|
Ескертпе:
(*) - міндетті түрде селекциялық жетістіктердің сипаттамасына кіруі тиіс;
(+) - суреттермен сүймеленеді;
Мал шаруашылығы саласындағы селекциялық жетістіктерді сынақтардан және байқаулардан өткiзу әдістемесіне 30- қосымша
Бал ара белгілерінің айқындылық дәрежесін бағалауды сынау (байқаудан өткізу) кезінде басшылыққа алуға арналған Индекстер кестесі
№
|
Белгі
|
Көрініс беру дәрежесі
|
Сандық көрсеткіштер
|
Сандық көрсеткіш-тер
|
Индекс
|
1.
|
Әрбөлек ара ұяларының текшелерінен шыққан тумайтын аналық араларды, трутней күкірт эфирінің буында ұстау арқылы қатырып, торсион таразыға салып өлшейді. Денесінің түсін анықтап, сосын 70% этил спиртінің ерітіндісінде консервіленеді. Ол үшін алдын-ала әр сынама бөлек-бөлек дәкеге оралып, оның ішіне жәй қарындашпен ұяның номері жазылған қағаз салынады. Консервіленген сынамалар нығыздалып тығындалған шыны банкаларда сақталады. Қажет кезінде консервіленген араларды В.В.Алпатов әдістемесіне сәйкес қалпына келтіріп, экстерьерінің өлшем белгілерін МБС типті микроскоп арқылы анықтайды (окулярдың микрометр бірлігі кейін миллиметрге айналдырылады).
|
2.
|
К 1,9. Ара, тумайтын аналық ара: істігінің ұзындығы
|
Тілінің ұшына бастап иегіне дейінгі аралық 0,1 мм дәлдікпен өлшенеді.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі мағыналарға сәйкес келеді, мм:
|
|
ара
|
аналық
|
|
қысқа
| 6,3-тен аз | 3,7-ден аз | 3 |
орта
| 6,3-6,6 | 3,7-4,0 | 5 |
ұзын
| 6,6-дан көп | 4,0-тен көп | 7 |
3.
|
К 2,10,17. Ара, тумайтын аналық ара, жұмысшы ара: үшінші тергит ұзындығы
|
Тергиттің алдыңғы жағындағы екі томпақтың арасы 0,1 мм дәлдікпен өлшенеді.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі мағыналарға сәйкес келеді, мм:
|
|
ара
|
аналық ара
|
жұмысшы ара
|
|
тар
| 4,7-тен аз | 5,5-тен аз | 6,0-дан аз | 3 |
орта
| 4,7-5,0 | 5,5-5,7 | 6,0-6,5 | 5 |
ұзын
| 5,0-тен көп | 5,7-ден көп | 6,5-тен көп | 7 |
4.
|
К 3. Ара: кубиталь индексі
|
Алдыңғы қанатындағы үшінші кубиталь текшесі «а» жилка ұзындығының «б» жилка ұзындығына қатынасы арқылы анықталады.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі мағыналарға сәйкес келеді, % 0,1 дәлдікпен:
|
төмен
|
50-ден аз
|
3
|
орта
|
50-60
|
5
|
жоғары
|
60-тан көп
|
7
|
5.
|
К 4. Ара: тарзаль индексі
|
Артқы табанының бірінші мүшелігінің енінің «б» оның ұзындығына «а» қатынасымен анықталады.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі мағыналарға сәйкес келеді, % 0,1 дәлдікпен:
|
төмен
|
50-ден аз
|
3
|
орта
|
50-65
|
5
|
жоғары
|
55-тен көп
|
7
|
6.
|
К 5,15. Ара, трутень оң қанаты: дискоидальное смещение жилкования
|
Микрометр окулярының шкаласы радиаль текшенің остік сызығына келтіріледі. Сызықтың тік есеп шкаласы кубиталь текшенің ең ұзын жилкасының радиал текшенің төменгі жилкасымен қиылысқан жерінен өтуі тиіс. Егер тік сызық Е нүктесі арқылы өтсе, онда бейтарап (нольдік) дискоидальді ығысу болады. Егер сызық Е нүктесінің сол жағынан өтсе - оң (+), оң жағынан өтсе – теріс (-).
а – бейтарап; б – оң; в – теріс.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі кездескен жағдайлар санымен белгіленеді:
|
теріс
|
1
|
бейтарап
|
2
|
оң
|
3
|
7.
|
К 6. Ара: форма задней границы воскового зеркальца пятого стернита
|
Балауыз айнасының шекарасы препаратталған стернитте микроскоппен қарағанда микрометр окулярының торын пайдаланбай-ақ анық байқалады.
Анық байқалмаған жағдайда «А» және «В» нүктелері микрометрдің осьтік нүктесімен сәйкес келеді.
Иілген Тік
|
тік
|
1
|
иілген
|
2
|
8.
|
К 8. Ара: салмағы
|
Текшеден шыққан араны жеке-жеке 0,1 мг-ға дейінгі дәлдікпен өлшеу арқылы анықтайды.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі орта мағыналарға сәйкес келеді, мг:
|
кіші
|
95-тен аз
|
3
|
орта
|
95-105
|
5
|
үлкен
|
105-тен көп
|
7
|
9.
|
К 12. Тумайтын аналық ара: салмағы
|
Аналық ұядан шыққан тумайтын аналық араны жеке-жеке 0,1 мг-ға дейінгі дәлдікпен өлшеу арқылы анықтайды.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі орта мағыналарға сәйкес келеді, мг:
|
кіші
|
190-нан аз
|
3
|
орта
|
190-200
|
5
|
үлкен
|
200-ден көп
|
7
|
10.
|
К 13. Тумайтын аналық ара: жұмыртқа түтікшелерінің саны
|
МБС типті микроскоппен 16 есе үлкейту арқылы бір аналық жұмыртқадағы жұмыртқа түтікшелерінің саны алынады да екі еселенеді.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі орта мағыналарға сәйкес келеді, дана:
|
аз
|
280-нен аз
|
3
|
орташа
|
280-340
|
5
|
көп
|
340-тан көп
|
7
|
11.
|
К 14. Туатын аналық ара: жұмыртқа салуы
|
5х5 см. тор-рамканы пайдалана отырып, бал жиналар алдында түскен туымның ауданын өлшеп, оны 12-ге бөлу арқылы анықтайды.
Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі орта мағыналарға сәйкес келеді, дана:
|
төмен
|
1300-нен аз
|
3
|
орташа
|
1300-1800
|
5
|
жоғары
|
1800-ден көп
|
7
|
12.
|
К 18. Жұмысшы араның: салмағы
|
Текшеден шығу бойына жеке-жеке өлшеу арқылы анықталады.Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі орта мағыналарға сәйкес келеді, мг:
|
кіші
|
230-дан аз
|
3
|
орта
|
230-260
|
5
|
үлкен
|
260-тан көп
|
7
|
13.
|
К 19. Ара ұясы: мінезі
|
Ертемен немесе ауа райының қолайсыз (ұшпайтын) күндері аралардың ұяны ашқан кездегі әрекеттеріне қарай анықтайды.
|
тыныш
|
ұядан шығады, ұшып кетпейді
|
1
|
мазасыз
|
ұшып кетеді, адамға ұмтылмайды
|
2
|
бұзық
|
жаппай ұшып шығады, адамды шаға бастайды
|
3
|
Достарыңызбен бөлісу: |
