Ќазаќстан Республикасыныњ Білім жєне Ѓылым Министрлігі
Банкроттықты бағалау және болжау
жүктеу/скачать 1.23 Mb.
|
| 7.2 Банкроттықты бағалау және болжау
Тiптi экономиканың дамуының қолайлы кезеңдерінде де серiктестiктердiң үлкен саны күйреуге ұшырайды. Бұл айғақ сапалы қаржылық талдаудың маңыздылығын растайды. Қаржылық талдау мақсаттарының бiрi - кәсiпорынның банкроттығы белгiлерiн дер кезiнде анықтау. Банкроттық кәсiпорын төлем қабілетсіздігімен байланысты. Мүмкiн банкроттықтың болжамы мен қаржылық жағдайын бағалау үшін сандық факторлар қатары қолданылады. Мысалы, келесi факторлар ауыр қаржылық жағдай туралы куәландырады: 1 ) өтiмдiліктiң төмен коэффициенттерi; 2 ) жоғары қаржылық тетіг; 3 ) инвестициялардың төмен пайдалылығы; 4 ) өнiмнiң төмен тиiмдiлiгi; 5 ) пайыздарды жабудың жеткiлiксiз коэффициенті; 6 ) тұрақсыз пайда; 7 ) серiктестiктiң ықшамдаулары (сату көлемi бойынша немесе активтер мәнi бойынша) 8 ) акциялар, облигациялардың бағаларының тез төмендеуi; 9) бета- коэффициентінің бағалануындағы нарықтық тәуекелдiктiң түбегейлi үлкеюі; 10) акцияның нарықтық бағасы мен баланстық бағаның аралығындағы байланыстың маңызды үзiлуі; 11 ) дивиденд төлеулерiн төмендету; 12 ) капиталдың орташа құнының өсуi; 13) коммерциялық тәуекел факторларының үлкеюi, соның ішінде операциялық тетiктiң үлкеюі; Көрсеткiштердiң қатары кризистiк аймақта бола алады, кейбiреулері әбден қанағаттандырылған жағдайда бола алады. Көрсеткiштер және олардың динамикасының есептеуi банкроттықтың ықтималдығының бағалары үшiн банкрот болған немесе iстей алған Ва банкротст құтылуға керек ұқсас Ция корпораларымен салыстыру керек жеткiлiктi. Ауыр мәселемен дегенмен фирманың iздестiруiн болып қалады. Дүниежүзілік тәжiрибеде банкроттық болжауының бiрнеше жолдары анықталған: • формализацияланған (қаржы күйi және қаржы орнықтылығын сипаттайтын аналитикалық көрсеткiштер) көрсеткiштердiң жүйесi; • бейресми (қаржы күйiн нашарлау нышанын тоқататын белгiлер) белгiлердiң жүйесi; • бiр кешендi көрсеткiштiң есептеуi; • ақшалай ағымдарын талдау негізінде қаржылық жағдайды жобалау, олардың есептері сатуларды үлкейту негізінде пайда табуды қамтамасыз ету. Формализацияланған критерийлер - бұл динамикасы банкроттықтың ықтимал шабуылы туралы куәландыратын қаржы коэффициенттерiнiң жүйесi. Қанағаттанарлықсыз баланстың құрылымының мойындауы туралы шешiм, (дәулеттi ) төлей алмайтын кәсiпорынның нақты мүмкiндiгiнiң есепке алуы бар отандық тәжiрибесiндегi кәсiпорын ағымында нақтылы уақыт аралығының төлеу қабілетiн (немесе жоғалту) қалпына келтiруге қабылданады. Баланстың құрылымының бағалау белгiлерi осы жүйедегі мақсатта қосылған: • ағымдағы өтiмдiлiк коэффициенті 2ден кем ; • меншiктi айналымдағы ақшалардың қамтамасыздық коэффициентi 0,1ден кем мәнi болады. Ең жақын перспективалардың кәсiпорынның қаржы күйiндегi анықтаулары үшiн баланстың қанағаттанарлықсыз құрылымының жанында келесi формула бойынша (Квосст) төлеу қабілетiнiң (жоғалту) қалпына келтiруiн коэффициенттері бойынша есептелінеді : (34) Мұндағы: КАӨ1 – есепті кезең аяғында ағымдағы өтiмдiлiк коэффициентiнiң нақты мәнi К АӨ0- есептi мерзiм басында ағымдағы өтiмдiлiк коэффициентiнiң нақты мәнi Т – айлар бойынша есептi мерзiм Егер 1-шi Квосст көбiрек болса, кәсiпорын өз төлеу қабілетiн 6 ай iшiнде қалпына келтiре алады. Егер 1-шi Квосст аз болса, ең жақын 6 ай ішінде кәсiпорынында төлеу қабілетi нақты қалпына келтiру мүмкiндiгi болмайды. Егер Каө >2, мерзiмге, тең 3 айларға (Кутр ) төлеу қабылетiнiң жоғалтуын коэффициенттердi үмiт артады: (35)
Белгiсi бар коэффициенттердiң мәндерi салыстыру негiзiнде нормативтiк кәсiпорын баланды құрылымға және оның төлеу қабылетiнiң күйi туралы ақырғы қорытындылар құрастырады. Бейресми белгiлердi - бұл төмендеп бара жатқан қаржы күйiн мiнездеме, жиi рұқсатсыз сандық өлшем. А үлгi. Джон Аргенти қаржы-қаражаттық тәуекелдiктi биiк деңгейдiң болжауына талғаулы жол және несие берудiң процессiнiң қатысушыларының жеке пiкiрлерiнiң есепке алу негiзделген банкротқа ұшырау қатердi жасады. (A-score technique) балдық бағаның әдiсi деп аталатын немесе A-ның әдiсi – ретіндегі үлгiсі. Әдiс келесi алғышарттарға болады. 1. Процесс, бастаушы банкроттыққа жүредi. 2. Серiктестiктер бiржолата (5-10 жылдар) банкрот болу үшiн жыл көп талап етедi. 3. Банкроттықта жұмыс жасауды ерекше белгiсi және (соның iшiнде қаржы) басқару, бастаушы серiктестiктер бар болады. 4. Процесс үш кезеңде бөлiне алады: 1) Менеджменттiң басқару, деңгейiне байланысты баланс жасалмаған шешiм қабылдаудың тократическоенiң аваларының есепке алу және бақылаудың кемшiлiктерi) шешiм қабылдаудың кемшiлiктерi мәлiм болады. (басым түскен) автократиялық басқаруға биiгiрек баллдарға жауап бередi. Терiс моментпен (басқаруды төрағамен) директорлар Кеңесiнiң төрағасын атқарушы директордың қызметiнiң орындауы болып есептеледi. Баллдардың саны қосарланулар айғақ болған жағдайда үлкеедi; 2) қате шешiмдер қабылданар едi (әдiс серiктестiк егер кемшiлiктердi алмайтын алғышартта салады, онда қате шешiмдер қабылданбайды). Қате шешiмдерге жатады: қарыз қаражаттарды биiк сонымен бірге, iрi инвестициялық жобаларды өндiрiстiң шамадан тыс кеңейтуi және жұмыс саласына қабылдануы (негiзгi қорлар, қауiп төнген жағдайда тез кеңейтілетін серiктестiк); 3) жақындап келе жатқан (қызметтiң көрсеткiштерi, жеке уақыт аралықтарында қазына кемшiлiкте бiлiнедi) төлей алмайтынның симптомдары айқындалады. Бұл кезеңдер ақырғы банкроттыққа дейiн 1-3 жылы әдетте созылады. Көрсеткіштер жүйесінің А-үлгісі 6 кестеде көрсетілген. Кесте 6 Көрсеткіштер жүйесінің А үлгісі
жүктеу/скачать 1.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|