Автоматтандыруды еңгізуден экономикалық тиімділігін

Металлургиялық агрегаттардан газ соруын реттеу және ауа сорылуының

азаюы күкіртті алуын 1,5 % -ке жоғарылатады, ол күкірт қышқылының көлемін 92000 т/жыл — дан 93380 т/жыл - ға дейін жоғарлатады. 1 т. күкірт қышқылының өзіндік құнының есептелуі:

Кесте 7

№	Шығындардың аты	Жылына шығын, мың теңге	1 т. өнімге шығын
1	Шикізат: газдардағы күкірт	40	0,43
2	Энергетикалык шығындар	813	8,75
3	Өндіріс жұмысшылардың негізгі жалақысы	140	1,51
4	Қосымша жалақы	26	0,28
5	Әлеуметтік сақтандыруға төлем	21	0.23
6	Жабдықтырды бағыпқағуға кеткен шығындар	742,3	5,14
7	Цехтық шығындыр: (ИТР, қызметкерлердің жалақысы, амортизациялық төлемдер)	1679	18,01
	Барлығы	3461,3	34,35

Одан әрі өндіріс көлемінің өзгеруінен өзіндік құнын есептейміз:

Д - шартты тұрақты шығындар = 18,01

п - өндіріс өсуі =1,5 %

АС =0,027 % немесе 0,93 тең/т

ҮАРЖ-ін еңгізу 1 т. Күкірттің өзіндік құнының 34,44тең/т-дан 33,51 тең/т-ға дейн төмендеуіне әкеп соқты. Күкірт қышқылын өндіруге салынған капиталды салынымдар 5601600 теңгені құрайды. ҮАРЖ – ін енгізгенге дейін сыбағалы капиталды салынымдарды К 1 анықтаймыз:


Бір өнімнің шығыны:

Е„ — салыстырмалы экономикалық тиімділіктің нормативті коэффициенті

Өтімділік мерзімі, Т:

Көптеген негізгі операцияларды орындаған кезде жұмысшыларэлектролитпен дымқылданған немесе шламмен қапталған заттармен жұмыс істейді, кейбір жұмысшыларға күшті кышкылды айдау, қышқылды кұбырлар мен сорғыларды жөндеуге тура келеді. Кейбір операцияларды орындаған кезде негізгі кәсіп жүмыстары киын кол күшін қажет етеді.

Күкірт қышқылы цехы ауасы ылғи бумен каныққан. Еңбек жағдайын

нашарлататын зиянды булардан басқа, атмосферада зиянды химиялық заттар

тамшыларынан тұратын кою тұман болады.

Тәжірибе көрсететіндей күкірт қышқылы цехта төтенше жағдай күкірт

қышқылымен, электролитпен немесе шламмен күйіп калудан болады:

• қышқыл кұбырларын қайта жинау кезде;

• үлестіру жинағышынын кұбырларын ауыстырған кезде. Жұмысшылар денсаулығына метеорологиялык жағдай, зиянды химиялык заттар, шу мен дірілдер сиякты жағымсыз факторлар түрақты немесе ұзақ уақыт бойы әсер еткендіктен кәсіптік аурулар мен өндірістік травматизм пайда болады.

күкірт қышқылы цехында жүк ағымының көлмі үлкен болғандықтан қызмет көрсетуші жұмысшылар көтергіш-көлікті құрылғыларымен жұмыс істеу ережелерін орындау қажет. Әсіресе белсенді ортада коррозия нәтижесінде өз беріктігін және жүк көтергіштігін жоғалта алатын арқандар, қапастар, шынжырлар сияқты жүк көтергіш құралдарының күйін мұқият қадағалау қажет.

Сонымен, күкірт қышқылы цехта адам денсаулығына әсер ететін негізгі факторларға мынадар жатады:

• адамның электр тоғымен зақымдану қаупі;

• өндірістік трамватизм қаупі;

• зиянды заттармен улану қаупі;

• өрт болу қаупі;

• артық жылу бөліну;

• цехта көпірлі жүккөтергіштер қолданылады;

• шу.

2. 
   Еңбек қорғау бойынша үйымдастыру шаралары
   

Кәсіпорында еңбекті қорғау жағдайы жөнінде кезекті және тұрақты бақылау

жүргізіледі. Шектестік-қарсы жиналыстар өткен тәулікте орын алған еңбек

ережелерін бұзушылықтарды талдаудан басталады.

Жұмысшылардың барлық еңбек корғау нұскауларын орындауын тұракты

бақылау әкімшілікке жүктеледі.

«Кәсіпорындарда еңбекті корғау кьзметін ұйымдастыру ережесіне» сәйкес

зауыттағы ЕҚ жағдайына зауыт директоры мен бас инженері жауапты.

Цехта жалпы қауіпсіздік техникасынын нұсқауы жасалаған болуы тиіс.

Сонымен бірге, жүмысшылардың әр кәсібі үшін қауіпсіз және дұрыс жұмыс

істеу әдістемелері мен берілген немесе сыбайлас жұмыс орындарында жұмыс

жағдайы толық келтірілген нүсқау кұрастыру қажет.

ГОСТ 12.0,004-90 «Еңбек кауіпсіздігін үйретуді ұйымдастыру» бойынша

зауытта жұмысқа жаңа түскен кезде және өнерлігі жоғарлаған кезде

жұмысшыларды оқыту жүргізшеді.

Жұмысшыларға нұсқау берудің түрлері:

енгізу нұсқауы - жұмысшыларды кауіпсіздік техникасының жалпы

қағидаларымен, өндірістік санитариямен, негізгі заңдылықтар және ішкі

жұмыс тәртібінің қағидаларымен таныстыру мақсатында жүргізіледі. Бұл

нұсқауды еңбек қорғау инженері оның мамандығына, өнерлігіне, стажына

біліміне немесе қызмет орнына қарамай жұмысқа қабылданғандардың

барлығымен 2 сағат шамасында жүргізеді.

жұмыс орнындағы нүсқау берунақты мамандар үшін қазіргі еңбек қорғау нұсқауларымен таныстыру мақсатында жүргізіледі. Ол әр жұмысшымен жеке түрде қауіпсіздік әдістерді көрсетумен жүргізіледі.

алғашқы нұсқау беру - жүмыс бастаудың алдында жүргізіледі. Шебер жаңа

қабылданған жұмысшыны жұмыс ережелерімен, тап болу мүмкін

қауіптермен, бұл қауіптерді жою үшін қолданылатын шаралармен және

жұмыс орнында пайдаланылатын құралдармен таныстырады.

қайталау нұсқауы- өнерлігіне қарамай барлық жұмысшылармен жүргізіледі.

Бұл нұсқау жарты жылда бір рет жеке немесе топ кұрамында жүргізіледі.

жоспардан тыс нұсқау - қауіпсіздік техникасынын нұсқауы өзгерген кезде,

жабдықтарды немесе технологиялық үрдістерді ауыстырған кезде

жүргізіледі.

мақсаттық нұсқау - өндірісте қауіпті жұмыс алдында жүргізіледі

Барлық инженерлі-техникалық жұмысшылар жұмысқа кірісу алдында жалпы

зауыттық аттестациялык коммисиядан өтеді. Комисия кұрамына бас

инженер, еңбек қауіпсіздігі бойынша бас инженердің орынбасары, еңбек

қауіпсіздігі бөлімінің бастығы, бас механик, бас энергетик және кадрлар

бөлімінің өкілдері кіреді.

Басқарушы жұмыскерлердің білімі үш жылда бір рет тексеріледі, ал қалған

инженерлі-техникалык жұмыскерлердің білімі жыл сайын тексеріліп

отырады.

2. 
   Техникалық шаралар
   

Өндірістік цехтарда техникалық құрылғылардың істен шығуынан болатын травматизм мен апаттарды болдырмау шаралары техникалық шаралар деп аталады. Оларға жерге қосу, өрттен сақтандыру құралдары, желдету,

технологиялық үрдісті техникалық қамтамасыздандыру және қауіпсіздік құралдары кіреді. Цехтардағы жұмысшылар санынан өртке немесе бүліншілікке ұшырау жағдайына арнаулы топтар ұйымдастырылады. Олар арнаулы нұсқау алып, төтенше жағдайында техникалық жағынан дайын болу тиіс.

Цех күйі мен сантехникалық жабдықтардың жұмысын тексеру және бақылау

кезекті жүргізу де техникалык шаралаға жатады.
4.3.1 Электр қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Электр тогының әр түрлі мақсаттарда кеңінен пайдаланылуы, электр

қаіпсіздігі мәселесіне үлкен мән береді, өйткені эклектр тогының адам

ағзасына әсері қауіпті нәтижелер туғызу мүмкін, тіпті өлімге әкелу мүмкін.

ЕҚ бөлмесінде есептеу техникасының кұралдары, көптеген

радиоэлектрондық қүрылғылар мен сымдар кернеуде болады. Олардың ток

жүретін ашык бөліктеріне байқамастан немесе кернеуді тексеру кезінде тию

үлкен қатерге әкеледі.

Электр тоғы адам денесінен өтіп. бүлшык еттерге механикалык зақым

келтіріп, ағзаға түрлі қауіптер әкеледі, сонымен қатар демалу және қан

айналым мүшелері жүмысын бұзады, тіпті толығымен токтатады.

қамтымасыздандырылады. Ауа температурасы мен ылғалдығын берілген

деңгейде ұстап тұру үшін құйылымды желдетіс кондиционерлермен және

колориферлермен жабдықталады.

Әдетте цехтің подвал бөлмесіне жалпы алмасу желдетістің кұйылымды

ауасы беріліп, едендегі саңылаулар және ваннала арасындағы өткелдер

арқылы жіберіледі. Техникалык үрдіске байланысты цех бөлмелерінде

құйылымды алуаны бөлуді түрлі ауа бөлгіштер орындайды.

Шуды төмендету үшін «Мосметаллоконструктор» өндіріс бірлестігі перфорирлік панельдер қолданылады. Толықтырушы ретінде минералдық плиталар қолданылады. 500-1000 Гц орташа жиілік шу деңгейін, қабырға беті және төбемен сорып алынады. Сонымен, шу денгейі нормативті деңгейге дейін төмендейді.

Өндіріс ғимаратындағы шуды азайту үшін әртүрлі әдістер қолданылады; шуды, оны тудырғыш көзінде азайту; дауысты жұту мен дауысты бәсеңдету; шуды тұтындырғыш қондырғы; СИЗ-ді колдану.

Механикалық шуды азайту үшін жабдыққа өз уақытын жөндеу жұмысын жүргізу, соққы үрдістерді соқкысызға ауыстыру, ықтиарсыз май жағуды қолдану қажет.

Оператор бөлмесінде шудың көздеріне дисплейлік және баспа құрылғылары жатады. Дыбыстың кысым деңгейі (қызмет атқаратын және нормотивті) 12- кестесінде көрсетілген.

12-кесте жұмыс орындарындағы дыбыстың қысымдардың рұқсат етілген нормалары.

Адам ағзасына зиянды әсерлер тек есту мүшесінің зақымдануын ғана емес. сонымен бірге жүйке жүйесінің қызметіне кері әсерімен сипатталады. Шудың адам ағзасына ұзақ уақыт бойы әсерінің нәтижесінде, келесі төмендегідей дерттерге шалдығуына әкеліп соғады: жүрек кағыс ритмінің бұзылуы, қан қысымының өзгеруі, есте сақтау қабілетінің нашарлауы. Шу

деңгейін төмендету үшін, дыбыс жұтқыш қаптама беттер, жеке қорғаныс құралдарын қолдану арқылы жүзеге асырылады.

Аэродинамиқалық шудың төмендеуін тындырғыш кондырғысымен дыбыс бәсендету құрылымның аэродииамикасын азайту арқылы жетугс болады. Электр магнитті шулар электрлі машиналардағы конструктивті өзгертулермен төмендетеді. магнитті жүргізушілер, контакторлы жылу релелеріне сәйкес.

еке қорғау қүрлдарымен қамтымасыздандыру

Күкірт қышқылы цехында барлык мамандыктар жүмыскерлері белгілі бір дәрежеде киімге немесе дененін ашык бөліктеріне, әсіресе аяқ пен қолға тие алатын ерітіндімен қатынасады. Сондықтан әр жұмысшы жұмысы аяқталғаннан соң жуынып, киімш ауыстыру қажет. Кәсіп түрі бойынша күкірт қышқылымен немесе шламдармен жиі жанасатын жұмысшылар (элетролиз бойынша кезекшілер, тиеушілер, шламдауыштар, айналымдар бойынша кезекшілер және т.б.) әр операцияны орындағаннан кейін қолын жуу тиіс.

Күкірт қышықылы цехының барлық жұмысшылары жұмыс орнының шарттарына сәйкес келетін арнайы киімде жұмыс істеу тиіс. Арнайы киім жұмысшыларды қоршаған ортаның өндірістің жағымсыз әсері мен кауіпті факторларынан қорғай отырып, ағзасының қалыпты жұмыс істеуін бұзбайды.
4.4.Табиғи және жасанды жарықты ұйымдастыру
Қанағаттанбаушы жарықтандыру жұмыс жүргізуді қиындатады, жұмысқа қабілеттілікті және еңбек өнімділігін төмендетуге әкеледі, көздің әлсіреуі мен шаршағандығына ұшыратады. Бұл жұмыстағы келеңсіз жағдайлар мен қатерлі себебі бола алады.

Қалыпты еңбек жағдайлары үшін жұмыс орнының дұрыс жарықтандырылуының мәні зор.

Күкірт қышықылы цехының басқару пультінің бөлмесі күндіз табиғи жарықпен жарықтандырылады, бірақ жүмыс кезекті-тәулікті жоспарда орындалғандықтан кешкі және түнгі уақытта жарықтандыру жасанды болып келеді.

Өндіріс ғимараттарының жарықтануы келесі негізгі талаптарға жауап беруі тиіс: жарықтану жеткілікті және біріңғай болуы керек, шектен тыс жарық, қалың және тез көлеңке тудырмау керек, жарық ағынының дұрыс бағыты. Табиғи жарықтандыру сыртқы қабырғалардағы терезелер ойықтары арқылы, жарық фонарьлары және ғимарат аражабындарындағы арқыла қамтымасыздандырылады.

Операторлық бөлмелерде ЛБ-80 түріндегі люминисцентті шаммен жарық құрылғысы қарастырылған.

Жасанды жарықтану жүйесіне жалпы талаптар СНиП. П-А.9-71-ге енгізіледі. Операторлық бөлмелерде табиғи жарықтандырудың жеткіліксіздігі байқалады. Соған байланысты жасанды жарықтандыру қажет. Люминисцентті шам үшін қор коэффициенті к=1,5. Бөлме ені 6м, үзындығы Юм, ал биіктігі һ=2,5м.

Есептеуді нүктелік әдіспен жүргіземіз. Қатарды екі бөлікке бөлш, әр қайсысы үшін:

Р=1,5 м Р'=Р/һ=(1,2)-1,5/2,5 = 0,6 м,

Ь=5м L=L/һ=5/2,5 = 2м,

Шамдардың ток тығыздығын келесі формулалар бойынша анықтаймыз:

Ғ,=(1000·Е·к·һ)/(µΣε) (67)
мұндағы:
Е - жарықталу;

к - қор коэффициенті;

һ - шам орнатудың биіктігі

µ - қашықтағы шамдардың әсерін ескеретін коэффициент;

F₁ = (1000-600-1,5 -2,5)/(1,2 ·210) - 8928,6 лм/м

Қатардың толық үзындығы үшін (шамамен Юм) келесі ағын қажет:

8928,6/4320= 20

Сонымен, есептеу машиналарының дисплейлерімен жүмыс істеу үшін және бергіштер көрсетулерін алу үшін, яғни келтірілген санитарлы-гигиеналық ережелерге сай жарықтандыруды қамтамасыздандыру үшін 20 шам қажет.

Оператор бөлмесінде өрт қауіпін ток жүргізуші өткізгіштер, кернеуде болатын электрондык жүйе элементтері тудырады, сондай-ак тоқтың шектен тыс өсуі нәтижесінде дроссельдердің және трансформатордың жану мүмкін. Күкірт қышықылы цехының басқару пулыінің бөлмесі өртке қауіпті Г категориясына және кауіптің 3-ші дәрежесіне жатады. Өрт сөндіру үшін басқару пультінің бөлмесі ОУБ-7 және ОПС-10 өрт сөндіргіштерімен қамтамасыз етілген.

Сумен қамтамасыз ету ішкі су құбырлары арқылы орындалады. Ішкі өртке қарсы су өткізгіші сыртқы су өткізгішінен қоректендіріледі.

Өрттің пайда болуы жағдайында адамдардың тез және қауіпсіз эвакуация үшін ғимараттың екі шығысы бар. Ғимараттан жүмыскерлер эвакуациясының жоспары кірісте орналаскан және әр қабатта баспалдақты алаңы бар. Басқару пульті ғимаратында өрттік сигнализация жүргізілген.

ТҮАБЖ металлургиялық газдарын контактілік аппараттарға үлестіру үрдісін автоматтандыру жүйесін жетілдіру табиғатқа зиянды техногенді әсерінің дәрежесін төмендету амалының бірі болып табылады.

Ұсынылған автоматтандырылған жүйе атмосфераға зиянды лақтыруларды елеулі төмендетуге және шикізатты қайта өңдеу дәрежесін жоғарлатады.

Өтімділік мерзімі 2,24 жылды кұрайды және күкірт қышқылының өз құны 34,44 тг болып табылады.

Химия, 1983

2. Резницкий И.Г, Добросельская Н.П Производство серной кислоты из отходящих газов.

Металлургия, 1983

3. Васильев Б.Т, Отвагина М.И Технология серной кислоты.

Химия, 1985

4. Справочник сернокислотника под ред. Малика К.М

Химия, 1971

5. Бесков С.Д Технохимические расчеты.

Высшая школа, 1966

6. Позин М.Е, Конылев Б.А и др. Расчеты по технологии неорганических веществ.

Химия, 1966

7. Ашимов А.А, Морозов В.П и др. Автоматизированная система управления технологическими процессами производства серной кислоты из отходящих газов.

Металлургия, 1977

8. Теория и практика создания автоматизированных систем проектирования и управления. Межвузовский сборник научных трудов, 1986

9. Цвиркун А.Д Основы синтеза структуры сложных систем.