Қазақстанның банктік секторы өзінің тұрақтылығымен, екінші деңгейдегі банктердің сенімділігімен ерекше көзге түседі


Ұйымның техника-экономикалық сипаттамасы



бет6/10
Дата19.07.2016
өлшемі0.74 Mb.
#208935
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

1.5.1. Ұйымның техника-экономикалық сипаттамасы

“Тұран Әлем Банкі” нарықта банктік қызметтердің іс-қимылын реттеуші ретінде, 1994 жылы қарашада ашық акционерлік қоғам түрінде құрылған. Қазақстан Респуликасының Ұлттық Банкінің №75 берілген лицензиясына сәйкес банктік операциялар теңге мен шетел валюталар арқылы жүзеге асырылады.

31.08.95 жылдан бастап “Қазақстан Республикасының банктері мен банктік іс-әрекеттері” туралы Қазақстан Республикасының күшіне енген заңына сәйкес №2444 Ашық акционерлік қоғам “Тұран Әлем Банкі”, шетелдік қатнаста болатын банктер қатарына жатады.

ААҚ “Тұран Әлем Банкі” мақсаты Қазақстанда халқаралық стилдегі банктік ісін енгізу, шағын және орта бизнес жобаларын қаржыландыруды іске асыру. ААҚ “Тұран Әлем Банкі”: CITI BANK (АҚШ), Bankers Trust Company (АҚШ), Commerzbank (Германия), Deuschebank (Германия), Dresdnerbank (Германия), Диалог Оптим банк (Ресей) сияқты шетел банктерімен кең желілі корреспонденттік қатнасы бар. Банк Алматы қаласының Әкімінің тендірін ұтып алып, шағын және орта бизнесті бағдарлама бойынша қаржыландыруды жүзеге асыратын дара агенті болды. Банк американың ең ірі DATA Corporation корпорациясының электронды ақшалық аудармаларымен айналысатын және ақшаны беру мен аударуға алатын 132 елдің 4000 қаласында орындары бар Western Union еншілес компаниясының агенті болып табылады.

Банк клиенттеріне көрсетілетін қызметтер:


  • Заңды тұлғадан алынатын депозиттер;

  • Жеке тұлғадан алынатын депозиттер;

  • Банк және банктік емес қаржылық мекемелердің корреспонденттік есеп шоттарын ашу мен жүргізу;

  • Кассалық операциялар: қабылдау, қайта есептеу, ұсақтау, айырбас, ақшалар мен тиындарды сақтау;

  • Аудару операциялары: заңды және жеке тұлғалардың ақшалық қаржысын аудару бойынша тапсырысты орындау;

  • Есептік операциялар: заңды және жеке тұлғалардың векселдік және басқа да қарыздық міндеттемелерінің есебі;

  • Ссудалық операциялар: кредиттердің ақшалай түдре берілуі;

  • Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу (клиринг) операциялары: жинау, салыстыру, іріктеу мен төлемдерді растау, сонымен қатар қолма- қол ақшасыз есеп айырысуға қатысушылардың таза бағытын анықтау мен олардың өзара есептесуін жүргізу;

  • Сейфтік операциялар: клиенттердің бағалы құжаттарын, бағалы қағаздарын сейфтік жәшік, шкаф, орындарда сақтау бойынша қызмет көрсету;

  • Чектер эмиссиясы;

  • Инкассо, акцепт және төлем құжаттарын қабылдау;

  • Шетел валютасымен айырбас опрерацияларын жасайтын ұйым;

  • Кепілдемелік операциялар: кепілдіктер мен үшінші жақтың басқа да міндеттемелері, ақшалай түрінде орындалуын ескеріп, кепілдік беру;

  • Меншік бағалы қағаздар эмиссиясы (акция, облигация, векселдер, мен депозиттік сертификаттар);

  • Факторингтік операциялар: сатып алушыдан төлемеу тәуекелін қабылдап, тауарларға (жұмыс, қызмет көрсету) төлем ақысын талап етуін игеру;

ААҚ “Тұран Әлем Банкі” стратегиялық дамуы келесі экономикалық, әлеуметтік, және құқықтық қағидаға негізделеді:



  • өзбетінше клиенттерді, салымшыларды, қарыз алушыларды таңдайды;

  • жеке және тартылған ресурстарын және де табыстар, лимиттер органының уәкілімен бекітілген шекте, еркін игеруі;

  • клиеттер мен акционерлер алдындағы міндеттемелерінің орындалуы мен өз істерінің нәтижелеріне жауапкершілігі;

  • банктік операциялардың (тариф, ставкасы) іске асырылу шарттарын өзбетінше анықтайды;

  • максималды табыс табуға ұмтылып, тәуекелділігі минималды операцияларды қалауы;

  • Қазақстан Республикасының Халық Банкінің бекіткен экономикалық нормативтерін сақтайды.


10-кесте

Тұран Әлем Банкі” 2004, 2003 жылдардағы



негізгі көрсеткіштері

(мың тг.)




2004

2003

Өзгерістер, %

Активтер

1 996 849

1 699 626

17,5

Ликвитті активтер

496 236

302 693

63,9

Таза несиелік портфель

1 244 602

1 118 305

11,3

Негізгі қаражат

191 009

204 770

-6,7

Өзгеде активтер

65 002

73 858

-12

Міндеттемелер

759 790

620 417

22,5

Ағымдағы есептер

393 959

306 372

28,3

Депозиттер

336 959

305 187

10,4

Өзгеде міндеттемелер

29 716

8 858

235,5

Меншік қаржы

1 237 059

1 079 209

14,6

Таза пайда

162 895

142 391

14,4

Коэффициенттер

%

%




ROE

13,17

13,2




ROA

8,16

8,37




Таза маржа (ТП/Табыс)

36,5

39,4




Жыл бойына Банк жақсы нәтижелер көрсетті. 2003 жылғы 142 391 мың теңге таза табыстан асып түсіп, 162895 мың мөлшерінде болды. Банк активтері де 17,5 % өсті 1 699 626-дан 1 996 349-ға дейін, ол негізінен ликвидті активтер мен таза несиелік портфель есебінен артты. Міндеттемелер 22,5 %-5а көп болды және меншік капиталы 14,6%-ға артты. Рентабелдік. Есептелінген коэффициенттер, таза табыстың жиынтық активтерге (ROE) қатнасы мен таза табыс пен жиынтық қаржыға (ROA) қатнасы сияқты минимизацияланған тәуекелділікпен білікті активтер диверсификациясын мінездемелейді.

ААҚ “Тұран Әлем Банкі” активтер құрылым астынан сапасы жағынан әртүрлі активтер теңдігінің тепе-теңдік қорытындыға қатынасынан түсінікті. Банк активтерінің сапасы мақсатқа сәйкес активтер құрылымымен, активті операциялық диверсификациясымен, тәуекелділі активтер мөлшерімен, шиеленіскен және толық құнсыз активтер мөлшерімен анықталынады. Банк активін төрт категорияға бөлуге болады: кассалық қолма-қолдық және оған теңестірілген қаржылар; бағалы қағаздардағы инвестициялар; ссудалар; ғимараттар мен құрал-жабдықтар.

Өткен жылдардағыдай “Тұран Әлем Банкі” Банк Активтерін орналастыруда диверсификация саясатын ұстанады. Осыған орай Банк табыстылығы мен өтімділігіне ерекше назар бөлінді. Нәтижесінде 2004 жылдың аяғына банк активтері келесі статьялар бойынша топтастырылған.



Банктің жиынтық активтері, 01.01.04 жылдағы жағдайы бойынша активтер үлесі шетел валютасымен 24% құрады, ол 01.01.03 жылғы жағдайға қарағанда 12% жоғары. 2003 жыл аяғында ликвидті активтер 460 648 мың теңге құрады (2002 жылы 298 938 мың теңге), олар кассадағы қолма-қол (60 102), ҚР-дің Халық Банкіндегі корреспонденттік шоттағы (47 304), Мемлекеттік Орталық Банк МОБ (109 927) пен корреспонденттік шотында (243 315) қаржыдан құралады.
11-кесте

ААҚ “Тұран Әлем Банкі” 2003-2004 жылдардағы активтер динамикасы

(мың теңге)

АКТИВТЕР

2004

Үлесі %

2003

Үлесі %

Кассадағы ақша

60102

3.01

84284

4.95

Валюталық касса

30879

51.38

51955

61.64

Теңгелік касса

29223

48.62

32239

38.35

Корреспонденттік шоттар

293190

14.68

210047

12.35

ҚРХБ-ғы корреспонденттік шоты

47304

16.13

95097

45.27

Басқа банктердегі

245886

83.87

114950

54.72

ҚРХБ-ға талабы

29899

1.50

0.00

0.00

МОБ

109928

5.51

4607

0.27

Банк аралық депозиттер

3117

0.16

3755

0.22

«овернайт» банк аралық депозиттер

0.00

0

0.00

0.00

СКФ тегі банк аралық депозиттер

0.00

0

7.51

20.00

Ұзақ мерзімді депозиттер

3117

100.00

3004

80.00

Несиелік портфель

1194602

59.82

1118305

65.79

Қысқа мерзімді несиелер

270573

22.65

263097

23.52

Ұзақ мерзімді несиелер

924799

77.41

854283

76.39

Лизинг

0.00

0

7442

0.66

Мерзімі өткен қарыздар

4112

0.34

1153

0.10

Блокадаланған қарыздар

5923

0.50

0.00

0.00

Несиелер бойынша азықтар (провизии)

-10805

-0.90

-7670

-0.68

Банктердегі несиелер

50000

2.50

0.00

0.00

Негізгі қаражаттар

191009

9.57

204770

12.04

өзгеде активтер

65002

3.26

73858

4.61

Барлығы

1996849

100.00

1699626

100.00

Жоғарыда көрсетілген мәліметтердегі көргеніміздей, банктің ссудалық портфель жағдайы 2004 жылға қпрағанда 2005 жылдың 1 қаңтарына 7,14 жақсарды. 2003 жылмен салыстырғанда ссудалық портфель жағдайының жақсаруы бланктік және пролонпролонгирленген несиелердің өтелуіне байланысты болды. Бірақ 2004 жылы құрылған провизднр сомасы 4035000 теңгеге, тәуелділігі жоғары күдікті және тұрақты несиелер есебінен үлкейгенін ескеру қажет.


2005 жылдың 1 қаңтарына банктің құрған провиздер мөлшері:

  • Субстандарт несиелері бойынша 561 мың теңге сомасында

  • Қанағаттанарлықсыз несиелер бойынша 32 млн. тенге сомасында

  • Тәуелділікті жоғары күдікті несиелер бойынша 5794 теңге сомасында

  • Сенімсіз несиелер бойынша 4123000 тенге сомасында

Барлық құрылған провиздер сомасы 1080500 тенге болды
12-кесте

Тұран Әлем Банкі” ААҚ 2004 жылдың өтелу уақыттары бойынша кредиттік портфель құрылымы



(мың тенге)

Өтелу мерзімі

1-90 күнге дейін

91-180 күнге дейін

181-365 күнге дейін

1-3 жылға дейін

3 жылдан жоғары

Несиелер сомасы

6 500

34 248

233 954

230 035

700 670

12-кесте мәліметтерінен көргеніміздей 4230035 тенге құрайтын несиелері 1-3 жылға дейінгі өтелу мерзімдері 3 жылдан жоғары 700670 теңге. Қысқа мерзімді несиелер үлесінің құрағаны 3-6 айға дейінгі мерзімде 34248 теңге 6-12 айда 233954 теңге құрайды. Бір жағынан бұл ұйымның айналым қаржатын қаржыландыру қажеттілігін көрсетеді, екінші жағынан қаржының қайтымдылығы үлкейетіндіктен, банкке қысқа мерзімді қаржыландыру тиімді. Ол өз кезегінде банк табысын үлкейтеді.

Банктік істердің негізгі бағыттарының бірі несиелендіру болып табылады, бұл оның жоғары табыстылығын айқындайды. Бірақ несиелік саясат несиелік операциялардан барынша пайда табуға ғана бағытталмаған, сонымен қатар несиелік тәуекелділікті мүмкіндігінше төмендету болып табылады.

Консервативті салыстырылған несиелік саясатты жүргізу арқылы, мониторингтік-тәуекел процедура мен шешім қабылдау механизмдерін жетілдіру де, қызметкерлердің кәсіби жұмыстарынан, несиелік операциялардың тиімділігі үнемі өсіп келеді.

Қазақстан экономикасының басымды салаларын дамытуда жобаларды қаржыландыру мағынасы және де ұсынылған несие мен қамтылуының жоғары ликвидтілігі мен тұрақтылығы.

Несиелік қызмет ең тиімді болғандықтан, банк 60% астам активтерін несиеге инвестицияландырады. Несиелік портфельді салаларға бөлшектеп бөлу, банктың серіктестіктері бизнестің әр түрлі аудандарында қызмет көрсеткендерінжәне қаржыландырудың бірнеше шарттары мен мерзімдерін қолданған.

Шағын және орта бизнесті, жеке тұлғаларды несиелендіру мақсатында “Тұран Әлем Банкі” стратегиясын ұстанып көздеген.

Осының себебінен несиелік портфельдің үлкен бөлігі шағын бизнес субьектілерінен тұрады және 24,2% (291302 тенге) құрайды.


13-кесте

ААҚ “Тұран Әлем Банкі” 2004 жылғы экономиканың салалары бойынша несиелік портфель құрылымы


Салалар

Сомасы

Үлесі %

Құрылыс пен құрылыс материалдарын шығару

230 211

19,1




291 302

24,2

Тамақ өнеркәсібі

7 027

0,6

Жербетіндегі көлік

153 337

12,7

Қосымша көліктік қызметтер

194 981

16,2

Персоналсыз жалға беру

14 678

1,2

Баспалық іс

4 932

0,4

Тұрғын ұй сатып алуға несиелер

252 578

21,0

Тұтынушылар несиелері

24 234

2,0

Басқа несиелер

32 127

2,7

Барлығы

1 205 407

100

Несиелік тәуекелділіктің ең төменгі деңгейіне ие несие портфельдің 23% құрайды немесе 276 812 теңге. Несиелік портфельдің басымды бөлігін құрайтын несиелік секторы көлік секторы (28,9%) және құрылыс (19%).

Ұлттық валюта түріндегі нарық сыимдылық деңгейі өскендіктен несиелік валюта мәртебесіне теңге ие болды. Қысқа мерзімді несиелердің берілген сомасы 696947 теңге, орта есеппен 17,9 және 12,0 ставкасы. Олардың өтелгені 625018 теңге, бұл 90% жуық. Ұзақ мерзімді несиелердің берілгені 556476 мың теңге, орта есеппен 16,6 ставкасымен олардың өтелгені 498913 теңге. Валюта түрінде берілген ұзақ мерзімді активтер қарастырылмайды. Банктің несиені 2002 жылға берілген барлық сомасы 1253363 теңге құрайды, ал барлық өтелгені 1123931 теңге.

Пруденциалды нормативтерде халық банкімен бір қарызалушыға тәуекелділік көлемі максималды нормативтер орнатылған. Белгілі бір несие алушыға, сонымен қатар банкке, есептілікке тәуекелділік көлем сомасы берілген:



  1. Банк балансында есептелетін несие алушыға банк талабы.

  2. Несие қарыз алушыларға банк талаптары, ағымдағы жылға соңғы бес ішінде банк балансынан шығарылып тастаған.

3. ҚР заң шығарушы актілерінде қарастырылғандай немесе жасалынған шарттар бойынша ағымдағы және келесі екі ай бойы немесе анықталмаған мерзімде пайда болатын талаптар:

- тәуекелді несиелер;

- қарыз алушы атынан алынған банктің міндеттемелері;

- үшінші жақ пайдасына немесе қарыз алушы алдынға негізделген

4. Қарыз алушының міндеттемелері бойынша алынған қамтамасыздандыру сомасы түрінде:

- Осы міндеттемелерді қамтамасыздандыру ретінде банк игеруіне берілген және депозиттегі ақша;

- аффинерленген бағалы метал;

- ҚР-ның үкіметінің кепілдемесі;

- Standart & Poor’s агентімен “А”-дан төмен емес ұзақ мерзімді қарыз рейтингі бар, басқа банктер кепілдіктері немесе басқа рейтингтік агенттіктерінің беруіне ұқсас рейтингтік деңгей.

Банктің тәуекелдік көлемі бір қарыз алушыға қатынасы оның міндеттемелері меншік капиталынан асу керек:



  • Банкпен ерекше байланыстағы қарыз алушылар (k 3.1) - 0,10. Тәуекелділік жиынтық сомасы банктің меншік капиталынан аспау керек;

  • Басқа да қарыз алушылар (К3) – 0,25. (сонымен қатар, 0,10 аспайтын банктік займдар бойынша, үшінші жақ пайдасына қарыз алушыға немесе қарыз алушы алдында қамтамасыздандырылмаған белгілі бір міндеттемелері, олар бойынша банктің қарыз алушыға ағымдағы және алдағы екі айға туындайтын талаптары және ҚР резиденттері болып табылмайтындардың міндеттемелері бойынша оффшорлы аумағында тұрақтайтын немесе тіркелген, бұл талаптар Standart & Poor’s агенттің резиденттерін қатыссыз, ҚР теуекел рейтингінің бір пунктінен көп төмен емес.

ААҚ “Тұран Әлем Банкі” бір қарыз алушыға максималды тәуекелділік коэфициент көлемінің орындалуы жеке ай сайынғы бақылаулы көрсеткіші келесідей көрінеді.

14-кесте

Бір қарыз алушыға ААҚ “Тұран Әлем Банкі” максималды тәуекелділік коэфициент динамикасы (К3)


Жылдар

0.30 қалыптан көп емес байланысы жоқ тұлғаларға

0.10 қалыптан көп емес байланысы жоқ тұлғаларға

2002

0,18

0,01

2003

0,17

0

2004

0,20

0

Осылайша бір қарыз алушыға тәуекелділік көлемінің максималды коэфициенті бойынша ААҚ “Тұран Әлем Банкі” пруденциалды коэфициент соңғы екі жылда орындалады.

Ұзақ мерзімді несиелер .... қосылған теңге бойынша берілген ипотекалық несие сомасы 13474 мың теңге, орта есеппен пайыздық ставка бойынша 24,59 % 2004 жылға ипотекалық несие сомасы 11802 мың теңге құрады.

Банк үнемі бұрын берілген балансынан шығарылып тасталған несиелерді қайтарумен жұмыс жүргізеді:



  • бұндай қарыз алушылар мекен жайына қарызды қайтаруға жазбаша ескерту талаптар жіберіледі.

  • мәселені қарыз алушылардың мекен жайына барып олардың ағымдағы қаржылық құжаттары мен кепілдікті қамтамасыз ету жағдайларын тексеру мақсатымен жүргізіледі.

Шығарылып тасталған несиеге қатынасы қайтарылғандар үлесі ерте шығарылған қарыздар заңды тұлғаға 30,99 % жеке тұлғаға 11,76 % барлығы 42,75 % құрады. Нәтижесінде 2002 жылы ерте шығарылып тасталған несиелер бойынша алынған табыс 340,5 мың теңге сомасын құрады.

Тұтастай алғанда 2001-2002 жылдар бойына Банктің несиелік операцияларды жетілдіру мақсатында несиелік портфельдің сапасын жақсартуға бағытталған, оны оптималдандыру бойынша несиелік тәуекелділікті азайту мақсатында ірі көлемдегі несиелердің шоғырланған топтарын азайту және салааралық бөлу.



ААҚ “Тұран Әлем Банкі” міндеттемелік құрылымының динамикасы туралы мәлімет 16-кестеде берілген.
15-кесте

ААҚ “Тұран Әлем Банкі” 2002-2004 жылдардағы міндеттемелер динамикасы

(мың тг.)

Міндеттемелер

2004

Үлесі %

2003

Үлесі %

Ағымдағы шоттар

393 115

51,74

306 372

49,38

Есеп шоттағы валюталық қалдықтар

38 290

13,56

52 352

17,09

Есеп шоттағы теңгелік қалдықтар

354 825

86,44

254 020

82,91

Сұрауға дейінгі депозиттер

65 030

8,56

51 116

8,24

Жедел депозиттер

271 929

35,79

254 071

40,95

Қысқа мерзімді депозиттер

188 861

69,45

187 995

73,99

Орта мерзімді депозиттер

0,00

0,00

1 952

0,77

Ұзақ мерзімді депозиттер

26 927

9,9

5 107

2,01

Арнайы депозиттер

0,00

0,00

0,00

0,00

Кепілдемелік депозиттер

56 141

20,65

59 017

23,23

Шығарылған облигациялар

0,00

0,00

0,00

0,00

Басқалары

29 716

3,91

8 858

1,43

Барлығы

759 790

100,00

620 417

100,00


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет