Қaзақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

Пар.
Құжат №
_
Қолы
_
_
Күні
_
Пар._
8
ИТК г.Алматы 1302000 Автоматтандыру және Басқару
элементке қатысты статикалық беріліс коэффициентін, мысалы,
күшейткіштерде- күшейту коэффициенті, редукторларда-редукция
коэффициенті, трансформаторларда-трансформациялау коэффициенті деп
аталады.
Бейсызықты сипаттамасы бар элементтер үшін 
динамикалық беріліс
(дифференциалдық) коэффициенті пайдаланылады, яғни
. 
, салыстырмалы беріліс
коэффициенті элементтің 
. шығыстық шаманың
салыстырмалы өзгерісінің 
кірістік шамасының
салыстырмвлы өзгерісіне қатынасыны тең:
 , (1)
мұндағы 
мен 
– шығыстық және кірістік
шамалардың номинал мәндері.
Сезімталдық деңгей шығыстық шаманың айтарлықтай өзгерісі байқалатын
кірістік шаманың ең кіші мәні. Ол элемент конструкциядағы тетіктер
арасындағы үйкеліс, саңылау және люфтінің салдарынан болады.
Ауытқу бойынша басқару принципі пайдаланылатын автоматты
тұйықталған жүйелердің артықшылығына кері байланыстың болуы жатады.
Кері байланыс әрекетінің принципін электр қыздыру пешінің

Пар.
Құжат №
_
Қолы
_
_
Күні
_
Пар._
9
ИТК г.Алматы 1302000 Автоматтандыру және Басқару
температурасын басқару жүйесі мысалы негізінде қарастырайық.
Температураны берілген шекте ұстау үшін объектіге берілетін басқарушы
әсердің, яғни қыздырғыш элементке түсірілетін кернеудің мәнін
температураны ескере отырып өзгертеді. Темпеатураның бастапқы
түрлендіргіші арқылы жүйе шығысы оның кірісімен жалғастырылады.
Мұндай қосылысты, яғни ақпарат (информация) басқарушы ықпалымен
салыстырғанда кері бағытта берілетін каналды кері байланыс деп атайды.
Кері байланыс оң және теріс, қатаң және икемді, негізгі және қосалқы болып
ажыратылады.
Оң кері байланыс деп, кері байланыс әсері мен жоспарланған әсердің
таңбалары дәл келетін байланысты айтады. Ал дәл келмеген жағдайда теріс
кері байланыс делінеді.
Егер берілетін әсер уақыт өтуіне тәуелсіз болып тек реттелетін параметрдің
мәніне ғана тәуелді болса, онда мұндай байланысты қатаң кері байланыс деп
атайды. Қатаң кері байланыс жүйенің тұрақталған, әрі өтпелі режимдері
кездерінде де әрекет етеді. Тек өтпелі режимде әрекет ететін
байланысты икемді кері байланыс дейді. Икемді кері байланыс өзі арқылы
уақыт өтуімен басқарылатын шама өзгерісінің бірінші не екінші туындысын
өткізетіндігімен сипатталады. Икем-ді кері байланыстың шығысында сигнал
тек басқарылатын шама уақыт барысында өзгергенде ғана пайда болады.
Негізгі кері байланыс басқару жүйесінің шығысын оның кірісімен қосады,
яғни басқарылатын шаманы жоспарлау құрылғысымен байланыстырады. Ал
қалған кері байланыстар қосымша не жергілікті деп аталады. Қосымша кері
байланыс жүйенің қайсыбір буынынан алынған әсер сигналын алдыңғы
тізбектегі кез-келген басқа бір буынның кірісіне беріледі. Мұндай байланыс
жеке элементтердің қасиеті мен сипаттамасын жақсарту үшін
пайдаланылады.

Пар.
Құжат №
_
Қолы
_
_
Күні
_
Пар._
10
ИТК г.Алматы 1302000 Автоматтандыру және Басқару

жүктеу/скачать 0.5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: