Бабаев С. Б., Оңалбек Ж. К

3. Оқу процесінің негізгі қызметтерін атаңыз. 
4. Оқудың қандай əдіснама-дидактикалық бағыттарын білесіз? 
5. 
Ғылыми 
таным 
мен 
оқу 
танымы 
арасындағы 
ерекшеліктер қандай? 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

6-дəрісбаян. Оқу заңдары, 
заңдылықтары жəне принциптері
 
 
Жоспары 
 
1.  Заңдар,  заңдылықтар  жəне  принциптер  мен  ережелер  жөнінде 
түсінік 
2. Оқудың негізгі заңдары мен заңдылықтарына шолу 
3. Принциптер жəне оларға байланысты оқу ережелері 
 
6.1. Заңдар, заңдылықтар жəне принциптер мен ережелер жөнінде 
түсінік 
 
Оқу  теориясының  негізгі  құрылым  бірліктері – бұл  ғылым 
тарапынан  анықталған  заңдар  мен  заңдылықтар.  Заңдар  мен 
заңдылықтар  құбылыстар,  процестер  мен  олардың  нəтижелері 
арасындағы  жалпы,  объектив,  тұрақты  жəне  қайталанып  келетін 
байланыстар  мен  тəуелділіктердің  мəнін  ашады.  Дидактикалық 
процестің негізін құрайтын аса маңызды жəне негізгі заңдылықтар мен 
заңдар  оқу  принциптері  немесе  дидактикалық  принциптер  деп 
аталады.  Бұл  принциптер  арқасында  оқу  процесіне  қатысы  бар 
көптеген  заңдылықтардың  мəн-мағынасы  ашылады,  мұғалімдер  мен 
оқушылардың қызметтері реттеледі, барлық оқу пəндерін өтуде  жəне 
оқудың    барша    кезеңдерінде  олар  өздерінің  жалпы  мəнін  сақтайды. 
Принциптер  дидактикалық  процестің  біртұтас  концепциясын  құрай 
отырып,  табиғи  бірлікте  əрекетке  келеді.  Қазіргі  кезеңдегі  оқу 
жүйесінің  ірге  тасын  Я.А.  Коменский  қалаған.  Ғұлама-  педагог 
пікірінше, оқудың негізі – табиғи сəйкестік принципі, ал барша қалған 
принциптер осы табиғи сəйкестікке сай бірізді іске асырылып барады. 
А.Дистервег  бұл  жүйені  жаңа  талаптарға  негізделген  нақты 
ережелермен  толықтырды.  Бұл  ережелер 1) оқу  мазмұнына; 2) 
оқытушыларға; 3) оқушыларға  қатысты  болды.  К.Д.Ушинский  тиімді 
оқуға  қажет  келесі  шарттарды  белгілеп  берді:  уақытқа  сай  болуы, 
бірізділік,  табиғилық,  тұрақтылық,  игеру  беріктігі,  анықтығы, 
оқушылардың дербестік əрекеті, жүктемелердің аса ауыр  не өте жеңіл 
болмауы, дұрыстық.  
Қазіргі  заман  гуманистік  дидактикасында  оқу  принциптері  табиғи 
сəйкестік басты принципінің төңірегінде жүйелі біріккен. Бұл жүйедегі 
дидактикалық  принциптер  төмендегідей: 1) саналылық  жəне 
белсенділік; 2) көрнекілік; 3) жүйелілік жəне бірізділік; 4) беріктік; 5) 
түсіністік; 6) ғылымилық; 7) көңіл-күй; 8) теория  мен  практиканың 
байланысы. 

Принциптер  нұсқау-көрсетпе  (норматив)  қызметтерін  атқарады. 
Олар мұғалімге кейбір жағдайларда қандай əрекетке келуі жөнінде тек 
кеңес немесе сілтеме беріп қоймайды, жалпы заңдылықтар ретінде бұл 
принциптер  педагогикалық  əрекеттер  бірлігіне  негіз  қалаумен  бірге 
олардың  толық  орындалуын  талап  етеді.  Принциптерді    білу  жəне 
оларды  оқу-тəрбие  процесінде  толықтай  іске  асыру  педагогикалық 
шеберліктің  негізін  құрайды  жəне  ол  педагогикалық  біліктілікті 
анықтауда алдымен ескеріледі. 
Педагогиканың принциптік талаптары ережелер жүйесі арқылы іске 
асырылады.  Ереже – бұл  педагогикалық  іс-əрекеттің  нақты 
жағдайларда  белгілі  мақсаттарға  жеткізу  тəсілінің  суреттемесі 
(описание).  Көбіне  оқу  ережесі  деп  қандай  да  принципті  қолданудың 
жеке тараптарын ашып беретін жетекші тұжырымдарды түсінеміз. 
 

жүктеу/скачать 1.76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: