Ќазаќстан Республикасыныњ Білім жєне Ѓылым Министрлігі
жүктеу/скачать 1.23 Mb.
|
| Өндiрiстiк бюджет - өнiмнiң өндiрiсiнiң жоспары. Онда сатуларды бюджеттi дәлдейдi, сонымен бiрге (ай, тоқсан) жоспарлауды әрбiр мерзiм үшiн жасауға керегетiн дайын өнiмнiң саны бекiтiледi.
Осы бюджеттi өңдеудiң жанында өнiмнiң номенклатурасы, өндiрiстiң ұйымының әдiстерi бойынша өндiрiстiк циклданың ұзақтығы бойынша айыратын өндiрiс тұрпаттар бiлiп ерекшелеуге керек, технологиялық үдерiстiң мерзiмдi ерекшелiктерiмен. Өндiрiстiк бюджет саясатқа байланысты (тапсырысқа қарашы тапсырыс, жиынға қойма, өндiрiске өндiрiс) ұйымның сыртқы сұранысының қанағаттандырулары дайын өнiмгеғана емес, (аралық құрастырулар) бұйымдардың құрастыруы үшiн бөлшекте және түйiндер, используе мые немесе тiптi шикiзат және материалдар қалыптаса алады. Өндiрiстiк бюджеттiң шығарылатын бұйымдардың үлгiлерiнiң кретныхы есепке алумен сатуларды бюджеттiң құрастырулары жағдайда байланысты әрбiр жеке үлгiге сонымен бiрге қалыптаса алады. Бюджетi обясына затель өндiрiстiк шамасында түйiндер және құрастырулар құрамына кiруғана емес, түрде бөлек сатылсын қордағы жиiрек бөлшектiң шығарылған ұйымдарына формиросы мiндеттi. Өндiрiстiк бюджет келесi көрсеткiштер тұрады: – табиғи өрнектегi жоспарлалатын сату көлемi; – мерзiмнiң аяғына дайын өнiмнiң жоспарлы қалдықтары; – мерзiмнiң басына дайын өнiмнiң қалдықтары; – дайын өнiмнiң шығарылымының көлемi. Тiкелей шығындардың материалдарына бюджет өндiрiстiк бюджеттiң өңдеулерiнен кейiн қалыптасады. Материалдарға тiкелей шығындарды бюджеттi тағайындау шикiзаттың шығыны, негiзгi материалдар, қажеттi дайын өнімнің өндiрiсi үшiн қажеттi комплект жасайтын шикiзаттарды анықталғандай етiп. Отандық кәсiпорындарға тiкелей шығындарды материалды бюджеттi құрастыруды екi негiзгi әдіске бөлуге болады: • нормативтiк әдiсi; • аналитикалық әдiс. Нормативтiк әдiсi өте дәл, бiрақ сонымен бiрге болды ендi сыйымды , қисынды болып табылады . Осы әдiстi мән шикiзат, шығынның қойылған нормаларынан сүйене анықталуға комплект жасайтын материалдар заттық айналымдағы ақшаларға шығын болғандығында. Iрi және орташа өнеркәсiптiк кәсiпорындардың көпшiлiгi шикiзаттың түрлерi бойынша шығынның меншiктi нормалары орнатылатын және материал өнiм бiрлiгiне жоспарлы калькуляцияны құрайды. Осылайша айтып келгенде, материалдардың шығыны және өндiрiстiк бюджеттiң мәлiметтерiнiң қойылған (стандарттар) нормаларының негiзiнде бюджеттiк мерзiмге қажеттiктердi үмiт артады. Тәжiрибе материалдардың мөлшерлеуiн жүйенi болмайтын шағын кәсiпорын көрсетедi. Осы жағдайда қолдану аналитикалық әдiс қолдану болуы мүмкiн. Оның практикалық қолдануда оңай анағұрлымы салыстырғанда нормативтiк әдiсiмен, дегенмен заттық шығындардағы дөрекi бағадан астам қажеттiктердi бередi. Осы әдiстi мән ар жағында өнiмнiң өндiру және өткiзуiнiң нақты деректерiн негiзде негiздi есеп беру. Болған жыл және ортақ материалдардың шығындары жоспарлалатын бюджеттiк мерзiмге шығынның норма қолданылған орташа өлшемдi есеп айырысатындығында. Содан соң бұл шығынның нормалары материалдардағы қажеттiктердiң анықтауы үшiн жоспарлы сату көлемдерiне және шығарылымдарды қолданылады. Қажеттi (шикiзаттың түрлерi бойынша және материалдар) сатып алуларды санның есептеуi шикiзаттың санының анықтаулары және келесi кезеңнiң өнiмнiң өндiрiсi үшiн тиiстi материалдарынан кейiн болып табылады. Еңбекақыға тiкелей шығындарын бюджеттi өнiмнiң жасауымен (өнiм бiрлiгi, жататын жасауларды сан) өндiрiстiң бюджетiнен, еңбектiң осы өнiмдiлiктер i және еңбекақының жалакилерi өндiрiстегi негiзгi қызметкерлер құрамы, бос емес тiкелей сүйене дайындалады Еңбекақының бюджетiнде өндiрiстегi негiзгi қызметкерлер құрамы екi құрама бөлiк ерекшелеуге керек: (тұрақты ) бекiтiлген еңбектiң төлеудiң бiр бөлiгiн; (айнымалы ) iсте еңбектiң төлеудiң бiр бөлiгiн. Құжат бұл еңбекақыны жалакидiң тиiстi сақшыларына қажеттi жұмыс уақытты көбейтудi ақшалай өрнектегi еңбек шығындарымен анықталады. Егер бюджеттiң құрастыруларын моментке еңбекақының төлеуi бойынша түбегейлi кредиторлық қарыз жиналса, онда оның өтеуiн график ескеруге керек. Еңбекақыға тiкелей шығынды бюджеттi есептеуден кейiн өндiрiспен ұйымды, қызмет көрсету және басқаруға шығындар қосатын қосымша шығындарды бюджет қалыптасады. Керек мерзiмдерде тап қалған көлемнiң өнiмiнiң өндiрiсiнiң қамтамасыз етуi үшiн қажеттi өндiрiстiк қорлардың бюджеттерi қажеттi осыдан кейiн қорытынды жасалады. . Өндiрiстiк қордыңбюджетi екi жоспарлы құжаттардың үлгілері үшiн қажеттi: - өткiзуден тыс табыстар мен шығындарды бюджет - сатылған өнiмнiң өзiндiк құны туралы мәлiметтердiң әзiрлеудiң бiр бөлiктерiнде, - баланстың болжамы - дайын өнiмнiң қор күйi туралы мәлiметтердiң бiр бөлiгiнде, бiтпеген өндiрiс және жоспарлы мерзiмнiң аяғына материалдары. Өндiрiстiк запасоволардың бюджетi ақшалай өрнекте қорытынды жасалады және дайын өнiмнiң қорлары, бiтпеген өндiрiс және материалдар арналған жоспарлы көрсеткiштерде болады. Келесi кезеңмен коммерциялық шығындар және басқару шығындардың бюджетiн өңдеу iске асады. Коммерциялық шығындар - бұл өткiзу тауарлар базарға алға басуға қатысты шығындарды. Бұл шығындардың бөлiгi сатуларға көлемнен тәуелдi болады. Басқа бөлiк тұрақты құрайтын бюджет болып табылады. Оларға жатады: сауда және делдалдық ұйымдарға келiсiм шарттарымен сәйкес төлеп қойылатын комиссиялық алымдар; көлiгi қызметтерi; жарнамаға шығындар және ораушыға шығындар; өкiлдiк шығын және тағы басқаларлар. Коммерциялық шығындарды деңгей туралы шешiм ұйымның дамуды стратегиядан тәуелдi болуы керек. Өнiм өткiзуге шығындарының көпшiлiгi сату көлемiне проценттi қатынасында жоспарланады. Коммерциялық шығындарды өсу бұл екпiндерде сатуларды деңгейдiң өсу қарқындары озуы керек. Өнеркәсiптiк кәсiпорынның шығындарының (аралық шаруашылық ) келесi бiр үлгiдегi басқарушы баптарын ерекшелейдi: - жалпы шаруашылық шығындар(негiзгi құралдардың қалған зауыт аралық қызыметшiнiң мазмұны, амортизациясы, ғимараттардың мазмұн және жөндеуi, қосалқы материалдардың шығыны, коммуналдық төлеулер, және тағы басқалар); - салықтар, алымдар, (жататын өнiмнiң өзiндiк күндерiне)төлемдер; - өнiмсiз шығындар (қоймада сақтаудағы жай қарапайымдар, материалдардың бұзуынан жеткiлiксiздiк және жоғалтудан жоғалту). Мысалы, тек қана басқару шығындардың ептеген бөлiгi амортизациялық төлем таза есептi жолымен есептейдi. Алдағы бюджеттiк мерзiмге көбiнесе басқару шығындары пайданың нормативтiк көрсеткiштерiнiң қамтамасыз етуiн мақсатпен (лимиттер) нормативтардың түрiнде бекiтiледi. Басқару шығындардың нормативтарының үлкеюi сөзсiз шартты сақтауда сату көлемдерiнiң өсуiнде рұқсат етiледi: көрсеткiштер азуы керек Тыс табыстар мен шығындарды бюджеттен тыс өткiзуден . Осы бюджеттi құрастыру операциялық бюджеттi демалыс формасы болып табылады. Осы құжатта есеп айырысады: • жоспарлалатын сату көлемi; • жүзеге асырылатын өнiмнiң өзiндiк құны; • коммерциялық және басқару шығындар; • қаржы сипатының шығындары; • (жоспарлалатын шама) салықтар. Өткiзуден тыс табыстар мен шығындарды бюджет екi варианттардағыны орынды құрау: құрама (жеке өнiм түрлерiнiң пайдалылығы қарама-қайшы) және айқара ашылған (ұйымдар бойынша негiзiнен). Нақтылы мерзiм iшiнде және олардан көмектi өндiрiстiң тиiмдiлiгi туралы мұндай құжаттың құрастыруы шығынсыз талдау жүргiзуге боладуға соттауға мүмкiндiк бередi. жүктеу/скачать 1.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|