Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Семей Мемлекеттік педагогикалық институты



бет2/3
Дата11.06.2016
өлшемі0.5 Mb.
#127548
түріРеферат
1   2   3

В)Санның өзгеруі жүйелілігі


С) Санның кездейсоқ өзгеруі

D)Санның мерзімдік өзгеруі


E) Мерзімдік емес өзгеруі

4.Популяция санның динамикасы артуына келесі факторлар әсер етеді:


  1. Эмиграция және өлуі

  2. Иммиграция және туу


  3. Эмиграция және туу

  4. Иммиграция және өлуі
  5. Өлуі және туу

5. Популяция санның экспоненциалды өсуі деген не:



  1. Өзгермейтін жағдайда даралардың санның өсуі

  2. Әр дайым өзгеретін жағдайда даралардың санның өсуі
  3. Өсу жылдамдығы төмендейді, егер даралардың саны көбейсе


  4. Өсу жылдамдығы жоғары болады даралардың саны көбейсе

  5. Өсу жылдамдығы тұрақты болады даралардың саны көбейсе


Екінші тапсырма: Сөйлемдерді аяқтандар:

1. Демэкология-..............................................................................................................................

2. Популяция-.................................................................................................................................

3. Туылу-........................................................................................................................................

4. Популяцияның өсімі-................................................................................................................

5. Популяцияның жастық құрылымы-........................................................................................

6. Егер популяция ішінде түрдің кәрі жастары көп болса, онда бұл популяцияны........................................................немесе............................................деп атайды.
2-нұсқау

1.Популяцияларда даралардың санның маусымдық өзгеруі келесі жағдайларға байланысты:


  1. Қорек қорының өзгеруіне бейімделуіне


  2. Әр түрлі мекен ету орталарына бейімделуіне

  3. Орта факторларының маусымдық өзгеруіне тіршілік циклінің бейімделуі

  4. Климаттық факторларға бейімделуі

  5. Әр түрлі биологиялық құбылыстарға бейімделуі

2.Популяция санның динамикасы азаюна келесі факторлар әсер етеді:
  1. Эмиграция және өлуі


  2. Иммиграция және туу

  3. Эмиграция және туу

  4. Иммиграция және өлуі

  5. Өлуі және туу

3. Популяцияның санның кемуі, өлуін артыруі немесе ұрықтылығын азаюына келесі факторлар әсер етеді:
  1. Тығыздық пен байланыссыз


  2. Тығыздық пен байланысты

  3. Саны мен байланыссыз

  4. Саны мен байланысты

  5. Дұрыс жауап жоқ

4. Популяция жастық құрамына келесі жағдайлар әсер етеді:

  1. Өмірдің жалпы ұзақтығы және жыныстық кезені, көбею уақытының ұзақтығы және мерзімде генерацияның саны, топтын әр жаста өлуі және ұрықтылығы

  2. Өмірдің жалпы ұзақтығы және жыныстық кезені, топтын әр жаста өлуі және ұрықтылығы

  3. көбею уақытының ұзақтығы және мерзімде генерацияның саны, топтын әр жаста өлуі және ұрықтылығы

  4. Өмірдің жалпы ұзақтығы және жыныстық кезені, топтын әр жаста өлуі және ұрықтылығы

  5. Өмірдің жалпы ұзақтығы және жыныстық кезені, көбею уақытының ұзақтығы және мерзімде генерацияның саны

5. Популяцияларды экологияның қай бөлімі оқытады:

  1. Аутэкология

  2. Синэкология

  3. Биоценология
  4. Демэкология


  5. Эйдоэкология

Екінші тапсырма: Сөйлемдерді аяқтандар:

1. Популяция-.................................................................................................................................

2. Өлім-...........................................................................................................................................

3. Демэкология-..............................................................................................................................

4. Өсу жылдамдылығы-.................................................................................................................

5. Популяцияның жыныстық құрылымы-...................................................................................

6. Жас дарақтардың саны көп популяциялар.....................................................немесе..............

...................................популяция деп аталады.



Үшінші тапсырма:

Есеп шығару

1-нұсқау

Даралар саны = 57

Көбею саны= 24

Уақыт =326 күн Биотикалық потенциалды табындар?


2-нұсқау

Даралар саны = 65

Көбею саны= 32

Уақыт =298 күн Биотикалық потенциалды табындар?


Практикалық жұмыс №4

Тақырыбы: «Экологиялық пирамидалар»

Мақсаты: экожүйеде тірі ағзалардың таралуымен сандық және биомасса пирамидаларының мысалында таңысу.

Бақылау формасы – ауызша сұрау, есеп шығару.

Бақылау сұрақтары:

▪ Экожүйе түсінігі?

▪ Экожүйе қызметі және функциялары?

▪ Экологиялық пирамидалар түсінігі?

▪ Сандық пирамидалар?

▪ Биомассалар және өнім пирамидалары?



Бірінші тапсырма:

1-нұсқау

1.Синэкология қайсысын оқытады:

  1. Түрлерді, популяцияларды

  2. Бірлестіктерді

  3. Дара организмді

  4. Түрлерді

  5. Микроорганизмдерді

2 Әр түрлі бірге мекендейтін ағзалар мен мекендейтін физикалық ортамен бірге бір тұтас функция атқаратын жиынтық:

  1. Биоценоз

  2. Биотоп

  3. Экожүйе

  4. Популяция

  5. Экологиялық қуыс

3. «Биогеоценоз» туралы ілімді жеке зерттеген:

А) А. Тенсли

В) Э. Геккель

С) В. Сукачев

D) К. Мебиус

Е) В.И. Вернадский



4. Белгілі бірлестікте сан жағынан басты болатын түр:

  1. Донор

  2. Доминант

  3. Кодоминант

  4. Консумент

  5. Конкурент

5. Тірі қоректі қажет етеді:

А) Сапрофагтар

В) Фитофагтар

С) Копрофагтар

D) Некрофагтар

Е) Зоофагтар



6. Бірінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады:

А) Ет қоректі жануарлар

В) Дара клеткалы балдырлар

С) Хемосинтезирлеуші

D) Автотрофты

Е) Өсімдік қоректі жануарлар



7. Өлі өсімдіктің қалдықтарымен қоректенетін:

А) Сапрофагтар

В) Фитофагтар

С) Копрофагтар

D) Некрофагтар

Е) Зоофагтар



Бірінші тапсырма:

2-нұсқау

1.Ортаның бірдей жағдайларында бірігіп өмір сүретін өсімдіктер, жануарлар, микроағзалар популяцияларының үйымдастырылған тобын қалай айтады:

А) Биотоп

В) Биогеоценоз

С) Экотоп

D) Биоценоз

Е) Экожүйе



2. 1935 жылы «Экожүйе» терминнің ғылымға еңгізген:

А) А. Тенсли

В) Э. Геккель

С) В. Сукачев

D) К. Мебиус

Е) В.И. Вернадский



3. 188. Өлі өсімдіктің қалдықтарымен қоректенетін:

А) Сапрофагтар

В) Фитофагтар

С) Копрофагтар

D) Некрофагтар

Е) Зоофагтар



4. Қорек тізбегіндегі энергия беруді дұрыс көрсететін төмендегі тізбектің қайсысы дұрыс:

А) Өсімдіктер-жапырақтар түсуі-жауын құрты-жертесер-түлкі

В) Өсімдіктер-жертесер-жауын құрты-жапырақтар түсуі-түлкі

С) Жапырақ түсуі-жауын құрты-өсімдіктер-жертесер-түлкі

D) Түлкі-жертесер-жауын құрты-жапырақ түсуі-өсімдіктер

Е) Өсімдік-жауын құрты-жертесер



5.Синэкология қайсысын оқытады:

А) Түрлерді, популяцияларды

В) Бірлестіктерді

С) Дара организмді

D) Түрлерді

E) Микроорганизмдерді



6. Төмендегілердің қайсысы продуцент:

А) Жасыл өсімдіктер

В) Гетеротрофтар

С) Фитофагтар

D) Бактериялар

Е) Жыртқыштар



7. Екінші ретті консументтерге төмендегі ағзалардың қайсысы жатады:

А) Ет қоректі жануарлар

В) Дара клеткалы балдырлар

С) Хемосинтездеушілер

D) Автотрофтылар

Е) Өсімдік қоректі жануарлар



Екінші тапсырма:

1-нұсқау

1.Трофикалық тізбек дегеніміз не?

2. Бес денгейлік тізбекке үш мысал келтіріндер.

3. Қарапайым тізбекке бес мысал келтіріндер.



2-нұсқау

1.Курделі тізбек дегеніміз не?

2. Трофикалық тізбекке үш мысал келтіріндер.

3. Қарапайым тізбекке бес мысал келтіріндер.


Практикалық жұмыс №5

Тақырыбы: «Көміртегінің, азоттың, оттегінің және басқа химиялық элементтердің айналымы: күкірт, фосфор, сынап. Су айналымы»

Мақсаты: экологиялық факторлардың әсері жағдайында химиялық элементтер мен заттардың айналымы процестерімен таңысу.

Тапсырма: Берілген тексті оқы. Табиғатта жүретін химиялық элементтер мен заттардың айналымы процестерімен таңыс. Оқылғаннан көміртек, азот, оттек және басқа химиялық элементтердің (күкірт, фосфор, сынап) және судың айналымы сызбасын құрып, қорға.

1. Азот айналымы.

2. Күкірт айналымы.

3. Су айналымы. Глоссарий құрастыр: қамту, транспирация, инфильтрация, ағысы.

4. Свинец айналымы.

5. Сынап айналымы.


3. студенттердің Оқытушының жетекшілігімен орындалатын өздік жұмыстарының (ОСӨЖ)

әдістемелік нұсқаулары

ОСӨЖ №1 Тақырыбы: «Кіріспе. Экология пәні, бағыттары және есептері. Экология бөлімдері: аутэкология, демэкология, синэкология»

Тапсырма: келесі сұрақтар бойынша тезистік конспект құрастыр.

1. Мекен ортасымен байланысын көрсете, жануарларды қосмекенділірге және құрлықтардағыларға бөлген бірінші автор?

2. «Шестоднев» кітабының – 18 ғасырдағы Ресейдегі жаратылыстану оқулы,ғының авторы?

3. Ғылымға «қореқ тізбектері» және «санды реттеу» түсініктерін алғашқы еңгізген автор?

4. К. Линней өсімдіктердің келесі класстарын бөлді?

5. Қазіргі экологияның салаларына жатады?

6. Қазіргі экологияның нашар зерттелген саласы?

7. Өсімдік географиясының негізін қалаушы?

8. «Экология» терминың алғашқы ұсынған?

9. Маршрутты әдіске қайсы жатады?

10. Ағзалар немесе олардың топтарының қоршаған ортамен қатысы туралы немесе тірі ағзалар мен мекен орта өзара қатынастары туралы ғылым?

11. Дараның тіршілік ету шегін және ағза таңдайтын негізгі физика-химиялық факторлардың шегін дәлелдейтін экология бөлімі?

12. «Экология» термині қай жылы ұсынды?

13. Экологияның дұрыс анықтамасы?

14. Экологияның зерттеу пәні?

15. Қазіргі экологияның мазмұны?

16. Тіршілік ұйымдасуының қай деңгейі экологияның зерттеу пәні болып табылады?

17. Экологияның есептері?

18. Дарақтарды зерттейтін экология бөлімі?

19. Демэкология – бұл …

20. Бөлек түрлердің популяцияларының құрылысы мен санының динамикасы экологияның қай бөлімінің есебі?

21. Адам қоғамы мен табиғи орта өзара байланыстары туралы ғылым?

22. Қала экожүйелерінің құрысы мен қызметі және адам мен қоршаған қала ортасы өзара әрекеттесуі туралы ғылым?

23. Қоғам өндірісінен болатын табиғи ортаның бұзылуын жену жолдары және әдістері туралы ғылым?

24. Биосфераның (табиғи бірлестіктің) қоршаған ортамен өзара әрекеттесуі туралы ғылым?

25. Урбоэкология – бұл ... 26. Инженерлік экология – бұл …

27. Экологиялық зерттеу әдістері …

28. «Керткен таңба (засечные, зарубка) ормандары» дегеніміз?

29. Табиғатты сынау қоғамы қай жылы және қай қалада ашылды?

30. Ресейдің қай құжатында аң аулау алқаптарын қорғау ережелері бекітілген?


ОСӨЖ №2

Тақырыбы: «Негізгі абиотикалық факторлар және ағзалардың оларға бейімделуі».

Мақсаты: «Аутэкология» - тақырыбының негізгі ұғымдарын құрастыру.

Бақылау формасы – глоссарий құрастыру.

Тапсырма: Кітаптан «Аутэкология» тақырыбының оқыныз да, негізгі ұғымдар мен термин сөздерге глоссарий құрастырыңыз.

(30 сөзден кем емес)



ОСӨЖ №3

Тақырыбы: «Биосфера ғаламдық экожүйе»

Мақсаты: «Биосфера» тақырыбының негізгі түсініктерін қарастыру.

Бақылау формасы – глоссарий құру.



Тапсырма. Оқулық әдебиеттен «Биосфера» тақырыбын зертте және негізгі терминдер мен түсініктердің глоссарийын құрастыр (30 сөзден кем емес).
ОСӨЖ №4

Тақырыбы: «Биосфераның ғаламдық экологиялық проблемалары: Әлемдік мұхиттың, атмосфераның, топырақтың ғаламдық ластануы. Экологиялық жағдайлар мен экологиялық дағдарыс»

Мақсаты: Биосфераның негізгі экологиялық мәселелерін қарастыру .

Бақылау формасы – топтық жұмыс, гипотезаларды қорғау.



Тапсырма. Әдебиет көздерінен биосфераның негізгі экологиялық мәселелерін анықтау, себептерін, зардаптарын және дағдарыс жағдайынан шығу жолдарының өздерімен көрсетілетін гипотезаларынды сызба түрінде суреттеу және қорғау. Талдауға келтірілген экологиялық мәселелер: ғаламдық шөлдену, биоалуандылықтың қысқаруы, Әлемдік мұхиттың химиялық заттармен ластануы және басқа.
ОСӨЖ №5

Тақырыбы: «Әлеуметтік экологиялық мәселелер: халық санының өсуі,ресурстық дағдарыс, генофондтың өзгеруі, ортаның жалпы агрессивтілігінің өсуі, әсер етудің жаңа түрлері».

Мақсаты: Биосфераның негізгі әлеуметтік – экологиялық мәселелерін қарастыру.

Бақылау формасы – топтық жұмыс, гипотезаларды қорғау.



Тапсырма. Әдебиет көздерінен биосфераның негізгі әлеуметтік – экологиялық мәселелерін (халық өсуі, қорлық дағдарыс, генофонд өзгеруі, орта жалпы қарсылығының ұлғаюы, әсерлердің жаңа түрлері) анықтау, себептерін, зардаптарын және дағдарыс жағдайынан шығу жолдарының өздерімен көрсетілетін гипотезаларынды сызба түрінде суреттеу және қорғау.
ОСӨЖ №6

Тақырыбы: «Тұрақты өндіріс пен тұтыну. Өндіріс пен тұтынуды экологияландыру. Ресурсты сақтаушы және азқалдықты технологиялар. Экологиялық таза өнім. Экоинновациялар»

Мақсаты: өндіріс экологизациясының негізгі жолдарын қарастыру.

Бақылау формасы – топтық жұмыс, гипотезаларды қорғау.



Тапсырма. Әдебиет көздерінен өндіріс және қоғам экологизациясының негізгі кезеңдерін зерттеу. Қорларды тиімді пайдалану және аз қалдықсыз технологиялар, экологиялық таза өнім, экоинновациялар тақырыбтарын қарастыру
ОСӨЖ №7

Тақырыбы: «Адам экологиясы. Ағзаның кіріс-шығыстық моделі»

Мақсаты: Адам экологиясы мәселелерін қарастыру.

Бақылау формасы – есеп шығару.



Бақылау сұрақтары:

  • Адам экологиясы мәселесінің түсінігі және тарихы.

  • Адам экологиясымен қарастырылатын сұрақтар, өзекті сұрақтарды қарастыру.

  • Есеп шығару: ағзаның кіру-шығу моделі жөнінде.


4. студенттердің өздік жұмыстарының (СӨЖ)

әдістемелік нұсқаулары

Курс бойынша СӨЖ бақылау жұмысын орындауға және тапсыруға бағытталған.

    1. «Энергия ағыны мен химиялық элементтердің экожүйелерде айналымы» тақырыбына ашық конспект жазу және қорғау.

    2. «Өсімдік және жануар әлемінің әртүрлілігі. Негізгі жербетілік және су экожүйелері» тақырыбына сөзжұмбақ құру (30 сөзден кем емес) және қорғау.

    3. «Қоршаған ортаның мониторингі. Қоршаған ортаның жағдайын бақылау үшін экологиялық мониторингті ұйымдастырудың негізгі жолдары» тақырыбына глоссарий құрастыру және қорғау.

    4. «Тұрақты дамудың стратегиялары мен принциптері» тақырыбына ашық конспект жазу және ауызша жауап беру.

    5. «Халықтың демографиялық толығуы мен өсуі. Аурушаңдық денсаулықтың сипаттамасы ретінде. Өз денсаулығы үшін жауапкершілікті тәрбиелеу тұрақты дамудағы инвестиция ретінде. Денсаулықты сақтау мен салауатты өмір сүруді қалыптастырулың стратегиялары мен жолдары» тақырыбына буклет құрастыру және және қорғау.

    6. «Антропогендік әсер биосфера эволюциясының геологиялық және геохимиялық факторы ретінде. Дамудың түрлі деңгейдегі цивилизация типіне байланысты қоршаған ортаға антропогендік ауыртпалықтың дифференциациясы. Адамзат қоғамының пайда болуы мен дамуындағы табиғаттың ролі. Табиғат пен қоғамның өзараәрекеттесу тарихы: негізгі кезеңдері ( биогендік, аграрлық, өнеркәсіптік, ақпараттық), ерекшеліктері мен сабақтары» тақырыбына жазбаша конспект тапсыру.

    7. «Қазіргі цивилизацияның мәселелері. Биологиялық және ландшафттық әралуандық.Қазіргі кездегі ғаламдық экологиялық мәселелер: озан қабатының азаюы, қышқыл жаңбырлар, шөлейттену. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының қарқындауымен байланысты экологиялық мәселелер. Биологиялық әралуандықтың маңызы және жойылу себептері» тақырыбына конспект жазу және ауызша жауап беру.

    8. «Табиғи орта экономикалық дамудың негізі ретінде. Жердің табиғи ресурстарының сипаттамалары: литосфераның, атмосфераның , гидросфераның. Табиғи ресурстар мен олардлың классификациясы: сарқылатын, сарқылмайтын, орны олтырылатын, орны толтырылмайтын. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану» тақырыбына ашық конспект жазу және ауызша жауап беру.

    9. «Бизнес этикасы. Корпоративті әлеуметтік жауапкершілік» тақырыбына реферат жазу және ауызша қорғау.

    10. «Байлық пен кедейшілік. Жанұя мен жеке тұлғаның денсаулығы. Байлық пен кедейшілік. Денсаулық туралы түсінік.денсаулықтың деңгейін сипаттайтын демографиялық көрсеткіштер: нәрестелік өлім, жалпы өлім, дүниеге келгенен кейі күтілетін өмір ұзақтығы» тақырыбына жазбаша конспект тапсыру.

    11. «Халық қоныстанған пункттердң мәселелері. Мәдени әралуандық. Халық қоныстанған пункттердің мәселелері. Мәдени әралуандық» тақырыбына реферат жазу және ауызша қорғау.


5. тестілік бақылау
1 вариант

  1. Кім «экология» терминінің авторы:

А) Аристотель. В) Дарвин. С) Павлов. D) Геккель. Е) Вернадский.


  1. Қай жауапта экологияның дұрыс термині берілген:

А) Тірі ағзалардың алуандылығын, олардың құрылымы, функциялары мен пайда болуын зерттейтін.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет