-ШІ БӨЛІМ. ТЕГЕРАН КОНВЕНЦИЯСЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ БАСЫМДЫ БАҒЫТТАРЫ

Тараптар конференциясының келесi сессияларында қол қойылған және қол қоюға жоспарланған Тегеран конвенциясы хаттамалары да тиiстi іс-әрекет жоспарларын әзірлеуді міндеттейді (Каспий теңiзiнiң биологиялық әр түрлiлiгiн сақтау туралы хаттама жобасының 5-шi бабы «е» тармағы, Каспий теңiзiн жер үсті көздерінен және құрлықта жүзеге асырылатын қызмет нәтижесінде ластанудан қорғау туралы хаттаманың 5-шi бабы 2-шi а тармағы). Осылайша, Конвенцияның өзінде және әсiресе, оның хаттама жобаларында бiрнеше жоспарларды әзірлеу туралы мiндеттемелер бар.

Каспий теңiзiнiң түбінен көмiрсутектерді кең ауқымды өндiру жоспарлары жағдайында Қазақстанында Конвенцияны жүзеге асыру жөніндегі ұлттық іс-әрекет жоспарын (КҰІЖ) дайындау аса маңызды болып табылады.Сонымен бiрге, бiрнеше программалық құжаттардың орынына Конвенция мен оның хаттамалары бойынша мiндеттемелердi орындаудың шараларынан тұратын бір ғана құжат әзірлеген орынды.

2011 жылғы 10-12 тамыз аралығында Ақтау қаласында, Қазақстан өткен Конвенция Тараптары конференциясының Үшінші сессиясында қабылданған Каспий маңы мемлекеттерінің қоршаған ортаны қорғау министрлірінің мәлімдемесі КҰІЖ дайндаудың негізі болып табылады.

КҰІЖ мақсаты Каспий теңізінің қазақстандық бөлігінің және оған қосылатын аймақтардың экологиялық қауіпсіздігін халықтың қауiпсiз өмір сүруін және теңіздің сирек кездесетiн биологиялық ресурстарын сақтауды мүмкін ететін қоршаған орта сапасының нормативтеріне қол жеткізу арқылы қамтамасыз ету болып табылады.

Сонымен қатар жоспар мемлекеттiк органдардың, жеке сектордың, жұртшылықтың өңірдегі негiзгi экологиялық мәселелерді шешу әрекеттерін біріктіруге бағытталады және онда Қазақстанның негізігі программалық құжаттарынының мақсаттыры мен міндеттерін және еліміздің Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияны қоса алғанда, халықаралық келiсiм-шарттар бойынша міндеттемелерін ескерелетін болады.

КҰІЖ мақсаттарына мынадай приоритетті бағыттарға күш-жігерді шоғырландыру арқылы қол жеткізіледі:

1. Ластану тәуекелiн төмендету және Каспий теңiзi экожүйесiнің күйiн жақсарту үшiн негiз қалау:

- Каспий теңізін жер үсту көздерінен ластануын болдырмау және азайту;

- теңіздің мұнаймен ластануын және теңіз ортасының кемелерден ластануын болдырмау және азайту;

- Каспий теңізінің тиімді мониторинг және бақылау жүйесін құру.

2. Каспий теңізінің және оның жағалауының биологиялық ландшафттық әр түрлiлiгiн сақтау және тиімді пайдалану үшiн негіз қалау:

- азғынданған су және жағалаудағы экожүйелерді, жайылу және балықтардың уылдырық шашатын жерлерiн, сондай-ақ кәсiпшiлiк жануарлардың мекендеу орындарын қалпына келтiру;

- Каспий теңізінің және оның жағалауының биологиялық ландшафттық әр түрлiлiгiн және оның биологиялық ресурстарын сақтау мен балансты пайдаланудың тиімді жүйесін кұру;

- Каспий теңізінің және оның жағалауының биологиялық ландшафттық әртүрлілігінің мониторингі жүйесін жетілдіру.

- Каспий теңізінің жағалау аумағын кешенді және орнықты пайдаланудың шарттарын жақсарту;

- азғынданған жағалаудағы аумақтарды қалпына келтiру.

4. Каспий теңізінің қоршаған ортасын басқаруға жағалау аумағындағы жұртшылықтың қатысуын қамтамасыз ету:

- нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру;

- азматтық қоғамды ақпараттандыруды күшейту;

- Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғаудағы азаматтық белсенділікті ынталандыру;

- Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау мен қалпына келтіру үшін азаматтық қоғамның әлеуетін жетілдіру.

Приоритетті іс-әрекет бағыттары кешенді табиғатқорғау шараларын орындау, ластану деңгейiн кезеңмен төмендету, тарихи ластануларды жою, биологиялық әр түрлiлiктiң сақтау, жағалаудағы аймақты кешендi және орнықты пайдалануын қамтамасыз етуді қамтиды.

Алға тартылған мақсаттар бірнеше кезеңдермен жүзеге асырылады. Бастапқы кезеңде, алдағы үшжылдықта (2013 – 2015 жж.) өңірлік экологиялық жағдайды тұрақтандыру бойынша нақты басымды іс-әрекеттерді жүзеге асыру жосапрланған. ды белгiлейдi. Одан кеюйінгі жылдарда (2015 – 2020 жж.) Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторының экологиялық қауiпсiздiгін қамтамасыз етуiнiң басты мәселелерiн түбегейлi шешуге бағытталған перспективті бірнеше жобаларды iске асыру белгіленген.

Әрекеттердi Конвенция бойынша ұлттық іс-әрекет жоспарының жобасы мен іс-шаралар жоспары қоса берілген (Д Қосымшасын қараңыз). Жоспардың мақсаттары мен мiндеттерi басымды мемлекеттiк және салалық бағдарламаларға сәйкес келеді. Атап айтқанда, қоршаған ортаны қорғау, мұнай және газ, ауыл шаруашылығы, көлiк және коммуникация министрліктерінің бағдарламаларына, сондай-ақ Атырау және Маңғыстау облыстарының даму бағдарламаларының басымдылықтарына сай келеді.

Конвенцияның күшіне енген кезден бастап Тараптар конференциясының төрт сессиясы өткізілген. Олардың барысында Тараптар Конвенцияның Рәсiмдер ережесі мен Қаржы ережелерi, Стратегиялық iс-қимыл бағдарламасы туралы шешімдерді қоса алғанда, бір қатар маңызды шешімдер қабылдаған. Теңізде мұнай төгілуіне байланысты ірі тосын оқиғалар жағдайында және Каспий теңізін жер үсті көздерінен және құрлықта жүзеге асырылатын қызмет нәтижесінде ластанудан қорғауда өзара iс-әрекетке құқықтық негіз болатын Конвенцияның екi хаттамасына – Ақтау хаттамасы және Каспий теңізін жер үсті көздерінен және құрлықта жүзеге асырылатын қызмет нәтижесінде ластанудан қорғау туралы хаттамаға қол қойылған. Қоршаған ортаға әсердi трансшекаралық тұрғыда бағалау және биологиялық әр түрлiлiкті сақтау туралы хаттамалар бойынша жұмыс аяқталды. Жалпы, Тараптар Конвенцияда белгiленген міндеттерін атқаруда белгілі жетістіктерге жетті.

Сонымен бірге, Тараптар осы күнге дейін ең маңызды мәселелердің бірі – Конвенцияның тұрақты хатшылығының орны туралы мәселе бойынша шешім қабылдамаған. Тараптар Конференциясының соңғы сессиясының барысында Тараптар бұл мәселенi шешуде айтарлықтай iлгерi жылжи алмаған. Тараптар министрлер мәлiмдемесiнің кiрiспесінде қазір қалыптасқан жағдайды белгілеп, ЮНЕП Еуропалық кеңсесіне Тегеран конвенциясының Уақытша хатшылығының функцияларын Тараптар конференциясының Бесiншi сессиясына дейiн жалғастыруды өтіну туралы шешім қабылданды.

Конвенцияны Қазақстанда жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 тамыздағы №749 «Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияны жүзеге асырудың кейбір шаралары туралы» қаулысы қабылданған. Оған сәйкес ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрлігі Конвенция ережелерін орындауды үйлестіретін ұлттық орган ретінде белгіленген. Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 10 тамыздағы № 135 Жарлығына сәйкес Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға Мұнаймен ластануға әкелетін тосын оқиғалар жағдайындағы өңірлік әзірлік, ден қою және ынтымақтастық туралы хаттамасына қол қойылды.

Қазақстанда Каспий теңізінің қоршаған ортасын қорғау мәселелері приоритетті болып табылады. Каспий экологиясын қорғау жөніндегі шаралар түрлі мемлекеттік, салалық және облыстық стратегиялар мен бағдарламаларға енгізіледі және республикалық, жергілікті бюджет есебінен, сондай-ақ теңіз айдынында қызмет ететін кәсіпорындардың есебінен іске асырылады. Алайда, бүгінгі таңда осы әрекеттерді үйлестiретін және Тегеран конвенциясы мен оның хаттамаларының басымдылықтары мен міндеттерін ескеретін бірыңғай программалық құжат жоқ.

Каспий теңiзiнiң көмiрсутектерiн кең ауқымды өндiру жоспарлары жағдайында Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторы мен оның жағалауының экологиялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету аса маңызды болып табылады. Осыған байланысты, мемлекеттiк органдар, жеке сектор мен жұртшылықтың аймақтың негiзгi экологиялық мәселелерін шешу әрекеттерін біріктіруге және Қонвенция мiндеттемелерін орындауға көмекетесетін Конвенция бойынша Ұлттық іс-әрекет жоспарын қабылда орынды болып табылады.

1. 
   «Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияны бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Заңы // Астана, Ақорда, 2005 жылғы 13 желтоқсан № 97
   
2. 
   Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі //Астана, Ақорда, 2007 жылғы 9 қаңтар № 212-III ЗРК
   
3. 
   Қазақстан Республикасы Президентінің «Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға Мұнаймен ластануға әкелетін тосын оқиғалар жағдайындағы өңірлік әзірлік, ден қою және ынтымақтастық туралы хаттамаға қол қою туралы» Жарлығы //Астана, Ақорда, 2011 жылғы 10 тамыз № 135
   
4. 
   «Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияны жүзеге асырудың кейбір шаралары туралы» //Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 тамыздағы №749 қаулысы
   
5. 
   «Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі су айдындарында мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспарды бекіту және "Қазақстан Республикасында мұнай-газ секторын дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 қазандағы № 1072 қаулысына өзгеріс енгізу туралы»// Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 6 сәуірдегі № 422 Қаулысы
   
6. 
   Тегеран конвенциясын жүзеге асыру туралы ақпарат// Қазақстан Республикасының мүдделі органдарының жауап-хаттары
   
7. 
   Интернет-ресурс: http://www.tehranconvention.org.
   
8. 
   Интернет-ресурс: http://www.caspianenvironment.org.
   

Баку қ, Әзірбайжан Республикасы

2003 жылдың 4 қарашасында Тегеран қаласында жасалған Каспий теңiзінің теңiзi ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенциясының тараптарының экология, қоршаған орта және табиғи қорлар министрлары және жоғары ресми үкiмет өкілдері (бұдан әрi Тегеран конвенциясы мәтiндегідей):

2006 жылдың 12 тамызының Тегеран конвенциясының күшке енуi көрсете отырып,

1. 
   Өз үкiметтерiнiң Тегеран конвенциясына үш хаттамалары бойынша аймақтық келiссөздердi жалғастыру ниеттерін растайды және атап айтқанда биологиялық әртүрлiкті сақтау хаттамасы, жер бетiндегi көздерден [және құрғақта iске асатын қызмет нәтижесінде] ластанудан Каспий теңiзiнiң қорғауы бойынша хаттама, контекстте қоршаған ортаға әсердiң бағасы бойынша хаттама. Ол тараптардың екiншi конференцияның сессиясындағы аталған хаттамаларымен қабылдауға қол қоюға мүмкiндiк береді.
   

2. 
   Ірi мұнайдың құйылуларының жағдайындағы тиiмдi ынтымақтастық және үйлестiру үшiн аймақтық тетiктiң жасауын қажеттiлiгін белгiлей отырып өз үкiметтерiнiң аймақтық дайындық, мұнай ластану шамданған инциденттердiң жағдайында қадағалау және ынтымақтастық туралы хаттаманың мақұлдауы бойынша ұлттық процесстiң аяқтауы оны тараптардың екiншi конференцияның сессиясында қабылдау қол қою үшiн үдетуге дайындығын растайды.
   

3. 
   Уақытша Хатшылықты Каспий теңiзiнiң теңiздегi ортасының қорғауымен балық аулау аралығында байланысқа шолуды дайындауды сұрайды.
   

4. 
   ЮНЕП ынтымақтастық пен қолдау үшін алғысын білдіріп оны тұрақты хатшылықтың орналасуы мәселесі шешілгенше уақытша хатшылық функциясын орындауын жалғастыруды сұрайды.
   

5. 
   Каспий Экологиялық бағдарламаның және оның құралдарын Тегеран конвенциясының мақсаттарына және оның орындауымен сәйкес келтiру қажеттiлiгін мойындайды.
   

6. 
   Каспий Экологиялық бағдарламаның басқарушы комитетiнiң ары қарай дамыту және Тегеран конвенциясының орындауы үшiн Каспий Экологиялық бағдарламаның консультациялық техникалық қызметтерін қажет болса қолдану ұсынысын қолдайды.
   

7. 
   Конвенцияның ұйымдық құрылымдарымен сабақтас сұрақты талқылауларын тезiрек аяқтауының мақсатында тараптарының конференциясының келесi сессияларына жалғастыру туралы шешiм қабылдайды.
   

8. 
   2009 жылға Тегеран конвенциясының бюджетiне 360.000 АҚШ доллары сомасын (72.000 АҚШ доллары - әрбiр тараптың жарнасы) коллективтi қамтамасыз ету шешiмін қабылдайды.
   

9. 
   Тегеран конвенциясының қызметiнiң болжанатын қаржыландырулары қамтамасыз етуге жауапкершілігін мойындай отырып, мүдделi халықаралық агенттiктер, қаржы мекемелерi, донорлардың қауымдастығын, атап айтқанда БҰҰ ДБ, ЮНЕП, Еуропалық одақ, Бүкiләлемдiк банк, Жаһандық Экологиялық қор Тегеран конвенциясының ары қарай дамытуға және оның бағдарламалары тиiмдi қолдануына көмек көрсетуді жалғастыруын сұрайды.
   

10. Иран Ислам Республикасының Каспий теңiзінің теңiзi ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенциясының 2007 жылдың 12 тамызда күшке енуiн бiрiншi жылдық мерекесін тойлау ұсынысын қолдайды.

Тегеран қ, Иран Ислам Республикасы

2003 жылдың 4 қарашасында Тегеран қаласында жасалған Каспий теңiзінің теңiзi ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенциясының тараптарының экология, қоршаған орта және табиғи қорлар министрлары және жоғары ресми үкiмет өкілдері (бұдан әрi Тегеран конвенциясы мәтiндегідей):

2007 жылдың 25 мамырындағы Тегеран конвенциясының тараптарының конференцияның бiрiншi сессиясының өтiнiшiне негізделе отырып, Баку, Әзiрбайжан Республикасы;
2007 жылдың 16 қазанының Каспий маңындағы мемлекеттерiнiң президенттерiнiң екiншi кездесуінде Тегеранда, Иран Ислам Республикасында қабылданған Әзiрбайжан Республикасы, Иран Ислам Республикасының Қазақстан Республикасы, Ресей Федерациясы және Түрiкменстанның декларациясына негізделіп, атап айтқанда:
- Табиғи ортаны қорғау мәселелерiнiң шешу үшiн ынтымақтастықтың кеңейтуiн маңыздылығын атап өткен;

- Каспий теңiзiнiң табиғи ортасы, оның бекіре популяциясының күйi жағымсыз экологиялық зардаптардың сақтап қалуы үшiн дерелген бiрлескен күштер талап ететiнiн мақұлдады»;

- Тегеран конвенциясы күшiне енетiн, және тезiрек өңдеу және оған қосымша хаттамаларының бекiтуiн қажеттiлiктердi асты сызылған қанағаттандыруларды айқындады;

Тегеран конвенциясының процедура сұрақтарының әсiресе тұрақты хатшылықтың орналасуын келiсудi тезiрек аяқтау қажеттiлiктер атап өттi.

2009 жылдың 1 қаңтардан 2010 жылдың 31 желтоқсана дейiн мерзiмге Стратегиялық iс-қимыл бағдарламасы және конвенцияның жұмысының бағдарламасын қарап шығып;

Каспий теңiзiнiң теңiздегi қоршаған ортасының қорғауының аралығында басты облыстардағы хаттамаларының өңдеуi бар жай-күйi және Балықшылықпен өзара байланыс жөнiндегi шолу құжаты туралы баяндама, уақытша хатшылықтың өтiнiшi бойынша Иран Ислам Республика дайындаған Каспий теңiздерi сақтау және теңiздегi биоресурстерiн орнықты қолдану мақсаттарындағы аймақтық ынтымақтастық элементтерi құжатын есепке ала отырып :

1. 
   Биологиялық әртүрлілікті сақтау туралы хаттама;
   
2. 
   Аймақтық дайындық, мұнай ластану инциденттердiң жағдайында ынтымақтастық туралы хаттама;
   
3. 
   Каспий теңiзiнiң жер бетiндегi көздерден және құрғақтағы iске асатын қызмет нәтижесінде ластанудан қорғауы бойынша хаттама;
   
4. 
   Шекарааралық контекстте қоршаған ортаға әсердiң бағасы бойынша хаттама.
   

8. ЮНЕП уақытша хатшылықтың функциясы, ұйымдастырғандай тұрақты секретариатты жүзеге асырып, және тараптардың конференцияның үшiншi сессиясында тұрақты хатшылықтың басқару туралы ұсыныс оны қарастыру үшiн жасауға жалғастыруға ұсынады;

2003 жылдың 4 қарашасында Тегеран қаласында жасалған Каспий теңiзінің теңiзi ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенциясының тараптарының экология, қоршаған орта және табиғи қорлар министрлары және жоғары ресми үкiмет өкілдері (бұдан әрi Тегеран конвенциясы мәтiндегідей):

2011 жылғы 12 тамызында Ақтау қаласында, Қазақстан республикасына Тегеран конвенциясы тараптарының конференцияның үшiншi сессиясында қабылданған өз мәлімдемелері мен шешiмдерін (TC/COP3/13/Rev.3 ) есептей отырып;
Конвенция бойынша Ұлттық жоспарлары және жұртшылықтың қатысуының Ұлттық стратегиялары бойынша жалпылауыш нәтижелерiнің есептерін TC/COP4/INF.4 белгiлей отырып,
Каспий теңiзiнiң БҰҰ ДБ/ЖЭҚ балық қорын қалпына келтiруi және тұрақты аймақтық табиғи ортаны қорғау құрылымының жасауы (Каспэко) жобаның Мәскеу, Ресей Федерациясы, 2012 жылдың 16 наурыз, басқарушы комитетiнiң қорытынды мәжiлiсiн ұсынысын (TC/COP4/INF.2дiң құжаты) атай отырып,
Тегеран конвенциясының iске асыруы туралы секретариаттың (уақытша ) есептеу нәтижесi (TC/COP4/2дiң құжаты) қарап шығып;
Әзiрбайжан Республикасы және Иран Ислам Республикасы Тегеран конвенциясының секретариатының орналастыруы үшiн өз кандидатураларын ұсынғанын және Ресей Федерациясы мүдделігін білдіргенін белгiлей отырып;
Әзiрбайжан Республикасы және Иран Ислам Республикасы өтiнiш туралы екi жақты талқылаулар Каспий теңiзiнiң өлкесiнде секретариаттың орналастыруы туралы сұрақ бойынша өз пікірін/позицияларын келiскендей етiп және тараптардың конференцияның үшiншi сессиясындағы жақтан қабылдаушы тараптың секретариатының қолдауы, министрлардың параграфты орындау мақсатында 1 өтiнiшiнiң үйреншiктi пакетi бойынша бастауға еске сала;
1. Келiсiм жасайтын тараптарға Әзiрбайжан Республикасы және Иран Ислам Республикасына жеке алғанда, ағылшын тiлiнiң әлiпбиiмен сәйкес Каспий маңындағы мемлекеттердiң бiрдi аумақтағы тұрақты негiзi немесе ротациялық негiзде Каспий теңiзінің теңiзi ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенциясының секретариатының орналастыруы туралы консультацияларды жалғастыруға өтiнiш жасайды;

2. Егер келiсiм жасайтын тараптар тараптардың конференцияның бесiншi сессиясындағы тиiстi ұсыныстарын жасаса БҰҰ қоршаған орта бойынша бағдарламасын (ЮНЕП) конвенцияның уақытша секретариатының функциясын жүзеге асырып және Женевадағы Еуропа үшiн оларға өз Аймақтық бюросы арқылы басқарып, және өлкедегi қоныстағы конвенцияның секретариатының шаралар бiтiруге жалғастыруға шақырады;

4. Каспий маңындағы мемлекеттер үшiн мұнайдың құйылуының жағдайында аймақтық жоспарлау бойынша ХҚҰ және бiрлескен ұйымды және семинардың (Баку, Әзiрбайжан, 2012 жылдың 18-20 маусымы) қаржы қолдауына Әзiрбайжан Республикасының мемлекеттiк теңiздегi әкiмшiлiгiнiң ризашылықтарын құттықтап бiлдiредi; шешiм және семинардың (TC/COP4/INF.3 ) 7 есептеу нәтижесiнiң бөлiмiнде және өтiнiшi бар секретариатқа тараптардың конференцияның бесiншi сессиясына олардың iске асыруы туралы есептеу нәтижелерiн дайындауға айналуға көрсетiлген ұсыныстарын қолдайды;

6. 2012 жылдың 5-6 қараша Түркiменбашы, Түрiкменстан өткен Каспий экологиялық форумдарды құттықтайды, және оның өткiзуiне Түрiкменстан ризашылықтарын бiлдiредi, сонымен бiрге каспий маңындағы елдердегi жүйелi негiзiнде мұндай форумдардың өткiзуi бойынша Түрiкменстан ұсыныстарын белгiлейдi;

8. Каспий теңiзінің теңiзi ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға биологиялық әр түрлiлiгiнiң сақтауы туралы хаттаманың мәтiнi (TC/COP4/4 ) бойынша жеткен маңызды келiсiмнiң келiсiм жасайтын тараптарымен, шешiм хаттаманың қабылдануға және қол қоюына тараптардың конференцияның бесiншi сессиясына дейiн барынша тез әзiрлеулердi бiтiруге белгiлейді

10. Аймақтық стратегия бойынша ХТҰ және семинардың ұйымына Әзiрбайжан Республикасының Мемлекеттiк теңiздегi әкiмшiлiгiнiң ризашылықтарын бiлдiредi және балласт суларымен басқару бойынша конвенцияның iске асыруы бойынша әсерлердiң жоспарына, 2012 жылдың 9-11 шiлдесi; Баку, Әзiрбайжан, әсерлердiң стратегияны және жоспарларын құттықтайды; және өтiнiшi бар тараптарға, ХТҰ көмегiмен (уақытша ) және секретариат, ол бойынша КСІЖ және КҰІЖ iске асыруының процессiне стратегияның iске асыруы және әсерлердiң жоспарының кiрiгуi, сонымен бiрге есеп берулерге қамтамасыз етуге келiсiм жасайтынға қарайды;

12.Келiсiм жасайтын тараптардың қоғамның қатысуының стратегияларының әзiрлеуiн аяқтауларды құттықтайды бұл ұлттық деңгейдегi Тегеран конвенциясының iске асыруы бойынша шара немесе Нпдк болатын жоспар әсерлердiң бөлiгi, соның iшiнде Каспийды күннiң тойлауымен байланысты; өз жолын ұстаушылығын конвенцияның iске асыруына мүдделi тараптары және оған хаттамаларының тартуларына көмектесуге растайды; және өтiнiшi бар секретариатқа жалпылауыш есептеу TC/COP4/INF нәтижелерi келiсiм жасайтын тараптардың ұлттық баяндамаларының негiзiнде үнемi жаңартуды сұрайды;

13. Каспий теңiзiнiң теңiздегi ортасының сапа анықтайтын параметрлердiң барлауы және өтiнiшi бар секретариатқа үшiн бұл қызметтiң жалғасы және потенциалдың ұзартуы және аймақтық iстестiк үшiн құжат TC/COP4/7 көрсетiлген Каспий теңiздерiн қоршаған орта мониторингi бағдарламаны (ҚОМБ) негiз ретiнде құттықтайды мүдделi тараптар тағы басқалар и/или қатысуда Каспком, ЖЭҚ, ЕҚ қолдауға оның iске асыруларына үйлестiрiп көмектесуді сұрайды;
14. Шешiм Тегеран конвенциясына барлауы бойынша хаттаманың формасындағы ҚОМБ үшiн заңға сүйенген шеңберлердi өңдеудi орындылықтарды қарап шығуға қабылдайды, және секретариат тиiстi процесстер көмектесiп қызмет көрсетуге (уақытша ) сұратады;
15. Тезаурус ретiнде мәлiметтер және мәлiмет, бағытталған және жиюлы Тегеран конвенциясының iске асыруының контексттерiнде және оған хаттамалары, және өтiнiшi бар секретариатқа экологиялық мәлiметтiң виртуалды Каспий орталығы (КЭМО) туралы құжат TC/COP4/8 көрсетiлген мәлiметтердi құттықтайды мүдделi тараптар тағы басқалар қатысуда ЮНЕП, ЖЭҚ, ЕҚ қолдауға оның толық жұмыс жасауларымен үйлестiрiп қамтамасыз етуге айналады, соның iшiнде мұнай және газды өнеркәсiптiң өкiлдерi;

16. TC/COP4/9дың құжатында берілген формадағы 2013-2014 жылдарына жұмыстың бағдарламасы және Тегеран конвенциясының бюджетiн қабылдайды

18. Тегеран конвенциясының ұлттық бюджетке жарналарының үлкеюiн орындылық және мүмкiндiк және өтiнiшi бар секретариаттарға қарап шығуға бiтiмге келдi каспий маңындағы мемлекеттердiң бiр аумағына секретариаттың орын ауыстыруын есепке алуы бар жарнаның қосымша үлкеюдiң дәйектемелерiн 2014 жылдан бастай дайындауға айналады;

20. Осы сессияға мұнай-газ өнеркәсiп және жүк тасымалдаудың салаларының өкiлдерiнiң қатысуын атап өтеді және оларларды Тегеран конвенциясының және оған хаттамаларын iске асыруы қостауға шақырады;

22. Тегеран конвенциясының тараптарының конференцияның төртiншi сессиясын ұйымдастырғаны үшін Ресей Федерациясының Үкiметiне алғысын бiлдiредi;

23. Түрiкменстан Үкiметiнiң Тегеран конвенциясының тараптарының конференциясының бесiншi сессияларын 2014 жылы қабылдау ұсынысын алғыспен қабылдайды.