Қазақстан республикасы білім жғне ѓылым

79
доғасының ұзындағын есептеу
4 – тапсырма. Егер φ
2
имен φ
1
соңғы нүктелерінің еңдіктері берілсе,
анықталған еңдікте жатқан нүктелер арасындағы меридианның доға ұзындығын
есептеу.
соңғы нүктелердің еңдіктері белгілі болса
Егер φ
2
мен φ
1,
соңғы нүктелердің еңдіктері белгілі болса, анықталған
еңдікте φ жатқан нүктелер арасындағы меридианның доға ұзындығын берілген
масштабта есептеу
Әдістемелік ұсыныс.
Картографиялық практикада математикалық картография есептерін шешу
үшін жер эллипсоидының меридиандар мен параллельдерінің доға
ұзындықтарын есептеу қажет.
П, параллельдің доға ұзындығының φ еңдігі мен С жəне В соңғы
нүктелердің доға айырмашылығы белгілі болса оны формуламен анықтайды:
П = r ∆ λ ; ∆ λ = λ
С
– λ
В
П, параллельдің доға ұзындығын есептеуде жұмыс формуласын алу үшін
∆ λ бөлу керек
''
r
.
мұнда
''
r
– 206265 тең бұрышты өлшеу бірлігі
Нұсқа
1
2
3
4
5
Тапсырма
φ = 50
0
∆ λ = 5
0
м-б 1:10000000
φ = 55
0
∆ λ = 1
0
м-б
1:1000000
φ = 60
0
∆ λ = 0
0
30
′
м-б
1:100 000
φ = 65
0
∆ λ = 5
0
м-б
1:10000000
φ = 70
0
∆ λ = 1
0
м-б
1:1000000
Нұсқа
1
2
3
4
5
Тапсырма φ
2
= 55
0
φ
1
= 50
0
м-б 1:1000000
φ
2
= 65
0
φ
1
= 64
0
м-б
1:100000
φ
2
= 55
0
φ
1
= 4
0
30
′
м-б
1:50 000
φ
2
= 65
0
φ
1
= 60
0
м-б 1:1000000
φ
2
= 45
0
φ
1
= 44
0
м-б 1:100000

80
j
cos
N
r
=
– радиус параллельі
.
''
''
cos
r
l
j D
=
P N
В жəне А екі нүктенің арасындағы S меридианның доға ұзындығы
мынаған тең
S = M
m
 ∆ φ,
Мұнда ∆ φ – меридиан доғасының В жəне А соңғы нүктелерінің еңдік
айырмашылығы;
∆ φ = φ
В
– φ
А
:
M
m
– ортаңғы еңдікпен нүктеде меридианның радиус қисықтығы
=
M
2
A
B
m
j
j
j
-
=
Меридиан доғасын есептеудің жұмыс формуласы:
''
''
r
j
D
=
m
M
M
S
Әдебиеттер:
Нег.:1. [24-25]
Қос.: 1.[17-19]
Бақылау сұрақтары:
1. Меридиан доғасы ұзындығының жұмыс формуласы?
2.Параллель доғасы ұзындығының жұмыс формуласы радиусы?
3.Математикалық есептеулерден басқа меридиан мен параллель доға
ұзындықтарын қалай есептеуге болады?
5-зертханалық жұмыс. Картадағы бұрмалану.
1-тапсырма. Егер m, n, θ. белгілі болса картада берілген нүктедеa, b, β
1
эллипс бұрмалануының элементің анықтау.
2- тапсырма. Картаның берілген нүктесінде m, n, θ анықталған болса, ω
бұрышын , р алаң масштабын және масштабтың негізгі бағытын a және b
анықтау.
Нұсқа
1
2
3
4
5
Тапсырма
m=1,213
n=0,934
θ=50
0
m=1,345
n=0,898
θ=52
0
m=1,162
n=0,999
θ=57
0
m=1,137
n=0,987
θ=59
0
m=1,412
n=0,979
θ=63
0

81
3-тапсырма . Картаның берілген нүктесінде m, n, θ анықталған болса,
масштабтың негізгі бағытын анықтау a және b.
Әдістемелік ұсыныс
Бұрмалануды есептеу үшін қолданылатын формула.
р = mn sin θ
р = ab
q
q
j
sin
sin
2
sin
2
2
2
2
mn
n
m
mn
n
m
+
+
-
+
=
p
n
m
p
n
m
+
+
+
+
=
2
2
2
2
2
sin
j
Әдебиеттер:
Нег.:1. [32-47], 2. [12-26]
Қос.: 1. [19-43]
Бақылау сұрақтары:
1.Ұзындықтар бұрмалануының көрсеткіштеріне не жатады?
2. Бұрыштар бұрмалануының көрсеткіштеріне не жатады?
3. Аудан бұрмалануының көрсеткіштеріне не жатады?
6-Зертханалық жұмыс. Географиялық координаталар.
Тапсырма.
1:10 1000 масштабтағы трапецияның географиялық
координаталарын берілген номенклатурада анықтау. Берілген трапецияның
тұрақты орнын есептеу.
Нұсқа
1
2
3
4
5
тапсырма
m=1,213
n=1,234
θ=51
0
m=1,345
n=1,398
θ=52
0
m=1,462
n=1,499
θ=53
0
m=1,524
n=1,587
θ=54
0
m=1,612
n=1,679
θ=55
0
Нұсқа
1
2
3
4
5
Тапсырма
m=1,046
n=1,001
θ=54
0
30
′
m=1,362
n=1,298
θ=53
0
45
′
m=1,431
n=1,415
θ=52
0
15
′
m=1,534
n=1,500
θ=51
0
45
′
m=1,661
n=1,645
θ=50
0
15
′

82
Әдістемелік ұсыныс
N-36-54-А-а-1. наменклатурны 1:10 000 масштабтағы трапецияның
географиялық номенклатурасын есептеу. Берілген трапецияның тұрғылықты
орнын және ең үлкен елді мекен пунктінің географиялық координатасын
анықтау.
1.
Бірінші 1:1 000 000 масштабтағы картаның координатасын әріп
қатарынан және колона номерінен , сосын 1 : 100 000 мсаштабтағы картаның
координатасын анықтайды.
2. 1:1 000 000 масштабтағы карта бойынша 1:100 000 N-36-54
масштабтағы картаның координатасы анықталады.
3. 1:1 000 000 масштабтағы карта бойынша 1:50 000 N-36-54-А
масштабтағы картаның координатасы анықталады.
4. 1:50 000 масштабтағы карта бойынша 1:25 
000 N-36-54-А-а
масштабтағы картаның координатасы анықталады.
5. 1 :25 000 масштабтағы карта бойынша 1:10 000 N-36-54-А-а 1
масштабтағы картаның координатасы анықталады.

жүктеу/скачать 2.33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: