Ќазаќстан Республикасы Білім жєне ѓылым министрлігі
Сандық белгілердің тұқым қуалау белгілері
жүктеу/скачать 2.82 Mb. Pdf көрінісі
|
|
6.3.1. Сандық белгілердің тұқым қуалау белгілері. Бұл жерде «тұқым қуалау» және «тұқым қуалағыштық» деген ұғымдарға түсінік бере кеткен жөн. Тұқым қуалау дегеніміз - ағзаның көбеюі кезінде өзінің қасиеттері мен даму ерекшеліктерін ұрпаққа беруі. Тұқым қуалау ағзаның бірнеше миллиондаған жылдар бойы ұрпақтарының өзгеруін (әйтпесе бір шама ғана) қамтамаыз етеді. Тұқым қуалағыштық - ағзаның тұқым қуатын қасиеттерінің бір ұрпақтан екінші ұрпаққа берілу үдерісінің заңдылықтары. Тұқым қуалағыштық деп популяциядағы белгінің тұқым қуалау арқылы қамтамасыз 102 етілуі, ал тұқым қуалағыштық дәрежесі деп генотиптік өзгергіштіктің фенотиптік өзгергіштікке қатынасын (генотиптің фенотиптегі үлесі) айтады. Белгілердің тұқым қуалаушылық көрсеткіштері. Кез келген сандық белгі тұқым қуалаудың және ортаның әртүрлі әсерлерінің, жалпылама паратиптік деп біріктірілетін әсерімен дамиды. Осыдан мұндай белгінің популяциядағы өзгергіштігі осы әсерлердің біріккен ықпалы болып табылады. Сондықтан мақсат белгілердің өзгергіштігіне әсер ететін тұқым қуатын өзгергіштіктің үлесін және паратиптік әсерлердің үлесін анықтау мақсатында, жалпы варианса - ( ) дан тұқым қуалауымен анықталатын - ( ) және паратиптік әсерлерді - ( ) -бөліп алу керек. Статистикалық заңдылыққа сәйкес ( = + ) осы теңдікті жалпы варианса ( ) бөліп, генотиптік өзгергіштіктің ықпалығының үлесін аламыз -( : ) мұны С. Райт ( Һ 2 ) деп белгіледі, белгінің тұқым қуалағыштық дәрежесі немесе коэффициенті деп атайды. Тұқым қуалағыштық коэффициенті белгінің нәсілдік қасиетіне тәуелсіздік дәрежесін немесе фенотиптің генотипке шын мәніндегі ұқсастық дәрежесін көрсетеді деуге болады. Басқаша айтқанда тұқым қуалағыштық коэффициенті тұқымдық қасиеттің келесі ұрпаққа берілу дәрежесін көрсетеді. Неғұрлым (Һ 2 ) жоғары болса, соғұрлым генотиптік өзгергіштің ықпалы күштірек, керісінше неғұрлым төмен болса, паратиптік факторлардың ықпалы жоғары болып, фенотипі бойынша малды нәсілдік ерекшелігін қарап, дұрыс сұрыптау соғұрлым қиындай береді. Һ жүктеу/скачать 2.82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|