Жарылысқа қауіпті концентрацияның жасалу себептерін талдау

7.1 Жарылысқа қауіпті концентрацияның жасалу себептерін талдау

Мақта зауытында өрттің алдын алу іс-шаралары ғимараттың жанғыш шаңдармен шаңдануын төмендетуге, аппаратта қысымның көтерілуіне, станок конструкцияларында және транспорттық жабдықтардың орталарына бағытталған, сонымен қатар ғимарат ішінде шаңданудың алдын-алу, жабдықтарды герметизациялау жергілікті шаңдарды тартужабдықтарымен үйлеседі. Ауаны ттазалау үшін циклондар, су және қол фильтрлері қолданылады. Ғимарат ішінде ауаны рециркуляциялау оларды сулы немесе құрғақ фильтрлермен қайталап тазалаудан кейін қолданылады.

Ауаны шығару вентиляциялар, өзінен ағылатын құбырлар және ауа тасымалдау құбырлар қабырғалар арқылы өтеді және бір ғимараттан екіншісіне автоматты оттан қорғау қабаттарымен жабдықталмаған. Ойық және шұқырларды қорғауда Өртке қарсы қабырғалар мен аралық қалқаларда өртке қарсы есіктермен, қорғаныс шиберлермен, су бүркеніштермен және тағы басқа жүзеге асырылмайды.

Өндірістік жағдайларда мақта шаңы шикізат, аралық өнім болады. Жылдамдылық қозғалысына байланысты газды ортада технологиялық жабдықтарда шаң салмақтанған (аэрозоль) немесе отырықталған (аэрогель) жағдайында болуы мүкін. Бұл жағдайларда жабдықтардың өртке қауіптілігі шаңның жағдайына байланысты: отырықталған шаң шіріп және жануы мүмкін; салмақтанған шаң ауамен бірге жарылысқа қауіпті қосындыларды құрауы мүмкін. Өрттің алдын алу шаралары үшін шаңның бір жағдайдан екінші жағдайға айналуын білуі қажет. Бұл айналыс қатты бөліктердің отырықтану жылдамдылығымен анықталады, яғни қатты бөліктердің минимальды жылдамдылықпен отырықталуы, онда қатты бөліктер белгілі құрылымдарымен отыра бастайды.

Қарсыласу күшінің теңдігінде шаңның жағдайы ортада отырықтану күші бөліктердің динамикалық теңдігі деп аталады.

Ұнтақ материалдардың массасы статистикалық электр зарядтарының маңызды қорын ұстап тұруға қабілетті, әсіресе ол құрғақ түрінде болатын болса және пневматикалық жүйе көмегімен жылжыйтын болса. Бұл жағдайда металды заттардың келіп түсуі қауіптілік тудырады.

Мынаны үнемі есте сақтау қажет, мақтаны сақтау өзі потенциальды жарылыс қауіптілігін тудырады.

Ұнтақ материалдардың массасы статистикалық электр зарядтарының маңызды қорын ұстап тұруға қабілетті, әсіресе ол құрғақ түрінде болатын болса және пневматикалық жүйе көмегімен жылжыйтын болса. Бұл жағдайда металды заттардың аппараттарға келіп түсуі үлкен қауіптілікке алып келеді. Өндірістік жабдықтарда ауытқулардан жарылысты болдырмау үшін жарылысты бқліп таратушыларды (қорғау клапандары) қолдану қажет. Себебі, ауданда (Ғ кв.м.) жарылысты бөлу өткелінің қиылысуы күштілігінен қорғауда жарылыс қысымының ( Р, кПа) қалдығы мүмкінді жағдайынан Рд аспау керек жағдайы есепке алынуы қажет. Мұнда қорғалатын жабдықтардың конструкциясының беріктілігін анықтаймыз:

Бос көлемді (V,м3) қоректену үшін тең болады.

3 4 4
мұнда d – циклон диаметрі (3,2 м)

h₁, h₂ –циклон биіктігі жәнетарылған бөліктерінің биіктігі
V = Пd² (h₁ + h₂) = П ^. (1,5,2)² . (1,5 + 1) =

4 3 4 3
= 5,57м² (27)

V= 5,57 м³ және Рст=1,0 кПа аудан көрсетілгенде шешеміз

( F м2) жарылысты бөлушінің қиылысу өткелі тікелей бұрушы құбырды қолдануда F= 0,2 м² тең болады.

Осыдан өткелдің қиылысу диаметрі тең болады:

1,063 (28)

Д=0,43 диаметріне байланысты жарылысты бөлуші өткелінің тесігі мембраның қалыңдылығы полиэтиленді пленкадан б= 0,015 м. болады.

Шаң әуе қосындыларының тұтанып жанатын және жарылатындарға жатқызылатындар:

• 
  тасымалдау лентасының жануы, ол барабанның бірінде жылжып кетуінен, корпусбасына немесе корпус аяғына күйзеліп жүруінен пайда болады;
  
• 
  барабан подшипниктерінің және тасымалдау барабандарының корпуска үйкелуінен қызуынан;
  
• 
  ұшқындар және құбыр бөліктерінің жарылуы, ол қабырға құбырына тигізуінен болады;
  

• 
  ерігін металдардың тамшылары, жоғарғы қабаттың жарылуы, қнімнің шіруі, электр доғалары, газ гарелкасының алауы, электр және газ сваркілеуді жүргізу барысында пайда болуы мүмкін;
  
• 
  қызмет атқарушы жұмысшылардың тұтану көздерін (сіріңке, электр шамдар және т.с.с.) алып келуінен;
  
• 
  ауа транспортына бөтен заттардың келіп түсуі;
  
• 
  жанғыш өнімдерден алаудың немесе жабдықтарждың жарылған кезінде газдардың еніп келуі;
  
• 
  статистикалық электрлердің разряды.
  

Осылайша ауада тасымалдау жарылыстарын және оларды жарылыстан қорғау – кәсіпорын салаларында жарылыс өрт қауіпсіздігін жоғарлату маңызды бағыттарының бірі болады. Берілген жарылыстан қорғау кешенді шешілуі қажет.

Қазіргі уақытта технологиялық құралдардың қолданылуы және апат жағдайларын алдын алуда жөндеулер және аппараттарда жарылыстың пайда болу жағдайларына жататындар:

- мембранды көрсеткіштер деңгейі, өндірісіне қарамастан барлық аппаратарда орнатылған;

- реле

- қоршалған жабдықтар;

- жарғышты бөлуші.

Реле элемент базасында жылжуына қарамастан және технологиялық –схемада қолданылатын шешімдер, өзінің негізі қызметін жүзеге асыруда сол бір қағиданы жүзеге асырады – қабылдайды, детектирлейді және кернеуді сүзеді, датчиктен келетін жылдамдылықты белгілі орнатылған жылдамдылыпен оны салыстырады және бақылау және теңдестіру мақсатында электромагниттік реле шығатын байланыс нәтижелері өзгерген жағдайда өзгертеді.

Датчиктер релеге электромагниттік кернеу ретінде жіберетін дабылдары, пропорциональды жылдамдылықпен іс-жүзінде қолдануға және орнатуға әртүрлі талаптары болады. Сонымен қатар ол конструктивті ерекшеліктермен негізделген (УПДС датчигі байланыс ұйымымен механикалық байланысты талап етеді) ол кезде ДМ-2 датчигі байланыссыз болады.

Жарылыс разрядтары ол қорғалатын жабдықтардың мүмкінді деңгейден жоғарлауы жарылыс қысымының өсуін алдын алуға арналған, оның мақсаты өндірістік жерлерде қнңмдердің жанып таратылуын алдын алу болады. Жарылыс қысымының жоғарлауын ескерту жанған өнімдерді және жанып кеткен шаң әуе қосындалыры қоғалатын жабдықтардың көлемінен өндірістік ғимараттың сыртына қауіпсіз аймаққа бұру жолымен жүзеге асырылады.

Жарылысразряды қорғаныс мембранасы бар жарылысразрядты құралдардан және бұрушы құбырлардан тұрады. Қорғаныс мембранасы жарылысразрядтың қиылысу өткелін жауып, қорғалатын жабдықтардың корпусынан минимальды қашықтықта орнатылады.

Жарылғыш разряд құралдарының негізгі типтері ретінде, аппараттармен басқа да жарылысқа қауіпті құралдарды орнату үшін ұсынылады. Мақта зауытының жабдықтарына жаңа жарылғыш разрядтар бандажды бекітпелер, қорғаныс мембраналарына байланысты алынбалы бұрылу құбырлары ұсынылады.

Сақтандырушы мембраналардың негізгі типтері ретінде жарылысты разрядтаушылар үшін – полиэтиленді пленкадан разрядты мембраналар болады.

Бұрушы құбыржолдары әдете түзу және ұзындығы минимальды болуы қажет. Ұзындығы 12метрден аспауы қажет. Жарылыс разрядтарында құбыр жолдарын бұрушы ретінде қабырға қалыңдылығы 1м. аспайтын болат құбырлары немесе қалдық қысымына шыдайтын кез-келген типтегі құбырларды пайдалану ұсынылады.

Ғимараттар шығарылған, горизонтальды бұрушы құбыр жолдарын, бұрышытан 30С кесілуі қарастырылады, атмосфера қалдықтарын қорғау тұру үшін қорғаушы металды тор қолданылады, оның қалыңдылығы 1-2 мм сымдардан ұяшығы 10х10 мм –ден 15х15 мм. дейін болады.

Ғимараттан вертикальды жүргізуде оның атмосфералық қалдықтардан қорғанысын кесуде зонтпен диффузор орнатылуы қажет.

Қысқа 1,5 дейінгі вертикальды құбыржолдарында мембраналарды құбыр жолдарын кесуге орнатылады, сонымен қорғаушы зонты алынбалы және жеңіл шешілетін болуы қажет.

Бұрушы құбыр жолдары бірнеше бірлік линияларынан коллектор диаметріне бірігуіне жіберіледі, ол құбыр жолдарынан үлкенірек болуы қажет. Сонымен қатар жабдықтарда құрамалы жарылыс разрядтары орнатылуы қажет.

Өнімнің жарылысында жалынның таратылуын жылдам қимылдайтын жапқыштармен УГ-БЗБ немесе басқада жалынды басатын жабдықтармен алдын алуға болады.

Көбінде автоматты жылдам қимылдайтын жапқыштардың келесі комбикорм зауытының технологиялық жабдықтарында орнатылуы қажет:

• 
  құбыр жолдарына, тасымалдау лентасының басынан келетін, олар арқылы тасымалдау жүргізіледі;
  
• 
  аспиреции ауаныбұрушы
  

Өрт сынақ модулдері жүргізілу жағдайларынд, шынайылыққа жақын, жоғары жұмыс қабілеттіліктерін және жүйенің беріктілігін көрсетті: жұмыс істеу уақыты 0,17с аспайды.

Құбырлар бойынша өрттің таратылуын ескерту үшін, бұл құбырларда қатты майдаланған материалдар немесе жанғыш қалдықтар тасымалданады, оларға жабдықтарды монтаждайды, тасымалдаушы материалдардан (құрғақ қақпақ) тығыз жабуларды жасайды. Осындай құрғақ қақпақтардың көмегімен құбыр жодарында әуе кеңістігінің мүмкіндіктерін жояды.

Технологиялық жолдарды статистикалық электр разрядтарынан қорғау үшін индукционды нейтрализаторды орнатуды ұсынамын. Индукционды нейтрализаторлар статистикалық кернеуді шешу үшін арналған. Олардың үшкір стержені ағаштан немесе металдан болады, сонымен қатар олар жерге тұйықталаған. Нейтрализаторлар қимылдайтын денеде көлденеңнен орнатылады, яғни тасымалдаушы лентада көлденеңнен болады.

Индукционды әркеттері электрленген денеге электр алаңдарын қолдануға негізделген және сырт көздерден кернеулілікті талаптетпейді. Электр алаңдарының әрекеттерінен электр разрядтары жақыннан ионизация соққысы болады. Күшті әсері болу үшін ине ұштарымен бейтарап дененің арасында қашықтықты 5-20мм. дейін қысқарту қажет.

Жоғарыда барлық ұсынылған ұсыныстар инженерлі және техникалық шешімдері кәсіпорында өрт қауіптілігін төмендетуге мүмкіндік береді.

Қарастырылатын өндірісте бәрінен де өртке қауіпті процесс ол мақта талшығының жарылу процесі болады, себебі ол үлкен көлемдерде жылу және шаңдарды бөлуіне байланысты болады.

Талшықты материалдар подшикниктер жанында жиі белбеушеге оралып қалады. Оралудың салдарынан масса біртіндеп қалыңдайды, осыдан кейін машина қабырғасына күйзелуден қатты қызып, соңында тұтанып жанады.

Бұл түрдегі өрттер жиі мақта зауыттарында пайда болады.

Кей-кезде жану талшықты материалдардың транспортерлердің белбеулеріне оралу нәтижелерінен болады. машиналардың белбеулері қалдықтарды және дайын өнімдерді жылжытады.

Айналып жатқан машина белбеуіне талшықты материалдардың оралуының себептері: белбеу және подшипник арасында саңылаулардың үлкеюінен (бұл саңылауларға талшықтар түсіп қысылып қалады, талшықтары қалыңдап оралу процесі басталады), белбеулердің ашық жерлерінің болып, сол жерлерге материал талшықтарының байланысқа түседі, машиналар арқылы ылғалды және кірленген шикізаттардың жіберілуі болады.

Талшықты материалдардың машинаның айналып жатқан белбеуіне оралуын алдын алу үшін келесілер қажет:

• 
  белбеулерді өңделетін материалл талшықтарынан тікелей қатынасынан қоғау үшін втулкаларды кеңінен орнату, цилиндрлі және конусты футлярды, планкілерді бағыттайтын кондукторларды қолдану жолымен жүзеге асыруға болады;
  
• 
  подшикник және белбеу цапфалары арасында тесіктерді барынша кішкентай етіп орнату, тесіктің үлкеюіне жол бермеу;
  
• 
  белбеулерге жүйелі бақылау жүргізу, мұнда өз уақытысында талшықтардан тазалап оралуы мүмкін;
  
• 
  белбеулерді арнайы оралуға қарсы өткір қайшылармен қорғау, олар оралған талшықтарды кесіп отырады, ол әдеттегі әдістермен оралу мүмкіндіктерін жоя алмаған жағдайда қолданылады.
  

Егерде машинаның корпусы болаттан болса және жылдам қимылдайтын механизмде барабан түрінде, сонымен қатар пышақ, дөңгелек дисктерге және т.б. оларға бөтен қатты заттар металл немесе тастың бөліктері түрінде түсетін болса, онда ұшқынның пайда болуына алып келеді. Осындай машиналар қатарына жататындар:

ортадан соққыш машиналар, олар қатты жанғыш материалдарды майдалау, ыдырату және араластыру үшін қолданылады;

орталықта жүгіретін аппараттар, олардың қызметі талшықты материалдардың орнын ауыстыру.

Қатты материалдар бұл машинаға өңделетін өнімдермен бірге түсуі мүмкін немесе машиналардың бұзылып жөнделмеуінің нәтижесінде пайда болады.

Көрсетілген машиналардың және аппараттардың жұмыс барысында ұшқындардың құралуын заттарды металды қосындылар және тастардан тазалау жолымен алдын алады. Тазалау түрлі тәсілдермен жүзеге асырылуы мүмкін.

Талшықты материалдарды тазалау өте қиын, себебі қатты қосындылар талшықта оралып қалады. мақта шикізатын тастардан тазалау үшін мен мақта тазалау зауытының машинасына келіп түсер алдында тасты жинақтаушы инерционды әрекеттерді орнатуды ұсынамын.