Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1.58 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жоғары төзімділікті болаттар (630…650
0 С) кобальт жəне ванадиймен қосымша қоспаланған. Кобальт болаттың жылутөзімділігі мен қаттылығын көтереді. Сонымен қатар ол болаттардың жылуөткізгіштігін жоғарылатады. Тезжонғыш болаттардың ішіндегі кеңінен тараған, жоғары жылу төзімділікті болаттар маркалары: Р9К10, Р9К5, Р9МУК8, Р6М5К5, 10Р6М5К5, Р10К5Ф5, Р18Ф2К8М, Р12Ф4К5, Р12М3Ф2К8. Жоғары жылу төзімділікті тезжонғыш болаттар күрделі өңделетін материалдарды өңдеуге арналған: отқа төзімді жəне титан қорытпаларын, тоттанбайтын болаттарды, сонымен қатар σ в ≥1000МПа болатын құрылымдық материалдар. Мысалы, Р18Ф2К8М (18%W; 2%V; 8%Co; 1%Mo) маркалы тезжонғыш болаттар, болаттардың осы тобының ішіндегі жылуға төзімдірек (θ=650 0 С) жəне қаттырақ (67…68HRC), күрделі өңделетін никель мен хром негізіндегі отқа төзімді қорытпаларды өңдеуге (ЖС6-К, ХН67ВМТЮЛ жəне т.б.) жоғары қаттылықты жоғары берік болаттар (σ в ≥1600Мпа). Жоғары төзімділікті болаттардан жасалған құралдың төзімділік кезеңі, мөлшерлі жылутөзімділікті болаттардан жасалған құралдарға қарағанда 3...4 рет жоғары. Өте жоғары төзімділікті болаттар – құрамында аз мөлшерде көміртегі бар болаттар (0,05…0,15%). Олар жоғары қаттылықты (68…69НРС), жылутөзімділікті (700…730 0 С), тозуға төзімді, жылуөткізгіштікті жəне қанағаттандырарлықтай беріктікті болаттар. Онда негізгі қоспалаушылар: кобальт (16…25%), вольфрам (11…20%) жəне молибден (4…7%). Тезжонғыш болаттардың басқа топтарына қарағанда бұлар карбидтердің емес, интерметаллидтердің бөлінуімен беріктеледі. Сондықтан да бұлар интерметалидті беріктелген (дисперсиялы қататын) болаттарға жатады. Олар, В11М7К23, В18М7К25, В14М7К25 жəне т.б. маркалы болаттар. Бұл болаттарды күрделі өңделетін материалды өңдеуде тиімді қолдануға болады. Титан қорытпаларын өңдеуде дисперсиялы қаттатын болаттардан жасалған құралдардың төзімділігі, Р18 болатынан жасалған құрал төзімділігінен 30…50 рет жоғары, отқа төзімді жəне тоттанбайтын болаттарды кесуде Р12Ф4К5 маркалы болаттан жасалған құрал төзімділігі 10…20 рет жоғары. Вольфрамның аздығынан, құрамындағы вольфрам аз, немесе құрамында вольфрам мүлде жоқ тезжонғыш болаттар жасалынды. Құрамында вольфрамы жоқ тезжонғыш болаттар 11М5Ф (С~1,1%; Mo~5,5%; Cr~4,0%; V~1,5%) жоғары қаттылығымен 62…64НRС, жылутөзімділігімен 620 0 С, жоғары иілу беріктігімен (3,4…4,0МПа) сипатталады. Ол босаңдатылған көміртекті жəне қоспаланған құрылымдық болаттар үшін, сонымен қатар негізінде мыс пен алюминий бар түрлі –түсті қорытпаларды өңдеуге арналған. Тезкескіш болаттардың қасиеттеріне, түйіршіктер шекарасындағы карбидтердің құрылымдары мен бөліну сипаттары едəуір əсер етеді (карбидтік бір тектілік емес). ГОСТ19265-73 бойынша карбидтік бір тектілік сегіз балдық шкаламен бағаланады. Карбидтік бір тектілік емес балы үлкен болған сайын, болаттың физика-химиялық жəне кескіштік қасиеттері төмен болады. Жоғары 62 сапалы құралды алу үшін тезкескіш болаттардың карбидтік бір тектілік емес балы үшіншіден аспауы. Бірақта үлкен құймакесектерде төмен карбидтік бал алу өте қиын. Осыған байланысты тезкескіш құралдарды жасауда, болашағы бар бағыт-ұнтақты металлургия болып саналады. Олар карбидтік балды біріншіге дейін түсіре алады. Ұнтақты металлургия əдісімен алынған, маркасы Р6М5К5, Р9МУК8 тез кескіш болаттардан жасалған құралдардың төзімділігі, қарапайым əдіспен алынған осы маркалы болаттардан жасалған құралдардың төзімділігінен 1,2...2 есе жоғары болатынын сынаулар көрсетті. Ұнтақты металлургия əдістері құрал өлшемдеріне өте жақын өлшемдері бар дайындама алуға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 1.58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|