№
|
Белгі
|
Көрініс беру дәрежесі
|
Сандық көрсеткіштер
|
Сандық көрсеткіштер
|
Индекс
|
 1.
|
 Түйенің дене тұрқының өлшемдері
-
биіктігі
-
денесінің қиғаш ұзындығы
-
кеудесінің биіктігі
-
кеуде орамы 5- жіліншік орамы
-
басының ұзындығы
-
маңдайының ұзындығы
-
маңдайының жазықтығы
-
кеуде ені 10- сауырының ені
-
қарынының ең үлкен ені
|
2.
|
В1. Өнімділік бағыты
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 және одан да жоғары жаста, ал айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жаста көз мөлшермен анықталады.
Етті-жүнді бағыттағы - салмақты, бұлшық етті келген денелі, қабырғалы, көкірек клеткасы кең, сауырлы, жүні қалың және өскелең, шудасы ұзын және қалың болып келеді.
Етті-сүтті бағыттағы – денесіне сай жеңіл басты, өркештері онша биік емес, етінің майлы қабаты көп емес, құйымшағы ұзын және жалпақ, жүні қысқа және жалтыр болып келеді. Сүт безі жақсы жетілген.
Сүтті бағыттағы – тұрқы жеңіл, сүт безі жақсы жетілген, желіні көлемді. Дене пішіні бұрышты, терісі жұқа және қозғалғыш.
|
3.
|
В 2. Өркештің саны
|
Сыңар өркешті түйелерде 2 айлығында, айыр өркешті түйелерде 3 айлығында көз мөлшермен анықталады.
|
бір
|
1
|
екі
|
2
|
4.
|
В 3. Өркештің үлкендігі
|
Сыңар өркешті түйелерде 18 айлығында, айыр өркешті түйелерде 18 және одан да жоғары айлығында көз мөлшермен анықталады.
|
кіші
|
денесінің қиғаш ұзындығының 1/4
|
1
|
орташа
|
денесінің қиғаш
ұзындығының 1/3
|
3
|
үлкен
|
денесінің қиғаш ұзындығының 2/3
|
5
|
5.
|
В 4. Басының қапталынан қарағандағы көрінісі
|
18 және одан да жоғары айлығында көз мөлшермен арқылы анықталады.
|
дөңес мүрынды
|
басының 1/3 бөлігіне дөңес бар
|
1
|
тік мұрынды
|
Мұрны мен кеңсірегі бір түзуді құрайды.
|
2
|
6.
|
В 5. Маңдайы
|
18 және одан да жоғары айлығында өлшеу арқылы анықталады.
|
тар
|
маңдайы бет аумағынан тар
|
1
|
орташа
|
маңдайы бетімен бірдей
|
3
|
кең
|
маңдайы бет аумағынан кең
|
5
|
7.
|
В 6. Беті
|
18 және одан да жоғары айлығында өлшеу арқылы анықталады.
|
тар
|
бет аумағы маңдайынан тар
|
1
|
орташа
|
беті маңдайымен бірдей
|
3
|
кең
|
бет аумағы маңдайынан кең
|
5
|
8.
|
В 7. Құлағының ұзындығы
|
18 және одан да жоғары айлығында өлшеу арқылы анықталады.
|
қысқа
|
5 см дейін
|
1
|
орташа
|
5 см-ден 10 см-ге дейін
|
3
|
ұзын
|
10 см-ден жоғары
|
5
|
9.
|
В 8. Мойынның қапталынан қарағандағы көрінісі
|
18 және одан да жоғары айлығында көз мөлшермен анықталады.
|
Тік
|
мойын түбінен басына дейін иілмеген
|
1
|
Иілген
|
мойынның 1/3 бөлігі иілген
|
2
|
10.
|
В 10,11. Бура мен інгеннің денесінің ұзындығы
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғарыжасында өлшеу арқылы анықталады.
|
|
бура
|
інген
|
|
қысқа
|
150-ден аз
|
145-тен аз
|
1
|
орта
|
150-165
|
145-155
|
3
|
ұзын
|
165-тен жоғары
|
155-тен жоғары
|
5
|
11.
|
В 12,13. Бура мен інгеннің кеудесінің тереңдігі
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында мойын түбінен төс сүйегіне дейін өлшеу арқылы анықталады.
|
|
бура
|
інген
|
|
орташа
|
50 см - дейін
|
40 см - дейін
|
3
|
терең
|
50 см -ден жоғары
|
40 см -тан жоғары
|
5
|
12.
|
В 14,15. Бура мен інгеннің кеудесінің кеңдігі
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында жауырын арасын өлшеу арқылы анықталады.
|
|
бура
|
інген
|
|
орташа
|
50 см - дейін
|
40 см - дейін
|
3
|
кең
|
50 см -ден жоғары
|
40 см -тан жоғары
|
5
|
13.
|
В 16,17. Бура мен інгеннің кеуде орамы
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында өлшеу арқылы анықталады.
|
|
бура
|
інген
|
|
орташа
|
230 - дейін
|
210 - дейін
|
3
|
кең
|
230 -дан жоғары
|
210 -нан жоғары
|
5
|
14.
|
В 18,19. Бура мен інгеннің иықтарының дамуы
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында бұлшық еттерінің дамуы көз мөлшермен анықталады.
|
әлсіз
|
бірқалыпты дамымаған
|
1
|
орташа
|
бірқалыпты дамыған
|
3
|
15.
|
В 20,21. Бура мен інгеннің құйымшақтарының дамуы
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында бұлшық еттерінің дамуы көз мөлшермен анықталады.
|
әлсіз
|
бірқалыпты дамымаған
|
1
|
орташа
|
бірқалыпты дамыған
|
3
|
16.
|
В 22,23. Бура мен інгеннің сирақтарының дамуы
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында жауырын ұшынан аяқтың бойымен жерге дейін есептеледі.
|
қысқа
|
90 см-ге дейін
|
1
|
орта
|
80-100 см
|
3
|
ұзын
|
100см-ден жоғары
|
5
|
17.
|
В 24,25. Бура мен інгеннің құйрықтарының ұзындығы
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында құйрықтың түбінен ұшына дейін өлшенеді.
|
қысқа
|
25 см-ге дейін
|
1
|
орта
|
25-40 см
|
3
|
ұзын
|
40 см-ден жоғары
|
5
|
18.
|
В 26. Жабағы жүннің негізгі түсі
|
Екі жасар және одан асқан кезеңде қырқым кезінде көз мөлшермен анықталады.
|
ақ
|
1
|
құм түстес
|
2
|
бурыл
|
3
|
қара
|
4
|
басқа түстер
|
5
|
19.
|
В 27. Жабағы жүннің қосымша түстері
|
Егер басқа түсті талшықтардың үлесі негізгі түстен 20%-дан асқан жағдайда көз мөлшермен анықталады.
|
20.
|
В 28. Жабынды жүннің негізгі түсі
|
Жабынды жүннің түсіне қарай көз мөлшермен анықталады.
|
ақ
|
1
|
құм түстес
|
2
|
бурыл
|
3
|
қара
|
4
|
басқа түстер
|
5
|
21.
|
В 29. Жабынды жүннің қосымша түстері
|
Егер басқа түсті талшықтардың үлесі негізгі түстен 10%-дан асқан жағдайда көз мөлшермен анықталады.
|
|
22.
|
В 30,31. Бура мен інгеннің терісінің қалыңдығы
|
Штангенциркульмен өлшеу арқылы анықталады
|
орташа
|
5 мм дейін
|
3
|
қалың
|
5 мм жоғары
|
5
|
23.
|
В 32. Шудасының ұзындығы
|
Айыр өркешті түйелерде 3 жаста және одан асқан шағында өлшеу арқылы анықталады.
|
қысқа
|
25 см-ге дейін
|
1
|
орта
|
25-40 см
|
3
|
ұзын
|
40 см-ден жоғары
|
5
|
|
24.
|
В 33. Жүннің өскіндігі
|
3 жаста және одан асқан шағында жүннің бүкіл денедегі өскіндігімен көз мөлшер арқылы анықталады.
|
әлсіз
|
дененің 1/3 нен аз жағдайда
|
1
|
орта
|
дененің 2/3 алған жағдайда
|
3
|
күшті
|
дененің 3/3жапқан жағдайда
|
5
|
25.
|
В 34. Жүннің таза талшығының шығымдылығы
|
Сыңар өркешті түйелерде 4 жасында, айыр өркешті түйелерде 5 және одан да жоғары жасында таза жүннің жалпы қырқылған жүнге қатынасымен есептеледі.
|
90 % дейін
|
1
|
95 % дейін
|
3
|
96% дан жоғары
|
5
|
26.
|
В 35. Інген желінінің пішіні
|
Көз мөлшермен анықталады.
|
27.
|
Табақ тәріздес
|
желіннің ұшы конус тәріздді, аралары алшақ (20-25 см), төмен қаратылған, желіннің бөліктері жақсы дамыған
|
5
|
28.
|
Домалақ
|
желін ұшы толықтау келген, аралары алшақ (18-20 см), желіннің бөліктері бірқалыпты дамымаған, түп жағы алмұрт тәріздес болып келеді
|
3
|
29.
|
Жалпақ
|
желіннің ұшы қысқа, түп жағы жалпақ және бір-біріне жақын орналасқан, желіннің бөліктері бірқалыпты дамымаған
|
1
|
30
|
Басқа да пішін
|
бөлік түрлі, қарапайым, ешкі желініне ұқсас, желіннің ұшы жан-жаққа қараған, бір-біріне жақын орналасқан. Желін ұшының ұзындығы 6 см-ден асса- бөлік түрлі, 2 см-ден қысқа болса- ешкі желінді, егер 2 см-ден қысқа және жуан болса- қарапайым болып есептеледі
|
2
|
31.
|
В 36,37,38,39,40. Інген желіні
|
Сауын мерзімінің 3-ші айында өлшеу арқылы анықталады.
|
32.
|
Ұшының ұзындығы,
|
қысқа
|
2 см-ге дейін
|
1
|
орташа
|
2,0-5,0 см
|
2
|
ұзын
|
5,0 см-ден жоғары
|
3
|
33.
|
Ені
|
жіңішке
|
1,5см-ге дейін
|
1
|
орташа
|
1,5-2,5 см
|
2
|
жалпақ
|
2,5 см-ден жоғары
|
3
|
34.
|
Екі алдыңғы ұштарының ара-қашықтығы.
|
қысқа
|
16 см-ге дейін
|
1
|
орташа
|
16-20 см
|
2
|
ұзын
|
20-22 см
|
3
|
35.
|
Екі артқы ұштарының ара-қашықтығы.
|
қысқа
|
16 см-ге дейін
|
1
|
орташа
|
16-22 см
|
2
|
ұзын
|
20-22см
|
3
|
36.
|
Артқы және алдыңғы ұштарының ара-қашықтығы.
|
қысқа
|
16 см-ге дейін
|
1
|
орташа
|
16-20 см
|
2
|
ұзын
|
20-22 см
|
3
|
37.
|
В 41,42 Сүттегі май мен ақуыздың құрамы
|
Өлшеу арқылы анықталады
|
-
38.
|
В 43,44 Басындағы кекілінің ұзындығы
|
Бар-жоғына қарай көз мөлшермен анықталады.
|
қысқа
|
25 см-ге дейін
|
1
|
орташа
|
25-35 см
|
3
|
ұзын
|
35 см-ден жоғары
|
5
|
39.
|
В 45,48 Алдыңғы сирағының галифесі
|
Иық тұсында жүннің бар-жоғы арқылы көз мөлшермен анықталады.
Галифені ұзындығын өлшеу арқылы анықтайды.
|
қысқа
|
5 см-ге дейін
|
1
|
орташа
|
5-15 см
|
3
|
ұзын
|
15 см-ден жоғары
|
5
|
40.
|
В 46,47. Мойын шудасының ұзындығы
|
Мойыны мен желкесіндегі шуданың ұзындығын өлшеу арқылы анықтайды.
|
қысқа
|
15 см-ге дейін
|
5
|
орташа
|
15-25 см
|
3
|
ұзын
|
25 см-ден жоғары
|
1
|
41.
|
В 49,50. Эполетінің ұзындығы
|
Сыңар өркешті түйелерде 12 айлығында жауырын тұсындағы өскелең жүнінің бар-жоғына қарай көз мөлшермен анықталады. Ұзындығын өлшеу арқылы анықтайды. Айыр өркешті түйелерде эполет болмайды.
|
қысқа
|
3 см-ге дейін
|
5
|
орташа
|
3-7 см
|
3
|
ұзын
|
7 см-ден жоғары
|
1
|
42.
|
В 51. Сүттілігі
|
Сыңар өркешті түйелердден 4 және одан да жоғары жастағы 5 інгенді 2-ші сауын маусымының 210, 360-шы күндерінде бағалайды. Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі орта мағынаға ие (литр):
|
|
сыңар өркешті
|
айыр өркешті
|
|
төмен
|
750-ге дейін
|
1300-ге дейін
|
1
|
орташа
|
750-1250
|
1300-2500
|
3
|
жоғары
|
1250-ден жоғары
|
2500-ден жоғары
|
5
|
43.
|
В 52. Ет өнімділігі
|
2,5 жасар 3 бас түйе сойылады. Белгілердің көрініс беру дәрежесін еттің сойыс салмағы арқылы анықтайды (%)
|
төмен
|
49-дан төмен
|
1
|
орташа
|
49-53
|
3
|
жоғары
|
53-тен жоғары
|
5
|
