпімді
буындар үлкен қатаңдыққа ие болуы керек.
4. Динамометрлерде кесу күштерінің құраушыларының өзара əсерлері
болмауы керек. Бұл үшін кесу күштерінің бір құраушысының əрекетін
қабылдайтын бергіш, қалған құраушылардың əрекетін сезінбеуі керек.
Жону кезіндегі кесу күштерінің құраушыларын есептеуге арналған
формулалар. Кесу күштерінің құраушылары барлық факторлармен бір уақытта
байланыста болатын, жалпы қорытынды формулалар əр түрлі есептеулерге
керек. Жалпы қорытынды формулаларды құру əр түрлі болады: кесу проьцесі
факторының кесу күштерінің құраушыларына əсерін тікелей ескеруге болады,
бөлек формулада немесе жанамалай, түзету коэффициенттерінің көмегімен.
44
Жалпы қорытынды формулаларды қолдану тəжірибесікөрсеткендей, кесу
режимі факторларын: t; s; v -тікелей ескерген жөн, ал басқа факторларын -
жанамалай. Мысалы, кесу күштерінң құраушыларын есептеу формулалары
түрі:
P
z =
Cp
z
·
t
Xp
z
·
S
Yp
z
·
V
np
z
·
Kp
z
; (16)
P
y =
Cp
y
·
t
Xp
y
·
S
Yp
y
·
V
np
y
·
Kp
y
; (17)
P
x =
Cp
x
·
t
Xp
x
·
S
Yp
x
·
V
np
x
·
Kp
x
(18)
Бұл жерде Kp – əрқайсысы P
z
, P
y
, P
x
, күштер мəніне əсерін көрсететін,
түзету коэффициенттерінің көбейтіндісіне тең болатын жалпылама күштік
түзету коэффициенттері:
Kp = Kм
·
Kφ
·
Kγ
·
Kr
·
Kω
·
Kб (19)
Қандай да болмасын беріктілік шегі
B
s
үшін: Р
z
= С
15
·
PR
B
s
. Беріктілік
шегі
B
s
= 750МПа болғанда түзету коэффициентін бірге тең деп алғанда, Рz
75
=
С
75
·
750
пр .
Бірінші өрнекті
екіншіге бөлгенде, алатынымыз:
75
Z
Z
R
R
=
°
PR
B
75
s
,
осыдан
R
z
=
75
Z
R
·
PR
B
÷
ø
ö
ç
è
æ
750
s
. Іздеген коэффициентіміз Км =
PR
B
÷
ø
ö
ç
è
æ
750
s
.
Есептеуді тездету үшін кесу режимдерінің анықтамаларында, күштік түзету
коэффициенттерінің есептелген мəндері бар кестелер беріледі.
Достарыңызбен бөлісу: