Љазаљстан республикасыныў білім жшне ’ылым министрлігі

ДЩріс 3

2 Термиялы› пайдалы Щсері коэффициенті

3 Тік жЩне кері Карно циклдары
љ±нсыз кЇй кезіндегі, тік жЩне кері ба“ытта“ы ›айтымсыз процесстер йтеді. ПроцесстердіЈ ба“ыттылы“ы жЩне олардыЈ йтуініЈ жалпы тЇрін, жылудинамикасныЈ екінші заЈымен аны›тайды

Техникалы› жылудинамикасында екінші заЈды ›олданады да, жылулы› процесс жа“дайы кезіндегі, жылулы›тыЈ механикалы› ж±мыс›а айналуын аны›тайды. Сонымен, термодинамикасыныЈ бірінші заЈынан шы“атын жылулы› пен ж±мыс аралы›, санды ›атынастары са›талуы тиіс. Жылулы› ›оз“алт›ышында, толассыз ж±мыс ат›арылуы Їшін, айналы процесс ›ажет. (сурет 1)

Жылулы› ж±мыс›а айнал“ан циклды тік цикл деп атайды. (сурет 1а). ОныЈ нЩтижесінде механикалы› ж±мыс іске асырылады. Кері цикл дегеніміз – ж±мысты пайдалынатын цикл (сурет 1б). Кері циклымен ж±мыс істейтін тоЈазыт›ыш жЩне жылусорапты ›оЈдыр“ылары. Циклдар Щр тЇрлі процесстерден к±р±лу мЇмкін.

а

б

а) тік цикл; б) кері цикл

Термиялы› П.Ш.К. циклы, Щр тЇрлі уа›ыттав бірден кем, себебі, >0 , Б±л на›тылы жа“дайда“ы айналмалы процесс кезінде, сйзсіз болатын шы“ын, кейде йте кйп циклге жеткізілетін жылулы›ты () 50.....75 % ›±райды.

Кері циклдарын эффектілігін кйрсету Їшін тоЈазыт›ыш коэффициент деген тЇсініктеме бар :

.(2) ТоЈазыт›ыш коэффициенттіЈ мйлшері бірден асады.
Француз “алымы Сади Карно 19 “асырдыЈ бірінші жартысында жылудыЈ ж±мыс›а Їлкен табыспен айналуын ›арастыратын идеал циклді енгізді.

Тік Карно циклы – жылулы›, ›оз“алт›ыштардыЈ идеалды циклы болып табылады. Тік Карно циклы екі адиабатты жЩне екі изотермиялы› процесстерден т±рады (сурет 2)

1-2 – изотермическое ±л“аю; 2-3 – адиабатное ±л“аю;

3-4 – изотермиялы› сы“ылу; 4-1 – адиабатное сы“ылу
Сурет 2 - Тік Карно циклы
Тік Карно циклында“ы термиялы› ПШК жЩне аралы“ында осылай аны›талады:

.(3)Б±л жылулы› машиналардыЈ идеалды циклы.

Кері Карно циклын іске асыру Їшін, барлы“ы екі жылулы› кйзі ›ажет – жылу беруші жЩне жылу ›абылда“ыш. КарноныЈ кері циклы – сырт›ы ж±мыс›а ж±мсалу есебінен, жылулы› дененіЈ, тым тйменгі температурасынан, дененіЈ тым жо“ар“ы температурасына берілуі.

Тік Карно циклы екі адиабатты жЩне екі изотермиялы› процесстерден т±рады (сурет 3)

1-4 – адиабатты› ±л“аю; 4-3 – изотермиялы› ±л“аю;

3-2 – адиабатты› сы“ылу; 2-1 – изотермиялы› сы“ылу
Сурет 3 - Кері Карно циклы
Осы дЩрістіЈ материалдарыныЈ негізгі тЇсініктеріЈ білЇі керек:

Тік циклы; кері циклы; термиялы› пайдалы Щсері коэффициенті; тоЈазыт›ыш коэффициент; Карно циклы.

1 Жылу динамикалы› бірінші заЈы

2 Жылу мен ж±мыстыЈ йлшем бірліктерініЈ ›атнасы

3 ПШК формуласын жазыныз

4 Жылу динамикасыныЈ бірінші заЈыныЈ аналитикалы› кескініЈ тЇсіндір

5 Ішкі энергияныЈ формуласын жазыныз

2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». - М.: Высшая школа, 1980. - б.3-15

3 Асамбаев А.Ж. «Техникалы› термодинамиканыЈ негіздері» - 2006. – б.4-16

4 Кабашев Р.А. «Жылу техникасы» - М.: Полиграфсервис., 2008. – б. 32-66

5 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41

6 ЭнергетиканыЈ электронды› энциклопедиясы.

• ДЩріс 4

2 Политропты процесс.

3 Изохоралы› процесс.

4 Изобаралы› процесс.

5 Изотермиялы› процесс.

6 Адиабатты› процесс.

Политропты кйрсеткіші процесстіЈ барлы› нЇктелері Їшін белгілі, т±ра›ты шамада болады:

Изохоралы›;Изобаралы›0;Изотермиялы1;Адиабатты›.Политропты процесстіЈ теЈдеуі:

.(1)Жумыс дененіЈ бастап›ы жЩне соЈ“ы параметрлерініЈ ›атынасы:

. (2)Ж±мыс дене кйлемін йзгеруініЈ меншікті ж±мысы , кДж/кг:

.

(3)процессіне ›атыс›ан жылудыЈ меншікті мйлшері, кДж/кг:

Кйлемі т±ра›ты процессті изохоралы› деп атайды.

Изохорал процесстіЈ теЈдеуі:

.(6)Жумыс дененіЈ бастап›ы жЩне соЈ“ы параметрлерініЈ ›атынасы:

.(7)Ж±мыс дене кйлемін йзгеруініЈ меншікті ж±мысы , кДж/кг:

.(8)процессіне ›атыс›ан жылудыЈ меншікті мйлшері, кДж/кг:

.(9)Меншікті энтропияныЈ йзгеруі , кДж/(кгК):

.(10)

љысымы т±ра›ты процессті изобаралы› деп атайды

Изобаралы› процесстіЈ теЈдеуі:

.(11)Жумыс дененіЈ бастап›ы жЩне соЈ“ы параметрлерініЈ ›атынасы:

.(12)Ж±мыс дене кйлемін йзгеруініЈ меншікті ж±мысы , кДж/кг:

.(13)Процессіне ›атыс›ан жылудыЈ меншікті мйлшері , кДж/кг:

жылусыймдылы› айналмалы бол“анда (переменная):

Температура т±ра›ты процессті изотермиялы› деп атайды. Изотермиялы› процесстіЈ теЈдеуі:

Адиабатты процесстіЈ теЈдеуі:

Барлы› процесстер формулаларынан меншікті ішкі энергияныЈ йзгеруі , кДж/кг:

- жылусыймдылы› айналмалы бол“анда (переменная):

,(27)- жылусыймдылы› т±ра›ты бол“анда:

.(28)Барлы› процесстер формулаларынан меншікті энтальпияныЈ йзгеруі , кДж/кг:

- жылусыймдылы› айналмалы бол“анда (переменная):

Процессте ›олданылатын жылу мйлшерін кйрсететіЈ коэффициенті, ішкі энергияныЈ йзгеруіне барады:

Сурет 1 - жЩне диаграммада“ы

жылудинамикалы› процесстері

Осы дЩрістіЈ материалдарыныЈ негізгі тЇсініктеріЈ білЇі керек:

Политропты› процесс; изохорлы› процесс; изобарлы› процесс; изотермиялы› процесс; адиабаталы› процесс.

2 Изохоралы› процесс дегеніміз не?

3 Изобаралы› процестіЈ негізгі есептеу формулаларын жазыЈыз

4 изотермиялы› процестіЈ графигі ›андай?

5 Адиабатты› процесс деп ›андай процесті айтады

6 Политроп процесініЈ маЈызы

°сынылатын о›улы›тар
1 Бахмачевский Б.И. и др. «Теплотехника». - М.: Металлургиздат., 1969. - б.3-20

2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». - М.: Высшая школа, 1980. - б.3-15

3 Асамбаев А.Ж. «Техникалы› термодинамиканыЈ негіздері» - 2006. – б.4-16

4 Кабашев Р.А. «Жылу техникасы» - М.: Полиграфсервис., 2008. – б. 32-66

5 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41

6 ЭнергетиканыЈ электронды› энциклопедиясы.

• 
  
  жүктеу/скачать 2.28 Mb.
  
  Достарыңызбен бөлісу: