Сабақтың ортасы
|
Топырақ - өсімдіктердің, жануарлардың (әсіресе микроорганизмдердің), климат жағдайларының және адамдардың әсерімен өзгерген жер бетінің үстіңгі борпылдақ қабаты.
1-тапсырма
Берілген сөздерді қолдана отырып, топырақ қабаттарының кесіндісін жазыңыз (шайылу горизонті, қарашірік, аналық тау жынысы, шайынды жиналатын қабат)
2-тапсырма. Топтық жұмыс.
Оқушылар топырақ құрамын анықтауға тәжірибе жасайды. Оқушыларға алдын ала қауіпсіздік ережелері түсіндіріледі.
1 Топ.
1.Оқушылар тәжірибе жасайды. Бір кесек топырақты стакандағы суға салып, не болғанын зерттейді. 2.Топырақтың су эрозиясына ұшырайтынын анықтап қорғау шарасын ұсынады.
Тәжірибе 1. Бір кесек топырақты стакандағы суға саламыз. Көпіршіктер көрінді ме? Не байқадық?
(Жауабы:Оқушылар бұл тәжірибеден топырақтың құрамында ауа бар екенін айтады).
2 Топ.
1.Бір уыс топырақты темір қалбырға салып қыздырып, қандай өзгеріс болғанын зерттейді. 2.Топырақ ауадағы жел эрозиясына ұшырайтынын анықтап, қорғау шараларын ұсынады.
Тәжірибе 2. Бір уыс топырақты темір қалбырға салып отқа қойып қыздырамыз. Оның үстіне шыны ұстаймыз. Шынының астыңғы бетіне су тамшылары пайда болды. Ол қайдан шықты? Топырақ бойында ауадан басқа тағы не бар?
Оқушылар осы тәжірибе арқылы топырақтың құрамында су бар екенін анықтайды.
3 Топ.
1. Топырақты көбірек қыздырып, қандай құбылыс болғанын зерттейді.
2.Топырақтың құрамында қарашірік бар екенін анықтап, шаруашылықтағы маңызын түсіндіреді.
Тәжірибе 3. Топырақты одан әрі қыздыра түсеміз. Біраздан кейін көкшіл түтін шығады Бұл не? Топырақ ішінде жанатын не бар?
(Жауабы: Топырақта түрлі қалдықтар, шірінділер бар).
4 Топ.
1.Шірінді жанып біткен топырақты суға араластырады, сәл тұндырады. Шыны стаканда болған өзгерісті зерттейді.
2.Топырақтың құрылымын анықтап түсіндіреді.
Тәжірибе 4. Шірінді жанып біткен топырақты суға салып араластырамыз. Лайланған суды тұндыруға қояйық.
(Жауабы:Біраздан кейін тұнбаның астында құм, оның үстіне саз шөгеді).
|
|
