Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі семей қаласының ШӘКӘрім атындағы

Практикалық сабақтар, пәннің қиын сұрақтарын терең оқып үйренуге жағдай жасауы және студенттердің өздік жұмыстарына қортынды жасаудың негізгі формасы ретінде қызмет етуі керек. Осы сабақтарда студентер мәлелелерді сауатты баядауға оқып үйренеді және кәсіптік жете білуін дамытуға жағдай жасайтын жағдайларды қарастырады, өз ойларын мен пікірлерін еркін айтады. Осының бәрі қазіргі маманға қажетті, дағдылар мен іскерлікке ие болуына көмектеседі.

Осы жұмыстың мақсаты тоңазытып өңдеу ұзақтығына суытатын ауа қозғалысы жылдамдығының әсерi.

Тамақ өнiмдерiн тоңазытып өңдеу ұзақтығының шамасынан камералардың техникалық және экономикалық көрсеткiштерi тәуелдi, мысалы (сыйымдылығы және камераның құрылыс ауданы, суыту құралдарымен камераның жабдықталуы, желдеткiш электр двигательдерiнiң қуаты, кептiрiлуi, жылдық камералар өнiмдiлiгi), сонымен қоса таңдалған тоңазытқыш құрал-жабдығының типi және өнiмнен жылу әкетiлу әдiсi. Осыған байланысты тоңазытып өңдеу ұзақтығын дұрыс анықтаудың тоңазытқыш технологияда маңызы зор.

Қазiргi уақытта өнiм тұлғасының қиындығына байланысты аналитикалық әдiспен мұздату немесе суыту есебiн шешу тұсында модель ретiнде дұрыс геометриялық тұлғалар қаралады: пластина, цилиндр, шар.

Өнiмдi тоңазытып өңдеу ұзақтығын анықтаудың қазiргi аналитикалық әдiстерi жылу өткiзгiштiктiң ”жылжымалы шекаралар” теңдеуiн шешуге негiзделген. Онда сұйық және қатты фазалардың шекараларын бiле, процесс барысында ол суыту процесi үшiн “жылжымалы шекарасыз” және мұздату үшiн үшiншi шектi шекаралар жағдайы кезiнде объект бетiнен ортасына қарай үздiксiз орын ауыстырады.

Өнiмнiң мұздату ұзақтығы екi қосылғыштан тұрады.

₁- өнiмнiң бастапқы орта көлемдiк температурасынан өнiм бетiнде криоскопикалық температураға жеткенше дейiнгi суыту ұзақтығы;

₂- өнiмнiң криоскопикалық температурасынан соңғы орта көлемдiк температурасына дейiнгi мұздату ұзақтығы.
; (сағат) (1)

мұндағы: а_о-өнiмнiң температура өткiзгiштiк коэффициенты, м/с;

k_ф-өнiмнiң тұлғасының коэффициентi: k_ф=1 пластина үшiн; k_ф=0,5 цилиндр ұшiн; шар үшiн k_ф=0,33;

- өнiмнiң жарты гоеметриялық өлшемiн анықтау, м;

Bi- жылу алмастырғыш БИО критериясы Bi=;

t_н- өнiмнiң бастапқы орта көлемдiк температурасы , ^оС;

t_С- суытатын орта температурасы , ^оС;

t_К- өнiмнiң соңы орта көлемдiк температурасы , ^оС;

-жылу өткiзгiштiк коэффициенты , Вт/(м К);

-жылу беру коэффициенты Вт/(м²∙К).

Мұздату процесi үшiн уақыт мезгiлiнде орта көлемдiк температураны, қашан өнiм бетiнде криоскопикалық температураға жеткенде, келесi тәуелдiлiкпен ангықтауға болады.

мұндағы: n- ауа ағынында өнiмдi мұздату тұсында мұздату әдiсiнен тәуелдi

коэффициент, n=2;

t_КР - өнiмнiң криоскопикалық температурасы , ^оС;

 - өнiм геометриясына тәуелдi коэффиент, пластина үшiн =1/(n+1);

шар үшiн =3/(n+3); цилиндр үшiн =2/(n+2).

Өнiмнiң криоскопикалық температурасынан соңғы орта көлемдiк температурасына дейiнгi аралықтағы мұздату ұзақтығын анықтау үшiн келесi формуланы қолдануға болады:

w- үлес бiрлiгiндегi бастапқы салыстырмалы ылғалдылық;

r- фазалық ауысу жылуы , Дж/кг, 335,2 10³ ;

М- мұздатылған қабаттың салыстармалы қалыңдығы.

Барлық терiс температуралар тұсында өнiм жылу өткiзгiштiк коэффициентiн келесi теңдеумен табуға болады:

λ₂=λ_о+

мұндаы: λ_о - барлық оң температуралар тұсындағы өнiмнiң жылу өткiзгiштiк

коэффициентi, Вт/(м К);

 - берiлген температура тұсындағы қатырылған су мөлшерi,%;

- биологиялық өнiмдер үшiн барлық ылғалдың қатырылған тұсындағы

жылу өткiзгiштiктiң өсуi =0,9-1,0 Вт/м К.

Қатырылған су мөлшерi температура функциясы болады және келесi формуламен анықталады.

мұндағы : t_К- есептеу температурасы.

_зам=₁+₂

Жiбiту кезiнде азық-тұлiктегi мұз сұйық фазаға айналады, содан соң өнiмнiң клеткалы құрылысына енедi,яғни өнiмiң алғашқы қасиетiне ену жұредi.Қайта құру дережесi тоңазыту өңдеу тәсiлiнен жәнеи өнiм сақтаудан, сонымен қатар олардың жiбiту тәсiлiмен тәуелдi болады.

Азық-тұлiктердi ауада, бу ауалық және сұйық ортада жiбiтедi, сонымен қатар электр аласында және жылу беру бетi контактiсi кезiндеде жiбiтiледi.

Жiбiту ұзақтығы өнiм өлшемiнен, олардың жылу физикалық қасиетiнен, температурасынан және жылу беру ортасының қозғалыс жылдамдығынан, сонымен қатар процесс басындағы және аяғындағы өнiм температурасынан тәуелдi болады.

-8 ден –0,5 ^оС дейiнгi температура кезiнде ауадағы, табиғи айналысы, тушаны жiбiту ұзақтығын анықтау үшiн қарапайым формуласы мына тәуелдiлiк боллып табылады.

мұндағы : m,n- туша массасынан тәунлдi коэффициенттер(кестеге қара); G₁- туша массасы, ол ұшiн процесс ұзақтығы анықталады,кг ; G-туша массасы, ол m және n коэффициентер мәндерiне келтiрлген.

әр тұрлi қозғалыс жылдамдығы бар ауалық және бу ауалық ортадағы азық-тұлiктi жiбiту ұзақтығын анықтау ұшiн мына тәуелдiлiктi қолданады:

мұндағы: q_РАЗМ- жiбiтудiң меншiктi жылуы, кДж/кг

_ПР- жiбiтiлген өнiм тығыздығы кг/м³

_ПР- жiбiтiлген өнiмнiң жылу өткiзгiштiк коэффициентi, Вт/(м К)

_П- жылу беру коэффициентi, Вт/(м² К)

Ф- өнiм формасын пластинадан айырмашылығын ескеретiн коэффициен

К_П- өнiмнiң бастапқы температурадан криоскопиялық температураға дейін жылу өңдеу процесс ұзақтығын ескеретiн коэффициент (К_П=1,21,3)

Егер жiбiтудiң меншiктi жылуын өнiм энтальпия айырмашылығы бойынша оның бастапқы және соңғы температуралар кезiнде анықтайтын болса, онда К_П коэффициентi формулада ескерiлмейдi.

әр тұрлi формасы бар (балық, құс, жемiс және тағы басқа), сонымен қатар әр тұрлi жылу беру ортада өңделетiн өнiм жiбiту ұзақтығы анықтау ұшiн эмпирикалық өте оңай есептеуге мұнкiндiредi.

Мысалы, балықты жiбiту ұзақты¬ын анықтау ұшiн келесi тәуелдiлiк ұсынылады:

суға батыру кезiнде

суды шашырату кезiнде

мұндағы: К_Ф- балық формасын ескеретiн коэффициент(К_Ф=0,7….1)

_Р.Б-балық тығыздығы, кг/м³

l_Р.Б-балықтың мiнездемелiк өлшем(балық блогы),м

_Р.Б- жiбiтiлген балықтың жылу өткiзгiштiк коэффициентi,Вт/(м К)

t_w- cу температурасы(рассолдың) ,^оС

Жiбiту кезiндегi өнiмге әкелетiн жылу мөлшерiн келесi формула бойынша анықтайды:

мұндағы : 1,2 – қоршаған ортаға келтiрiлетiн жылудың шығынын ескеретiн коэффициент.

3 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
Есептеу үшiн алғашқы берiлгендер варианты орындаушының сынақ кiтапшасының соңғы екi цифрымен анықталады.1 және 2 таблицаның бастапқы екi позициясы алдындағы цифермен, бул таблицалардың келесi ұш позициясы соңғы цифры бойынша таңдалады.

өiмдi суыту процесi ұшiн алғашқы берiлгендер 1 кестедең , ал мұздату прцесi ұшiн 2 кестедең табылады. Анықтамалық берiлгендердiң мәндерi 5 кестедең табылады.