Љазаљстан республикасыныў білім жшне ’ылым министрлігі

ДЩріс 8

2 Поршненьдік компрессор. Ж±мыс істеу принципі.

3 Изотермиялы›, адиабаталы› жЩне политропты› сы“ылуы. и диаграммаларында компрессордыЈ термодинамикалы› процестерін кйрсетіЈіз.

4 Кйпсатылы сы“ылуы.

5 Индикаторлы диаграмма. На›ты циклын индикаторлы диаграмманыЈ теоретикалы› диаграммадан айырмашылы›тары.
Компрессор – б±л газды сы“у жЩне араластыру Їшін ›оЈдыр“ы.

индірістік тЇрлі салаларында сы“ылатын ауа мен тЇрлі газдар кеЈінен ›олданылады. Газ тЩріздес заттардыЈ сы“ылуы компрессорда йтеді. Компрессорлар осьтік жЩне поршеньді болып бйлінеді. Компрессорларда“ы сы“ылу процестіЈ термодинамикасы машиналардыЈ кез-келген тЇрлеріне бірдей болады.

Бір сатылы поршеньді компрессор.

Компрессор цилиндрдан, ›исы›шинды шатунды› механизм кймегімен вал ар›ылы ›оз“алыс›а келетін, поршеньнен т±рады. Компрессор валы электрлік немесе ›андай-бір бас›а ›оз“алт›ыш ар›ылы айналады. Цилиндр поршеньде екі ›а›па› орналас›ан: сорушы жЩне шы“арушы. ља›па›тар цилиндр мен тЇтік йткізгіштердегі ›ысымдар айырмасыныЈ Щсері нЩтижесінде ашылады жЩне жабылады.

Поршень оЈ“а ›арай ›оз“ал“анда цилиндр“а ›орша“ан ауа сорылады, ал кері ›оз“ал“анда, сорышу ›а›па› жабы› болады – оныЈ сы“ылуы керекті ›ысым“а дейін, осыдан кейін шы“арушы ›а›па› ашылады жЩне т±ра›ты ›ысымда сы“ыл“ын ауа резервуар“а шы“арылады.

Сы“ылу“а ж±мсалатыЈ ж±мысты аны›тау Їшін компрессордыЈ термодинамикалы› есебін жасайды да, айдаушы ›оз“аушыныЈ ›уатын табады.

Барлы› процесстер ›айтымды жЩне газдыЈ кинетикалы› энергиясыныЈ йсiмшесi болма“ан кезде сы“ыл“ан газды алу Їшін ж±мсалатын меншікті ж±мысын мына формуламен аны›тайды::

,(1)м±нда“ы - цилиндрді газбен толтыр“ан кездегі ›орша“ан ортаныЈ ж±мысы;

- газды итеріп шы“ару“а ж±мсалатын ж±мыс;

- газды сы“ылу ж±мысы.

Компрессорда“ы сы“ылу процессі ж±мыс дене мен цилиндр ›абыр“алар арасында“ы жылуалмасу шарттар“а байланысты изотерма, адиабата жЩне политропа сызы›тарымен жЇргізіледі.

Энергетикада ПШК-тіЈ мЩні - пайдалы ›олданыл“ан энергияныЈ барлы› ж±мсал“ан энергия“а ›атынасы деп айтылады. Пайдалы ›олданыл“ан энергияныЈ пайызы жо“ары болса, ПШК та жо“ары болады. Сонды›тан компрессорлы машиналар“а сондай ПШК-тіЈ мЩні ›олайсыз болады.

Кйп сатылы поршеньді компрессор.

Жо“ар“ы ›ысымдар алу Їшін кйпсатылы компрессорлар ›олданылады. Газ немесе ака аралы› сал›ындатулары бар тірнеше тізбекті ретпен сы“ылады.

Сорышу ›а›па› ар›ылы поршень тймен ›о“ал“анда газ цилиндр“а (тйменгі ›ысымды цилиндр“а) сорылады. Поршень кері жЇргенде газ сы“ылады. Газ сы“ыл“аннан кейін шы“ырушы ›а›па› ар›ылы тоЈазыт›ыш›а келеді, оныЈ ішінде сумен сал›ындатыл“ан ›исы› тЇтік орнатыл“ан. ТоЈазыт›ыта сал›ындатыл“ан ауа екінші цилиндр“а сорушы ›а›па› ар›ылы поршень тймендегенде келеді. Поршень кйтерелгенде газ сы“ылады. Екінші сатыда сы“ыл“ан кейін ауа шы“арушы ›а›па› ар›ылы пайдаланушы“а ба“ытталады. Поршеньдер иінді біліктен жЩне шатундар кймегімен ›оз“алыс›а келтіріледі.

Компрессор; кйпсатылы компрессор; компрессордыЈ жылудинамикалы› есебі.

2 КомпрессордыЈ ж±мыс істеу принципі?

3 Компрессорда“ы изотермиялы›, адиабаталы› жЩне политропты сы“ылу процестерін кйрсетініз.

4 Ж±мыс дененіЈ изотермиялы›, адиабаталы› жЩне политропты сы“ылуы кезінде компрессордыЈ ж±мысы ›алай табылады?

5 Бір сатылы поршеньді компрессор

6 Кйпсатылы сы“ылуы кезіндегі ж±мысты ›алай табады?

2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». – М.: Высшая школа, 1980. – б.3-15

3 Асамбаев А.Ж. «Техникалы› термодинамиканыЈ негіздері» - 2006. – б.4-16

4 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41

5 ЭнергетиканыЈ электронды› энциклопедиясы.

• ДЩріс 9

2 жЩне диаграммаларында“ы ІЖљ циклдар.

- кйлемі т±ра›ты бол“анда жылу келтіру ІЖљ циклы (Отто циклы);

- ›ысымы т±ра›ты бол“анда жылу келтіру ІЖљ циклы (Дизель циклы);

- жЩне кездегі аралас жылу келтіру ІЖљ циклы (Тринклер циклы).

Поршеньдік ІЖљ идеалды циклдарын зерттеген кезде аны›талатын шамалардыЈ санына жылудыЈ мйлшері, циклда“ы нЇктелерді сипаттайтын негізгі параметрлердіЈ кЇйі, циклдыЈ термиялы› ПШК кіреді.

Іштен жаЈу ›оз“алт›ыштыЈ кез келген циклдыЈ негізгі сипаттамалары: сы“ылу дЩрежесі ;

›ысымды кйтеру дЩрежесі ;

алдынала ±л“аю дЩрежесі .

Цикл Отто (суреттер 1, 2) ›оз“алт›ыштарында жеЈіл жЩне “азды› жанармайларда істейтін моторларда ›олданлады.

Сурет 1 – - диаграммада“ы изохорлы жылу келтіру поршеньдік ІЖљ теоретикалы› циклы (Отто циклы)

Сурет 2 – - диаграммада“ы изохорлы жылу келтіру поршеньдік ІЖљ теоретикалы› циклы (Отто циклы)

Б±л циклыныЈ параметрлері сы“ылу дЩрежесі жЩне ›ысымныЈ арту дЩрежесі болады.

Отто циклыныЈ термиялы› ПШК:

.(2)

Дизель циклы – бул компрессорлы ІЖљ дизельдіЈ циклы.

љоз“алт›ыштарда сы“ылудыЈ жо“ары дЩрежелерін ›олдану“а ±мтылу, олардыЈ жаЈа ж±мыс принципына Щкелді. Біріншіден, оларда ауа мен жанармай бйлек сы“ылатын (ауа – ›оз“алт›ыш цилиндрында, с±йы› – жанармай сорапта) болды; екіншіден, т±ра›ты ›ысымда жану.

Б±л ›оз“алт›ыштар былайша ж±мыс істейді. ПоршеньніЈ бірінші жЇрісінде ›оз“алт›ыш цилиндрына, екінші жЇрісте жо“ары сы“ылу дЩрежесінде, 34-36 ата ›ысым“а жЩне 600-800 С температура“а дейін сы“ылатын ауа сорылады. Сы“ылу соЈында цилиндр“а форсунка ар›ылы шашыратыл“ан кЇйде температура“а сы“ыл“ан ауа ортасында тЇсіп, жанады жЩне т±ра›ты ›ысымда форсунка Щсері бар кезге дейін жана береді. Осыдан кейін жану йнімдері ±л“аяды да, шы“арылып тасталады. Т±ра›ты ›ысымды жарамайдыЈ жануы форсунканыЈ сЩйкес ж±мысымен тЇсіндіріледі.

Изобаралы› жылу келтірілетін ›оз“алт›ыштар циклы 1-2 – газдыЈ адиабаталы› сы“ылуынан, 2-3 – газ“а изобаралы› жылу келтірілуінен, 3-4 – адиабаталы› ±л“аюдан жЩне 4-1 – газдан жылудыЈ изохоралы› алынуынан т±рады.

Б±л циклыдыЈ параметрлері сы“ылу дЩрежесі жЩне алдынала ±л“аю дЩрежесі болады.

Дизель циклыныЈ термиялы› ПШК:

Цикл Тринклера - компрессорсыз дизель циклы. Жылуы аралас келтірілетін цикл.

Компрессорлы ›оз“алт›ыштардыЈ ±мысыЈ жа›сарту“а жЩне ›арапайым етуге ±мтылу, 30,0 – 40,0 МПа ›ысымда жанармайды механикалы› шашырату жЇзеге асырылатын, компрессорсыз ›оз“алт›ыштардыЈ жасалуына Щкелді.

Осы жо“ар“ы ›ысымдар“а дейін насоста сы“ылатын с±йы› жанармай форсунка“а келеді, оныЈ кймегімен шашыратыл“ан тЇрде цилиндр“а еЈгізіледі.Т±тану температурасынан Щлде›айда жо“ары температурада“ы сы“ыл“ан ауа ортасына тЇсіп, жанармай т±танады да жЩне ›оз“алт›ыш цилиндрына енгізіліп т±р“ан кезде жанады. Жану камерасында“ы ›ысым алдымен артып, сосын т±ра›ты болатындай етіп ±йымдастырыл“ан.

Сурет 5 – - диаграммада“ы жылу аралас келтірілетін поршеньдік ІЖљ теоретикалы› циклы (Тринклер циклы)

Б±л циклдыЈ параметрлері: сы“ылу дЩрежесі , ›ысымнан арту дЩрежесі, алдынала ±л“аю дЩрежесі.

Тринклер циклыныЈ термиялы› ПШК:
.(4)

Осы дЩрістіЈ материалдарыныЈ негізгі тЇсініктеріЈ білЇі керек:

Отто циклы; Дизель циклы; Тринклерциклы; сы“ылу дЩрежесі; ›ысым кйтеру дЩрежесі; алдын ала ±л“аю дЩрежесі.

2 Іштен жану ›оз“алт›ышыныЈ изохоралы жылу келтірілетін циклын ПШК-іЈ ›алай аны›тайды?

3 Термодинамикалы› диаграммаларда поршеньді Іштен жану ›оз“алт›ышыныЈ изобаралы жылу келтірілетін циклын кйрсетініз

4 Іштен жану ›оз“алт›ышыныЈ изобаралы жылу келтірілетін циклын ПШК-іЈ ›алай аны›тайды?

5 Термодинамикалы› диаграммаларда поршеньді Іштен жану ›оз“алт›ышыныЈ жылу аралас келтірілетін циклын кйрсетініз.

6 Іштен жану ›оз“алт›ышыныЈ жылу аралас келтірілетін циклын ПШК-іЈ ›алай аны›тайды?

2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». – М.: Высшая школа, 1980. – б.3-15

3 Асамбаев А.Ж. «Техникалы› термодинамиканыЈ негіздері» - 2006. – б.4-16

4 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41

5 ЭнергетиканыЈ электронды› энциклопедиясы.

• 
  
  жүктеу/скачать 2.28 Mb.
  
  Достарыңызбен бөлісу: