Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
Пико делла Мирандола (1463-1495 жж.)
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Адам таныған барлық болмыс туралы»
- «Адами қасиеттер туралы»
- Ең қиыны ӛз «меніңнің» жоғары сатысына шығу.
| Пико делла Мирандола (1463-1495 жж.) – флоренциялық
академияның белсенді ӛкілдерінің бірі. Ӛзінің қысқа ғұмырында кӛптеген ойлар қалдырды. Гуманист ретінде, Мирандола римдік сот ӛкілдеріне дүниежүзінің 900 тезистен тұратын «Адам таныған барлық болмыс туралы» атты трактаттарды ұсынды. Оның философиялық пайымдауларымен қоса тезистерінің жартысына жуығы мойындалмады. Оның орнына Мирандола инквизиция күштерінің әсерімен жан-жақтан айыпталды. Пико әлемді періштелерден және қарапайым сфералардан тұрады деген тезиске тоқталды. Сезімдік әлем жоқтан пайда болған жоқ, кӛрінбейтін жоғары болмыстан пайда болды. «Адами қасиеттер туралы» манифестінде ол адамды микрокосм деп танып, жоғарыда аталған бірде бір сфераға жатқызуға болмайды дейді. Ӛзінің әйгілі «Манифесінде» Пико делла Мирандола адамды әлемнің ортасына қойып, Жаратушы былай деді: «О, Адам біз саған белгілі бір жерді, жеке келбет, маңызды іс бермейміз, себебі оларды сен ӛзің қалыптастыруың керек. Мен сені әлемнің ортасына ӛзіңе керектіні қажетіңе жаратуың үшін ыңғайлы болсын деп қоямын» деп жазған. Ол – әлемтанудың ортасы, ӛз бақытын ӛзі құрайтын Құдайға ұмтылатын жаратылыс. «Ортада болу» – артықшылық емес. Бұл үлкен жауапкершілік. Құдай адамды ӛзі дамып жетілуі үшін еркін Шебер кейпінде жаратты, тәңірлік, жерлік, ӛлетін не ӛлмейтіндей етіп жаратқан жоқ. Сонымен қатар, ол әрбір адам – еркіндігі басым ӛз тағдырын қалаушы тірі жаратылыс ретінде кім болатындығын ӛзі таңдауы керек. Құдай адамға «түрлі ұлт тұқымының ӛмірін» берді. Сол тұқымдарды жетілдіру – адамды ӛсімдік, сезімді – хайуан, тиімділікті – тәңірлік, ал парасатты – Құдайдың ұлы жаратылысы ретінде қарастырумен тең келеді. Ӛзін тәрбиелеуде адам ешқандай күш талап етпейтін табиғи заңдылықтардан босайды. Ең қиыны ӛз «меніңнің» жоғары сатысына шығу. Мирандола бұл баспалдақтардың сатысын былай сипаттайды: этика бізді арам ойлардан сақтайды; диалектика бізді шыншылдыққа әкеледі; теологияның кӛмегімен Ғажайыпты танимыз. Бірақ, егер теология – бәзбіреулер үшін ӛнер болмаса, этика мен философия барлығына қолжетімділік. «Философия мені ӛзгенің пайымдауынан гӛрі ӛзіме тәуелді болуға және ӛзім туралы жаман пікір естуден емес, ӛзіме сол жамандықты жасамауға үйретті». Христиандық дүниетанымға қарсы ол адам бірінші орында, ал содан кейін ғана Құдай тұруы керектігін айтады. Адам тағдырын жұлдыздардың тылсым сырымен емес, ӛзі жасауы керек. жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|