3. Кирилл жазуын төте жазуға аударудағы «Сөз соңы» жағдайы
Кесте 6 – Кирилл жазуын Ахмет Байтұрсынұлы (төте жазу) жазуына аудару моделіндегі «Сөз соңы» жағдайы
|
а
|
ә
|
б
|
г
|
ғ
|
д
|
е
|
ж
|
з
|
й
|
к
|
қ
|
л
|
м
|
н
|
о
|
п
|
с
|
т
|
у
|
ұ
|
ш
|
ы
|
і
|
а
|
ا
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ا
|
ﺎ
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ә
|
ءا
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ا
|
ﺎ
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ا
|
ا
|
ﺎ
|
ﺎ
|
ﺎ
|
б
|
ب
|
ب
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ب
|
ب
|
ﺐ
|
ب
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ب
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ب
|
ب
|
ﺐ
|
ﺐ
|
ﺐ
|
в
|
ﺃ
|
ﺃ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺃ
|
ﺃ
|
ﺄ
|
ﺃ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺃ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺃ
|
ﺃ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
ﺄ
|
г
|
گ
|
گ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
گ
|
گ
|
ﮓ
|
گ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
گ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
گ
|
گ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ﮓ
|
ғ
|
ع
|
ع
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ع
|
ع
|
ﻊ
|
ع
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ع
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ع
|
ع
|
ﻊ
|
ﻊ
|
ﻊ
|
д
|
د
|
د
|
ﺪ
|
ﺪ
|
ﺪ
|
د
|
د
|
ﺪ
|
د
|
ﺪ
|
ﺪ
|
ﺪ
|
ﺪ
|
ﺪ
|
ﺪ
|
د
|
ﺪ
|
ﺪ
|
ﺪ
|
د
|
د
|
ﺪ
|
ﺪ
|
ﺪ
|
е
|
ة
|
ة
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ة
|
ة
|
ﺔ
|
ة
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ة
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ة
|
ة
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ﺔ
|
ж
|
ج
|
ج
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ج
|
ج
|
ﺞ
|
ج
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ج
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ج
|
ج
|
ﺞ
|
ﺞ
|
ﺞ
|
з
|
ﺯ
|
ﺯ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺯ
|
ﺯ
|
ﺰ
|
ﺯ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺯ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺯ
|
ﺯ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
ﺰ
|
й
|
ي
|
ي
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ي
|
ي
|
ﻲ
|
ي
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ي
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ي
|
ي
|
ﻲ
|
ﻲ
|
ﻲ
|
к
|
ك
|
ك
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ك
|
ك
|
ﻚ
|
ك
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ك
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ك
|
ك
|
ﻚ
|
ﻚ
|
ﻚ
|
қ
|
ق
|
ق
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ق
|
ق
|
ﻖ
|
ق
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ق
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ق
|
ق
|
ﻖ
|
ﻖ
|
ﻖ
|
л
|
ل
|
ل
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ل
|
ل
|
ﻞ
|
ل
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ل
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ل
|
ل
|
ﻞ
|
ﻞ
|
ﻞ
|
м
|
م
|
م
|
ﻢ
|
ﻢ
|
ﻢ
|
م
|
م
|
ﻢ
|
م
|
ﻢ
|
ﻢ
|
ﻢ
|
ﻢ
|
ﻢ
|
ﻢ
|
م
|
ﻢ
|
ﻢ
|
ﻢ
|
م
|
م
|
ﻢ
|
ﻢ
|
ﻢ
|
н
|
ن
|
ن
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ن
|
ن
|
ﻦ
|
ن
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ن
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ن
|
ن
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ﻦ
|
ң
|
ث
|
ث
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ث
|
ث
|
ﺚ
|
ث
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ث
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ث
|
ث
|
ﺚ
|
ﺚ
|
ﺚ
|
о
|
ﻭ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ө
|
ﻭ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻭ
|
ﻭ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
ﻮ
|
п
|
پ
|
پ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
پ
|
پ
|
ﭗ
|
پ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
پ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
پ
|
پ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
ﭗ
|
р
|
ﺭ
|
ﺭ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺭ
|
ﺭ
|
ﺮ
|
ﺭ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺭ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺭ
|
ﺭ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
ﺮ
|
с
|
س
|
س
|
ﺲ
|
ﺲ
|
ﺲ
|
س
|
س
|
ﺲ
|
س
|
ﺲ
|
ﺲ
|
ﺲ
|
ﺲ
|
ﺲ
|
ﺲ
|
س
|
ﺲ
|
ﺲ
|
ﺲ
|
س
|
س
|
ﺲ
|
ﺲ
|
ﺲ
|
т
|
ت
|
ت
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ت
|
ت
|
ﺖ
|
ت
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ت
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ت
|
ت
|
ﺖ
|
ﺖ
|
ﺖ
|
у
|
ؤ
|
ؤ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ؤ
|
ؤ
|
ﺆ
|
ؤ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ؤ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ؤ
|
ؤ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ﺆ
|
ұ
|
ﺇ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ү
|
ﺇ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺇ
|
ﺇ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ﺈ
|
ф
|
ف
|
ف
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ف
|
ف
|
ﻒ
|
ف
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ف
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ف
|
ف
|
ﻒ
|
ﻒ
|
ﻒ
|
х
|
ﺡ
|
ﺡ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺡ
|
ﺡ
|
ﺢ
|
ﺡ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺡ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺡ
|
ﺡ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
ﺢ
|
һ
|
ﻫ
|
ﻫ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻫ
|
ﻫ
|
ﻬ
|
ﻫ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻫ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻫ
|
ﻫ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ﻬ
|
ч
|
ﭺ
|
ﭺ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭺ
|
ﭺ
|
ﭻ
|
ﭺ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭺ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭺ
|
ﭺ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ﭻ
|
ш
|
ش
|
ش
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ش
|
ش
|
ﺶ
|
ش
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ش
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ش
|
ش
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ﺶ
|
ы
|
ئ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ئ
|
ئ
|
ﺊ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ئ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
і
|
ئ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ئ
|
ئ
|
ﺊ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ئ
|
ئ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
ﺊ
|
Қорыта айтқанда, қазақ мәтінін төте жазудан кирилл жазуына ақырлы автоматты арқылы аудару моделін сөздіктерді жасағанда, екі графика символдарымен жазылған мәтіндерді өзара аударғанда қолдануға болады. Осы модель программалық жүзеге асырылды. Бұл алынған нәтиженің кирилл жазуын білмейтін төте жазумен сауат ашқан қандастарымыз үшін де, төте жазуды білмейтіндер үшін де ақпарат алмасу үшін, әртүрлі жазумен жазылған қазақ мәтінін түсініп оқуы үшін көмегі аса зор .
ӘДЕБИЕТ
1. Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы. – Алматы.: Алаш, 1992.
2. Ескеева М. Қазақ жазуының тарихи негіздері. – Астана.: ЕҰУ, 2002.
3. Ахо. А., Дж. Ульман. Теория синтаксического анализа, перевода и компиляции. – М.: Мир, 1978.
Андасова Б.З., Шарипбаев А.А.,Комантай Г.
Модель работы автомата для преобразования казахского текста с арабской графики на кириллицу
В работе описывается модель работы конечного автомата для преобразования казахского текста с арабской графики на кириллицу и обратно. Работа автомата основавано на распозновании казахских букв и слов.
B.Z. Andassova, A.A. Sharipbaev, G.Komantai
Model of work of the automatic machine for transformation of the kazakh text from the arabian drawing on cyrillics
In article the model of work of the final automatic machine for transformation of the Kazakh text from the Arabian drawing on Cyrillics and back is described. Automatic machine work is based on recognition the Kazakh letters and words.
Достарыңызбен бөлісу: |