Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Төтенше жағдай комитеті Көкшетау техникалық институты

L B. t

мұнда В – сызықтың ені

r о; h = 0366 2 . 102 . lg 2. 202 = 32,8 OM

20 0,04*10

4) Горизонтальды сызықты қолдану коэффициенті нақты қарсыласу сызығын қабылдайды.
r Г.П. = rО.П. = 32,8 = 44,3 ОМ [2.4.10] (14)

Г 0,47

rB . rГ.П.

мұнда rB – барлық вертикальды электродтардың қарсыласуы;

ОМ; rГ.П. – нақты қарсыласу сызықтары, ОМ.

12,9 + 44,3

6) Белгілі көлем бойынша қарсыласуды өнеркәсіптік бөлімінде токтың ағылуын 3.11 және таб. 5 бойынша тұйықталудың импульсивтіқарсыласуын бағалауға болады.
rn = arИСХ = 0,7 . 9,99 = 7 ОМ. (16)

Міне осыдан тұйықталушы п. 2.12[8], себебі rn = 7< 10 ОМ. Талаптарына сәйкес болады.

Өрттің келесідей жағдайларын қабылдаймыз:

Өрттің таратылу сызығының жылдамдылығы Vл = 1,5 м/мин (анықтамалық РТП)

Ауаның сыртқы температурасы 10С.

Өртті сөндірушілерді жеткізушілердің интенсивтілігі

Jтр=0,14л/кв.мxc

Өртті автоматты сөндіруде стационарлы орнатулар және сигнализациялар жұмыс істемейді.

Өрт дамуының негізгі параметрлерінің бірі оның ауданы болады, дәл уақытта, сонымен қатар өрттің температурасы және түтіндеу дәрежесі де болады.

Өрт ауданының көлемін анықтау үшін бастапқы мәліметтер қолданылады. Ол өрт дамуының бос уақыты, өрттің таратылу жылдамдылығы, өрт алаңының дамуының пішіні. Өрт ғимарат жайларының ортасында пайда болады.

Бос өрттің даму уақыты ағаш діңгегін өшіруге енгізілген бірінші бөлімшелеріне тең:

• 
  дс- өрттің даму уақыты, яғни оның пайда болу уақытынан өртті сөндіру бөлімінен хабарласқанға дейінгі уақыты.
  
• 
  сб- дабыл бойынша жеке құрамының жиналу уақыты.
  
• 
  сл- бірінші караулдың өрт орнына дейінгі келу уақыты.
  
• 
  бр- караулдың әскерлігін күшейту уақыты.
  

• 
  =7+1+3+5=16 минут
  

Көлемін біліп  және өрттің алаңын анықтаймыз, жарақтарды ендіру сәтінде бірінші келген караулдың ПЧ – 1 яғни өрттің пайда болуынан 16 минуты болады.

Бос жану уақытысында фронттың жануы арақашықтыққа ауысады:
Мұнда  =10 мин (өрт 0.5V жылдамдылығымен таратылады)
2=св-116-10=6 мин (18)
16 минутта пожардың жануы сыртқы қабырғаларға жетеді, себебі оларға дейінгі арақашықтық 12 метрді құрайды.

Олар жану фронтынан барлық жақтарға таратылады және көрші секциялардың қабырғасына жетеді мына уақытқа тең:

Өрттің алағын оның бос даму уақытысын анықтаймыз:

a – жалынның ені

Ғимарат жайларының ортасында өрт барысында температураның орта көлемін кез-келген уақыт үшін оның дамуының басынан формула бойынша анықтаймыз:

Т_м = 0,66Т_ , (21)

Т_ - өнімдердің жану температурасы, К

Т_ = (22)
мұнда  толық жанудың коэффициенті, 0,95 тең;

Q_пр жану жылылығының кіші массасы , 13800 кДж/кг теңдігі

V_г келтірілген, нақты жанған өнімдердің көлемі, 1 кг материал жанғанда құрылатын және артық ауаның коэффициенті м,
(23)

V₀ г - жанған өнімдердің көлемі, 1 кг материал жану барысында құрылатын және теориялық түрде қажетті ауалардың саны, 4,9 м³/кг тең;

V₀ – 1 кг. материал жану үшін қажетті ауаның саны, 4,2 м³/кг,

В- бір секунд өрт барысында жанған материал массасы (шығын) кг/с

F – өрттің ауданы, м²

V_пом – ғимарат жайларының көлемі, м³;

М₀ – материалдың жануында массалық жылдамдылығы, 54 кг/м²с;

С_р – тұрақты қысымда өнімдердің жануының жылу сыйымдылығының үлесті көлемі

(25)

– абсолютті қара дененің сәулелену константасы, 5,7·10-8 Вт/м2·К4;

– қара жүйенің келтірілген дәрежесі “орта – жоғарғылық бейнесі(отражения)” (26)

Fт – жоғарғылықтың жылу ауысу алаңы

Fт = 2·(a + b)·h + 2ab = 2(24 + 48)8 + 2·24·48 = 3456 м²

Vжай = a·b·h = 24·48·8 = 9216 м³

Өрт параметрлерін сәтіне анықтаймыз = 16 мин:
кг/c



м²/кг (27)





С

С

Осылайша, орта көлемді температура 16 минутта 884 С тең болады.

Өрт параметрлерін 25 минут сәтіне анықтаймыз:
кг/c





С

С

Бұл жерде 25 минутта температураның орта көлемі 912 С тең болады.

Нейтральды зонаның биіктігін анықтаймыз. Бір немесе бірнеше ойықтар бір деңгейде ашық болғанда, мына формула бойынш:
, (28)

Мұнда Н_пр – үлкендеу ойықтарының биіктігі, м

16 минутта сүрмелі жайлардың 316,8 м² отпен толықтай қамтылады. Өрттің жануы тікбұрыш бойынша екі жақты пішінмен таратылады. Нейтральды зона 1 м 37 см. биіктігінде орнатылады, нәтижесінде өрт сөндірушілердің бөлімшесінің жеке құрамы тек қорғау аппаратында жұмыс істеу қажет.

Температураның орташа көлемі жарақтарды енгізу сәтінде 884С жетеді, осы жоғарғы температураның әсерінен және жылу сәулелердің ағымынан қоршалған конструкция қабырғалары, колонналар және жабындылар қауіпті деформацияға ұшыраған жоқ. Бірақта жанғыш өнімдердің әсерінен өрттің жұмыс мұнарасынан жалындаған өрттке сүрлемелердің галереясы ьойынша ауысады. Түтіндеу сүрлеме үсті жайларына үлкен бөлігі таратылады. Сонымен қатар өрт сүрлеме үсті жайлардың жайылып кетуінен қауіп бар.

Бөлімшелердің жауынгерлік іс-әрекеттерінің шешуші бағыттары – фронт бойынша өрттің сүрлеме асты жайларында өрттердің таратылуы секции №1.

Өрттің локализациясы үшін судың қажетті шығындары секцияды және №1 құрайтындар:
л/с (29)

Өртте құрылған жағдайларды және бөлімдердің тактикалық мүмкіндіктерін есепке алып, жеке құрамы 33,6 л/сек судың жеткізілуін қамтамасыз етпейді, міне осыдан, келген бөлімшелер өрттің локализациясын қамтамасыз етпейтінін көреміз.

Өрт сәтінде күштерді және құралдардың мүмкіндіктерін анықтау жоғарлығы бойынша шақыру номері №2.

Соңғы бөлімшелерде №2 шақыру бойынша жарақтарды енгізу сәтінде өрттің даму мүмкіндігінің уақытын анықтаймыз.

Жану мөлшерін 25 минут уақытта қандай қашықтыққа ауысуы мүмкіндігін анықтаймыз:

25 минутта өрттің алаңы құрайды:

Сүрлем үсті жайларында өрттің локализациясы үшін талап етілетін судың шығындары 33,6 л/с құрайды, себебі жанудың көлемі бұрынғыдай қалды

Өрттен қорғау қызметінің горнизонының кестесіне сәйкес Рудный қаласында жоғарғы номер бойынша №2 шақыру өрт орнына 8 жедел бөлімшелер негізгі автокөліктерде келеді. Бұл бөлімшелердің жеке құрамы шығындардың жеткізілуін қамтамасыз етеді:

Сараптаманы ҚР ҚНжЕ 2.04.01-2009 «Сумен жабдықтау. Сыртқы жүйелер және жабдықтар» талаптарына сәйкес жүргіземіз. Өртті сөндірудің шығындары және қамтылулары жоғарыдағы құжаттарға сәйкес қабылданады:

2.11. Өртке қарсы су құбыры тұрғындар пунктерінде, халық шаруашылық объектілерінде қарастырылуы қажет, әдеттегідей су-шаруашылығымен немесе өндірістік сумен жабдықтаумен бірігеді.

Ескертпе: 1. Сыртқы өртке қарсы сумен жабдықталуына пп.9.27 – 9.33 талаптарын есепке алып сыйымдылықтан (резервуарлар, сумен жабдықтаулар) қабылдауына рұқсат берілуі үшін:

тұрғылықты пункт 5 мың адамға дейінгі тұрғындар саны;

жеке тұрған қоғамдық ғимараттардың көлемі 1000 куб. м. дейінгі тұрғылықты пунктерде орналасқан, өртке қарсы дөңгелек су жабдықтары болмаған, ғимараттың көлемі 1000 куб.м.-тен жоғарыда территориялы Мемлекеттік өртті бақылау ұйымдарымен келісілген;

өндірістік ғимараттар «В», «Г» және «Д» өндірістік категорияларымен сыртқы өртті өшіруге 10л/с . шығын барысында;

дөрекі жем-шөп қоймаларының көлемі 1000 куб.м. дейін;

минеральды құнар қоймаларының ғимарат көлемі 5000 куб. м;

радиотеледидар ғимараттарының беретін станциялары;

тоңазытқаштарды және жеміс-жидектерді сақтаушы ғимараттар.

2. Өртке қарсы сумен жабдықтау мына жағдайларда қарастырылмайды:

Тұрғындары 50 адамға дейінгі тұрғылықты пунктерде, биіктігі екі қабатты ғимараттарда;

Тұрғылықты жерлерде орналаспаған, жеке тұрған, қоғамдық қоректені кәсіпорындары (асханалар, дәмханалар, кафе және т.б.) ғимараттың көлемі 1000м куб. дейін және сауда алаңдары 150м кв. Дейінгі кәсіпорындар, сонымен қатар тұрғылықты жерлерде орналасқан көлемімен 250 м куб. дейінгі І және ІІ дәрежедегі отқа төзімді ғимараттар (тек өнеркәсіптік дүкендерден басқа), сонымен қатар І және ІІ дәрежедегі отқа төзімді көлемі 250м.куб, дейінгі қоғамдық ғимараттар;

І және ІІ дәрежелі отқа төзімді көлемі 1000м.куб. дейінгі өндірістік ғимараттар (тек металды қорғалмаған ғимараттарда немесе ағаш жылжымалы констркуциялар, сонымен қатар полимерлі жылытқышпен 250м. куб. дейін) өндірістік «Д» категориясымен;

Темірбетонды бұйымдарды және туарлы бетондарды дайындау бойынша зауыттар отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі ғимараттар, олар тұрғылықты жерлерде орналасқан, зауыттың ғимаратынан 200м. арақашықтықта орналасқан суды жабдықтау жүйелерімен жабдықталған;

маусымды әмбебап дайынды ауыл шаруашылық өнімдерді қабылдағыш пунктер ғимараттың көлемі 1000м. куб. дейін;

жанғыш материалдар қоймасының ғимараты және жанғыш қорапта жанбайтын материалдар алаңы 50м. кв. дейін.

2.14. Өнеркәсіптік және ауыл шаруашылық кәсіпорындарда сыртқы өртті сөндіруге сулардың шығындары , ол бір өртке ғимараттар үшін қабылдануы қажет, көбірек су шығындарын талап етеді, 7 немесе 8 таблицаға сәйкес.

2.22. өнеркәсіптік немесе ауыл шаруашылық кәсіпорындарда бірдей өрттердің санын есептеу жататын оның алынған алаңына байланысты: 150 га. алаңды қамтыған өрт, 150 га. астам екі өрт.

Талап ететін сулардың шығындарын анықтау:

Өртке қауіптілеу және көлемі бойынша үлкен және сәйкесінше көбірек су шығындарын талап ететін сыртқы өрт сөндірушілер элеватор ғимараты болады. Себебі, ғимараттың ені 60 метрден кем емес су шығындарын 7 таблица бойынша анықтаймыз және 30 л/с қабылдаймыз. Бір уақыттағы өрттердің сандарының есебін п 2.22.1 бойынша қабылдаймыз, себебі объект алаңы 150Га аспайды.

П. 2.24. сәйкес өртті сөндіру ұзақтылығы 3 сағатта қабылдану қажет; отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі ғимараттарда жанбайтын салмақ түсетін конструкциялар және «Г» және «Д» категориялы өндірістер жылытқышымен- 2 сағат.

Объектінің сумен қамтылуымен анықтаймыз. Кәсіпорында судың жалпы қоры 550 куб м. құрайды. Берілген қор өртті сөндіруде судың жеткізілуін қамтамасыз ету қажет, шығыны 30 л/с ағымында: 3сағат=180 минут=10800секунд, сәйкесінше 550 000 л/10800с =50,9л/с. Объектінің сумен қамтамасыздығы бекітілген, бірақ талаптарды 2.11. қолд. есепке ала территория объектісінде айналмалы сумен жабдықтауды диаметрі 150мм кем емес 2-ден кем емес өрт гидранттарын орнатамыз, ал өртке қарсы сумен жабдықтауды резервті көз қоры ретінде қолданамыз.

Өрт қауіпсіздігі мен өртті сөндірулер ұйымның басшыларының жауапкершілігін алынады.

Меншік түрлеріне және ведомствадық қатыстарына байланыссыз ұйымдастырылу құқықтары бар:

- өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің бекітілген тәртіптерінде жасау, қайта құру және жою жүргізіледі, оны олар өз қаржыларына қамтамасыз етеді, сонымен қатар өрт қауіпсіздік қызметінің ұйымдарымен келісім негізінде;

- мемлекеттік ұйымға және жергілікті өкіл ұйымдарына өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұсыныстар береді;

- өрт болған объектілерде өрттің себептерін және жағдайларын орнату бойынша жұмыстарын жүргізеді;

- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша заңдылықпен бекітілген әлеуметтік және экономикалық ынталандыру шараларын орнатады;

- өрт қауіпсіздігі бойынша сұрақтарға ақпараттар алу, сонымен қатар бектілген тәртіпте басқару ұйымынан және өртке қарсы қызмет бөлімшелерінен де мәліметтер алу.

Ұйымдар меншіктің пішіндеріне байланыссыз, міндетті:

• 
  Өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау, сонымен қатар өртке қарсы қызмет ұйымдарының басқа да заңды талаптарын және өкімдерін орындауы қажет;
  
• 
  Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша шараларды өңдеп және жүзеге асыру;
  
• 
  өртке қарсы насихаттау жүргізу, сонымен қатар өзінің жұмысшыларын өрт қауіпсіздік шаралар бойынша үйрету;
  
• 
  өртті сөндіру бөлімшелермен бекітілген нормаларға сәйкес жасау және ұстану, сонымен қатар салалар үшін келісім негізінде өртке қарсы қызмет ұйымдарымен, ұйымның және объект келісімінің тізбесімен Қазақстан Республикасының Басқармасымен бекітілген;
  
• 
  жөнделетін жағдайдағы жүйелер және өрт сөндіру құралдардының мазмұны, оларды тағайындалуы бойынша қолданбауды жібермеуі керек;
  
• 
  өртті сөндіру барысында өртті сөндіру қызметіне ықпал көрсету, олардың пайда болу және даму себептерін анықтау, сонымен қатар өрт қауіпсіздік талаптарын бұзған кінәлі тұлғаларды және өрттің пайда болу себептерін анықтау;
  
• 
  өртті өшіру және анықтаудың автоматты құралдарын ендіру бойынша шаралары жүзеге асырылады;
  
• 
  бекітілген Басқарма тәртібінде ұйымның территориясында өрттерді өшіру барысында қажетті күштермен құралдарды ұсыну, жағар майлар материалдары, сонымен қатар қоректену өнімдерін және өртті сөндіру қызметінің бөлімшелері үшін демалыс орындары, өртті сөндіру бойынша әскери әрекеттерін орындауға қатысты;
  
• 
  өртке қарсы қызметтің өкілдеріне ұйымның территориясында қызметтік міндеттемелерін жүзеге асыру үшін бекітілген заңдылық тәртібіне сәйкес рұқсат беру;
  
• 
  өртке қарсы қызмет ұйымдарына өрт қаупсіздігінің жағдайы туралы мәліметтер мен құжаттарды ұсыну, сонымен қатар өндірілетін өнімдерінің өртке қауіпсіздігі туралы және территориясында болған да өрттер және оның салдарының мәліметтерді ұсыну;
  
• 
  өрттің пайда болуы туралы өрт сөндірушілерге бірден хабарлау, яғни өрттен қорғау құралдары және жүйелердің бұзылғанын, жолдардың және подъезддердің өзгерісі туралы да хабардар ету.
  

Қорытынды: Қарастырылатын объектілерде өртке қарсы (өрт сөндіру) қызметін өрт техникасы шығатындай етіп ұйымдастыру қажет.

Өрт қойма ғымаратының санын қызмет көрсету алаңына байланысты дұрыс алты бұрышты формула бойынша анықтаймыз:

мұнда: S_{территориялар} – объект территориясының алаңы (кв. км);

S_{қызм. көрс. қоймасы} –1 өрт қоймасының қызмет көрсету алаңы (кв. км).

S_{қызм.көрс. қоймасы} = S_{дұр .алтыбұрыш}= _R²

S_{қызм. көрс. қоймасы}=2,6*4=10,4 кв.км

S _{ПД қызм. көрс.}= сондықтан 1 ғимараттың өрт қоймасын қабылдаймыз.

Негізгі өрт сөндірушілердің көлігінің санын объектіде өртті сөндіруде тұтынатын судың көлеміне байланысты формула бойынша анықтаймыз:
N_ПА=; (35)

Мұнда: Q_треб.- сыртқы өртті өшіруге талап етілген судың шығындары (л/с) см. гл. 4;

n – бір уақыттағы өрттер санының есебі см. гл. 4;

Q_ПА – сулардың шығындары, өртті сөндіруші автокөліктердің негізігі қамтылатындарының бірі, тактикалық мүмкіндіктерден жауынгерлік есебі және «Өртке қарсы қызметінің қауіпсіздік техникасы туралы Инструкциялар» талаптарын есепке алып, 14 л/с қабылдаймыз, себебі 4 адамнан бөлімше «А» 2 жарақтарын немесе «Б» 4 жарақтарын жеткізуді қамтамасыз ете алады.

Арнайы өртті сөндіру техникасының сандарының қолдағысын есепке алып анықтаймыз. Объектілерде шаруашылық жабдықтардың 30 метрден астам биіктіктерінде автобаспалдақ немесе бүгілмелі көтергіштің әскери есебі алыну қажет.

Жеке құрам санын өртке қарсы қызмет объект жарақтарында өрт техникасының есебінен анықтаймыз.

Қызметті үш аусыммен жүргізу барысында әрбір ауысымға АЦ жеке құрамында 5 адамнан, нәтижесінде 10 және 2 адам АЛ немесе АКП –ға, ауысым бойынша басқару құрамы 3 адам және бөлімшені басқарушы 1 адам болады. Нәтижесінде жеке құрамы 40 адамнан тұрады.

Қорытынды: Өртті сөндіруді қамтамасыз ету үшін «Шығыс-Қазақстан ұн тартатын-құрама жем комбинаты» АҚ қажеттілер:

1. 
   Капитальды жөндеу жұмыстарын жүргізу, яғни өрт қоймаларының ғимаратына және автобаспалдақтарды немесе бүкпелі көтергіштерді орнату үшін қосымша бокстарды жөндеу қарастырылады;
   
2. 
   Автоцистернаға қосымша негізгі өрт сөндіргіш көліктерді алу;
   
3. 
   Өртке қарсы бөлімшелердің жеке құрамының санын 40 адамға дейін көбейту; олардың дайындығын ұйымдастыру және әскери киімдері мен жарақтарымен қамтамасыз ету.
   

ПУЭ талаптарымен өртке қарсы қосымша шамдарға электрсымдардың тиімділеуіне ауыстырылады, электр заттарды күшейту және жарықтандыру мақсатында қолданады. Бұл толықтай цехтарда өрт қауіпсіздігінің дәрежесін жоғарлатуға мүмкіндік береді, бірақта ол өзімен қосымша шығындарды тартады, яғни зауытты дайындауға және жабдықтармен жасақтарды сатып алуға кететін шығындар болады.

Жылдық экономикалық тиімділікті анықтау келтірілген шығындарды базалық және техникалық шешімдер бойынша салыстыруға негізделеді. Келтірілген шығындар өзіндік құн сомасын және нормативті пайданы ұсынады:

З=С+Е_н·К, (36)

С – өнім бірлігінің өзіндік құны, тенге;

К – өндірістік қорларға капиатл үлесінің салымы, тенге;

Е_н – капитал салымдарының тиімділік коэффициентінің тиімділгі, 0,15 тең.

Базалық вариант бойынша:

З₁=0 (өрт қауіпсіздіксіз базылық варианты).

С₂=С_у·п=780·24=1800720 тенге

З₂=18720+0,15·5050130=944089,5

Жылдық экономикалық тиімділіктің есебі жаңа технологиялық процестер механизациясын және өндірістің автоматизациясын, өндірісті және еңбекті ұйымдастыру тәсілдер, сол бір өнімді шығаруда өндірістік ресурстардың үнемділігін қамтамасыз ету, формула бойынша өндіріледі:

Э=(З₁-З₂)·А₂, (38)

З₁ и З₂ – келтірілген шығындар, өнімдердің бірлігі (жұмыс), базалық және жаңа техника көмегімен өндірілетін, тенге;

А₂ – есеп беру жылында жаңа техниканың көмегімен өндірілетін өнімнің (жұмыс) жылдық көлемі, натуральды бірліктерде, 0,2% тең.

Өндірістен жылдық экономикалық тиімділіктің есебі және жаңа техникалық құралдарды ұзақ мерзімді қолданылуы жақсартылған сапасымен өндірілуі мына формула бойынша:

(Р₁+Е_н)/(Р₂+Е_н) – жаңа техникалық шешімдерді базалықпен салыстырғанда қызмет мерзімінің өзгеруін есепке алу коэффициенті;

Р₁ и Р₂ – базалық және жаңа техникалық шешімдерді толықтай қалпына келтірудің баланстық құнынан аударымдар үлесі;

((И₁·К_э-И₂)-(Е_н(К₂-К₁))/(Р₂+Е_н) – тұтынушылардың ағымдық шығындарды іске асыруда және барлық қызмет мерзімінде жаңа техникалық шешімдерді базалықпен салыстыруы бойынша аударымдар, тенге;

К₁ и К₂ – техникалық шешімдерде салыстырмалы варианттарды салыстыру бойынша тұтынушылыардың капитал салымдары, тенге;

И₁ и И₂ – тұтынушылардың жылдық іске асыру шығындары техникалық шешімдердің варианттарын салыстырамыз, тенге;

А₂ – ендірудің жылдық көлемі, тенге.
Э=[0·0/(0,0874+0,15)+((0-24320)-0,15(0-0)+(98300-16500))/(0,0874+0,15)-94489,5];

Э=[0+(-24320-0+98300-16500)/(0,0874+0,15)-94489,5]

=[2421220,99-94489,5]·0,2=295260,69т.
Қорытынды: күтілетін экономикалық тиімділік ұсынылған вариатта 299526,69 тенгені құрайды.