Қазақстан республикасының білім және ғылым министірлігі


Мүк (Ptilium crista castrensis)



бет2/16
Дата29.02.2016
өлшемі3.94 Mb.
#30492
түріСборник
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16

Мүк (Ptilium crista castrensis)


137Cs

123±12 Бк/кг

40К

350±40 Бк/кг

226Ra

24±10 Бк/кг

232Th

18±20 Бк/кг
137Cs/40К = 0,35±0,07

Калий - цезийдің химиялық аналогі. Сондықтан осы элементтер арасында корриляцияны күтуге болады. Ол калий мен цезий белсенділігінің арақатынасынан ластанудың деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Торий мен радийді өлшеу тек қана тексеру сипатында болды. Алынған нәтижелердің топырақ жайлы белгілі мәліметтермен сәйкестігінен осы жағдайда өсімдік қалдықтары емес (орман төсемі) топырақ жайлы сөз қозғалып отырғандығын көруге болады.



«Іскен пармелия» қынасы.

137Cs өсу ортасына байланысты құрамы:

А) Қайыңда, көк теректе, қарағанда өсетін қыналар.






Қайың

Көк терек

Қараған

Орта мәндер

137Cs

34,5±1,0

36,3±2,0

28±2,0

32,9

40К

145,6±10

248±20

160±15

185

137Cs/40К

0,24

0,15

0,18

0,19±3


137Cs мен 40К белсенділігі арасындағы қатынас үшеуінде ұқсас, тек қайыңда біршама жоғарырақ.

Өлшеу нәтижелерінің бұрмалануын екі фактормен түсіндіруге болады: 1) қыналар жиналған ағаш діңдерінің қоспаларымен және 2) қыналарға атмосферадан түсетін шаңдағы калий мен цезийдің құрамы.



137Cs мен 40К ағаш діндеріндегі құрамы:




Қайың

Көк терек

Қараған

137Cs

5,0±1

3,8±0,6

0,3±3

40К

3,7±7

118±10

86±20

137Cs/40К

0,13

0,035

0,0035

Сонымен, ең қолайлы ағаш – қайың болып шықты. Өйткені 40К белсенділігі қыналарға қарағанда 4 есе аз және ағаш дінінен жақсы тазармау үлкен зиян әкелмейді. Қараған мен көк теректе бұл қатынас 2 есе жоғары болады.

Шаңның әсерін анықтау қиындау. Шаң атмосфераға тыңайған, орманды қоршайтын жыртылған жерлердегі және орманды топырақтан түсуі мүмкін. Барлық жағдайларда 137Cs мен 40К ара қатынасы әр түрлі болады.



137Cs мен 40К топырақтардағы ара қатынасы (жоғарғы қабат 2 см):



Тыңайған

Жыртылған

Колок


Ағаш отырғызу жерлері

Ескі

(≈100 жыл)



Жас

(≈50 жыл)



137Cs

116±12

12,5±1,2

127±13

80±8

37,3±4

40К

253±30

307±30

321±30

249±35

178±18

137Cs/40К

0,46

0,041

0,40

0,27

0,21

0,27 орташа ара қатынас қыналардағы ара қатынаспен жағымды сәйкестенеді. Алайда бұл жағдайда орташа мәндерді анықтау орынсыз, өйткені әр топырақтың үлесін бағалау мүмкін емес. Оған қоса шіріген жапырақтардың үлесін ескеру керек. Алайда оны ескеру мүмкін емес, өйткені 137Cs мен 40К құрамы мен ара қатынасы бұл жағдайда шіру дәрежесіне байланысты. [8; 34]

Сонымен, радиоактивті 137Cs мен 40К қыналардағы құрамы олардың ауа шаңындағы құрамымен шартталған, содан бұл изотоптармен ластанған ауаның көрсеткіштері бола алады. Осында қыналардың айтарлықтай баяу өсетінін ескеру керек. Сондықтан ластану көрсеткіштері үлкен уақыт аралығына орташаланады. Бұл ұзақ мерзімді өлшеуге қарағанда тиімдірек.

Атмосфераның радиоактивті шаңмен ластануын мониторингілеу үшін радиоактивті 137Cs мен 40К изотоптарының қыналар мен мүктердегі құрамын тұнғыш рет Ақмола облысында 2007 жылдың желтоқсанынан Л. Н. Гумилев атындағы Салааралық ғылыми – зерттеу кешенінің базасында жүргіздік.

137Cs - дің қыналардағы 28 – 36 Бк/кг белсенділігі 40К – дің 145 – 248 Бк/кг салыстырмалы белсенділігінде, сәйкесінше ағаш дініндегі салыстырмалы белсенділігі 0,3 – 5 мен 4 – 118 Бк/кг. Бұл қыналарды атмосферадағы радиоактивті ластануды ұзақ уақытта мониторингілеу үшін қолайлы етеді.

137Cs Parmelia physodes түріндегі қынада радиоактивтілік оның атмосферадағы үлесін тамаша үлестіреді.

Зерттеу үшін ең қолайлысы қайыңда өсетін қына, өйткені ағаштардың басқа түрлеріне қарағанда қайын дінінің радиоактивтілігі аз, сондықтан қатаң тазартуды керек етпейді.



137Cs атмосферадағы радиоактивтілігінің белсенділігін бағалау үшін 137Cs – дің қыналардағы қорын қолдануға болады.

137Cs белсенділігінің абсолютті мәндерін емес, 137Cs мен 40К белсенділік қатынасын қолданған жөн.

Алынған нәтежелерді қоршаған ортаның радиоактивті 137Cs – мен ластануды мониторингілеу мақсатында қолдануға болады.


ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ


  1. Алиев Р.А., Калмыков С. Н., Сапожников Ю. А. Радиоактивность окружающей среды. Теория и практика. М., 2006.

  2. Бязров Л. Г. Лишайники – индикаторы радиоактивного загрязнения. М., 2005. – с. 16 – 407.

  3. Бакалин В. А. Монографическая обработка рода Lophozia. М: Наука, 2005. - с. 92 – 147.

  4. Борн М. Атомная физика. М: Мир, 1970. – 474 с.

  5. Василенко О. И. Радиационная экология. М.: Медицина, 2004. – 35 – 164с.

  6. Вонгай А. Д. Ошибки измерения. Целиноград, 1992. – 48 с.

  7. Воронин А. М. Изотопы – свидетели минувшего. Алмата: Наука, 1980. – 23 с.

  8. Методическая разработка по спецкурсу «Статистические методы обработки эксперементальных данных» (для студентов физического факультета). Алмата: Каз ГУ, 1986. – 34 с.

  9. Мухин К. Н. Занимательная ядерная физика. М: Энергоатомиздат, 1985. - 301 с.

  10. Мясников С. П., Осанова Т. Н. Пособие по физике. М: Высш. школа, 1976. - 328 с.

  11. Павлов И. Ю., Вахненко Д. В., Москвичев Д. В. Биология. Минск: Феникс, 2002. – с. 228 – 250.

  12. Петров В. В. Мир лесных растении. М: Наука, 1978. – с. 130 – 150.

  13. Пивоваров Ю. П., Михалев В. П. Радиационная экология. М.: Академия, 2004. 10 – 25 с.

  14. Программное обеспечение. «Прогресс. Версия 3.1.» (руководство пользователя). М: НПП «Доза», 1997. – 32.

  15. Сидоренко С. Н., Черных И. А. Экологический мониторинг токсикалитов в биосфере. М.: Россия, 2003.



УДК: 581.55:582.24-155.724
ВЛИЯНИЕ ЭНДОМИКОРИЗЫ НА СОДЕРЖАНИЕ КАРОТИНОИДОВ В ЛИСТЬЯХ PHASEOLUS VULGARIS L. В УСЛОВИЯХ ПОЧВЕННОГО ЗАГРЯЗНЕНИЯ СВИНЦОМ
Ишангалиева С.С., Фалеев Д.Г.

Казахский национальный университет им. аль-Фараби,

г. Алматы, Республика Казахстан; E-mail: antares_fd@kgc.kz
Микоризы арбускулярного типа (эндомикоризы), образуются микроскопическими грибами порядка Glomales (класса Zygomycetes), и характерны для порядка 80% видов (в основном травянистых) растений. Микоризные растения более устойчивы к различным стрессовым факторам: недостатку питательных элементов и влаги, фитопатогенам, загрязнению почв веществами техногенного происхождения. Исследование роли микоризации в жизнедеятельности растений произрастающих в условиях почвенных загрязнений тяжелыми металлами является весьма перспективным для разработки биотехнологий рекультивации земель загрязненных поллютантами антропогенного происхождения. Один из аспектов проведения исследований в данной области – изучение влияния микосимбиотрофизма на компоненты фотосинтетического аппарата растений и процессы связанные с фотосинтетическими реакциями.

Целью нашего исследования явилось исследование влияния микоризации эндомикоризными грибами на содержание каротиноидов в листьях растений фасоли обыкновенной (Phaseolus vulgaris L. (сем. Fabaceae)) и при почвенных загрязнениях свинцом.

Изучение влияния арбускулярной микоризы на устойчивость растений проводилось в лабораторных условиях методом «открытых горшечных культур» (по Гилмору). Определение концентрации каротиноидов проведено на спектрофотометре СФ-26. Для постановки лабораторного опыта стерилизованная почвосмесь помещалась в пластиковые горшки объемом 4000 мл. Затем в половину горшков вносился инокулят микоризных грибов (споры р. Glomales), произведенный компанией «Mycorrhizal products» (США). При проведении эксперимента был использован тригидрат ацетата свинца – (CH3COO)2Pb∙3H2O. Свинец вносили в горшки из расчета 300 мг/кг сухой почвы. Опыты проводили в трехкратной повторности. Исследование растений было проведено на 60-й день проведения эксперимента.

Проведенные исследования показали, что микоризация растений приводит к существенному повышению содержания каротиноидов в листьях растений. Так, у микоризных экземпляров содержание каротиноидов было в 1,5 раза больше чем у не микоризных, составив соответственно 0,059 и 0,039 г/100г.

Внесение Pb приводило к повышению содержания каротиноидов в листьях исследованных растений, что, судя по всему, объясняется стрессовой реакцией растений на внесенный поллютант. При этом количество каротиноидов в листьях микоризных растений выросло гораздо больше, чем у не микоризных. Так, количество каротиноидов при внесении 300 мг/кг Pb у не микоризных экземпляров увеличилось на 0,010 г/100г (с 0,039±0,004 до 0,049±0,006 г/100г), в то время как у микоризных аналогичный показатель вырос почти в 2 раза (с 0,059±0,009 до 0,113±0,012 г/100г), что, судя по всему, говорит о более высокой интенсивности биохимических процессов, связанных с реакцией растений на данный стрессовый фактор, и большей устойчивочти микотрофных растений к загрязнениию поллютантами, в частности к загрязнению почв свинцом.

Таким образом, проведенные нами исследования показали, что, несмотря на внесение свинца в концентрации 300 мг/кг количество каротиноидов в листьях микотрофных растений Ph. vulgaris было в 2 раза выше, чем у не микотрофных, следовательно микориза продолжает играть существенную роль в жизнедеятельности растения, повышая его толерантность к неблагоприятным факторам окружающей среды, в частности к загрязнению почв тяжелыми металлами.



УДК 550.3
ПРИМЕНЕНИЕ МЕТОДОВ ДИСТАНЦИОННОГО ЗОНДИРОВАНИЯ ЗЕМЛИ

ДЛЯ ИЗУЧЕНИЯ ПОВЕРХНОСТИ ЗЕМЛИ И АТМОСФЕРЫ.
Мурзалинов Д.О. магистрант.

ЕНУ им. Гумилева, г.Астана, республика Казахстан, dan.collaps@gmail.com


Системы дистанционного зондирования Земли (ДЗЗ) доставляет информацию о земной поверхности или атмосфере с помощью электромагнитного излучения[1]. К наиболее известным примерам действующих систем спутникового мониторинга сельскохозяйственных земель на глобальном уровне можно отнести системы, разработанные проектом MARS Европейской Комиссии (http://agrifish.jrc.it) и Министерством сельскохозяйственной деятельности, в частности, в Казахстане, Нидерландах (http://www.ears.nl), Австралии (http://www.argecon.canberra.edu.au), Бельгии (http://www.b-cgms.cra.wallonie.be ) и Франции (http://www.geosys.com)

Один из главных признаков систем дистанционного зондирования состоит в разделении их на пассивные и активные. Среди пассивных систем можно выделить те, которые регистрируют солнечную радиацию, и те, которые регистрируют тепловое излучение от объектов, температура которых не равна абсолютному нулю. Активные системы могут использовать любой тип электромагнитного излучения. Однако на практике имеются ограничения из-за прозрачности земной атмосферы. Существуют два окна прозрачности: первое охватывает видимую и инфракрасную часть спектра в диапазоне от 0,3 до 10 мкм; второе соответствует микроволновой области с длинами волн от нескольких миллиметров до нескольких метров.

Существующие датчики фиксируют два основных параметра: сколько излучения получено, когда оно прибыло. Временная характеристика имеет смысл для активных систем. В них можно определить расстояние от датчика до «мишени». В пассивных системах доступна информация о количестве излучения. Если излучение является результатом тепловой эмиссии, его величина характеризует температуру источника и его излучательную способность. Измерения могут выполняться в разные моменты времени, на разных длинах волн и в ряде случаев при различной поляризации, что способствует информативности получаемых данных.

Объектом изучения может быть атмосфера или поверхность Земли. Изменение излучения после прохождения через атмосферу можно рассматривать как помехи, или как полезную информацию. Если наблюдения выполнены на длинах волн, на которых атмосфера малопрозрачная, то измеренный сигнал характеризует ее свойства, а в противном случае свойства подстилающей поверхности.

Одним из важнейших задач космического мониторинга является цифровая обработка полученных снимков. Сначала выполняется корректировка изображения, для чтобы добиться геометрического соответствия с земной поверхностью и исключить искажающее влияние атмосферы. Так же предпринимают меры по повышению ясности путем подавления шума. Полезная информация содержится на снимке в виде областей различной яркости. В магистерском исследовании рассматривается изучение степени деградации поливных сельскохозяйственных земель методом ДЗЗ в РК. С помощью ДЗЗ можно в частности оценить площадь этих земель[2].

Использование данных спутникового дистанционного зондирования в настоящее время является фактически безальтернативной возможностью получения объективной и оперативной информации о состоянии растительного покрова на больших территориях. Это послужило стимулом для проведения многочисленных исследований, разработок методов и создания систем мониторинга сельскохозяйственных земель, основанных на использовании спутниковых данных.

Литература:

1. Султангазин У.М., Муратова Н.Р., Терехов А.Г. Использование космического мониторинга для планирования и прогнозирования зернового производства// Современные проблемы дистанционного зондирования Земли из космоса: Сборник научных статей. – М.: Полиграф сервис, 2004. - С. 291-297.

2. U. Sultangazin, N. Muratova, A. Terekhov Monitoring and assessment of spring crops in Kazakhstan // in book “Agro-meteorological Monitoring in Russia and Central Asian Countries”. Ed. Savin I., Negre T., EUR 22210, 2006, p.85-104.

УДК: 504.054(262.81)

Каспий –болашақ

Болашақ -ұрпаққа аманат
ҚР, Астана қ., Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Биология және биотехнология кафедрасының

БТ-21 студенті Нурбекова Жадырасын Ақбергенқызы

Жетекші: оқытушы Абаш Алтынгул Сембайқызы


Каспий теңізі – ішкі континентте орналасқан әлемдегі ең үлкен су қоймасы , ол ешқандай әлемдік мұхиттармен жалғаспаған. Көлемі 398000 км. Ол Еуразияның ішкі жағында орналасқан, табиғаттың керемет жаратылысы болып табылады.Каспий теңізі өте сезімтал экожүйе болып табылады. Соңғы он жылдықтағы антропогенді және биохимиялық факторлардың әсерінен экожүйенің жалпы жағдайы, әсіресе теңіздің солтүстік шығыс бөлігіндегі жағдай нашарлап кетті.Жалпы, Каспий теңізі экожүйесінің жағдайы дағдарыс алды деп бағаланады, және де солтүстік-шығыс бөлікте мұнай алуға кіші су қоймаларын жоспарлары бойынша жасаса, оның табиғи ортасын ірі масштабта нашарлатуы мүмкін.Каспийдің жоғары деңгейде ластануының көптеген себептері баршылық. Соның бірі ретінде теңіз астындағы көмірсутегі шикізаттардың белгілі бір мөлшерде сақталуы, халықтың және өнеркәсіптің жоғары тығыздығы, құлама өзендердің бойындағы ауыл шаруашылығының белсенді игерілуі, «өзен-теңіз» деген айқын көрінерлік геохимиялық тосқауылдың болмауы, бассейннің тұйықтығы және т.б. Мұнай, фенол сияқты ластаушылардың кей мөлшерінің теңіз суына түсуі табиғи процесстердің нәтижесінде болады.Теңіздің басты ластаушысы мұнай болып табылады. Мұнай – өзіндік иісі бар қара-қоңыр түсті тұтқыр майлы сұйықтық. Мұнай өнімдері шекті, шексіз қатарлардан тұратын көмірсутегілердің күрделі қоспасынан тұрады. Қоршаған орта мен оның тұрғындарына мұнай және оның өнімдері қандай зиян келтіреді? Судың көп бөлігінің бетін жұқа пленка түрінде жайылу арқылы мұнай көптеген тірі микроорганизмдерге зиян әсер етіп, биологиялық тізбектің барлық өкілдерін жоя алу мүмкіндігі бар. Мұнаймен ластану Каспийдің көк-жасыл мен диатомды балдырлар ретінде белгілі фитобентос пен фитопланктондарының дамуын тежейді. Теңізге түскен мұнай өнімдері балықтардың уылдырығы, дернәсілі мен шабақтарының сапасына кері әсер етіп, қоректің базаны жояды. Тек мұнайдың 1 тоннасы теңіздің 12 км2 беттік көлемін ала алады. Теңіздер мен мұхиттар бетіндегі мұнай пленкалары энергия, жылу, ылғалдылық және суқоймалар мен атмосферадағы газдар алмасуын бұза алады; физико-химиялық процесстерді өзгертеді: су беткейінің температурасы жоғарылайды, газ алмасу нашарлаған соң, балық кетуі не өлуі мүмкін, сондай-ақ су түбіне тұнған мұнайда барлық тірі организмдерге зиянды әсер етеді: мұнайдың жинақталуы жоғары ұйымдастырылған жануарлар мен қарапайымдылардың қоректену тізбегінде болады. Теңіздің биологиялық тепе-теңдігіне мұнаймен ластану жойқын түрде әсер етеді: дақтар күн сәулелерін өткізбейді, судағы оттегінің жаңаруын баяулатады және биологиялық өнімділік төмендейді. Кейде мұнайдың улы компоненті балықтардың, теңіз құстарының өліміне себепкер болады. Теңіз жануарларының етіндегі дәмнің сапасына кері әсер етеді. Мұнаймен уланудың қауіптілігі оның концентрациясының жоғарылуымен байланысты. Судағы токсинділік 1 мг/м асқан конденсацияда байқалады. Уақыт өте келе судағы мұнай концентрациясы ұшпа компонентерінің булану, еру, тотығу, эмульгирлену, биодеградацияның арқасында азаяды. Тотыққан мұнай суқоймалардың түбіне тұнады.Геоэкологиялық қазба жұмыстар нәтижесінде Каспий теңізінің оңтүстік жағалауындағы территорияларында мұнай және газ аймақтары табылды. Басқада мәләметтерге сүйенсек мұнай құрамында көмірсу рессурстары 15 млрд құрайды. Бұл дүние жүзінде Персия бұғазынан кейінгі екінші орынды қамтиды. Жеңіл мұнай өнімдері теңіз бетінде, ал ауыр өнімдері теңіз түбіне жылжып, биоэкологиялық оргнаизмдердің жойылуына себеп болады. Арнайы мамандардың бақылауы бойынша соңға 20 жыл шамасында сайғақтардың саны 20 есе, бағалы балықтардың түрлері 18 есе азайды. Каспий теңізі - экологиялық катастрофаның бастапқы кезеңінде. Бұған дәлел қазіргі таңдағы итбалықтардың, балықтардың, құстардың және бентостық организмдердің өлімі. Аймақта тұратын мұнайшылар бір мақсатпен жұмыс атқарады « Қандайда баға болмасын – мұнай алу» үкімет осыны растап отыр. Ресейде 2000 жылдан 2005 жыл арасында 3 млрд жуық мұнай өңідірілген, сонымен қатар атмосфераға 13 млн қалдық тасталынған. Осының әсерінен теңіз судактарының санының азаюымен және ресурстық мағынасын жоғалтумен қатар келеді. Ластанудың әсерінен бір түр ғана жойылмай, сонымен қатар бүкіл тіршілік орындарының жойылуы көп қауіптірек.Мысал ретінде Түркменстандағы Соймон бухтасын, Оңтүстік Каспийдің батыс жағалауындағы бірнеше участоктарды келтіруге болады. Өкінішке орай, Оңтүстік Каспийдегі балық үйірінің тіршілік ететін жерлері мұнай аудандарымен сәйкес келетіні, ал Маровтық пайдаланылатын жерлер олардмен өте жақында жатыр. Бекірелер – Каспийдің бірден-бір байлығы, қазіргі таңдағы қара уылдырықтың әлемдік бағасына қарамастан балық кәсібінен табыс мұнайдікіне қарағанда жоғары. Бірақ бекіре үйіріне қырылып қалу қаупі төніп тұр – дәл осыны 1995 жылы Астраханда өткен конгрессте ихтиологтер айтты. Конгресс қатысушылары бекіре үйірлерінің мұнай мен газ өндірушілердің теңіз шельфтеріне шабуылына қарсы тұра алмайтындықтарын, бұл бекіре үйірлерінің қырылуына әкелетіндігін айтып өтті. Газмұнай комплексі маңайында аса уайымдататыны атмосфераның, топырақтың және сулардың мұнаймен белсенді ластану зонасында тұратын тұрғындардың денсаулығы. Мұнаймен ластануға байланысты аурулардың бар екендігін растайтын көптеген зерттеулер бар. Қан және қан айналым мүшелерінің ауруы республика бойынша қарағанда Қазақстанның солтүстік аудандарында 2-4 есе көп.Мұнай алу барысында ашық фонтандар мен суасты мұнай өнімдерінің жарылуы барысында мұнайдың локалді төгілуі болуы мүмкін. Суқоймасы бетін мұнай және мұнай өнімдерінен тазарту келесі факторлардың кесірінен қиынға соғады: мұнайды судан айыруға кедергі жасайтын мұнайдың жоғары тұтқырлығы; көп тазалау аудандарының; ағын және желдің кесірінен мұнайдың жайылуы; гидрометеорологиялық жағдайларға және т.б. Осының барлығы үлкен экономикалық және экологиялық шығындарға әкеліп соғады. Айта кететіні, қазіргі уақытта барлық акваторияда ұйымдасқан бақылау жүйесінің болмауына байланысты Каспий теңізінің ластану мөлшері туралы да, техногенді заттардан шыққан химиялық заттардың сапалық құрамы жайлы да нақты ақпараттар жоқ. Улағыш заттар туралы қолда бар ақпараттар ластану көздерін анықтау кезінде антропогенді және биогенді құрамдарын ажыратып бере алмайды.Сондықтан, рессурстарды пайдаланғанда және қорғағанда, қоршаған ортамен теп-теңдік сақталуы керек.
Қорытынды

Каспий мен оның жағалауындағы экологиялық проблемалар сол аймақтағы елдердің экстенсивті экономикалық дамуының себебі болып табылады. Оған ұзақ уақыттағы табиғи өзгерістер (теңіз деіңгейінің ғасырлық ауытқуы, климаттың өзгеруі) мен осы күнгі әлуметтік-экономикалық проблемалар(ауыспалы период, экономикалық кризис, конфликттер, транснациональды корпорациялардың енуі) да қосылады.Тілшілер Каспийді қандай да бір мемлекеттің “қызығушылық сферасында” екенін айта отырып, сол мемлекеттер “Каспийдің әсері сферасында” деген фактты ұмытуда. Мысалы, Каспий мұнайына салынған 10-50 млрд доллар шамасындағы батыс инвестициялардың фонында каспий шабақ балықтарының жаппай қырылуының экономикалық салдары “бар болғаны” 2 млн доллар мөлшерімен сипатталады. Алайда бұл шығын 200 мың тонна арзан ақуызды тағаммен өлшенеді. Каспий маңы аймағында керекті заттардың аздығынан туған тұрақсыз жағдай, әлеуметтік тәуекел батыс мұнай базарында аса үлкен қиыншылықтарға алып келуі мүмкін, ал келеңсіз жағдайда тіпті кең масштабты отын кризисін туғызуы мүмкін.Адамзат әрекетіне нұқсан келтіретін зиянның көп мөлшері экономикалық есептің сыртқы бетінде қалады. Биоәркелкілік пен экологиялық қызметтерге экономикалық баға беру әдістерінің жоқтығы каспий маңы елдері кен табу мен аграрлы индустрияны дамытып, ал биоқор, туризм және рекреацияның тежелуіне әкелді. Каспий теңізі бассейнінде көмірсу ресурстарын талдау және қолдану барысында қоршаған ортаны сақтау шараларын жүргізу керек. Каспий теңізінің аймағы кризис сатысында тұрған экологиялық зоналарға кіреді. Сондықтан да, Каспий маңындағы мемлекеттер көмірсу шикізаттарын шығару барысында каспий экожүйесіне техногенді әсерді тоқтатын немесе азайтатын біркелкі, нормативті және құқықты документ шығаруы тиіс. Егер осы елдер табиғи ресурстарды бірігіп пайдаланып, өсімдіктер мен жануарлардың санын көбейту жөнінде жұмыстар жүргізіп, сонымен қатар табиғатты қорғаудағы іс-шаралар ұымдастырғанда ғана Каспийді сақтап қалу мүмкін. Каспийдегі апат жағдайында дереу іске қосылатын халықаралық қызметтердің маңызы зор. Сонымен бірге біз каспийдің экологиялық Фондын қажет етеміз. Себебі, қорғаныс қаражатсыз мүмкін емес.15Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, экологиялық мониторингтің дамуы әр мемлекеттің маңызды проблемасы болып есептелінеді.Жоғарыда айтылғанның барлығы біздің мұнай-газ кен орындарының өнімдеріне қарсы екенімізді білдіре ме? Әрине жоқ. Мәселе қайда және қалай өндіру керек. Мұндағы менің айтарым анықтан анық: көмірсу шикізаттарын өндіру тек су және су маңы флора мен фаунаға мүлдем зиян келтірмейтін аймақтар мен сол мақсатты қуалайтын әдістермен өткізілу керек. Дүниежүзілік тәжірибеге қарағанда бұл әбден мүмкін. Болашақ біздің қолымызда...Қазақстан Республикасының экологиялық заңды қарай отырып, бақылауды күшейтуді және жаңа нормативтік актілерді қолданған жөн. Каспий теңізінің қатерінің алдын алу үшін мұнай өнімдерін алуды қысқарту, теңіздің биологиялық рессурстарын кепілдікке алу , мұнай операцияларын қадағалау керек. Сонымен қатар Каспий суының санксиялық төлемін көбейту керек. Сонда ғана біз Каспий болашағынан үміт күте аламыз.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет