БАҒдарламасы ( Syllabus ) Павлодар, 2014ж Пән бағдарламасы (Syllabus) ф фсо пгу 18. 4/19 бекітемін фмжат факультетінің деканы Н. А. Испулов

1. 
   Физикалық жады түсініктемесі
   
2. 
   Физикалық мекен түсініктемесі
   
3. 
   Виртуалды жадының құрылымы.
   
4. 
   Бетті аударыстыру мақсаты.
   
5. 
   Жады қорын бақылайтын функциялар
   
6. 
   Жадыға прорамманы орнату қалай орындалады.
   
7. 
   Жадыны бөлу қалай орындалады.
   

1. 
   Э. Таненбаум. Современные операционные системы. СПб, Питер, 2002, 1040 стр.
   
2. 
   Н.А. Олифер, В.Г. Олифер Сетевые операционные системы. СПб, Питер, 2001, 544 стр.
   

1. 
   Қолданбалы интерфейстер және қабықшалар.
   
2. 
   Телеқатынас құрудың программалық қамтамасыздандыруы.
   
3. 
   Хабарларды тіркеу, буферлеу және бағдарғылау. Қашықтан өндеу. Электрондық пошта.
   
4. 
   Операциялық жүйені инициализациялау, генерациялау және пішін үйлесімдіру.
   
5. 
   Ақпаратты тораптық қорғау программалық құралдары.
   

Торапты басқару. Торапты басқарудың ең басты мәселесі пакеттерді тиісті орынға дұрыс жеткендігін қамтамасыз ету.

Осы тапсырманың шешімін анықтайтын басты фактор болып.

1. 
   Кабельді байланысқан жүйенің бүтіндігі, олар арқылы электірлі сигналдардың берілуі жүзеге асырылады.
   
2. 
   Артық трафик. Ол өте үлкен жүктеме болғанда шлюздегі пакеттердің жоғалуына әкеледі.
   
3. 
   хаттама ерекшелігі, яғни хаттама спецификасы торапты қайта жүктеу
   

Бұл кезеңде 3 компонент қатысады: жүйе, пайдаланушының өзі және администратор.

1. 
   файлды түзету
   
2. 
   парольді орнату
   
3. 
   жаңа пайдаланушыға бастапқы каталогты анықтау
   

1. 
   жіберілетін файлды бастапқы қаталогты анықтау
   
2. 
   электронды поштаның мекенін орнату
   

1. 
   etc/group файлға жаңа пайдаланушы қосу
   
2. 
   тіркелу ақпаратын енгізу
   
3. 
   пайдаланушыны ұйымды база пайдаланушыларына қосу
   
4. 
   жергілікті анықтамаға байланыс ақпаратын жазу
   
5. 
   дискілік квантты орнату
   
6. 
   бюджетті құрудың дұрыстығын тексеру
   

1. 
   тіркелу аты
   
2. 
   шифрланған пароль;
   
3. 
   UID мәні - пайдаланушы идентификаторы
   
4. 
   GID – топ идентификаторы
   
5. 
   GECOS өрісі ө пайдаланушының тіркелген параметрлері
   
6. 
   бастапқы каталог
   
7. 
   тіркеуші Shell
   

UID, GID бүтін диапазон сан 0-3267 түрінде анықталады. Сонымен қатар әр пайдаланушы 8-16 топтарға мүше бола алады. UID тораптың файлы жүйемен (NFS) бақыланады және тораптың шекараларында қолайлы.

GECOS толық атауды құрады, қызмет және телефоны. Берілген өріс chth файлында енгізіледі.

Бастапқы каталог иесінің атымен аталып арнатылады.

Shell негізінде командалық интерпрtтатордың версиясы анықталады. Шығыс паролі пұрсатталған пайдаланушымен мына команда : password – пайдаланушы аты арқылы орнатылады. Қатынауға рұқсат коды Chmod командасы арқылы беріледі. Chwon- командасы көмегімен иелері бекітілді, ал chgrp – командасы бойынша пайдаланушыны топқа енгізу әрбір қайтадан құрылған каталогтар бос кезінде root пайдаланушысына меншікі болады, яғни жіктеушіге, себебі келесіде иелерінің ауысуы болуы керек. Электронды пошта үшін машинаны орнату кезінде файлдарда ауқымды псевдонимдер etc/aliases sendmail командасы арқылы жазылып түзеледі.

Егер қажет болса, онда топтарды түзету мысалы басқаша енгізілген мәліметтер бойынша түзетулер жүргізіледі:

Etc group:staff

Ядроның конфигурациясы келесі жағдайда жүргізіледі:

• 
  жаңа машинаны іске қосқанда
  
• 
  алғашқы конфигурацияға енгізілген артық компоненттер алынып тасталған уақытта
  
• 
  жаңа құрғыларды қосу немесе қолда бар жабдықтардың модернизациясы кезінде
  
• 
  жөндеу кестесінің реконфигурациясы кезінде.
  

1. 
   жабдық ревизиясы – аппараттық құрылғылардың құрамын анықтау
   
2. 
   ядроны конфигурациялау, файлды түзету және құру
   
3. 
   ядроның компилляциялық каталогын құру
   
4. 
   түбір аймақты және свопинг аймағын тағайындау
   
5. 
   ядроны тұрғызудың программалар байланысын шығару
   
6. 
   ядроның түзілуі
   
7. 
   ескі ядроны архивтеу және жаңа ядроны инсталляциялау
   
8. 
   тестілеу және жаңа ядроның өңделуі
   
9. 
   жаңа ядроны құжаттау.
   

Жиі қолданылатын опциялар:

• 
  netmask – берілген интерфейс бойынша тораптық қалқа, төрт байтты оналтылық санмен беріледі,
  
• 
  broadcast – интерфейстің кең таралымды IP-мекені,
  
• 
  metric – берілген интерфейспен байланысқан өтулер санының санашығы.
  

routed

Берілген доменнің дамыған түрі gated домені болып табылады – бағыттаудың базалық командасының санашығы. Ол бір уақытта бірнеше хаттаманы қолдана отырып жұмыс жасай алады:

• 
  RIP және OSPF – ішкі бағыттау хаттамалары
  
• 
  EGP/BGP – сыртқы бағыттау хаттамалары.
  

тұратын және интернет құралдары арқылы мақалаларды тарату үшін қолданылады. Негізгі принципі – мақаланы барлық пайдаланушыларға пайдалану мүмкіндігі.

Мақалаларды оқу программалары материалдай тікелей көрсетуден тізбек құруга болатын пайдалунышылардың сұратуларына базаланыда.

Сұратуларға қазмет көрсету келесі сұлбалардың біреуі арқылы орындалуы мүмкін:

1. 
   Жүргізушісіз – кезкелген қалаушыға мақаланы жариялау. Негізгі қасиеті – қауыпсыз ақпараттардың көп болуы.
   
2. 
   Техникалық білімділігі – барлық қалаушыларға жариялануы мүмкін, бірақ белгіленген тематика бойынша. Кемшілігі – қажетсіз ақпараттардың болуы.
   
3. 
   әлеуметтік. Кемшілігі – қажетсіз ақпараттардың болуы.
   

1. 
   Торапты басқару үшін ұйымдастыру есептері
   
2. 
   Жаңа пайдаланушыларды қосқанда жүйе не орындайды
   
3. 
   Торапты интерфейстерді конфигурацияланған кезде қандай опциялар қолданылады
   
4. 
   Route омандасының тағайындалуы
   
5. 
   Usenet Телеконференциясы
   

1. 
   Э. Таненбаум. Современные операционные системы. СПб, Питер, 2002, 1040 стр.
   
2. 
   Н.А. Олифер, В.Г. Олифер Сетевые операционные системы. СПб, Питер, 2001, 544 стр.
   

1. 
   Пән бойынша қорытынды жасау.
   
2. 
   Ақпаратты-есептеу жабдықтарын басқару жүйелерінің болашағы.
   

Sendmail программасы.

Бұл программа тораптық қолданбаларда электронды поштаны ұйымдастырудың негізгі болып табылады.

Келесі функциялар орындалады:

• 
  пайдаланушылардан бастап хабарлардыы басқару
  
• 
  пайдаланушының мекендерін анықтау
  
• 
  транспорттық және жеткізетін агенттерді таңдау
  
• 
  жеткізетін агенттің сұрауы бойынша мекендерді өзгерту
  
• 
  өзгертілген хабарды жеткізетін агентке жіберу.
  

Bd – домен режимі

Bi – бұркемеленген псевдонимдер инициализациясы

Bf – кезекті баспаға шығару

Bt – мекендерді тексеру режимі

Bs – серверді стандартты енгізу режимі

Bd режимінде sendmail командасы 25 нөмерлі торапты портты тындайды және жұмыстың пайда болуын кетеді.

Команда келесі түрде көрсетіледі:

/usr/sbin/ sendmail -bd-glh

Бұл жерде жұмыс bd домені режимінде 1 сағат кванттық уақыт аралығымен (тексеру интервалы 1 сағат). Егер хабар кезекке қойылса, команда берілген интервал арасында хабарды жіберуі мүмкіндік жасайды, бұл жағдайда үрдіс құрылады – ағын sendmail.pid атты.

Әр ағын құрылған кезде ол ағынды жою қарастырылуы өажет, мысалы kill head – 1 sendmail.pid командасы арқылы.

Sendmail – V8 версиясы. Бұл версияның негізгі командаларына жіберілетін нүктелері user.bd дерекқор базасында анықталады. Бұнда қолданушылаааааар жәйлі орталық архив орналасады. Осы деркқорда құрылатын негізгі өрістер:

Mailname – машина аты

Maildrop – қолданушы поштасынан жеткізетін мекені

Mailsender – қолданушы конвертінің аты

Fullname – қолданушының толық аты

Office – офис мекені және телефон

home – үй мекені және телефоны

project/plаn – хабармен байланысты жоба.

Бірнеше үлкен емес есептердің орындалу түрі ол командалық жол интерфейсін қолдану. Сіздер жұмыс жасайтын программаның аты shell командалық интерпретаторы.

Қазіргі Unix жүйесінде үш командалық интерпретатор қолданылады: Bourne shell (/bin/sh), c shell (/bin/csh), korn shell (/bin/ksh).

Командалық интерпретатор ОЖ-де орын алады.

1. 
   Ең бірінші программа shell, ол пайдаланушы жүйеге кірген уақытында ол программаның жұмысты басталады, shell келесі жұмысты атқарады:
   

Б) егер пайдаланушы жүйеде тіркелген жағдайда және паролі дұрыс болса, онда login программасы пайдаланушының файлының соңғы өрісінде көрсетілген программасын іске қосады.

В) shell сәйкес командалық файлды инициализациялайды және пайдаланушының терминалына шақыру береді. Сол кезден пайдаланушыға командаларды енгізуге болады.

Г) shell пайдаланушы негізген команданы оқиды, енгізген жолға анализ өткізеді және пайдаланушының жазғаны бойынша әрекет орындайды немесе программа және функция табылмаған жағдайда қате жайында хабарлайды.

Д) Интерпретатормен жұмыс аяқталған сон пайдаланушы командасын енгізеді және жүйеден шығады.

2. Командалық интепретатор программалау үшін ыңғайлы түрі болып табылады.

Әр командалық интерпретатордың тіл синтаксисі бір бірінен айырмашылығы бар. Сондықтан біз базалық ретінде интерпретаторын қарастырайық. Shell aрқылы бар утилиттер қолданып қиын программаларды құруға болады. Shell тілінде программалар көбінесе скриптер немесе сценарилер деп аталады. Интерпретатор скрипт-файлының жолды оқып, оларды командалық жолдан пайдаланушы енгізендей орындайды.

3. Пайдаланушы жүйеге кірген уақытында оның инициализацияланған скрипті іске қосады, ол бірнеше ункцияларды орындайды: программаларды табу үшін жолды белгілейді, терминалды инициализациялайды, пошталық жәшіктің орналасуын анықтайды. Инициализациялайтын скрипт пайдаланушының үй каталогында орналасады. Әр түрлі командалық интерпретаторда әр түрлі инициализациялайтын скриптор қолданылады.

4. Негізгі ОЖ инициализациясы скрпитің орындалғанында болады.

Әрбір стандартты командалық интепретатордың өзінің программалау тілі бар, олар қиын есептерді орындау үшін командалық файл немесе скрипторды құруға мүмкіндік береді.

Shell интепретаторы тізбекті командаларды скриптаттан оқып және оларды орындайды. Бұл жағдайда скриптен үлкен өнімділікті күтуге болмайды, бірақ ол тиімді болып саналады, өйткені бәрі көрнекті және оңай. Егер программаның өнімділігі ең маңызды болатын болса, онда программалау үшін тиімді болып СИ тілі саналады.

Скрипт ол кәдімгі текстілі файл, оның ішінде командалық интепретаторға түсінікті инструкциялар жазылады. Олар shell командаларының өрнектері және функциялары болуы мүмкін. Командалық интерпретатор файлдан инструкцияларды оқиды және тізбекті оларды орындайды.

Bourne shell интерпретатордында комментариялар "#" символынан басталады, ол программаның әрі қарай орындалуын жеңілдетеді. Комментариялар жолдың бәрін алмауы мүмкін, ол командадан кейін жазылуы мүмкін.

Жүйеде әр түрлі интепретатордың скрипттары бар, сондықтан интепретациялайтын команданың атын көбінесе бірінші жолда көрсетеді. Мысалы: # ! binish

Бұл жағдайда скрипт тексті арқылы интепретацияланады. Командалық жолда скрпиті іске қосқан жағдайда (ол үшін орындауға құқығы болу қажет). Жаңа командалық интерпретаор іске қосылады, командаларды енгізу бұл кезде скрипт файлынан орындалады.

Жағдайларды бақылау үшін және жүйеде syslog программасы қолданылады, ол екі негізгі ункцияны орындайды – файлды тіркеу және администраторға басқаруды беру.

Бұл программа орындалған хабарлар маңыздылығы бойынша жіберілуі пункттеріне үлестіреді. Пункттар ретінде файлдар. Терминалдар немесе басқа машиналар болуы мүмкін.

Syslog - бөліктері болып табылатын:

1. 
   syslogd - Тіркеу домені
   
2. 
   Кітапханалық программалар – openlog, syslog, closelog
   

3. Logger - тіркеу элементтердің жазбасы үшін пайдаланушы деңгейінің

командасы.

Селектор - бұл программалар немесе құрылғылар, олар хабарлардың деңгейін анықтау үшін тіркеу хабарларын жібереді.



Жабдықтар деңгейі.

Бұл элементтер – алдын ала белгіленген тізім бойынша таңдалады.

6. 
   Компьютерлердің және парольдердің қорғауын тексеретін жүйе.
   

• 
  қатынас құқығы және файл, каталог және құрылғылар атрибуттары
  
• 
  /etc/passwd /etc/group / файдалдарының құрамы
  
• 
  жүйелік файлдар құрамы
  
• 
  қолданушылардың бастапқы каталогына жазу мүмкіндігі.
  

Crack программасы – дұрыс таңдалмаған парольдерді анықтайды.

Tepd программасы ТСР өызметтерімен байланысты тіркейді.

Tripwire - жүйелік файлдардың өзгеруін бақылайды.

Kerberos жүйесі – DES алгоритмін қолданумен уатентификацияны орындайды. Бұл жүйенің жұмыс өнімі билет болып табылады. Бұл билеттер торапта қатынау құқығын анықтау үшін жіберіледі. Бұл үрдісті басқару үшін торапта бір өзек бөлінуі қажет. Билеттер және парольдер бұл машинада автоматикалы шифрленген түрде беріледі.

Әр билет үш бөліктен турады:

1. 
   негізгі аты, ол пайдаланушы білдіреді
   
2. 
   экземпляр аты
   
3. 
   аймақ аты – сервер қызмет көрсетіп жатқан топтық атын анықтайды.
   
4. 
   Пакеттерді фильтрлеу.
   

1. 
   Seendmail программасы
   
2. 
   Shell программасы
   
3. 
   Syslog -тың бөліктері
   
4. 
   Неше бөліктерден билет тұрады.
   

1. 
   Э. Таненбаум. Современные операционные системы. СПб, Питер, 2002, 1040 стр.
   
2. 
   Н.А. Олифер, В.Г. Олифер Сетевые операционные системы. СПб, Питер, 2001, 544 стр.
   

1. 
   Windows және Linux операциялық жүйелерінің іске қосу және иинциализациялау туралы әдістемелік нұсқаумен танысу
   
2. 
   Операциялық жүйені пішін үйлесімдіру туралы әдістемелік нұсқаумен танысу
   
3. 
   Практика тапсырмасын орындау
   
4. 
   Бақылау сұрақтарына жауап беру
   

• 
  Windows және Linux операциялық жүйелерінің іске қосу және иинциализациялау.
  
• 
  Операциялық жүйені пішін үйлесімдіру.
  

W
indows XP программалық қабығы тiкелей енусiз компьютердiң жабдығына қолданбалы режимді басқару жүйесiнiң кодына және драйверлер қолданбалы қосымшалар (ядроның режимі) процессордың барлық аппаратты компьютердiң бiр бөлiгiне толық рұқсатын қамтамасыз ететiн ерекше құқықты режимдерiнде орындалатын процессордың артықшылығы тәртiптерiнде орындалатын (4.1-шi сурет) модулдiк құрылымы болады. Ядролар режимінде келесi компоненттер жұмыс iстейдi.

1. Жабдықтан абстрактциялау деңгейі (Hardware Abstraction
Layer, HAL) Демек, оның есебi аналық платадағы айырмашылықтарынан нақты iске асырулардың ерекшелiктерiнiң компьютердiң аппаратты қамтамасыз етуiнде процессорлардың түрлендiрулерi, микросхемалардың жиындарындағы басқару жүйесiнiң бөлiмшесi болып табылады және т.б. Операциялық жүйе ядросы үшiн бұл деңгей үзулердiң iшкi жүйелерiмен басқару, жадқа тiкелей енуi, жүйелiк шиналар, таймерлермен бiрдей болып табылады. HAL деңгей Hal.dllдың жүйелiк файлында iске асырылған.

2.Операциялық жүйе ядросы. Ядро операциялық жүйесiнiң жиi шақырылатын төмен деңгейлi функцияларында жиі болады: процесстер арасындағы ресурстарды бөлу және жоспарлау, олардың ауыстырып қосылуы және синхронизациялануы. Ядроның мiндеттерiне қате ахуалдардың үзумен басқару және өңдеуi сонымен бiрге басқару жүйесiнiң жұмыс жасауы да кiредi. Windows XPнiң ядросының коды, ағындарға бөлiнбегенiнде емес, тек қана жедел жадта болғанында және дискке жүк түсiрiле алмағанында. Windows XP ядросының коды Ntoskrnl.exe жүйелiк файлда орналасқан.

3.Құрылымдардың драйверлерi. Драйверлер нақты құрылымдар үшiн қолданбалы бағдарламалардың деректердi өңдеудiң сұрау салу түскен шақыру хабарлайтын iшкi программаларда болады. Драйверлердiң түбегейлi саны Windows XP құрамына кiредi (олар Isystem32l drivers жүйелiк тiзбенiң төменгi тiзбектерiнде орналасады және *ның файлының түрлерiн алады.мысалы, sys диск сияқты iшкi жүйенiң драйверi disk.sysтiң файлында болады ), қалыпсыз шеттегi құрылымдардың драйверлерi үшiн жабдықтау комплекттерiнде болады.

4. Атқарушы iшкi жүйе (NT Executive ). NT Executive-шi модул микроядродан және виртуалды жадқа рұқсаты бар бағдарламаларын басқарудың диспетчеризацияның iшкi жүйелерi, терезелерге және график түрiнде iшкi жүйеге кіреді. Виртуалды жад адрестiк кеңiстiк процесстер және компьютердiң жедел жадының тиiстi физикалық беттерi виртуалды мекенжайлар қолданбалы бағдарламаларға iлiгедi. График түрiндегі iшкi жүйе терезелiк интерфейстiң жасауы үшін, терезе орналасқан басқарулардың элементтерiнiң сурет салуы үшiн арналған. Атқарушы iшкi жүйеге Ntkrnlpa.exe, Kernel32.dll, Advapi32.dll, User32.dll, Gdi32.dllдiң жүйелiк файлдары жатады.

Windows XP басқару жүйесi Intel x86-шы жанұясымен үйлесiмдi процессорлары мүмкiндiктерін пайдаланады. Олардың аппаратты архитектурасында 0-шi - ең жоғары ерекше құқықты, процессордың командаларының шектелген жиыны бар 4-шi - қолданбалы тәртiбiне дейiнгі бағдарламаладың кодының орындауының артықшылықтарының төрт деңгейi ескерiледi. Windows XP операциялық жүйе ядросының тәртiбiнiң бағдарламалары өңге қолданбалы бағдарламалар және ерекше құқықты режим қорғал қалған нөлдiк жұмыс iстейдi ерекше құқықты режимдер кем ядроның тәртiбiнiң бағдарламалары бақылап бола жұмыс iстейдi.

Операциялар және қосымшаның қол жетпес қолданбалы режимдерінде Win32 API деп аталатын операциялық жүйе ядросының жүйелiк шақыруларына айналады. API құрамына операциялық жүйе ядросы iшкi программасына негiзделген жүйелiк шақырулар көмегiмен 250 функциядан астам кiредi. NT Executive-шi модулымен де, жүйелiк қызметтермен NT те Win32 API барлық шақырулар қызмет көрсетедi - Windows XPнiң орындайтын жүйесi. NT Executive-шi модул ядроның тәртiптерiнде орындалатын бiрнеше программалық ағындар болады. Бұл модулдың түгелдей дерлiк iшкi жүйелерiнiң коды hal.dllдың файлында болатын HALның жабдығынан (коды win32k.sysтiң файлында орналастырған Win32дiң iшкi жүйесiнен басқа) ntoskrnl.exe файлы және абстрактциялау деңгейінде болады. NT Executive модулі операциялық жүйесiнiң барлық маңызды бөлiктерiнде шоғырланған.

Демек, микроядро қосымшалар және көпесептiктiң iске асыруына процессорлық уақыттың үлестiрiлуi үшiн жадтың ерекшелеуiне жауап бередi. Микроядро құрамына 35 приоритет деңгейлерiнiң бiр ағынының әрқайсыларын тағайындайтын (threads scheduler ) ағын жоспарлауышысы кiредi. 0-шi деңгей жүйе үшiн кейiнге сақталған. 1мен 15 аралығындағы деңгейлер орындалатын программаларға белгiленедi, 16 мен 31 арығындағы деңгейлер тек қана админстратормен белгiлене алады. Жоспарлаушы бекiтiлген өлшемнiң кванттарына барлық процессорлық уақытты бөледi. Әрбiр программалық ағыны сонымен бiрге уақыттың тек қана берілген ағымында орындалады және ол кванттың аяқталуына байланысты егер берілген уақыттағы процессор жоспарлаушыны босатпаса бұл ағынды бөгейдi және процесстiң программалық ортасын оның басымдылықпен сол ие болатын басқа ағынның орындалу күйiне келтiре өзгертедi. Сонымен бiрге микроядро программалық және аппаратты үзу өңдеуге қатысты барлық жұмысты жүзеге асырады.

5.Бағдарламаларды басқару диспетчеризациясы. Модул жүйелiк бағдарламалардың келесi жиынынан тұрады:

- енгiзу-шығару диспетчері – жүйеге драйверлердің толықтырылуын Windows XP операциялық жүйесiнде интегралдайды.

- объекттердiң диспетчерi - компьютердiң барлық бөлетiн қорларының басқаруы үшiн қызмет көрсетедi. Мысалы, объекттердiң диспетчерiн қор қандай болмасын қосымша үндеулерi кезінде объекттi бұл қорға салыстырады және бұл объекттiң дескрипторын қосымшаға бередi. Дескрипторды пайдалана отырып, қосымшаны объектпен әр түрлi операциялар оның қатынасында жасай әрекеттеседi. Қауiпсiздiк жүйесiнiң мониторы ар жағында сонымен бiрге объектпен тек қана шешiлген әсерлер орындалатындай етiп қадағалайды.

- процесстер диспетчерi - Windows NT Executiveнiң басқа компоненттерi көмегiмен интерфейс, сонымен бiрге қолданбалы режимнің қосымша процесстермен және ағындармен манипуляция жасай алуын ұсынады. Процесстер диспетчерi жұмыс уақытында (PID - Process Identifier) процесстiң идентификаторы және (TID - Thret Identifier) ағынның идентификаторын әрбiр процеске және ағынға сәйкесiнше салыстырады.

- виртуалды жад диспетчерi - жадтың iшкi жүйесі ұйымының басқаруы үшiн қызмет көрсетедi, процесстер үшiн кесте мекенжайларын құруға мүмкiндiк бередi және адрестi кеңiстiк қосымшаларын қолданудың түзулілігін қадағалайды. Бұдан басқа, атқарылатын файлдар және динамикалық кiтапханалардың файлдарының жедел жадқа жүктеу мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi. Виртуалды жадтың диспетчерi қолданбалы қосымшалар үшiн нақты жадты ұсынады - әрбiр процесске 4 гбайт кiшi 2 гбайттан процесстермен қолданылатын виртуалды адрестi кеңiстiк (бәрiмiзге ортақ процесстер) жоғары 2 гбайт жүйенiң мұқтаждықтарында берiледi алады. Әрбiр процесс өз шеттетiлген адрес кеңiстiкте жұмыс iстейдi және басқа процесстер туралы бiлмейдi. Процесстер мәлiметтермен виртуалды адрес кеңiстiк бiрнеше процесстерге проекциялайланған бөлетiн жад арқылы ауысып кетедi.

- кэштiң диспетчерi - кэш жасалған оқу және жазу үшiн қолданылады және тағы басқа құрылымдардың қатты дисктерiнiң жұмысын үдетуге айтарлықтай мүмкiндiк бередi. Өте қажеттi файлдар сонымен бiрге компьютердiң жедел жадындағы кэшiнiң диспетчерi және т.б. Windows XPге кэш барлық логикалық дисктер үшiн бiртұтас болып табылады, қолданылатын файл жүйесiнен тәуелдiлiк тыс. Бұдан басқа, ол динамикалық болып табылады, бұл демек, диспетчер оның өлшемдерiмен әрбiр нақты моментке көлемiне байланысты басқарылады.

- графика және терезелер диспетчерi - жүйелiк қатынастар және мәлiметтiң бейнесiмен пердеде жiберуге қатысты барлық функцияны орындайды.

Windows XPнiң жұмыс жасау процессі үш фазада шартты бөлшектенедi: бастапқы жүктеменiң процессi, штаттық жұмыс тәртiбi және жұмыс аяғы. Windows XP жүктеулер үшiн файлдардың келесi ең төменгi жиынын қолданылады:

- жүктеушi дисктiң түбiрлiк тiзбегі орналасқан файлдар: Ntldr, Boot.ini, (жүктеулер тек қана қолдануда қажеттi) Bootsect.dos, Ntdetect.com

- /system32дiң жүйелiк төменгi тiзбегі орналасқан файлдар: Ntoskrnl.exe, Hal.dll, SYSTEMның тiзiлiмiнiң бөлiмдерi

- /system32/driversтiң жүйелiк төменгi тiзбегі орналасқан файлдар: қажеттi құрылымдардың драйверлерi.

Компьютер жүктеу процессі (POST - Power-On Self Test) жабдықтың бастапқы тестеуiн процедурадан бастайды. Код POST орындайтын әрбiр компьютердiң (BIOS ) енгiзу-шығарудың негiзгi жүйесiнде орналасқан, басқару оған қоректену көзiн қосқанда берiледi. Егер тестеулер процессте қандай болмасын қате мәлiм болса, онда BIOS әртүрлi өндiрушiлердiң BIOSi үшiн айырмашылығы болатын (POSTcodes ) қателiктiң кодтары және дыбыстық кодтар шығарады. Егер POSTтың процедурасын ойдағыдай бiтсе, онда BIOS (MBR - Master Boot Record) бас жүктеушi жазуды басқару және процесс тек қана компьютердiң аппаратурасынан тәуелдi болғанында компьютердiң жүктеуiн бiрiншi аппаратты кезең бiтуін алып бередi.

Бұдан әрi жүктеушi жазу Ntldr-шы атқарылатын жүктеушi сектор орналасқан тиеушiге басқаруын логикалыққа қатты дисктiң бөлiктерi туралы мәлiметтермен нәтиже жасай алады. Тиеушi қорғалған режимге өтедi және жады бар манипуляцияның табысты жұмыс жасауы үшiн қажеттi өндiрiп алады, бұдан басқа, Ntldr файл жүйесi және жүйенiң кейбiр басқа негiзгi қорларымен жұмыс iстеуге мүмкiндiк беретiн модулдарды алады. Барлық басқа әсерлер BIOSтер үзуi шақыруы арқылы орындалады.

Егер boot.iniнiң файлында бірнеще операциялық жүйе тiркелсе, онда операциялық жүйесiнiң таңдауы туралы Ntldr шақыруды қорытынды таңдаудың мүмкiндiгiн қолданушыға жолымен тиеушiнiң алғашқы инициализациясынан кейiн iлiгедi. Егер Windows XP операциялық жүйесiнi таңдалған болса, тиеушi Ntdetect-шы файлды iске қосады. Бұл компонент CMOSтан оқиды - жүйелiк датаны және уақытты жадты кейiн осы уақытта компьютер қосылған аппаратты құралдардың iздестiру және айырып тануы не өндiрiп алады. Ntdetect мәлiметтi оларға керi Ntldr жиюлы басқаруды жұмысты бiтiрiп қайтарады. Бұдан әрi Hal.dllдың жабдығынан Ntoskrnl.exe-шы операциялық жүйе ядросы және абстрактциялау деңгейi жүктелiп аты-жөнiн көрсетедi. Ядро инициализациялардың жанында келесi тiзбектегi әсерлерiнiң қатары көрсетіледі:

• 
  жад диспетчерiнiң инициализациясы;
  
• 
  объекттердiң диспетчерiнiң инициализациясы;
  
• 
  қауiпсiздiктiң жүйесiнiң қоюы;
  
• 
  файл жүйесiнiң драйверiнiң күйге келтiруi;
  
• 
  жүктеу және енгiзу-шығаруды диспетчердiң инициализациясы;
  
• 
  қолданушымен өзара әрекеттесулердi жүзеге асыратын жүйелiк сервистердiң жүктелуi.
  

- (сеанстар диспетчері) Smss.exe - модул басқа сервистер және Windowsтiң қызметтерiмен басқаруды iске қосады: (Csrss ) Win32 және жүктеу кезеңде атқарылатын кейбiр жүйелiк утилиталар; Csrss.exe және WinLogon.exeнiң процесстерiнiң график түрiнде қолданбалы интерфейс және iске қосуын жүзеге асырады

- Csrss.exe - модул компьютермен және қолданушының аралығында өзара әрекеттесу ұйымы үшiн арналған;

- Lsass.exe - WinLogon.exe жүйенiң қауiпсiздiгіне сәйкес келетiн iске қосылатын қызмет; қолданушыға жүйеде тiркелiп қоюға мүмкiндiк бередi.

Аутентификацияның процедурасын қолданушының операциялық жүйесiнiң жүктеулерiнен кейiн өте алуы керек - (Логин ) меншiктi тiркеу аты және пароль енгiзу. Жүйеге қосуды процедураға кiру құқығы және жүйесi бар жұмыстың қолданушысына анықтауға мүмкiндiк берiп, ие болады. Бұл процедураны WinLogonнiң қызметiн орындайды. Жүйеде сонымен бiрге келесi оқиғалар да болады:

- WinLogon процесс Логин және парольнiң қолданушысы енгiзуге жұмыс столының фоны және шақыруды пердеде бейнелейдi; енгiзiлген мәлiметтер қауiпсiздiгінің iшкi жүйелерiне берiледi;

- қауiпсiздiктiң iшкi жүйесi (Security Accounts Manager ) осы SAMлар базасына қарайды және жүйесi бар жұмыстың өкiлеттiктерiмен қолданушыға тексерiп, ие болады.

Егер қолданушы жүйенiң авторластырылған қолданушысы болып табылса, онда қауiпсiздiктiң iшкi жүйесiн басқарумен бiрге WinLogonнiң процессiне керi алып берген рұқсаты оны идентификатор үшiн қалыптастырады. Win32дiң iшкi жүйеге қарап сөйлеуi WinLogon арқылы процесс қолданушы үшiн жаңа процесстi құрады және рұқсаттың идентификаторын оған бекiтедi. Ендiгәрi құрылған қолданушымен әрбiр процессi рұқсаттың идентификаторы тәуелділігін атап өтедi, сондықтан жүйенiң қорларына қолданушының рұқсаты да тексеріледi. Жүйеге қосулардың арқасында сөзсiз процедураға тетiктердiң iске асыруы оңайланады: қолдану қорларға жүйе және квотаның тексерілуi. Рұқсаттың қолданбалы идентификаторы қолданушының идентификаторы болады.

1. 
   Пайдаланушы режимінде үрдістің жұмысы?
   
2. 
   Ядро режимінде үрдістің жұмысы?
   
3. 
   ОЖ іске қосылуы қалай орындалады?
   
4. 
   Конфигурациялау файлдары?
   
5. 
   Windows XP құрылғы деңгейлерін көрсетіңіз және олардың мағынасын сипаттаңыз.
   
6. 
   Windows XP операциялық жүйесінің ядро инициализациясы кезінде орындалатын іс-әрекеттерді атап кетіңіз.
   
7. 
   Windows XP жүйелік сервис құрамына кіретін модульдерді атап кетіңіз.
   
8. 
   “Интернационализация” функциясының тағайындалуын түсіндіріңіз.
   
9. 
   Қандай түр дұрыс құрылған парольді болуы керек.
   
10. 
    Таңдалған өнім версиясының жүктелуі қалай өтеді?
    
11. 
    Лицензияның бұзылу факт фиксациясы үшін қандай механизм қолданылады?
    
12. 
    HALL және қызметке енгізілген деңгейлерінің тағайындалуын анықтаңыз.
    
13. 
    Орындаушы модуль және оның модулінің тағайындалуын анықтаңыз.
    
14. 
    “Желілік қызмет деңгейі” модуль тағайындалуын анықтаңыз.
    
15. 
    “Орындалушы обьект” терминін анықтаңыз.
    
16. 
    26. Орындаушы жүйенің жалпы обьект типін атап кетіңіз және олардың тағайындалуын сипаттаңыз.
    
17. 
    31. “Обьект атауының кеңістігі” терминін анықтаңыз және тағайындалу типін сипаттаңыз.
    
18. 
    32. Обьект атауының кеңістігінің кәдімгі каталогтарын атап кетіңіз.
    
19. 
    “Сокеттер” терминін анықтаңыз.
    

Орталық процессор командасы бір немесе бірнеше операндты операция кодынан тұрады (операция орындалатын обьектілер). Операнд санына тәуелді, командалар келесілерге бөлінеді:

-адрессіз командалар – операндтары жоқ немесе нақты емес көрсетілген операндалары бар командалар;

-бірадресті командалар – бір обьектпен немесе нақты біреуімен және біреуімен немесе бірнеше нақтыланбаған көрсеткіштермен операция жүргізетін командалар;

-екі және үш адресті командалар (үлкен санды операндтары бар, командалары бар сәулеттерде кездеседі).

1. Операнды жоқ адрессіз командалар мысалы:

NOP – No Operation, операцияның болмауы;

HALT – процессор аялдамасы;

Return – ішкі программадан қайту (стектен қайту адресін алып, команда счетчигіне орналастырады);
2. Нақты көрсетілмеген операндты адрессіз команда мысалы:

WDR – Watch Dog Reset, микроконтроллер бақылау таймерін тастау;

ADD – стектан екі мәнді алу, оларды орналастырып нәтижесін стекқа орнату;

SCS – келесі команданы өткізу, егер ауысу биті жағдай сөзінде орналасса;

INC x – INCrement операндқа 1-ді қосамыз және осы адрес бойынша нәтижесін сақтаймыз;

TST x TeST – жағдай сөзінде белгі жалаушаларын орнатып және операнд мәнімен сәйкестенген нөлдік теңесуі.
4.Анықталмаған операндты бір адресті команда мысалы:

ADD x[, Acc] –операндты аккумулятормен бірге салып, нәтижесін аккумуляторда сақтаймыз;

Push x –операнд мәнін стекке жіберу;

Call x –ішкі программа шақыруы, келесі команда адресін стекте сақтайды және басқаруды көрсетілген адреске жібереді;

BNEQ x – егер жағдай сөзіне нөлдік теңсіздік жалауы орнатылса, онда көрсетілген адрес бойынша басқару жіберіледі.
5. Екі және үш адресті команда мысалы:

Move x,y – x обьектісінің мәнін y обьектісіне тағайындау;

ADD x,y – x және y-ті бөліп, нәтижесін y-ке орналастыру;

ADD x,y,z – x және y-ті бөліп және нәтижесін z-ке орналастыру;

DIV xyzw – x-ті y-ке бөлуді орындайды, бүтінін z-ке, ал қалғанын w-ға орналастырады;

INDEX b,l,h,s,i,a – b адресі бойынша орналасқан, l индексінің төменгі және жоғарғы шекарасымен және сәйкес b-ң және s элементінің өлшемімен массивтің элемент адресін есептейді.

қайда: операнд i – элемент индексі; операнд a – орын, мұнда шығарылған адресті орнатуымызға болады;

Адрестер санын кейде команда жүйесінің жалпы мінездемесі үшін де қолданылады. Екі адресті команда жүйесі деп максимум екі операнды бар команданы, үш адресті – максимум үш операнды бар команданы айтамыз. Кейде максималды операнд саны орнына, қосу және шығару жиі қолданылатын команданың операнд саны бойынша команда жүйесінің адрестелуін анықтайды. Сол себепті, VAX, төрт және алты адресті команда мысалынан алынған жүйе командасын, көбіне үш адресті сәулетке жатқызады.

Бірадресті команда жүйесі нақты берілмеген операнд ретінде ерекшеленген регистр (аккумулятор) немесе стекты қолданады. Мұндай сәулетті аккумуляторлы және стекты деп атаймыз. Microchip фирмасының PIC семействасының микроконтроллерінің бір адресті аккумуляторлы сәулеті бар. Қазіргі заманғы көптеген процессорларда екі немесе үш адресті жүйе командасы бар.

ADD стекты командасының мысалында, байқағанымыздай, стекты сәулеттің көптеген командасы көрсетілген операндсыз да бола алады, бірақ айнымалылардың мәндерін стекке итеру командалары және оларды итеріп шығу командалары керек, сондықтан барлық стектің сәулеті бір адресті, адрессіз емес.

1. 
   Microsoft Windows 2000 server professional: русские версии/ Под общ. ред. А.Г.Андреева. - СПб.: БХВ-Петербург, 2003 . - 1056 с.
   
2. 
   Гуда А.Н., Бутакова М.А., Нечитайло Н.М. и др. Информатика. Общий курс: Учеб. для вузов /. - М.: Дашков и К, 2006. - 400 с.
   
3. 
   Информатика. Базовый курс : Учеб. пособие для вузов /Под ред. С.В. Симонович - 2-е изд. - СПб.: Питер, 2006. - 658 с.
   
4. 
   Колосков П. В. Microsoft Windows XP. Популярный самоучитель / - 2-е изд., перераб. и доп.. - М.: Наука и техника, 2005. - 368 с.
   
5. 
   Назаров С.В., Гудыно Л.П., Кириченко А.А. Операционные системы: Практикум. Учебное пособие. - М.: КУДИЦ-ПРЕСС, 2008. - 464 с.
   
6. 
   Омельченко Л.Н., Федоров А.Ф. Самоучитель Windows 2000 Professional / - СПб.: БХВ-Санкт-Петербург, 2000. - 528 с.
   
7. 
   Пол МакФедриз. Windows. Энциклопедия пользователя. - Киев: НИПФ “ДиаСофт Лтд.”, 2004. - 680 с.
   
8. 
   Потапкин А.В. Операционная система Windows: руководство к действию. - М.: ЭКОМ, 2003. - 432 с.
   
9. 
   Р Кобарт, Б. Уотерс. Windows NT Server: учебный курс.- СПб.: Питер, 2003. - 448 с.
   
10. 
    Симонович С.В. Информатика. Базовый курс: Учеб. пособие для вузов / 2-е изд.. - СПб., 2006. - 640 с.
    
11. 
    Таненбаум Э. Современные операционные системы. 2-е изд. - СПб.: Питер, 2006. - 1040 с.
    

Fork () және Wait () функцияларының алгоритмдерін оқу және осы функцияларды қолданып программа құрастыру.

• 
  Енгізу-шығаруды ұйымдастыру тәсілдері.
  
• 
  Файлға еркін қатынас құру.
  
• 
  Енгізу-шығарудың стандартты кітапханасы.
  

Енгізу-шығаруды құрылғыларының алгоритмдерінің жұмысын, функцияларын және құрылымдарын оқып үйрену. Драйверлердің конфигурациялау файлдарын, енгізу-шығару стандартты кітапханаларын және енгізу-шығаруды қайта бағыттау командаларын оқу. Командалық интерпретатормен жұмыс жасау.

Setup бағдарламасы есептеу жүесінің базалық енгізу – шығару құрамына кіреді және алғашқы аппараттық конфигурациясын баптау үшін арналған. Баптаулардың басты мақсаты – жүйенің құрамын BIOS құралдарының көмегімен автоматты түрде анықталуын қамтамасыз ету. Қосымша тапсырма – бүкіл жүйенің баптауын оптимальдау және әсерін (эффективнось) жоғарлату.

1. 
   Компьютерлік жүйені іске қосыңыз.
   
2. 
   Экранда ақпарат пайда болған кезде Delete батырмасын басыңыз - Setup бағдарламасы іске қосылып, меню ашылады.
   
3. 
   Курсорды баскару батырмалары арқылы менюден STANDAHRD CMOS SETUP (CMOS микросхемаларын стандартты баптау) пунктін таңдаңыз.
   
4. 
   Ашылған терезеден жүелік сағатты және жүйелік күнтізбенің орнатылуын тексерініз. Бапталу параметрін таңдау курсовды басқару батырмалары арқылы, ал параметрлерді өзгерту PAGE UP/PAGE DOWN батырмалары арқылы орындалады.
   
5. 
   Алдыңғы менюге ESС батырмасы арқылы қайта оралыңыз.
   
6. 
   BIOS FEATURES SETUP (BIOS параметрлерін баптау) пунктін таңдаңыз. ENTER батырмасын басыңыз.
   
7. 
   Ашылған терезеден компьютердің қосылуы қай дисктен басталатынын тексеріңіз. Іске қосу реті BOOT SEQUENCE пунктінда беріледі. PAGE UP және PAGE DOWN батырмалары арқылы компьютерге іске қосудың мүмкін варинттарын қарастырыңыз. С: (ол штатты жұмыс кезінде қолданылады) қатты дисктен іске қосу вариантыа ерекше көңіл бөліңіз, және А: (ол, егер қандай да бір себептер бойынша жүктеу қатты дисктен орындалмаса компьютердің жұмыс қабілеттілігін қайта қалпына келтіру кезінде қолданады) иілгіш дисктен іске қосу вариантына да көңіл аударыңыз.
   
8. 
   Typemating Rate Setting пунктіна көңіл бөліңіз – егер ол қосылған (Enabled) болса, онда BIOS – ты бапту арқылы пернетақта үшін символдарды автоматты қайталау функцияларын баптауды басқаруға болады. Мұндай жағдайда қайталауға дейінгі милисекундта өлшенетін уақыт интервалын Typemeting Delay (қайталау алдында ұстап қалу) параметрін орнату арқылы анықталады, ал секундта өлшенетін қайталау жиілігі Typemeting Rate (қайтаау жиілігі) параметрін орнату арқылы анықталады.
   
9. 
   ESC батырмасын басу арқылы алдыңғы менбге қайтп ораламыз.
   

1. 
   Дейл Харви. Операционные системы. Распределенные системы, сети, безопасность. М.: БИНОМ-ПРЕСС, 2007. - 704 с.
   
2. 
   Иванов М.И., Спиридонов Э.С., Волков Б.А., Клыков М.С. Автоматизированные системы управления строительством. - М.: ИПК «Желдориздат», 2000. - 640 с.
   
3. 
   Меняев М. Ф. Информатика и основы программирования: Учеб. пособие для вузов / - М.: Омега-Л, 2007. - 458 с.
   
4. 
   Могилев А. В., Хеннер Е. К., Пак Н. И.. Информатика: Учеб. пособие для вузов / - М.: Академия, 2006. - 336 с.
   
5. 
   Новиков Ю.Н., Черепанов А.С. Персональные компьютеры: аппаратура, системы, Интернет: учебник / - СПб.: Питер, 2001. - 464 с.
   

1. 
   Құрылғы драйверінің түсінігі?
   
2. 
   Tset командасының функциясы?
   
3. 
   Құрылғы айлдары қай каталогта сақталады?
   
4. 
   Драйверлердің конфигурациялау файлдары?
   

Exec () және Kill () функцияларының алгоритмдерін оқу және осы функцияларды қолданып программа құрастыру.

• 
  Файлдық жүйенің базалық функциялары.
  
• 
  Файлдарға қатынас құру.
  
• 
  Файлдар мен каталогтармен жұмыс.
  
• 
  Файлдар мен каталогтар қорғау.
  

Файлдық жүйенің базалық функцияларын және Linux ОЖ-де файлдармен және каталогтармен жұмыс жасайтын командаларды оқып үйрену. Файл атрибуттары, chmod командасымен жұмыс жасау – файлдарға қатынау құқығын өзгерту. Файлдармен каталогтарды қорғау.

1. Байдалина А.Р. Операциялық жүйелер. /әдістемелік құрал. - Алматы: «Қазақ университеті», 2007.

2. Таненбаум Э, Вудхал А. Операционные системы: разработка и реализация. Классика CS. - СПб.: Питер, 2006. - 576 б.

2. Олифер В.Г.,Олифер Н.А. Сетевые операционные системы - СПб.: Питер, 2002.

1. 
   Файл түсінігі?
   
2. 
   Файлмен жұмыс жасайтын негізгі командалар?
   
3. 
   Файл атрибуттары?
   
4. 
   Анықтама қалай ұйымдастырылады?
   

Файлдармен және каталогтармен жұмыс жасайтын командаларды оқу.

Қатынау құқығын өзгерту және «қараңғы» каталог құру.

Файлдық жүйенің негізгі функциялары және интерфейсі.

Файлды бөлу және дискідегі кеңістікті басқару мәселелері.

ТЖ10. Pipe () және signall ()функцияларымен жұмыс жасау.

Pipe () және signal () функцияларының алгоритмдерін оқу және осы функцияларды қолданып программа құрастыру.

• 
  Linux ОЖ файлдар және каталогтармен жұмыс жасау.
  
• 
  Файлдармен және каталогтармен жұмыс жасайтын командаларды оқу.
  
• 
  Қатынау құқығын өзгерту және «қараңғы» каталог құру.
  
• 
  Файлдық жүйенің негізгі функциялары және интерфейсі.
  
• 
  Файлды бөлу және дискідегі кеңістікті басқару мәселелері.
  
• 
  Pipe () және signall ()функцияларымен жұмыс жасау.
  
• 
  Pipe () және signal () функцияларының алгоритмдерін оқу және осы функцияларды қолданып программа құрастыру.
  

Үрдістер мен ағындарды зерттеу. Linux ОЖ үрдістермен ағындарды құратын командаларды оқу. Үрдісті басқаратын командаларды үйрену.

1. Байдалина А.Р. Операциялық жүйелер. /әдістемелік құрал. - Алматы: «Қазақ университеті», 2007.

2. Таненбаум Э, Вудхал А. Операционные системы: разработка и реализация. Классика CS. - СПб.: Питер, 2006. - 576 б.

2. Олифер В.Г.,Олифер Н.А. Сетевые операционные системы - СПб.: Питер, 2002.

1.Үрдіс түсінігі?

2. Үрдіс жоспарлаушысының түсінігі?

3. Құрған үрдістен ағын қалай ажырытылады?

4. Үрдістермен ағындармен жұмыс жасайтын командалар?

1. 
   Үрдіс идентификаторы қалай беріледі (PID)?
   

Linux ОЖ ақпараттты қорғау үшін шифрлеу және қайта шифрлеу стандартты процедураларын оқып үйрену.

Fork () және Wait () функцияларының алгоритмдерін оқу және осы функцияларды қолданып программа құрастыру.

• 
  Ядро жұмысы.
  
• 
  Жүйедегі сұраныстарды орындау үшін базалық функцияларды қарастыру.
  

Unix ОЖ ядросының ішкі құрылымын зерттеу, және жүйедегі сұраныстарға қызмет көрсететін базалық функцияларды оқу.

1. Байдалина А.Р. Операциялық жүйелер. /әдістемелік құрал. - Алматы: «Қазақ университеті», 2007.

2. Таненбаум Э, Вудхал А. Операционные системы: разработка и реализация. Классика CS. - СПб.: Питер, 2006. - 576 б.

2. Олифер В.Г.,Олифер Н.А. Сетевые операционные системы - СПб.: Питер, 2002.

1. 
   Қандай бағыныңұы жүйеден Unix жүйесінің ішкі құрылымы турады?
   
2. 
   Ядроның негізгі тапсырмалары?
   
3. 
   Linux ядросының конфигурациялау?
   
4. 
   Ядроның жүктелетін модульдері?
   

6 тақырып. Телекоммуникациялық қатынас құруды басқару

Тораптық интерфейстердің конфигурациялануы. Торапты ұйымдастыру және басқару үшін командаларды оқу.

1. 
   Си тілінің жалпы сипаттамасы
   
2. 
   Си тілінің алфавитімен танысу.
   
3. 
   Мына ұғымдармен танысу:
   
   1. 
      идентификатор;
      
   2. 
      айнымалылар, константалар;
      
   3. 
      деректер типтері;
      
   4. 
      препроцессор директивасы.
      
4. 
   Си тілінде стандартты типтегі деректермен танысу.
   
5. 
   Деректер типін анықтауды үйрену.
   
6. 
   СИ тіліндегі программаның құрылымымен танысу.
   
7. 
   Си программалау жүйесінде жұмыс істеу.
   

1. 
   Н. Джекан «Програмирование на языке Си».
   
2. 
   Франка П. Си: Учебный курс.
   
3. 
   Фомин Т. «Програмирование на языке Си»
   
4. 
   Культин Р. «Програмирование на языке Си»
   

1. 
   Си алфавитіне қандай символдар кіреді?
   
2. 
   Идентификатор деген не? Идентификаторларды рәсімдеудің ережелері?
   
3. 
   Константалар деген не?
   
4. 
   Айнымалылар деген не?
   
5. 
   Какие существуют стандартные типы данных в языке Си?
   
6. 
   Препроцессор директивасы деген не? Қандай препроцессор директивалары бар?
   
7. 
   Си тіліндегі программаның құрылымы қандай?
   
8. 
   Си программалау жүйесінің файлдар құрамы қандай?
   

1. Келесі тақырыптарды қарастыру:

1. 
   операциялық жүйе ұғымы;
   
2. 
   операциялық жүйелердің даму эволюциясы;
   
3. 
   операциялық жүйелердің функциялары және операциялық жүйелердің құру тәсілдері.
   

2. 
   Ерекше мән берілетін сұрақтары:
   

1. 
   Есептеуіш жүйе құрылымы
   
2. 
   Операциялық жүйелердің тарихы.
   
3. 
   Операциялық жүйелердің міндеті.
   
4. 
   Жүйелік шақырулар.
   
5. 
   Операциялық жүйелердің құрылымы.
   

Тапсырма

1. 
   Үрдіс басқарумен ядроның жұмысы.
   
2. 
   Үрдіс атрибуттары.
   
3. 
   Үзуді өңдеу.
   
4. 
   Операциялық жүйе ортасында үрдістердің түзелуі.
   
5. 
   Үрдістерді синхрондау.
   

1. 
   Үрдістер.Үрдіс үлгісі. Үрдісті құру. Үрдістің аяқталуы.
   
2. 
   Үрдістер иерархиясы. Үрдістердің қалып-күйі.
   
3. 
   Ағындар (жіптер, жеңілдетілген үрдіс). Ағын түсінігі. Ағын үлгісі.
   
4. 
   Ағындарды қолдану артықшылықтары.
   
5. 
   Пайдаланушы, ядро және араласқан кеңістіктерінде ағындарды орындау.
   
6. 
   Windows орындауларының ерекшеліктері.
   
7. 
   Үрдістер арасындағы әрекеттестік.
   
8. 
   Үрдістерді жоспарлау.
   

1. Келесі тақырыптарды қарастыру:

1. 
   cинхронды және асинхронды енгізу-шығару;
   
2. 
   енгізу-шығарудың басқару режимдерімен;
   
3. 
   еркін және тізбекті қатынас құру тәсілдерімен;
   
4. 
   енгізу-шығаруды қорғау тәсілдерімен танысу.
   

1. 
   Енгізу-шығару жүйесін басқару.
   
2. 
   Синхронды және асинхронды енгізу-шығару.
   
3. 
   Енгізу-шығаруды диспетчерлеу.
   
4. 
   Еркін және тізбекті қатынас құру тәсілдері.
   
5. 
   Енгізу-шығару ағындары.
   
6. 
   Енгізу-шығаруды қорғау тәсілдері.
   

1. Келесі тақырыптарды қарастыру:

1. 
   файл, файлдық жүйе түсініктерімен,
   
2. 
   файлдық жүйенің негізгі функцияларымен танысу.
   

1. 
   Файлдық жүйенің негізгі функциялары.
   
2. 
   Файлдық жүйенің құрамы.
   
3. 
   Файлдарды ұйымдастыру тәсілдері.
   
4. 
   Файлдық жүйенің менеджері.
   
5. 
   Файлдарды қорғау және сақтау.
   

1. Келесі тақырыптарды қарастыру:

1. 
   свопинг және виртуалды жады ұғымдарын түсіну;
   
2. 
   виртуалды жадыны ұйымдастыру,
   
3. 
   бетттерді аударыстыру,
   
4. 
   жадыны бөлу стратегияларын,
   
5. 
   жады қорының менеджері жұмысын оқып үйрену.
   

1. 
   Жадыны бірігіп қолдану.
   
2. 
   Жадыны қорғау.
   
3. 
   Свопинг және виртуалды жады.
   
4. 
   Виртуалды жадыны ұйымдастыру.
   
5. 
   Бетттерді аударыстыру стратегиялары.
   
6. 
   Жады қорының менеджері.
   
7. 
   Жадыны бөлу стратегиялары.
   

1. Келесі тақырыптарды қарастыру:

1. 
   телеқатынас құрудың программалық қамтамасымен танысу.
   
2. 
   Хабарларды тіркеу, буферлеу және бағдарғылау іс-амалдарымен жұмыс жасауды үйрену,
   
3. 
   ақпаратты тораптық қорғау программалық құралдарымен танысу.
   

1. 
   Қолданбалы интерфейстер және қабықшалар.
   
2. 
   Телеқатынас құрудың программалық қамтамасыздандыруы.
   
3. 
   Хабарларды тіркеу, буферлеу және бағдарғылау. Қашықтан өндеу. Электрондық пошта.
   
4. 
   Операциялық жүйені инициализациялау, генерациялау және пішін үйлесімдіру.
   
5. 
   Ақпаратты тораптық қорғау программалық құралдары.
   

1. Келесі тақырыптарды қарастыру:

1. 
   Пән бойынша қорытынды жасау
   

1. 
   Пән бойынша қорытынды жасау.
   
2. 
   Ақпаратты-есептеу жабдықтарын басқару жүйелерінің болашағы.
   
3. 
   Sendmail программасы.
   

1. Байдалина А.Р. Операциялық жүйелер. /әдістемелік құрал. - Алматы: «Қазақ университеті», 2007.

2. Таненбаум Э, Вудхал А. Операционные системы: разработка и реализация. Классика CS. - СПб.: Питер, 2006. - 576 б.

2. Олифер В.Г.,Олифер Н.А. Сетевые операционные системы - СПб.: Питер, 2002.

Барлық сұрақтар бойынша кеңес ағымдағы семестрдегі білім алушылардың оқытушымен өздік жұмысының кестесіне сәйкес жүргізіледі.

Барлық дәрістер, тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарға қатысып, тапсырмаларды уақытында орындау 0-100 баллмен бағаланады.