Бөлім 8. Ұсынылған инженерлі-техникалық іс-шаралардың экономикалық негізі

Бөлім 8. Ұсынылған инженерлі-техникалық іс-шаралардың экономикалық негізі

Қалада, тұрғындар қамтылған жерлерде және объектілерде өрттен қорғау жүйесін жасап және функционалауда мемлекеттің қаржылары жұмсалады.

Бұл қаржылардың жартысы, өрттен қорғау қызметінің жүйесін іс-жүзіне асыру процесіне және жұмыс қабілетігінің жағдайын ұстап тұруға жұмсылады. Олар жылдық шығындар және сондықтан оларды ағымдық немесе іс-жүзіне асыратын шығындар (мысалға, ТО ПА шығындары, өрт автоматика құралдары, өртті сөндіруші заттарға шығындар, отын, электроэнергия, жұмысшылардың еңбек ақысы және т.с.с.) деп атайды. Ағымдық шығындар туралы төменде кеңінен қарастырылған.

Қаржының қалған бөлігі өрттен қорғау қызметінің жүйесін жасау кезеңінде қолданылады, яғни оның жеке элементтерін бөлшектеу және ендіру немесе жаңарту, бір реттік (бір уақытта) сипатта болатын шығындар (оқу-дайындық полигонына, өрт сөндіру машиналарын алуға,өрт сөндіру құрылысына, өртке қарсы қалқаларды жасауға және тағы да сол сияқты шығындар). Бұл құралдар капитальды шығындар деп аталады.

Осылайша, өрттен қорғау қызметінде капитальды шығындар жалпы мемлекеттік негізі қорларға капитальды салымдарының жартысы болады. Ол жаңа реконструкцияларды және өрттен қорғау жүйесін техникалық қайта қаруландыру әрекеттерін немесе оның жеке элементтерін қаржыландыру болады.

Өрткеқарсы қорғаудың капиталды шығындары негізінен екі бағыт бойынша бөлінеді: өртке қарсы қорғау құрылысы және объектінің технологиялық бөлігі; өрт сөндіру қызметінің негізгі қорларын жасап, жаңартып және техникалық тасымалдау, оларға өрт сөндіру машиналары және жабдықтар жатқызылады, сонымен қатар өрттен қорғауға арналған ғимараттар мен жабдықтар.

Өрт сөндіргіштердің жобалау және объект құрылысында талаптарын орындауда, әдеттегідей, үлкен капитальды шығындармен байланысты. Бұл шығындардың үлесі капитал салымдарының жалпы көлемінде, тұрғын ғимараттар құрылысында игерілетін шығындар 1,8% шамасын құрайды, жалпы ғимараттарда – 3,8-4,4 %, өндірістік ғимараттар мен жабдықтарда 18% дейін болады.

Өрттен қорғау қызметінде техникалық құралдардың жаңасын жасауда және іс-жүзіндегіні жаңғыртуда капитальды салымдарға келесідей элементтер жатады:

• 
  ғылыми зерттеулерге шығындар, сараптамалы құрылысқа және жобаларға, тәжірибелі үлгілерді жасап және сынауға, өнеркәсіптік сынауға жұмсалған шығындар;
  
• 
  тұтынушылармен техникалық құралдарды алуға, жеткізуге, монтаждауға, жөндеуге және меңгеруге жұмсалған шығындар;
  
• 
  жабдықтарды дайындау зауытын модернизациялау шығындары;
  
• 
  қажетті өндірістік алаңдарды және негізгі қорлардың басқа да элементтерін меңгеретін шығындар, өндірістік және жаңа техникалық құралдарды қолдануға тікелей байланысты шығындар;
  
• 
  сақтау мерзімі бір жылдан аспайтын өрт сөндіргіш заттардың қорларын алу және жеткізу шығындары;
  
• 
  жаңа техникалық құралдарды ендірудегі капитальды шығындар (жаңа ғимараттардың құрылысы немесе реконструкциясы, су құбырын, подъезд жолдарын жарақтандыру және т.б.).
  

Капиталды салымдардың көлемі, жаңа техникалық құралдарды К_Т.С жасауда үлесті көрсеткіштер түрінде қарастырылады, бір бұйымның (техникалық құралдар) шығындар үлесін сипаттайды. Ол екі негізді құрап, алдында қарастырылған элементтердің шығындарын біріктіреді:

мұнда К_н- ғылыми зерттеулер мен тәжірибелі – конструкторлық жұмыстардың шығындары, тен./бірл.;

К_п.н.- үлесті капитал салымдары және дайындаушы – зауыттың жаңа техникалық құралдарының өндірістік қорлары, тен/бірл.:

К_п.н.= (30)

мұнда Ф- дайындаушы-зауыттың негізгі өндірістік қорларының құны, мың теңге;

Ст.п – дайындаушы зауыттың тауар өнімдерінің өзіндік құны, мың теңге;

С ед- техникалық құралдар бірлігінің өзіндік құны, егерде оларды дайындау негізгі өндірістік қорлардың қымбаттауына немесе арзандауына алып келетін болса.

Жөндеу коэффициенті мына формула бойынша анықталады:

z = R ₁R_2, (31)

мұнда R₁-жаңа технологиялық құралдарды дайындауда Т_н базалықпен салыстырғанда Т_б еңбек сиымдылығының өзгерісін есепке алатын коэффициент :

R₁ = ; (32)

R₁- жаңа техникалық шешімдерді А_н базалықпен салыстырғанда А_б орта жылда шығарылатын өзгерістерді есепке алатын коэфициенті;

R₂ = ; (33)

Себебі ғылыми-зерттеу шығындары және тәжірибелі –конструкторлық жұмыстары, әдетте, олардың жылдар аралығында орындалуы бойынша жүзеге асырылады. Оларды есепті жылдың басына әкеліп мына формула бойынша жүзеге асырылады:

К_н1 = (34)

мұнда t_p - есеп жылында жұмыс басынан реттік номері (t=t_o, t_1,.....t_p);

К_нt- жұмыс этаптары t- жылға сәйкес шығындар, тенге; Е=0,1-келтірілген норматив.

онда үлес шығындары техникалық шешімдер бірлігіне К_н тең болады .

К_н = (35)

Капитальды шығындар өрттен қорғаудың техникалық құралдарын (жаңа құралдарды жасамай) жаңартуға немесе белгілі объектіде жоқ құралдарды К_т.с алу мына формула бойынша анықталады:
К_т.с = k_т.з. (36)

мұнда k_т.з.- транспорттық және дайындаушы-қойма шығындарын есепке алатын коэффициент. Бірдей қолданылады: өрт сөндіруші машиналар үшін 1,04; өрт сөндірушілер жабдықтары және автоматика -1,07 үшін;

Ц_oi - көтерме баға і-техникалық құралдар (і=1,2,.....,n);

А_т.сi- техникалық құралдардың саны .

Капитальды шығындар өрттен қорғаушы депоның құрылысы,оқу-дайындық полигонына жұмсалған шығындар, сонымен қатар өртті сөндіруші нормаларының талаптарын орындауға және негізгі қорларды жасау барысында құрылыс жобалары мен құрылыс-монтаж жұмыстарының шығындары, алынған жабдықтар, инструмент және инвентарь, жоба-ізденуші жұмыстар шығындары жатады.

Енді күтілетін экономикалық әсерді жүргізілген есептемелердің нәтижелерімен анықтаймыз:

Э = З_i ; (37)
мұнда, З_i –келтірілген шығындар;

Р₁ – өндірістік шығындар коэффициенті, ол нөлге тең Р₁=0,15 қабылданады;

Е_н –экономикалық тиімділіктің нормативті коэффициенті, экономикалық тиімділікті анықтау бойынша инструкцияға сәйкес 0,15 теңдей қабылдаймыз;

Р₂ = 0,0865 типтік әдістеме бойынша анықтайтын экономикалық әсер;

К – өрттен қорғауға капитальды шығындар.

Көрсетілген шығындарды формула бойынша анықтаймыз:

мұнда, У_i –орта жылдық материалды зардап, оны 0 тең етіп қабылдаймыз, себебі соңғы 5 жылда берілген объектіде өрт жағдайы болмаған.

С –іске асырылатын шығындар мына формула бойынша анықталады:
С = С_в + М + З = 613501 + 208943000 + 1500000 = 635944000 тенге, (39)

мұнда, С_в –жабдықтау шығындар, ол С_в = 613501тенге тең болады;

М –материал шығындары, М = 20843000 тенге;

З – еңбек ақы шығындары, З = 1500000 тенге;

Бір жұмысшының еңбек ақысы орта есеппен 100 000 теңге және оны бір жыл бойы алуда. Сонымен қатар жұмысшылар саны 10 адам, яғни 100000х12=1200000 теңге бір жұмысшы жыл бойы осы соманы алатын болады. 1200000х1=1200000 теңге бір жұмысшы жыл бойы осы соманы алатын болады. 120000х10= 1200000 теңге барлық жұмысшылардың еңбек ақысы, олар оны 5 жыл бойы алатын болады.
З_i = С+ Е_н  К + У_i = 635944+ 0,154808380= 7081360,5 тенге; (40)
Э = З_i = (41)
708136,5 *0,15/(0,0865+0,15)+480838/(0,0865+0,15) = 2482270,6 тенге;

Есептемелердің жүргізілу нәтижесінде күтілетін экономикалық тиімділігі 2482270,6 тенгені құрайды.

Мақта кәсіпорындарында жарылыс өрт қауіпсіздігін жоғарлату бойынша бүгінгі таңда маңызды мәселелердің бірі болады.

Өрт қауіптілігіне талдау жүргізуде технологиялық процес технологиялық, аспирационды жабдықтарға жарылыстан қорғауда автоматтандырылған жүйені жылдамдатып ендіру қажеттілігін және конструктивті-жоспарлы шешімдерді қайта қарауды көрсетті. Бұл автоматты жүйелер өртті сөндірудің дабылдары, жарылыстарды локализациялау, жарылысты басу, жарылысты өшіру жабдықтары, технологиялық процесс параметрлеріне бақылау орнату, вентиляция жүйесі бойынша оттың таратылуын шектеу жатады.

Сонымен қатар өрт қауіптілігінің талдауынан көргеніміздей, өртке қауіпті болып «Б» категориясына қатысты орындар болады, әрине бұл жерлерде өрт шаң әуе қосындыларынан жарылыс немесе тізбектілік реттілікпен жарылыстар болуы мүмкін. Сондықтанда жарылыстың қауіпті факторларын болдыриау үшін комуникацияларды ( циклон, бункер) мембоанды және ашылмалы клапандар орнату ұсынылады. Сондай-ақ шикі өнімді және жанғыш заттарды тасымалдау жүйелерінің тоғысу орындарында автоматты кедергі орнату ұсынылады. Отқа төзімділік шегі 0,6 сағат.

Өрт қауіптілігіне жүргізілген талдаудан өндірістің технологиялық процесіне мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді, мақта зауыты өндіріс процесінде жанғыш заттардың концентрациясынан қауіпті жарылыс пайда болатын кәсіпорын болады. Сонымен қатар бұл кәсіпорында дайын өнімді сақтау жүргізіледі, ол оттың жылдам таратылуына мүмкіндік жасайды, температураның жоғарлауы жарылыстың қайталануына негізделеді. Өрттің жылдам таратылуына аспирационды тараулану жүйесі, технологиялық және тасымалдау жабдықтары себепші болады.

Сонымен қатар дипломдық жобада ғимаратты және жерге тұйықталған жабдықтарды қайтадан жерге тұйықтауда найзағайдан қорғаудың тексеру есебі жасалды, онда найзағайды бұру биіктігі және конструктивті орындалуы талаптарын қанағаттандырылуы, ал жерге тұйықталу жабдықтарының қайшылығынормативтен аспайтынын көрсетті.

Әдебиеттер

1. 
   «Өрт қаупсіздігіне қойылатын негізгі талаптар» Техникалық Регламенті № 14 Қазақстан Республикасының Үкімет Қаулысы 16.01.2009 ж.
   
2. 
   Грушевский Б.В. и др. Пожарная профилактика в строительстве.- М.: Строй издат, 1989, 368 с.
   
3. 
   Грушевский Б.В. и др. Пожарная профилактика в строительстве. - М.: ВИПТШ МВД СССР ,1985,451 с.
   
4. 
   Клубань B.C. и др. Пожарная безопасность предприятий промышленности и агропромышленного корпуса. –М.: Стройиздат, 1987, 451 с.
   
5. 
   Сидоров Ю.П. Ткацкое оборудование. –Л.: Недра , 1983, 243 с.
   
6. 
   Кельберт С.К. К вопросу об исследовании пожарной опасности хлопка. – М.: Техника, 1989, 25 с.
   
7. 
   Будинов В.И. Общая технология хлопчатобумажного производства.- М.: Высшая школа, 1990_, 451 с.
   
8. 
   Пожаровзрывоопасность веществ и материалов и средства их тушения. Справочное издание в 2 книгах. Баратов А.Н. и др.- М.: Химия, 1990, 496 с.
   
9. 
   ҚР ҚНжЕ 3.02-09-2010 Өндірістік ғимараттар
   
10. 
    Пособие по определению пределов огнестойкости конструкций, пределов распространения огня по конструкциям и групп возгораемости материалов. М.: Стройиздат, 1985, 60 с.
    
11. 
    ГОСТ 12.1.004-91 Пожарная безопасность. Общие требования.- М.: Госстандарт, 77 с.
    
12. 
    ҚР ҚН жЕ 2.02.05-2009 Ғимараттар мен имаратардың өрт қауіпсіздігі.
    

жүктеу/скачать 0.51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: