Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметі туралы есеп астана қаласы 2010 жыл Мазмұны

Елімізде адам құқықтарын қамтамасыз етуді жетілдірудің жүйелік және нақты бағдарламасын білдіретін 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған Қазақстан Республикасының құқықтық саясат тұжырымдамасы және 2009-2012 жылдарға арналаған Қазақстан Республикасында адам құқықтары саласындағы іс-әрекеттерінің ұлттық жоспары әзірленіп, бекітілді.

Адам құқықтарын қорғауға бағытталған бірқатар маңызды заңдар, атап айтқанда «Босқындар туралы», «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы», «Ерлер мен әйелдер құқықтарының және тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктері туралы», «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне білікті заң көмегін қамтамасыз ету мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» және т.б. заңдар қолданысқа енгізілді

Омбудсмен азаматтық, саяси және экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтары туралы халықаралық пакттер, Нәсілдік кемсітушіліктің барлық түрлерін жою туралы халықаралық конвенция жөніндегі ұлттық баяндамаларды, сондай-ақ БҰҰ-ның Адам құқықтары жөніндегі кеңесте УПО рәсімін өтуге арналған Ұлттық баяндаманы дайындауға қатысты.

Үкіметтік емес ұйымдармен әріптестік және сындарлы қатынастар одан әрі дамыды, оған IV Азаматтық форум қосымша серпін берді. Кейбір жағдайларда Омбудсмен мекемесі қандай да бір міндеттерді шешуде мемлекеттік органдар мен үкіметтік емес ұйымдар арасында медиатор қызметін атқарды.

Омбудсмен қызметі есепті кезеңде Қазақстанның ЕҚЫҰ-да төрағалық етуіне дайындық жөніндегі әралуан іс-шараларға, сондай-ақ БҰҰ Кеңесінің Адам құқықтары жөніндегі әмбебап кезеңдік шолуы, БҰҰ-ның Нәсілдік кемсітушілікке қарсы комитеті, БҰҰ-ның Азаптауға қарсы комитеті шеңберіндегі ұлттық баяндамаларды әзірлеуге қатысуына байланысты болды.

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің 2008 жылғы қызметі туралы есеппен таныстыру рәсімі қараша айында АҚШ-та: Мемлекеттік департаментте, Азия, Тынық мұхит өңірі және жаһандық қоршаған орта жөніндегі АҚШ Конгресі өкілдері палатасының кіші комитетінде, сондай-ақ халықаралық үкіметтік емес ұйымдардың қатысуымен өткен дөңгелек үстелдер шеңберінде өтті. Есепті шетелде таныстыру рәсімінің осындай биік деңгейде өтуі Омбудсмен қызметімен және елдің құқықтық жүйесіндегі оның рөлімен халықаралық қоғамның танысуына мүмкіндік береді.

Варшава қаласында адами өлшем саласындағы міндеттемелерді орындау жөніндегі ЕҚЫҰ-ның жыл сайынғы сессиясында Омбудсменнің сөйлеген сөзі Қазақстанда адамның құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету мәселелері арналды. Жоғарыда аталған ұйымда Еуропа елдері елшілері делегациясымен және ДИАҚБ директоры Я. Ленарчичпен Қазақстанға танысу сапарымен келу барысындағы кездесулерде де осы мәселелер талқылау нысанасы болды.

Астанадағы ЕҚЫҰ орталығының делдалдығымен Адам құқықтары жөніндегі Дания институтымен ынтымақтастық туралы келісімге қол жеткізілді, ол жұмыс бабында қажетті әдістемелік көмек беруге, Еуропаның бірқатар елдері омбудсмендері кеңселерінің қызметімен танысуға бағытталады.

Уәкілдің почтасын талдау өткен жылы Қазақстан азаматтары өздерінің бұзылған құқықтарын қорғау кезінде қорғаудың қолданыстағы тетіктерін белсендірек пайдаланғанын көрсетеді, бұл бұрын тән болатын құқықтық нигилизмнен біртіндеп арылуды білдіреді.

Оны 2009 жылғы 13 қарашада өткен «Ел халқымен тікелей желі» шеңберінде Қазақстан Республикасының Президентіне келіп түскен азаматтар мен ұйымдардың 44 мыңнан астам өтініштерін мазмұнды талдау анық көрсетеді.

Адам құқықтары жөніндегі уәкілге келіп түскен жекелеген мәселелер құқық қорғау тақырыбының шеңберінен тыс шықты, олар Мемлекет Басшысының адам құқықтарын одан әрі күшейтуге бағытталған бағдарламалық нұсқаулары тұрғысынан қаралды. Осыған орай, Уәкіл өтініштерінің шамамен 50 пайызы Үкіметке жіберілді, бұл ортақ мәселелермен біріктірілген азаматтар топтарының аса маңызды мәселелерін шешу қажеттілігіне байланысты болды.

Жеткілікті қаржыландыруды, оңтайлы штаттық ресурсты, халықтың қол жеткізуін қамтамасыз ету арқылы Омбудсмен институтын нығайту және оның қызметінің тиімділігін арттыру мәселелері Қазақстан Республикасы Парламентімен және Үкіметімен бірлесіп пысықталып, негізінен келісілді.

Жалғасын тапқан әлемдік қаржылық-экномикалық дағдарысқа қарамастан, 2009 жылы мемлекет өзінің азаматтарының құқықтарын сақтауды тұтастай алғанда тиісті деңгейде қамтамасыз ете алды. Белгілі дәрежеде ол мемлекеттік органдар мен азаматтық сектор арасында осы міндетті орындаудың ортақтығын, ол үшін өзара іс-қимыл жасау қажеттігін түсінуге байланысты болды.

Атауы	Хаттар саны
Жазбаша хаттар	1175
Ауызша хаттар	173
Барлығы	1348

Атауы	Хаттар саны
Өндіріске алынды	647
Өндіріске алынбады	284
Олардың ішінде біздің құзырымызға жатпайтыны	221
Құқықтардың бұзылуы табылған жоқ	63
Өндірісте	77

Атауы	Хаттар саны
Адам құқықтарының бұзылуы анықталмаған	437
Құқықтарды мемлекеттік орган қалпына келтірді	92
Шағымданушының талаптары қалпына келтірілді, бірақ толық емес	17
Құқық бұзушылық анықталды бірақ қалпына келтірілмеді	24
Хаттарды қараудың жалпы нәтижесі	өндіріске алынғандардың 20,6% - оң шешілді

Атауы	Хаттар саны
Анонимдік
Мазмұны түсініксіз	2
Тиістігі бойынша түспеген	207
Ұсыныс хат	2
Құжаттардың қайтарылуы	2
Қосымша құжаттарды ұсыну	18
Кері қайтарып алған өтініштер	4
Қайтарып алу өтініші	3
Алғыс хат	6
барлығы	244
Қайта түскен хаттар	95

Хаттар түрі		Барлығы
Жеке		961
олардың ішінде әйелдерден		494 (51,4%)
олардың ішінде ерлерден		467 (48,6%)
Ұжымдық		76
астында қолдары		1022
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары
ҮЕҰ		95
өзге де ұйымдар		43
жіберген хаттар
Ауызша қабылдау		173
	олардың ішінде аумақтарда
Барлығы уәкілге шағымданған азаматтар саны		2294