Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі қр медициналық жоғары оқу орындарының ОҚУ-Әдістемелік бірлестігі
жүктеу/скачать 1.95 Mb.
|
| Шілтержапырақты шәйқурай
Зверобой продырявленный Hypericum perforatum L. Шәйқурайлар тұқымдасы Hypericaceae Биіктігі 30-100 см көпжылдық шөптесін өсімдік. Сабағы тік өскен, жоғарғы жағы тармақты, цилиндр тәріздес, сабағының ұзындығы бойына екі шығыңқы қабырғалары бар. Жапырағы қарама-қарсы, эллипс немесе ұзын-жұмыртқа тәріздес, шеттері тегіс, отырмалы, ұштары доғал, көптеген көрініп тұратын ашық және қара бездері бар. Гүлдері көп санды, кең сыпырғы немесе қалқанша тәрізді гүл шоғырына жиналған. Гүл тәжі алтын-сары түсті, күлтешелері ұзынша-эллипс пішінді, бүйірлері симметриясыз, үстіңгі жағы қисық кесілген, шеттерін без жауып тұрады, күлте жапырақшаларының ең үстіңгі жағы тісті. Жемісі ұзын-жұмыртқа тәрізді қорапша. Тұқымдары ұсақ, ұзынша, қоңыр түсті, ұсақ ұялы. Маусымнан тамызға дейін гүлдейді, жемісі шілдеде піседі. Дәрілік шикізаты. Медицинада жер үсті бөлігін (шөбін) пайдаланады. Шәйқурайдың шөбінен ацетонмен экстракциялау арқылы антимикробты препарат новоиманин алады. Шәйқурайдың шөбін гүлдеп тұрған кезінде піспеген жемістері пайда болмай тұрып, өсімдіктің 25-30 см ұзындықтағы жоғарғы жағын, сабақтардың қатты бөліктерінсіз пышақпен немесе орақпен кесіп алады. Шикізатты шатырда, жақсы желдетілген жерлерде немесе кептіргіштерде 40-60°С температурада жұқа қабатта (5-7 см) қағазда, матада немесе торда жайып жиі араластыра отырып кептіреді. Кептірілген шөптен қоспалар мен қатты сабақтарды алып тастайды. Жинау кезінде өсімдіктің бір бөлігін тиіспей қалдырады, бұл өсімдіктің шалғынының қайта өсуіне қолайлы жағдай туғызады. Өсімдікті тамырымен жұлуға болмайды, себебі бұл өсімдіктің тез жойылып кетуіне алып келеді. Химиялық құрамы. Шәйқурай шөбінің құрамында флавоноидтар (гиперозид, кверцетин, изокверцетин, кверцитрин, рутин және т.б.), 5-6% антоциандар, 10-12% илік заттар, каротин, 0,2-0,3% эфир майы, аскорбин қышқылы, Р және РР витаминдері, 17% шайырлы заттар, сапониндер, холин, никотин қышқылы, фотосенсибилизациялық заттары (гиперицин және т.б.) бар, сонымен бірге алкалоидтар іздері және т.б. табылған. Медицинада қолданылуы. Шәйқурай шөбінің тұнбасын гингивиттер мен стоматиттерді емдеу және алдын алу үшін шайма түрде, ал қанайтын және инфекциялы жараларда компресс күйінде қолданады. Шөбінің тұндырмасымен жағымсыз иісті жою үшін ауызды шаяды, сонымен бірге қызыл иекті нығайту жүктеу/скачать 1.95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|