Асыл тұқымды мал шаруашылығы

2013 жылғы 01.01. жағдай бойынша малдың – 718 бас немесе 5,3% барлық мал басы, соның ішінде сиыр 212 бас ( 2011 ж. ІҚМ барлық басы 429 бас немесе 3,4%, оның ішінде сиыр - 93), 2012 жылы малдың басы 2010 жылмен салыстырғанда 3,5 есеге өсті.

2010 жылы «Итсары-2005» ЖШС Әуеликөл тұқымының 204 бас асыл тұқымды мал бар. 2012 жылы Әулиекөл асыл тұқымды мал 480бас 2010 жылы 2,3 есе көп.

3 аттестацияланған аналық мал басын қолдан ұрықтандыру пункттері қызмет етеді.

Ауданда мал шаруашылығын әрі қарай дамыту мақсатында малды ұстау мен бағу технологияларын жетілдіру бойынша мақсатты жұмыс жалғасуда. 1мал бордақылау алаңы, ЖШС «Ряжский » Ершов с. ЖК Горбатенков. ІҚМ 400 бас және 6000 басқа құс фабрикасын салу бойынша ивестициялық жобалар жүзеге асырылуда.

Ауданның мал шаруашылығының дамуына 2010 жылы көлемі 282 мың теңгені құрайтын «Асыл тұқымды мал шаруашылығын қолдау» бағдарламасы бойынша, республикалық бюджеттен қаржылық қаражаттың бөлінуі ықпал етуде, 2012 жылы 740мың. теңгеге немесе 2010 жылы 2,6 есеге өсті.

Ауданда мал шаруашылығы өнімдерінің қауіпсіздігі мен эпизоотикалық қолайлылықты қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдануда.

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша жергілікті атқарушы органдардың ветеринарлық қызметі 16 мал дәрігерімен қамтамасыз етілген, қажеттілігі 16 (100). 16 округте

2010 жылға жұқпалы ауруға қарсы алдын алу іс-шараларға республикалық бюджет қаражатынан 9,2 млн. теңге бөлінді. 2012 жылға жұқпалы ауруға қарсы алдын алу іс-шараларға республикалық бюджет қаражатынан 8,2 млн. теңге бөлінді. 2010 жылы малдарға идентификация жасауына баланысты 11  азайтылды.

2010 жылы мал ауруының диагностикасы мақсатында 22 мыңға жақын ірі қара мал басы ауруына тексерістен өткізілді, ауру жұқтыруы – 0,03 құрайды. 2012 жылы мал ауруының диагностикасы мақсатында 22 мыңға жақын ірі қара мал басы ауруына тексерістен өткізілді, 2010 жылмен салыстырғанда 0,02  төмендеді.

Ауданда мал сою пункттері және мал сою алаңдары жоқ.

Ауданда жабайы және үй жануарларының құтыруы бойынша шиеленіскен жағдай сақталып отыр. 2010 жылы құтырудың алдын алу үшін қаңғыған ит пен мысықтарды ұстау және жоюды ұйымастыру үшін жергілікті бюджеттен 100 мың теңге көлемінде қаражат бөлінді, оның ішінен 100 мың теңге игерілді. 2012 жылы 350мың. теңге бөлінді, 2010 жылмен салыстырғанда 3,5 есе бөлінді.

Азық базасы

2012 жылдың қыста малды қорада ұстау кезеңіне 2197 га, соның ішінде көп жылдық шөпті егу 592 га, бір жылдық шөп 1605 га. Келесі жылға 25147 га көп жылдық шөбін көбейту жоспарлануда және ІҚМ 20000 басты асырауды қамтамасыз ету.

Ауданның жер ресурсы рационалдық қолдануда ауылшаруашылық көлемдегі өнімдерін өндіру қамтамасыз етілуде, ішкі және эспорттық қанағаттылық қажетілігі.

Ауданның инвентаризация жайылым қорытындысын жер учаскі көлемі – 4668, 0 га, оның ішінде пашня – 485,0га, жайылым- 4089,0 га

2012 жылға қысқыға 53 мың. теңге көлемінде дайындалды. 2010 жылмен салыстырғанда 17,8 есе өсті. Сабан 86 мың. тонна, 2010 жылмен салыстырғанда 13,2 және азықтың толық қамтамасыз етілуі. 2015 жылы қарай азықтың барлық түрлерін дайындау көлемі 1 малдың шартты басына шаққанда 25-30 центнер азықтық бірлікті құрайды. Көп жылдық шөптің егуін арттыру жоспарланады.
Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу

Ауданда 15-тен астам кәсіпорын ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеумен айналысады.

4-кесте

Қайта өңдеу кәсіпорындары	2008 жыл			2012 жыл
	барлы ғы	жобалық қуаттылығы тәулігіне/т	жұмысбастылық %	барлы ғы	жобалық қуаттылығы тәулігіне/т	жұмысбастылық %
Диірмендер	9	80	60	9	80	62
Наубайханалар	23	11	72	25	13	77
Макарон цехтары	7	1,2	30	7	1,2	30
Өсімдік майын өндіру цехтары				1	0,5	43
Жарма өндіретін цехтар				1	0,5	28
Жүнді қайта өңдеуші цехтар	1	0,2	60	2	0,4	60

Өндіріс көлемінің өсуі және өндірілетін өнімдердің сапасын арттыру технологиялық желілер мен өндірістік қуаттылықтарды жаңғырту, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу және өндіру технологияларын жетілдіру арқылы қамтамасыз етіледі.

5-кесте

	2008 ж.	2009 ж.	2010 ж.	2010 ж. % 2009 ж.	2011	2012	2012 ж. 2010, %
Ұн, тонна	1298	1328	1414,8	106,5	1281,2	1600	113,1
Макарон, тонна	532	607,5	424,4	79,8	434	540	127,2
Жаңа піскен нан, тонна	870	1245	1495,7	171,9	1205	1972,6	131,8

Тағам өнеркәсібін дамыту және ауылшаруашылығы шикізатын қайта өңдеу өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында қайта өңдеу кәсіпорындарына айналым қаражаттарын толтыру үшін екінші деңгейдегі банктер беретін кредиттер бойынша банктік сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау бойынша бюджеттік бағдарлама іске асырылуда.

2013 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша шағын және орта кәсіпкерліктің белсенді субьектілерінің саны 670 (68% 2010ж.), бірлікті, оның ішінде 25 шағын және орта кәсіпкерліктің заңды тұлғалары , 418 (89,3% 2010ж.), – жеке кәсіпкерлер және 227 (56 % 2010ж.), – шаруа қожалықтары құрады (108% 2010ж.).

Шағын және орта кәсіпкерліктің белсенді жұмыс істейтіндердің саны 2891 адамды, 112,4 % 2010 ж. соның ішінде: шағын кәсіпкерліктің заңды және орта кәсіпкерліктің заңды тұлғалары – 1786 адам немесе 2010 жылы 104 % , жеке кәсіпкерлер –2010 ж. 642 немесе 161 % адамды және шаруа қожалықтары – 4632010 ж. 101,5 % адамды құрады.

2012 жылғы жағдай бойынша шағын және орта кәсіпкерліктің белсенді субьектілерінің өнім шығаруы 5 жылға негізгі субъектінің жабылуы өңделді.

шағын және орта кәсіпкерліктің белсенді субьектілерінің өнім шығаруы 1167, 9 млн. теңге немесе 129, 5% 2010 жылғы (142,4% 2009ж.),

6-кесте

Көрсеткіштер	2009 ж.	2010 ж.	2010 ж.% к 2009 ж	2011	2012	2012 % 2010
Шағын және орта кәсіпкерліктің белсенді субьектілерінің саны, бірлік	1035	988	95,4	871	670	67,8
Шағын және орта кәсіпкерлікте жұмысқа тартылған адамдар саны, оның ішінде	2301	2572	111,8	2631	2891	112,4
Шағын және орта кәсіпкерліктің барлық субьектілерінің өнімдер шығаруы, млн. теңге	820	902	110	1020	1167,9	129,5

Ішкі сауда

2010 жылы бөлшек сауда тауар айналымы 301,4 млн. теңге, 2009 жылмен салыстырғанда 101,7 млн. теңге құрады. Ауданда көтерме сауда базасы жоқ.

Азық-түліктік емес тауарлар және өндірістік техникалық мақсаттағы тауарлар жеке кәсіпкерлермен жүзеге асырылады. Бөлшек сауда тауар айналымының құрылымында азық-түліктік тауарлар үлесінің көтерілуі қарастырылады, бұл тұрғындарының сатып алуға қабілеттілігі және әл-ауқаты көтерілді дегенді білдірегі.

Төрт жылда (2009-2012 жылдары) 13 жаңа сауда объектілері ашылды.

2013 жылда Ұзынкөл ауданында 199 сауда обьектілері, 2010 жылы 124,1% 17 қоғамдық тамақтану обьектілері, 39 қызмет көрсету объектілері, 2010 жылы 105,4% ауданда 26 орынмен 1 азық-түліктік емес нарық бар.

Инвестиция және инновация

2007 жылда жыл сайындық өсу тензециясы оң бағасын берді, инвестициялық динамикалық көлемді қарастырады. Шаруашылық субъетілердің жеке қаражатының негізгі капиталға түсуі.

Ұзынкөл ауданында 2009 жылдағы негізгі капиталға инвестициялар 1564,9 млн.теңгені, 2008 жылдағы 101,3% құрайды. 2012 жылы 3218,0 млн. теңге 2010 жылмен салыстырғанда 2 есеге көбейді. 2007-2012 жылдар кезеңінде негізгі капиталға инвестициялардың негізгі қайнар көзі кәсіпорындардың, ұйымдардың, республикалық бюджет есебінен, халықтың меншікті қаражаттары болып табылады. Негізгі капиталға салымдардың басым бөлігі ауыл шаруашылық техниканы сатып алуға бағытталған.

5 инвестициялық жобаны жүргізуде ҚР даму индустриялық- инновациясының қарастыру Бағдарламасын дамытуда, оның ішінде индустриялық Карта бойынша 2 инвестжоба барлық соммасы 235 млн. теңге:

Ауданда жаңа басталған инвестициялық жобаларды іске асыру болып жатыр: Ершов селосында И.Б.Горбатенков жеке кәсіпорынның инвестициялық жобасы – 1 млн. дана құс фабриканың құрылысы, жобаның құны 40 млн.теңге. 7 жұмыс орнымен (2011 ж. эксплуатацияға жүргізілді.); Құрылыс меншікті қаражатымен жүріп жатыр. 2011 жылда жобаны іске асыру жоспарлануда.

- ЖШС «Ряжский» - астық кептіргіш құрлысы және астық сақтау 30 мың. тоннаға 195 млн. теңге Тойсаған 2013 ж. 14.06. 8 жұмыс орнымен жүргізілді. Жергілікті орындаушы органдарға жұмыс жүргізу қосымша ивестициалыққа қарастыру және оның ішінде индустриялық Карта бойынша 3 инвестициялық жоба барлық соммасы 265,5 млн. теңге:

- СПК «Ұзынкөл Мал өнімдері» - астық дайындайтын орталық бойынша сүтті қайта өңдеу 250 тонна бір жылда 40 млн. теңге 2013 ж. 21.10. 6 жұмыс орны жүргізілді.

- ЖШС «Ряжский» - астық кептіргіш құрлысы және астық сақтау 30 мың. тоннаға 195 млн. теңге 25. 10. 2013ж. 8 жұмыс орны жүргізілді.

- КХ «Г.О. Лоренц» - шошқа өндіру құрлыс комплексі 400 бас Красный борок 35 млн. теңге 2013 ж. 15.11. 12 жұмыс орны жүргізілді.

Қазақстандық қамтуды дамыту

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Ұзынкөл ауданының аумағында ауыл шаруашылығының (астық, ұн, ет өнімі) өнімдері өндіріледі. Қоғамдық қатынастар мемлекеттік сатып алу жүйесінің субъектілерінің арасында болатын, іске асыру процесінде «Мемлекеттік сатып алу туралы» 2007 жылғы 21 шілдедегі №303 Заңымен реттеледі.

2013 жылдың 1 қаңтарына Ұзынкөл ауданының аумағында 44 мемлекеттік мекеме және ГКП, 29 ұйым, сатып алуды заң нормаларын қабылдаусыз жүзеге асырады, мемлекеттік сатып алудын жылдық жоспары айлық есептін 2000- еселік мөлшерінен аспайды, 2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша жалпы соммасы 123110,0 мың. теңге 5 конкурс 2010 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша 2,5 есе жалпы сомасы 181398,5 2012 жылғы немесе 3,7 есе 2010 жылғы жағдай бойынша 7,3 есе сомасы - 10473 мың теңге.

2012 жылдың қортындысы бойынша қазақстандық қамтудың үлесін тауарлар бойынша, жұмыстар мен қызметтер бойынша 86,2-ға и соның ішінде тауарлар 72,7- жұмыстар мен қызметтер -99,4- жеткізу жоспараланып отыр.

Ауданда мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының жалпы саны (бұдан әрі – МДБҰ) 2007-2012 ж.ж. 3бірлікке ұлғайды, жылдың аяғында 2012 жылда 5 бірлікті құрай отырып, олардың 60% аудан орталығында (2 МДБҰ) және 60% – ауылдық округте (3 МДБҰ) тиесілі.

Ауданда бала бақшаға баратын балалардың жалпы саны 2007-2012 жылдары 1,7 ұлғайып, 2012жылдың аяғында 285 адамды құрады.

1 МДБҰ-да оқу және тәрбиелеу қазақ тілінде жүреді, олардың 49%-ын (379) 1-ден 6 жасқа дейінгі қазақ балалары қамтиды.

2013 жылдың 1 қаңтарына аудан бойынша 5 МДБҰ-да және 25 шағын орталықта 848 бала, оның ішінде бала бақшаларда – 285, шағын орталықтарда – 563 бала тәрбиеленуде.

Бала бақшаға бару үшін кезекте тұрған балалардың саны 134 адамды (2011 жылдың 1 қаңтарына – 78) құрайды.

Мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту саласында облыста балаларды мектепке дейін тәрбиелеумен және оқытумен қамту деңгейімен, МДБҰ-ның қызметкерлермен қамтамасыз етілуі деңгейінің ұлғаюымен көрініп отырған оң серпін байқалып отыр. Сол сияқты, бұл облыстағы өңірдің басты проблемалары жоғары біліммен мамандардың жетіспеушілігі болып табылады
Күшті жақтары

• 
  аудан бойынша МДБҰ желісінің кеңеюі;
  
• 
  аудан бойынша МДБҰ педагогикалық құрамының жалпы құрылымында жоғары білімді мұғалімдер үлесінің ұлғаюы.
  

• 
  жоғары білікті мамандардың жетпеушілігі
  

• 
  мектепке дейінгі тәрбие және оқыту саласында, оның ішінде жұмыс істеу және тұру үшін қолайлы жағдайлармен қамтамасыз ету мақсатымен жас мамандарды тарту және оларды қолдау шараларының жүйесін әзірлеу;
  

• 
  соңғы ыңғайлы жағдайларда жұмыстың және өңірдің ерекшеліктеріне бағдарланған арнайы бағдарламаны әзірлеу негізінде тұрудың нақты қажеттіліктерін ескере отырып, мектепке дейінгі тәрбие және оқыту саласына білікті мамандарды тарту жөніндегі жұмыстың тиімділігін арттыру.
  

Ауданда күндізгі жалпы білім беру мектептерінің жалпы саны 2007-2012 жылдары 7 бірлікке қысқартылып, оның ішінде 16 орта, 5 негізгі және 6 күндізгі мемлекеттік баспақы мектептерін.

Аудан бойынша мектептер саны қысқаруының негізгі себебі болашағы жоқ ауылдық елді мекендердегі бастауыш мектептердің жабылуы және мектептер желісінің мемлекеттік кепілдендірілген нормативке сәйкес келмеуі болып табылады. Сонымен қатар, мектептерді жабу себептері тұрғындардың ауылдық өңірлерден қалаларға қоныс аударуы сияқты факторлар, сол сияқты, тұрғындардың өсіп-өну деңгейінің төмендеуі болды.

Ауданда 2007-2011 жылдардағы мектептерді қысқартуымен қатар оқушылардың саны 2012 жылы 2907 адамды құрай отырып, 568 адамға қысқарды. 2011-2012 оқу жылының басында оқушылардың саны 2871 құрады.

Бірыңғай Ұлттық Тестілеу нәтижелерін талдау негізгі сапалы көрсеткіштер бойынша оң серпінге көз жеткізіп отыр. 2010 жылы орташа балл 85,59 бірлікті (облыс бойынша 89,67) құрады. Білім сапасы – 45,19%, 2012 жылы – 72,66 бірлік (2011ж.облыстық – 82,88). Білім сапасы -22,68 2011ж. – 39,1).

2010 жылы сондай-ақ, 1 түлек барынша жоғары баллға (121) және 14 түлек 100-ден 114 баллға ие болды; 2 үміткерден 2 адам (100%) «Алтын белгі» жалпы орта білім беру аттестатын алып, өздерінің үлгілі білімдерін растады. 2012 жылы «Алтын белгі» белгісін алған болған жоқ.

2012 жылғы АМБ қорытындылары: 9 сынып бойынша орташа балл – 54,66 (барынша жоғары – 80 балл) құрайды.

2012 жылы 140 түлек (16,5%) мемлекеттік білім гранттарын, сонымен қатар облыс әкімінің грантын алды.

2013 жылдың 1 қаңтардағы ауданың жалпы орта білім беру мектептерінде 444 педагог қызмет атқарады, оның ішінен 85% (378) жоғары білімді. Өткен жылмен салыстырғанда жоғары білімі бар мұғалімдердің пайызы 3 %-ға көтерілді. Сонымен қатар, жоғары және бірінші санаттағы оқытушылардың саны – 160-ге (36 %) ұлғайды. 2012-2013 жылдардың басында облыс мектептеріне 26 жас маман (мысалы, 2011 жылы – 33 мұғалім, 2012 жылы – 26) келді.

Ауданда мектеп жасындағы балаларды оқумен толық қамту мақсатында оқушылардың контингентін сақтау және есепке алу жөнінде жұмыс жүргізілуде. Басты назар негізгі орта білім беру орындар түлектерінің одан әрі тиісті білім алуын жалғастыруына аударылуда.

«Әлеуметтiк қорғалмаған бiлiм алушылар мен күнкөрiсi төмен отбасылардан шыққан бiлiм алушыларға қаржылай және материалдық көмек көрсетуге бөлiнетiн қаражатты жұмсау ережесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 25 қаңтардағы № 64 қаулысына сәйкес мемлекеттік жалпы білім беру мектептерінде (интернатсыз ұйымдарда) жалпыға міндетті оқу қорлары құрылды.

2012 жылы аудан бойынша жалпыға міндетті оқу қорларына көзделген қаржы 9,6 млн. теңгені немесе (2010 жылы 8,1 млн. теңге ). мектептерді ұстауға арналған шығыстардың жалпы сомаларынан 1 % құрайды.

5 жыл ішінде оқушыларды ыстық тамақпен қамту 91 %- 96 % ал тегін ыстық тамақпен қамту – 60,3 %-ға ұлғайды.

Мектеп оқушыларына ыстық тамақты ұйымдастыру мәселесінде Куйбышев ОМ, Новопокров ОМ, Киев ОМ,Суворов 100% астам оқушы ыстық тамақпен қамтамасыз етілген.

Ауданда барлық мұқтаж балаларды 13 мектепте 204 оқушыны оның ішінде 104 бала және жеткіншек 100% тасымалдау ұйымдастырылған.

Ауданда барлық жалпы білім беретін мектептерді күрделі жөндеу жөнінде өңірлік бағдарлама әзірленді, ол 2012 жылы аяқталады.

Білім беру жүйесін дамытуға демеушілер мен шаруашылық субъектілері елеулі үлестерін қосып отыр. Осылайша, 2007 жылдан 2012 жылға дейін білім беру обьектілерін күрделі, ағымдағы жөндеу және материалдық-техникалық базасын нығайтуға 416 млн. теңгеден астам қаражат, оның ішінде шаруашылық субектілерінің 240 млн. теңгеге жуық қаражаттары бағытталды және игерілді.

Күшті жақтары

• 
  апаттық жағдайда тұрған және 3 ауысымдық мектептердің жоқтығы;
  

- 1 компьютерге 6,1 адамға дейін келетін білім алушылардың саны қысқарды;

- тұрмысы төмен отбасылардан шыққан оқушылардың 100% ақысыз ыстық тамақпен қамтылды;

- ауданда 2012 жылы жоспарланып отырған барлық мектептерді күрделі жөндеу жөнінде өңірлік бағдарлама іске асырылуда.

• 
  педогикалық кадрлардың перманентті жетіспеушілігі (әсіресе математика, физика, информатика, химия, ағылшын тілінің мұғалімдері);
  
• 
  экономикалық трансформация және минграция халқының бала туудың азаюына және халықтың көшіп-қонуына байланысты мектеп оқушыларының саны қысқаруда;
  
• 
  мектептердің жеткіліксіз материалдық-техникалық қамтамасыз етілу деңгейі;
  

• 
  тұрғындардың жақсы еңбекақы және тұру жағдайларына тырысуы жоғары біліктілігі мен балалармен жұмыс істеу тәжірибесі бар педагогикалық кадрлардың білім беру жүйесінен жүйелі түрде кетуіне апарып соғады, бұл орта білімнің сапасын төмендетеді;
  

• 
  бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету және 1 компьютерге 1 немесе 2 адамнан келетін мектеп оқушыларының саны мен мектептерді компьютерлік техникалармен толтыру және кең жолақты Интернет желісіне қосу деңгейін 100% дейін жеткізу мақсатында орта білім объектілерінің материалдық-техникалық базасын нығайтуға байланысты шығындарды қаржыландыруға жеке сектордың қатысуын ынталандыру;
  

• 
  күрделі жөндеуден өткізуге байланысты шығыстарды қаржыландыруды кеңейту;
  
• 
  12 жылдық оқытуға толыққанды көшуді қамтамасыз ету мақсатында және оқудың жаңа формаларын дамыту үшін білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайтуға (физика, химия, биология, информатика пәндері бойынша лабораториялық кабинеттер, басқа да компьютерлік техника, интерактивтік тақта сатып алу, кітапханалық қорды толықтыру мен жаңарту, мультимедиялық кабинеттер сатып алу; кең жолақты Интернет желісіне қосылу, интерактивтік тақта, спорттық бұйымдар сатып алу) шығыстарды бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету және жеке қаржыландыруды ынталандыру;
  
• 
  ағылшын тілі, математика, физика, химия, пәндері мұғалімдерінің перманентті жетіспеушілігін, жетіспеуін болдырмауға бағытталған іс-шаралардың өңірлік жоспарын әзірлеу жөнінде жұмыс тобын қалыптастыру.
  

• 
  Білім берудің арнайы түзету ұйымдары
  

Ұзынкөл ауданында МШ балаларды оқыту және тәрбиелеу 27 ЖББҰ іске асырылады, 195 оқушы жеке бағдарлама бойынша оқытылады, олардан үйде 9 бала, №1 Ұзынкөл Орта мектебінің сөйлеуді дамыту 4 сыныбында – 9 оқушы, 9 сыныбында ЗПР – 9, 7 оқушы арнайы түзету ұйымдарда, 14 оқушы - №13 Кәсіби лицейде және коледждерде оқытылады. Барлығы аудан бойынша МШ 323 балалар, олардан 50 бала - мүгедек, соның ішінде ЖББҰ 20 оқушы – мүгедек.

Дамуында жетіспеушіліктері бар балалар сау құрдастармен оқуға – интеграцияланған болуға мүмкіндігі бар. Осы оқушылармен жұмыс істеу үшін бекітілген мұғалімдер жеке күнтізбелік жоспарларды әзірлейді. 2012 жылда 48 оқушы «Ұзынкөл ауданының түзету кабинеті»ММ-де қосымша түзету көмек алады, 8 логопедиялық пунктерде – 181 бала, соның ішінде ППТК қорытындысы бар 181 бала.

Жыл сайын ППТК балалардың тексеруі жүргізіледі. Жиналған деректер базасында білім беру бөліммен «0-ден 18-ге дейін ДМШ-мен балалар туралы деректер банкі» құрылды. Деректер жылында 2 рет нақтыланады: қыкүйекте және ақпанда.

Осыдан басқа, мекемелерде кәсіптік бағдар және кәсіптікке дейін дайындау бойынша белсенді жұмыс жүргізіледі. Осылай, әуелгі кәсіптікке дейін дайындауды денсаулығының мүмкіндігі шектеулі балалар еңбек және технология сабақтарында, №1 Ұзынкөл Орта мектебі «автоіс» кабинерінде арнайы жабдықталған сыныбында, 9 сыныпты бітіргеннен кейін Ұзынкөл ауданының №13 лицейінде алады.

Бүгінгі күнге 2013 жылғы 1 қаңтардағы 8 орта мектептерде (№1 Ұзынкөл, №2 Ұзынкөл, Пресногорьков, Троебрат, Федоров, Россия, Новопокров, Ершов) логопунктер жұмыс істейді. Жеке сабақтарға барлығы 181 бала қатысады, қалған балалар топтпмалық сабақтарда түзету көмек алады, олардың арасында негізінде, қамтылған топтамалар 1-5 сыныптардың оқушылары.

2012 жылдың тамыздық конференция шегінде «Инклюзивтік білім беру – барлығына білім беру» көрмесі өтті, №1 Ұзынкөл Орта мектебі педагогикалық коллективтің әдістемелік материалдары жоғары бағаны алды. Директорлар орынбасарларының басқаруымен мектептік медико-педагогикалық қызмет (мектептік медико-педагогикалық консилиумы) ОТЖ бойынша оқушылармен жұмыс істеуінде ата-аналардың, дәрігерлердің, логопедтердің, психологтердің күштерін біріктіреді, МШ балаларға көмек көрсету бойынша іс-шаралар жоспарларды әзірлейді және іске асырады.

Мектептік әлеуметтік-педагогикалық қызметінің ең басты мақсаты мектептерде, оқыту тәрбиелеу үрдісінің ғылыми психологиялық қамтамасыз етуі болып табылады, оқушылар тұлғаларын дамыту және тәрбиелеу қазіргі заманғы психолого-педагогикалық теориялар негізінде осы үрдісінің ұйымдастыруы, өткізуі және салуы.

Ауданда өткен бес жылдың ішінде «Ұзынкөл ауданының түзету кабинеті» ММтұрақты жұмыс істейді. №1 Ұзынкөл Орта мектебінің материалдық базасы жақсаруда, ДСО 2 сыныбы (қазіргі заманғы жабдық интерактивтіктақта және тағы басқалар) бар. Түзету сыныбында оқытылатын дамуында мүмкіндігі шектеулі балалардың саны арттыруда. 2008 жылы №1 Ұзынкөл Орта Мектебі жанында сойлеуді дамытуды оқыту сыныбы, 2010 жылы ПДТ сыныбы ашылды. 2012 жылы жалпы білім беру сыныптарға 367 бала интеграцияланған 8 логопедиялық пунктер жұмыс істейді, 181 астам бала сойлеу жетіспеушіліктерді түзету мүмкіндігі бар. Үйінде жеке жеңілдетілген оқыту 9 балаға ұйымдастырылған

Түзету мектептері мен мектеп-интернаттарын аяқтаған соң түзету ұйымдарының 15 түлегі кәсіби лицейлерде, колледждерде оқиды. Психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерінде (бұдан әрі – ППТК) психологиялық-медициналық-педагогикалық кеңестердің ұсынымдары бойынша (бұдан әрі – ПМПК) арнайы біліммен қамтылмаған дамуында мүмкіндіктері шектеулі балалар түзетулерден өтеді. Бүгінгі күні ауданның Жалпы білім беру ұыймдарға мамандардың шығуы дамуында мүмкіндігі шектеулі 47 бала ППТК-да, 19 мектепкі дейінгі балалар – кеңестік түзету көмектерін алады.

Балаларға білікті көмек көрсетудің сапасын жоғарылатудағы аса маңызды мәселелердің бірі мамандардың білім алуы және олардың біліктілігін жоғарылату болып табылады. Біздің облыста, жалпы айтқанда республика бойынша дефектолог-мамандардың болмауына байланысты ППТК-ның, мектептердің түзету қызметтерін толығымен көрсетуге мүмкіндіктері жоқ. Қолда бар кадрлар қартаюда, ал жоғарғы оқу орындарының кадрларды шығаруы мен даярлауы маманданған түзету ұйымдарына жеткіліксіз болып отыр. ППТК логопунктермен, түзету сыныптарды қазіргі заманғы интерактивтік құралдармен жабдықтау қажет.

Күшті жақтары

• 
  Барлық интернаттық ұйымдары СанЕН осы замандық талаптарына сай келтірілген;
  
• 
  физикалық және ақыл-ес мүмкіндіктеріне сәйкес дамуында мүмкіндіктері шектеулі балалардың оқуына мүмкіндік беретін, инклюзивтік білім алуын дамытуға көмектесетін жалпы білім беру ұйымдарында түзету сыныптарының саны ұлғаюда;
  

- дамуында мүмкіндіктері шектеулі балаларға ППТК-да түзету көмектерін алу мүмкіндіктері ұсынылған;.

• 
  ППТК Интернет желісіне кіруі бар.
  

• 
  қажеттіліксіз деңгейде балаларды түзету қолдаудың қамтуы және анықтауы жүзеге асырылады.
  
• 
  ППТК штатында медициналық қызметкердің бірлігі қарастырылған жоқ.
  

• 
  педагогикалық кадрлардың тапшылығы (дефектологтар, сурдологтар, тифлопедагогтар);
  
• 
  арнайы түзету ұйымдарының оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен (бұдан әрі – ОӘК) жеткілікті қамтамасыз етілмеуі.
  

• 
  мектептерді арнайы мамандармен қамтамасыз ету үшін түзету сыныптарын, ППТК ашуға, (аудандар, қалалар әкімдерінің гранттары бойынша) педгогикалық кадрлар даярлауға бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету;
  

• 
  мектептерді арнайы мамандармен, оның ішінде мемлекеттік тілде оқытуды қамтамасыз ету үшін түзету сыныптарын, ППТК ашуға, аудандар, қалалар әкімдерінің гранттары бойынша педгогикалық кадрлар даярлауға бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету;
  
• 
  арнайы білім берудің түзету ұйымдарын ОӘК мен оқулықтармен қамтамасыз ету;
  
• 
  арнайы білім берудің түзету ұйымдарын интерактивті тақталармен толық қамтамасыз ету үшін бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету;
  
• 
  ППТК логопунктермен, қажетті жабдықтармен аяғына дейін жарақтандыру үшін бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету.
  

Ауданда 2013 жылдың 1 қаңтарына 38 жетім бала және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған. Осы қатардан 30 бала қамқорға алынды және асырап алынды, 8 бала – қазақстан азаматтар жанұяларының қамқорлық тәрбиесінде.

2010 жылмен 2013 жыл аралығында қамқорлық тәрбиелеуді дамыту әлеуметтік жетімдіктің алдын алуды іске асыру бағыттарының бірі болып саналады. Қамқорлыққа берілген балалардың саны, облыста балалар 8-ден 8-ге дейін өсті. Ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар және жетім балаларға арналған балалар үйлері мен мектеп-интернаттар әкімшіліктері қазақстан азаматтарының қонақ отбасыларына (балаларды асырап алатын отбасылар) балаларды беру жөніндегі шараларды іске асырады: өткен кезеңдегі құрылымның осы нысанымен 3 бала қамтылды.

Күшті жақтары

• 
  құрылымның отбасылық нысандарымен қамтылған ата-анасының қарауынсыз қалған балалар мен жетім-балалардың саны ұлғаюда;
  

• 
  қамқорлыққа алу немесе асырап алу органдары мамандарының жиі ауысуы;
  
• 
  кәмелетке толмағандарға қатысты ата-аналар құқықтарынан айырылғандар ата-аналардың жауапкершілігі (материалды және басқа да) шаралары, алимент төлету тетігі реттелмеген.
  

• 
  қамқорлыққа алу немесе асырап алу органдары мамандарының құқықтық құзыретінінің деңгейін жоғарылату үшін бюджеттік қаржыландырумен қамтамасыз ету;
  
• 
  отбасы құрылымының баламалы формалары мен отбасы құндылықтарын насихаттау.
  

• 
  алушылар мен асырап алушыларды балаларды ұстауға арналған жәрдемақы төлемдері түрінде экономикалық қолдау тетігінің қабылданбауы;
  
• 
  мемлекеттік бюджет есебінен ұсталатын органдардың штат санын оңтайландыру шеңберінде қамқорға алу және асырап алу ұйымдары мамандарының қысқаруы.
  

• 
  қамқорлыққа алу немесе асырап алу органдарының мамандарының ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың және жетім-балалардың құрылымын деинституционалдандыру стратегиясын іске асыру жөніндегі курстардан өтуін қамтамасыз ету;
  
• 
  ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар мен жетім балаларға арналған балалар үйлері мен мектеп-интернаттары төңірегінде «Асырап алушы ата-аналар мектебін», отбасыларды қолдау қызметін құру.
  

• 
  Ауданда бір оқу орны техникалық және кәсіби білі «Кәсіби лицей»ММ(әрі қарай КЛ) №13 оқушылардың жалпы саны 151 адам.
  

Мамандарды дайындау кәсіби лицейде 27 педагогикалық жұмыскерлер жұмыс істейді (18 оқытушы және 9 шебер).

№13 кәсіби лицей жалға алынған көлем 7 кв.м. қалыптасқан.Оқу орындары 3 кабинет теориялық оқыту, 1 лабораториялық оқыту, комбайдар және трактор жүргізу бойынша полигоны, оқыту өндірісі үшін алаң колемі 187,7 га.

Ауданда алыстағы жергілікті пункте КЛ оқушылардың тұру жағдайы. Кәсіби шеберлікке байқау жүргізу және КЛ кадрлар талабы, жұмысқа орналастыруға сәйкес.

62 жатахана орны жүзеге асырылды, асхана бар, үш мерзімге тамақтандыратын асхана бар, жетім балалар шәкіртақы алады, асыранушымен – 3750 теңге, асыранушысыз- 7500 теңге.

Кәсіби шеберлікті өткізу байқауында КЛ кадрларды дайындау, жұмысқа тұрғызу жүзеге асырылады. КЛ түлектері жұмысқа тұрғызу жыл сайын 100%

Жеке структура және мемлекеттік қызметтестік КЛ жұмыскер кадрларының санатты жұмыскерлерді дайындау сұрақтары. Кәсіби жолдама бойынша әлеуметтік қызметтестікті жүзеге асыру. Өндірістік практиканы өткізу туралы негізгі келісім шартын оқу жоспарын анықтауда кәсіби практиканы жалғастыру.

Күшті жақтары

- КЛ оқытушылардың және оқушылардың санын көбейту;

Әлсіз жақтары

- КЛ ғимаратының болмауы

Қауіп-қатерлер

• 
  КЛ кәсіби оқыту шеберлігінің еңбек ақысының төмендігі, білім процесінің сапасын төмендетеді оқушылардың кәсіби практикалық дағдыларын және еңбек ағымында КЛ түлектерінде қиындықтар туғызылады.
  
• 
  Білім корпоротивін еңзізуде, білім жүйесінде тестік байланыс және кәсіп орын және ұйым, сонымен қатар мамандарды даярлау жұмысқа орналасу сұрақтары алынуда;
  

• 
  Оқушылармен практика жүргізу үшін жұмс берушілермен келісім шарт бекіту.
  
• 
  КЛ базалық ақпаратын және оқыту- материалын қүшейтуде жұмыс берушідерді қатыстыру.
  

2013 жылдың басында ауданының аумағында тұрғындарға емдiк-алдын алу көмегін көрсететiн 35 дәрiгерлiк ұйымдар жұмыс iстедi (2010 жыл – 36). Денсаулық сақтау желiлерiн нормативтерге сәйкес келтiруге байланысты олардың саны 2010-2012 жылдары 1 бiрлiкке қысқарды.

Жалпы өлiм-жiтiм көрсеткiшi (тұрғындардың 1000 адамына шаққанда) төмендеу қарқынына ие және 2009 жылдың қорытындылары бойынша, 2012 жылға -10 (2009 жыл -11,3) азайды.

2008 жылы аудандық дәрiгерлiк ұйымдарында бүкiл әлемдiк денсаулық -сақтау ұйымының ұсынысы бойынша тiрi және өлi туу өлшемдері енгізілді. Аналық және нәрестелiк өлiм-жiтiмдi төмендету үшiн шұғыл шаралар қабылдау - жөнінде өңірлік штаб және өлiмнiң әрбiр жағдайын қызметтiк тексеру өткiзуi және қарау нәтижелерi бойынша нақты шараларды қабылдау үшiн нәрестелiк, аналық өлiм-жiтiмдi талдау жөнінде жұмыс комитетi жұмыс iстейдi (2012 жылы 4 мәжiлiс өткiзiлді). Әрбір ана өлiмінiң және 5-жасқа дейінгі балалар өлімінің жағдайына ай сайын мониторинг және талдау жүргiзiледi. Балалардың, оның iшiнде 500-999 грамм салмақпен тууының барлық жағдайлары туралы жедел ақпараттар жиналады, сонымен бiрге «Мединформға» «АИС-МЛАД» бағдарламасы бойынша деректер қоры қалыптасады және берiледi. Консультациялық және тәжірибелік көмек көрсету мақсатында ауданда жаңа туған және 1 жасқа дейінгі ауыр халдегі балалар туралы күн сайын мониторинг жүргiзiледi. Перинатальдық көмекті өңірлерге бөлу қағидалары сақталады. Ана өлiмін және ауыр жағдайларын жасырын түрде тексеру енгiзілді.

Аудандық медициналық ұйымдарында тiрi туудың жаңа өлшемдерiн енгiзуге байланысты нәресте өлiм-жiтiмі көрсеткiшiнiң 2011 жылғы 12,4-тен 2012 жылы 12,5-ға ұлғаюы орын алып отыр. Дәрi-дәрмектермен қамтамасыз ету және дәрiгерлiк ұйымдардың осы заманғы дәрiгерлiк жабдықтармен жарақтандырылуының жақсаруына қарамастан, аудандық көрсеткіші орта облыстықтан тұрақты жоғары, бала дәрiгерлер кадрлар тапшылығымен, (ауданға 1 бала дәрігері), ОАА неонатолог дәрігердің болмауы түсіндіріледі.

Ауданда нәрестелiк өлiм-жiтiмнiң жетекші себептерi перинаталь мерзiмiнің жекелеген жағдайы, дамудың туа бiткен ауытқуы, қайғылы жағдайлар, жарақаттану және уланулар төңiрегiнде болып табылады.

Аналық өлiм-жiтiмінiң көрсеткiшi соңғы 5 жылда тіркелген жоқ.

2012 жылы азаматтардың денсаулығына, олардың өмiр сүру ұзақтығына -34,6 (85 оқиға), әлеуметтiк маңызы бар аурулар және олардан қайтыс болу маңызды ықпалын тигізіп отыр.

өлім-жітім себептерінің құрылымында қан айналу жүйесінiң аурулары екінші орында 24,4 (60 оқиға), қайғылы жағдайлар, өлтiру, өзiн өзі өлтiру, және тағы да басқа ішкі жағдайлар үшінші орында, қатерлi жаңа түзiлiмдер 13,8

(34 оқиға), тұр.

Ауданның аумағында қан айналу жүйесі ауруларымен (ҚЖА) ауруды және аурулардан өлiм-жiтiмдi төмендету мақсатында көрcетiлген ауруларды ерте анықтау үшін тұрғындарды алдын ала қарау жүргiзiледi.

Ауданда соңғы 3 жылда (2007-2012 жылдар) қатерлi ісіктермен ауру жоғары деңгейде сақталып отыр (100 000 тұрғынға шаққанда), бұл азаматтардың өмірінде торығу ахуал жоғарылауына, дұрыс емес тамақтану және өмір сүруына, қолайсыз экологиялық жағдайға себепті. (2010 жылы – 138,7 2011 жылы – 148,4, 2012 жыл -196,2)

Қатерлі ісіктердің таралған формасы үлес салмағының жоғары көрсеткіші, бірінші кезекте ауруның дәрігерлік көмегіне кеш жүгіну, төмен санитарлық біліммен және тұрғындарды профилактикалық медициналық тексеру жеткіліксіз сапасы байқалып отыр. Онкологиялық ауруларды және олардан қайтыс болуды одан әрі төмендету мақсатында қатерлі ісіктерді анықтаудың скринингтік бағдарламаларын жалғастыру қажет, онкологиялық қызмет ұйымдарының ресурстық жабдықталуы.

2010 -2012 жылдарда аудан бойынша 114,5 нен 98,1 100 мың халық тұрғынға шаққанда жалпы туберкулезбен ауру көрсеткішінің төмендегені және

2013 жылдың 1-қаңтарында аудан бойынша 2 АҚТҚ жұқтырғандар тіркелді, аудан бойынша АҚТҚ оқиғасы 5 тіркелді. 2012 жылы АҚТҚ жұқтырғандар таратуы 0,01% құрады, облыстық және республикалық көрсеткіштен төмен.

Ауданда 2009 жылдың 4-тоқсанынан бастап телемедицина енгізілді. Қызмет көрсету үшін 1 маман дайындалған қажетті құралдармен жабдықталған іс бөлме құрылды. Облыстық медицина ұйымдарының мамандары 8 кеңес-сеанс жүргізді, сонымен қатар бейнебайланыс бойынша семинарлар және кеңестер өткізіліп жатыр.

Бұл орталық аудандық және қалалық емдеу-профилактикалық ұйымдарының дәрігерлеріне облыс мамандарынан уақытында кеңестер алып, жергілікті жерлерде ауруларға қажеті көлемде медициналық көмек беруге мүмкіндік береді.

Халық денсаулығының төмен деңгейде болу себебі ол ауруларды алдын-алу бойынша ақпараттық жұмыстың жеткіліксіздігі сияқты халықтың салауатты өмір салтын сақтау мәселелеріндегі төмен уәждеме және дұрыс тамақтанудың төмендігі салдарынан болады. Денсаулық сақтаудың бүкіләлемдік ұйымдарының мәліметтеріне сүйенсек адам денсаулығының 50%-ы оның өмір сүре білуіне байланысты. Көптеген созылмалы жұқпалы аурулардың пайда болып таралуы оның өмір салтына байланысты. Жоғары деңгейде қатердің мінез-құлықтық факторларының таралуы: темекі шегу (22,2%), алкогольді ішімдікті пайдалану (35%) дене шынықтыру және спортпен халық жеткіліксіз айналысуы (23%) деуге болады. Осыған байланысты аудан тұрғындарында салауатты өмір салтын қалыптастыру және халықты дене шынықтыруға баулу маңызды болып саналады. Осы мақсатпен облыста «2008-2016 жылдарға арналған Салауатты өмір салты» салалық бағдарламасын орындау жөнінде азаматтардың, бірінші кезекте балалардың физикалық белсенділігі бойынша шаралар іске асып жатыр. Әлеуметтік тапсырысты орналастырудың арқасында үкіметтік емес ұйымдармен ынтымақтастық кеңейтіліп жатыр. Сонымен қатар, азаматтардың денсаулығын нығайту үшін дұрыс тамақтану және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі саласында стратегия қабылдау жоспарлануда. Салауатты өмір салтын сақтауды қалыптастыру саласында шараларды іске асыру мүдделі органдар мен ұйымдар арасында, әсіресе алкогольді және темекі өнімдерін шығаруды шектеу, жол қозғалысының қауіпсіздігі сияқты мәселелері жөніндегі сектораралық өзара әрекетті күшейтуге әсерін тигізеді. Нәтижесінде, өмір сүрудің орташа ұзақтығының ұлғаюы, аурудың ауыртпалығы және мінез-құлықтық тәуекел факторларының азаюы күтіліп отыр.

Медициналық қызмет көрсету сапасын басқарудың жүйесін жетілдіру мақсатында медициналық ұйымдардың деңгейінде ішкі тексеріс енгізілді. «Астана» медициналық университетінің базасында медициналық қызмет сапасының сараптамасы бойынша 1 дәрігер даярланды.

2012 жылы 36 медициналық ұйымды тіркеу ресімі өткізілді, ол 100% құрады.

2013 жылдың басында 122 медицина қызметкерлері аудан халқына медициналық, оның ішінде 17 дәрігер және 58 орташа медицина қызметкерлері көмек көрсетті.

2013 жылдың басында кадрлардың жетіспеушілігі 5 дәрігерді (фтизиатр,психонарколог,онколог,рентгенолог, жас-жасөспірім терапевт, хирург, педиатр, неонатолог, провизор, зертханашы-дәрігер).

Дәрігерлік кадрлар тапшылығы мәселесін шешудің бірден бір жолы –студенттерді медициналық академияларда гранттар және бюджеттен тыс қаражаттар есебінен оқыту. Қазіргі уақытта Облыс әкімінің гранттары бойынша медициналық академияларда 1 студент оқып жатыр. Аудан әкімдерінің жас дәрігерлердің әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларын жақсарту мәселелерін әкімдер әрдайым бақылайды.

Әлеуметтiк қамтамасыз ету

Ана мен баланы қорғау әлеуметтiк саясаттың тағы бiр маңызды басымдылығы болып табылды және табылады. 2006 жылы 18 жасқа дейінгі балалары бар отбасыларға (1 айлық есептiк көрсеткiш) ай сайынғы мемлекеттiк жәрдемақы қосатын балалы отбасыларды қолдаудың жаңа жүйесі енгізілді. 2012 жылы 1107 балаға 15225 мың теңге сомасына балалар жәрдемақысы тағайындалды..

мемлекеттiк балалар жәрдемақысына – 15225,0 мың теңге.

Алайда тұрмысы төмен азаматтарды әлеуметтiк қолдау жүйесінде оң өзгерiстермен қатар шешiлмеген мәселелер де сақталып отыр:

кедейлiктен шығу бойынша белсендi шаралардың төмен тиiмдiлiгi;

кедейлiк пен теңсiздiктiң сақталуы;

мүмкiндiктерi шектеулi адамдардың толық қамтылмауы;

көп балалы үйлерде кедейлiктiң басымдылығы;

әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қызмет көрсету стандарттарының жетілдірілмеуі.

Осындай жағдайда ең төмен бекітілген табыстан төмен табысы бар халықтың қауқарсыз тобына әлеуметтік көмек көрсету басқарма жұмысының стратегиялық бағыты болып табылады.

Еңбек нарығында жаппай жұмыстан босату көзделіп отырған жоқ, бұл жұмыссыз азаматтар санының ұлғаюына апармайды.

Жұмыссыздарды уақытша жұмыспен қамтуды ұйымдастыруға жергiлiктi атқарушы органдардың қаражаттары жеткiлiктi.

Әлеуметтiк қолдауға мұқтаж азаматтардың барлық санаттарын іс жүзінде қамту.

Мүгедектерді, қарттарды, мүгедек балаларды арнайы әлеуметтiк қызмет түрлерiмен толық қамту.

Мүгедектерді әлеуметтiк және кәсiби оңалтуға бағытталған іс-шараларды өткiзу мүмкiндiктерi шектеулi адамдарға барынша тәуелсіздікке, толық физикалық, зерделi, әлеуметтiк және кәсiби қабiлеттiлiктерге қол жеткізуге және сақтауға және оларды өмiрдiң барлық кезеңдерінде толық қосуға және тартуға мүмкiндiк береді.

Ауылдық елдi мекендердегi бос жұмыс орындар санының аздығы.

Еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкессiздiк.

Азаматтардың белгілі санаттарына мемлекеттiк бюджеттен жәрдемақы алу ақша алудың жалғыз қайнар көзi болып табылады.

Үнемі бөгде адамдардың күтіміне мұқтаж, психоневрологиялық аурулармен ауыратын 18 жастан жоғары тұлғалар санының өсуi.

Оңалту құралдарымен немесе қызметтермен қамтылған мүгедектердiң үлесі жүз пайызға жетпейдi, бұл мыналарға байланысты:

мүгедектерге бюджет қаражаты есебінен барлық қызметтер көрсетілмейді, атап айтқанда мүгедектердің жеке санаттарына протез-ортопедиялық көмек бойынша қызметтердi көрсету бұйымдардың құнынан 50 пайыз жеңiлдiкпен немесе жеке меншiк қаражат есебінен белгіленген;

медициналық-әлеуметтiк сараптамалық комиссиялары мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламасы мүгедектің жүгінуіне қарай әзірленеді, ал келесi қаржы жылына бюджеттi құрастыру ағымдағы жылдың үшiншi тоқсанында қалыптасады, сондықтан бюджеттi құрастырудан кейiн әзірленген ОЖБ мерзiмінде орындалмайды.

Жұмыс орындарын жасау, оның iшiнде халықтың жұмыспен уақытша қамтылуына жәрдемдесудiң белсендi бағдарламаларын iске асырудың бөлiгiнде:

а) қоғамдық жұмыстар;

б) әлеуметтiк жұмыс орындары.

Жұмыссыз азаматтарды кәсiптiк оқыту, қайта даярлау.

Бос жұмыс орындары мен бос лауазымдардың жәрмеңкелерiн өткiзу.

Әлеуметтiк қобалжушылықтың төмендеуi.

Әлеуметтiк қызмет түрлерiн көрсету саласындағы жұмыс iстейтiн ҮЕҰ-дың қызмет саласын кеңейту.

Бүркемелі жұмыспен қамту.

Тiркелген жұмыссыздар санының өсуi.

Жасанды жұмыссыздықты жасау (мемлекеттiк жәрдемақы тағайындау жұмыспен қамтылмаған тұрғындардан жұмыссыз азаматтың мәртебесiн және табыстар туралы анықтама берудi талап етеді).

Арнайы әлеуметтiк қызмет түрлерiн беру саласында ҮЕҰ құру бойынша ынталы топтардың болмауы.

Мүгедектердің оңалту іс-шараларымен толық қамтылмауы.

Қазақстан Республикасының Статистика агенттігінің мәліметтері бойынша аудандағы экономикалық жағынан белсенді халықтың саны 2010 жылдан 2012 жылға дейін 4,5, яғни 17,4 мың адамнан 16,6 мың адамға дейін қысқарды. Жұмыспен қамтамасыз ету деңгейі 92,5-нан 99,3-на өсті.

2013 жылдың 1 қаңтарына тіркелген жұмыссыздықтың деңгейі 0,4 (2010 жылдың деңгейінде) құрайды. 2013 жылдың 1 қаңтарына дейін жұмыспен қамтамасыз ету органдарының есебінде тұрған жұмыссыздардың 2010 жылда саны 23 адамды құрады.

Еңбек нарығында Жол картасының инвестициялық бағыттарын, Өңірлік жұмыспен қамтамасыз ету Стратегиясын іске асыру оң көрініс тапты.

Халықты өңірлік жұмыспен қамтамасыз ету Стратегиясын іске асыру шеңберінде өнімді жұмыспен қамтамасыз етуді қолдау үшін бос жұмыс орнын іріктеу мен белсенді іздеу пайдаланады, жұмыссыздар мен басқа арнаулы топтар өкілдерін оқыту, қайта даярлау және біліктіліктерін арттыру, қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру, әлеуметтік жұмыс органдарын құру, бос орындар жәрмеңкелерін өткізу, жастар мен әйелдердің жұмысқа тұруына қолдау көрсету, кепілді әлеуметтік төлемдермен қамтамасыз ету және мүгедектерге, үлкендер мен басқаларға әлеуметтік қолдау көрсету пайдаланылады.

2012 жылы ауданда 105, оның ішінде Жол картасы шеңберінде – 45 әлеуметтік жұмыс орны және «Жастар практикасы» бағдарламасы бойынша 17жұмыс орны құрылды. Қоғамдық жұмыстарға 168 жұмыссыз қатысты. 2012 жылы тұрақты жұмыс орындарына әлеуметтік жұмыс орындарында жұмыс істегендер санынан 13 адам және «Жастар практикасы» бағдарламасы бойынша жұмыс істегендер санынан, 8 жас маман жұмыспен қамтылған. Сондай-ақ ауылдық елді мекендер үшін бос жұмыс орындардың жеткіліксіз саны негізгі проблема болып қала бермек.

2012 жылы 27 жұмыссыз, оның ішінде Жол картасы жобасының шеңберінде – 12 адам кәсіби оқуға жіберілді.

Бүгінгі таңда Жол картасының басты мақсаттарының бірі – жұмыссыздықтың елеулі өсуіне жол бермеуге қол жетті.

2013 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша халықтың саны 23891 2010 жылы – 25 264 адамды құрады. Аудан халқының саны 2010 жылмен 2012 жыл аралығында 1373төмендеді.

2011-2012 жылдары ауданда оң серпін байқалып отыр, туылғандардың саны 30 адамға өсіп, қайтыс болған адамдардың саны 57 адамға азайды.

2012 жылмен салыстырғанда 2010 жылы неке қию саны 127 төмендесе, ажырасу саны 33,3 өсті, 64 қарсы 48

2012 жылы көші-қонның сальдосы 2010 жылмен салыстырғанда 17,8 % азайды, (2010 жыл – 416 адам., 2012 жыл – 342 адам.), соның ішінде халықаралық көші-қонуы бойынша 37,3 % азайды (2010 жыл - 67 адам., 2012 жыл - 92 адам.) және республикалық көші-қонуы бойынша 13 % (2010 жыл - 23 адам., 2012 жыл - -20 адам) азайды.

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ауданымызда 19 мәдениет объектілері 2010 жылмен салыстырғанда 1 объектке (14 – мемлекеттік ), оның ішінде 9 кітапхана (8 – мемлекеттік), 10 клуб (6 – мемлекеттік) қызмет етеді. ауданымызда 33 тарихи және мәдени мүсіндері бар, олардың 7-нің мемлекеттік маңызы бар.

2013 жылы 1 қаңтардағы кітап қорын толтыру үшін 103612 дананы құрай отырып, 2010 жылы 0,5 % есе көбейді, оның ішінде мемлекеттік тілде 14426 дана кітаптар түсті. 2010 жылдан оқырмандар саны 0,3% есе жоғары.

2012 жылы клуб мекемелерінде 615 мың іс-шара өткізілді, оларды 147,5 мың адам барып көрді (2010 жылғыдан 18% мың адамға артық).

Аудан әкімінің және шаруашылық субъектілерінің қолдауымен жалпы 5,4 млн. теңге соммасына 19 мәдениет объектісі күрделі және ағымдағы жөндеуден өтті.

Ауданның тілдер саясаты Қазақстан халықтары бірлігінің факторы ретінде мемлекеттік тілді қолдану саласын кеңейтуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін жағдайларды жасауға және өңірдің лингвистикалық капиталын сақтауға бағытталған.

Аудандарда мемлекеттік тіл кабинеттері қызмет етуде. Жыл сайын мемлекеттік тілді оқитын ересек тұрғындардың саны өсіп келеді. 2012 жылы 10 мың адам, 2010 жылы – 9,8 мың адам мемлекеттік тілді оқумен қамтылды немесе ұлғаю 2 %есені құрады.

Тілді оқытудың әдістемелік базасын қамтамасыз ету мақсатында «Тобыл» оқу кешені әзірленді. Осылайша 2011 жылы мемлекеттік тілді үйрену үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды енгізу мақсатында басқарма сайтын құру жоспарланып отыр.

Құжат айналымының жалпы көлемінде мемлекеттік органдарда мемлекеттік тілде іс қағаздар жүргізудің сыбағалы көлемі 2010 жылы 73%, 2012 жылы 32,3% ұлғайып, 97% құрады. Бұл ретте қазақ тілімен қатар орыс тілі де ресми түрде пайдаланылатынын ескеру қажет, ағылшын тілін оқуға жағдайлар жасалынуда.

Білім беру жүйесінде мемлекеттік тілдің рөлі нығаюда. 2012 жылы мектепке дейінгі мекемелерде балалардың 47%-ы және жалпы білім беру мектептеріндегі оқушылардың 49%-ы қазақ тілінде оқиды. Қазақ ұлтының ана тілінде оқитын оқушыларының үлесі ұлғаюда.

Мемлекеттік тілдің коммуникативтік функциясы нығаюда. Тұрғындарға мемлекеттік тілді үйренуге қолдау көрсету мақсатында, «Алау» облыстық теле арнасында телесабақтар циклінен тұратын «Тілашар» жобасы іске асырылуда. «Костанайские новости» өңірлік газетінде қазақ тілі сабақтарының цикілі жариялануда.

Сонымен қатар, белгілі оң нәтижелерге қарамастан мемлекеттік тілдің дамуында проблемалар:

қоғамда мемлекеттік тілді мегерудің тұрақсыз деңгейі;

өңірдің әлеуметтік-коммуникативтік кеңістігіне мемлекеттік тілдің жеткіліксіз енгізілуі болып табылады.

Негізгі ішкі және сырқы факторларды бағалау:

мемлекеттік тілді оқытудың бірыңғай әдістемесінің және стандарттарының, оқу инфрақұрылымы қызметтерінің жалпы стандарттарының, сондай-ақ мемлекеттік тілді меңгеру үдерісін ынталандыру және мониторингі жүйесінің болмауы қоғамда мемлекеттік тілді меңгеру деңгейін арттыру ісіндегі ұстап тұрған фактор болып табылады.

Мемлекеттік тілді әлеуметтік-коммуникативтік кеңістікке енгізу үрдісінде маңызды фактор коммуникация, ойын-сауық, демалыс салаларында оны белсенді қолдану аясын кеңейту, отбасылық құндылық ретінде мемлекеттік тілді қолданудың мерейін арттыру және насихаттау, балаларды мемлекеттік тілде танымдық, радио және теле бағдарламаларды оқып-үйренуді қалыптастыруда БАҚ рөлін күшейту.

Бұл ретте іскер қарым-қатынас, бизнес, ғылым сияқты халыққа қызмет көрсету саласында, мемлекеттік қызметтер көрсету жүйесінде де мемлекеттік тілді қолданудың төмен деңгейінің сақталуы жалғасып отыр.

2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша спорттық құрылымының саны 3 объектке көбейді және 121 бірлік 2010 жылға 102,2% ). (2010 жылға 102,2% ).

Соның ішінде 1 стадион, 3 спорттық комплекс, 25 спорттық залы (оның ішінде 20 в жалпы білім беру мектептері, Спорт сарайы 3 зал, 4 хоккей корты, 76 жайық құрылымы, (22 футболдық жайылым, 51 спорттық алаң, 2 спорттық ядро),1 шағын футбол алаңы, 1 шаңғы базасы.

Ауданда дене шынықтыруда 68 ұжым жұмыс істейді, онда 8215 адам шұғылданады немесе 2010 жылы 2 % есе, оның ішінде 1727 оқушылар 2010 жылы немесе 14% өсті. 2012 жылы салауатты өмір салты насихаты бойынша 2010 жылы 110 спорттық шаралар өткізілді немесе 101% , оған 20130 адам қатысты. 2012 жылы ауданда СШ -1 адам алды, КСШ – 10 адам, 1 разряд-4 адам. Облыстық және аудандық шараларға 4 млн. тенңге, 2010 жылмен салыстырғанда 2 есе көп.

1 Жас- балалар спорттық мектептер жұмысы қамтамасыз етілді, 438 оқушылар қатыст. Өздік спорт алаңы бар. Дене шынықтыру жұмысына 5 штаттық және 6 штаттық емес жаттықтырушы, соның ішінде Троебрат с. Пресногорьковка және Суворов селолық округ – 3 адам.
Ішкі саясат.
Азаматтық қоғам институттарымен мемлекеттiк әрiптестiк, медия кеңiстiгін дамыту және жастар саясатын iске асыру

Ауданда 12 астам қоғамдық ұйымдармен және бiрлестіктермен өзара іс-әрекет жүзеге асырылуда, олардың қатарында: 1 – саяси партиялардың аудандық филиалдары, 3 – дiни бiрлестiктер, 3 – этномәдениет орталықтары, 5 үкiметтiк емес ұйымдар (ҮЕҰ) бар. Қазіргі уақытта қызметтiң әр түрлi 5 бағыты бойынша ҮЕҰ тұрақты топтары орын алды.

Қазақстанның жаһандық халықаралық ұйымдардағы көшбасшылығын мойындаудың жетекші факторларының бiрi облыстағы мемлекеттiк саясатты, Мемлекет басшысының жыл сайынғы жолдауларының негiзгi бағыттарын және оларды іске асыру барысын түсiндiру мен насихаттау жөніндегі жұмыстар қолдайтын iшкi саяси тұрақтылық болып табылады. Тұрғындардың арасындағы ақпараттық-насихаттау жұмысы басты тетік болып табылады. Мемлекет басшысының жолдауына сүйене отырып, облыстық ақпараттық-насихаттау тобының (ОАН) құрамы қалыптасуда. Аудандар мен қалаларда жаппай ақпараттандыру үшін мемлекеттiк органдардың жетекшiлерi, аудандық және қалалық мәслихаттардың депутаттарынан, жұртшылық пiкiрiнiң жетекшiлерiнен тұратын 100 мүшелерді біріктіретін 17 ОАН құрылды.

Ұзынкөл ауданында бұқаралық ақпарат құралдарын «Нұрлы жол» аудандық газеті ұсынады 1880 дана жалпы тиражімен ауданның мәдени, саяси, әлеуметтік-экономикалық өмірінің, іс-шаралары туралы хабардар етеді.

Газеттің меншік иесі – Ұзынкөл ауданы әкімдігінің «Нұрлы жол» Ұзынкөл аудан газетінің Редакциясы МКК. Газеттің құрылтайшысы Ұзынкөл ауданының әкімі болып табылады. 1941 жылдан шығарылды. Газеттің мерзімділігі аптасында бір рет, жылдың ішінде 4-тен 8-ге дейін жолдар нөмірінің көлемі. Материалдар қазақ және орыс тілінде жарияланады. Газет жазылу және бөлшек сауда бойынша таратылады.

Мемлекеттік тілді қолдау шегінде аудан аймағында пайдаланатын облыстық телеканалдармен ынтымақтастық құруында. Аудан аумағында «Қазақстан-Қостанай» телеарнасы хабарландыру бағдарламасы жұмыс істейді. Сонымен қатар аудан аумағында Республикалық қоғамдық саяси басылымдар «Қазақстандық ақиқат», «Егемен Қазақстан», «Қостанайлық хабарлар», «Қостанай таңы» пайдаланады.

Ауданда мемлекеттік «Нұрлы жол» аудандық газетін қаржылай қолдау істейді, Мемлекеттік тапсырыс жүйесін қосқанда әлеуметтік белгі хабарланады. БАҚ арқылы мемлекеттік ақпараттық саясатты өткізу үшін жалпы сомасы 2012 жылы 1341 мың теңге немесе 2010 жылы 160%

Интернет ресурстармен жұмыс ұлғаюда. Аудан әкімінің сайтында «Ішкі саясат», «Жас саясаты», «Денсаулық сақтау», «Мәдениет» рубрикалары ашылды, бұнда Қазақстан Республикасы Президентінің халыққа жолдауы бар, ақпараттық материалдар және әдістемелік нұсқаулар, жолдау аясында өткізілгенде, іс-шаралар туралы ақпараттар үнемі жаңартылады.

Жастар саясаты – Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық саясатының құрамы, мемлекеттік жастар есебінен іске асырылылатын, құқықтық экономикалық ұйымшылдықты іске асырды және жас азаматтарды анықтайды. Жастар іс-әрекеттерде және инициативтарді іске асырды.

Ауданда 5244 жас азаматтар тұрады, олардан 2438 жас өспірімдер, 2806 қыздар, олардан 14-тен 17-ге дейін оқитын жастар -978 адам, студенттер 1899 адам, жұмыс істейтін жастар 1707, өзін-өзі жұмыспен қамтығандар – 182 адам, жұмыссыздар – 10 адам. Халықтың жалпы санынан жастардың пайызы 23% құрайды.

2013 жылғы жағдай бойынша Қостанай облысының әкімінің инициативасы бойынша оқу үшін жыл сайын грант бөледі. Осы уақытта облыс әкімінің гранты бойынша 5 адам оқиды: 2 медицина мамандары бойнша, 3 педагогикалық мамандары бойынша. Аудан әкімінің гранты бойынша педагогикалық мамандық бойынша 5 адам оқиды.

1 жастардың үкіметтік емес ұйымы («Ұзынкөл жастары»ҚБ) жұмыс істейді. Осы бірлестіктің мақсатымен; денісау жан-жақты дамыған тұлғаның, тәрбиесі, оқушылардың мектептен тыс, оқытудан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру, қазақстандық, отаншылық, этносоаралық, межконфесионаларалық рухында, спорттық қызметте және мәдени құралдармен жұмыстан бос уақытта жұмыс істемейтін және жұмыс істейтін жастардың босуақыты, жастарда салауатты тұрмыс салтын жүргізу әдетін қалыптастыру, аудан өміріне белсенді жастарды қатысуға белсенді тарту болып табылады.

Қоғамдық бірлестіктерді, мемлекеттік оргадарының өзара іс қимылын үйлестіру мақсатымен, бизнес құралдармен және жастардың халық саясат бірлестіктердің мемлекеттік органдарының әрекет жасау топтастыру, жастардың қажеттілігін және қызығушылығын іске асыруын қамтамасыз ету шақырылған, мемлекеттік жастардың саясатын іске асыруда ауданда әкімшілік жанында жастардың істері бойынша Кеңес жұмыс істейді.

«Дипломмен ауылға», «Ауыл жастары» жобаларының іс-шараларын іске асыру шегінде ауданға келген жас мамандардың саны 2012 жылы 35 адамды, барлығы жұмыспен қамтылған, 11 жас мамандар кредит алды 24269 мың. теңге соммасы, 29 жас маман пәтерге 3284 мың теңге сомасында кредит алды, «Жастар практикасы » бағдарламасы бойынша жұмыс істейтін жастардың саны 2012 жылы 17 адам, 12 жұмыс беруші.

Мемлекеттік органдардың және азаматтық сектордың өзара іс-қимылының негізгі механизмдері болды:

• 
  ҮЕҰ-мен өзара әрекеттесуі бойынша Кеңестер;
  
• 
  Жұмыс істейтін жастардың Форумы;
  
• 
  Оқитын жастардың және жастар ұйымдарының кездесуі;
  
• 
  Ұлтаралық мәдени орталықтар;
  
• 
  Барлық саяси партиялардың аудандық филиалдары басшыларымен Ішкі саясат бөлімімен сындарлы сұхбаты ретке келтірген.
  

Қазiргi ақпараттық нарықтың талаптарына сай кәсіпқой-мамандардың тиiстi санының жоқтығы, журналисттер, юристтер, аналитиктер және басқа мамандардың ақпараттық нарығының дамуына қабілеттіліксіздігі.

Аудандық газеттің материалдық-техникалық жабдықтауының әлсіз базасы.

Азаматтық қоғамдық институттарды кадрлық қамтамасыз ету. Медиа-нарығында бәсекелік күресінің шиеленісу жағдайда бюджеті аз аудандық газеті үшін жыл сайынғы жоғарлатуы көшерақының болмауы болады, аудан бөлік елді мекендердің жазушылармен поштаны жеткізу бойынша қоғамдық саясат ақпаратқа тұрғындардың қол жетімділігінің төмендеуі себептерімен «Қазпошта» АҚ тарифтік саясаттың мәселелері болып табылады.

Дiни нанымның бостандығын қамтамасыз ету төңiрегiндегi заңның кемелiне жетпегенi және адепттердi тарту бөлігінде өз қызметінде жаңа жүйке технологияларын қолданушы жалған дiндер өкілдігiнің өңірге енуі және таралуы.

Басқару үдерістерінің жеткiлiксiз ақпараттануы.

Ақпараттық-насихаттау жұмыстарын өткiзу кезiнде жаңа ақпараттық технологияларды, коммуникативтік технологияларды қолданудың жеткiлiксiз жоғары деңгейi.

Мүмкiндiктер

Әр түрлi сұхбаттық алаңдарда, кездесулерде талқылаудың нәтижесiнде, заңнамалық нормативтiк-құқықтық базаға ұсыныстар енгiзу.

Мемлекет пен ҮЕҰ әлеуметтiк әрiптестiгiн әрі қарай тереңдету.

Ақпараттық-насихаттау жұмысының кадрлық әлеуетін нүктелiк бағыттауы және кәсібилендіру.

Мемлекеттiк ақпараттық саясатты қаржыландыру көлемiн ұлғайту.

Өңірлік БАҚ-тардың конвент сапасының жоғарылауы.

Мемлекеттiк органдар мен БАҚ-тардың өзара әрекеттесуiнiң күшеюi.

Мемлекеттiк жастар саясатын табысты iске асыру үшiн жас буынның отан сүйгiштiк сезiмін, азаматтық жауапкершілiгін жоғарылатуға, белсендi қоғамдық позицияларын қалыптастыруға, жас ұзынкөлдіктердің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылатуға бағытталған тиімді модель әзірлеу қажет.

Соңғы жылдары ауданда қалыптасқан қолайлы экономикалық және қоғамдық-саяси жағдайлар, мақсатты шаралар кешенін қабылдау ішкі істер органдарының қызметін айтарлықтай белсендіруге мүмкіндік берді.

2012 жылмен салыстырғанда 2010 жылы қылмыс жасаудың 4,1% төмендегені байқалып отыр. Тіркелеген қылмыстың жалпы санынан, ауданда жасалған, үлкен бөлігі бөтен мүлікті ұрлауы және 2010 жыл көрсеткіштер деңгейде олардың саны 16%

Тіркелген ұрлық саны – 20,0%-ға, бұзақылық – 94%, зорлық-зомбылық жасалмағаны қысқарды.

ЖКА саны 2012 жылы – 14,3% төмендеді 2010 жылмен салыстырғанда Қылмыстарды ашу көрсеткіші 2012 жылы 43,2% құрады, қарсы 76,8 % 2010 жылы.

Полициямен қарымқатынаста 17 міндеттендірілген қоғамдық қауымдастық бар. 2012 жылы қоғамдықтардың қатысуымен 95 құқық бұзушы ұсталып, 20 қылмыс ашылды. Ағымдағы жылы облыстық бюджеттен азаматтарды ынталандыруға 200,0 теңге, өткен жылы 100,0 теңге болінді.

Қылмыспен күресудегі міндеттерді орындауда, қылмысты жасаудың алдын алу себептеріне бағытталған, сонымен қатар нақты бағытта жоғарғы көрсеткіштерге ие болуда бүкіл құқық қорғау және мемлекеттік мекемелердің бірлеске жұмыстары қажет.

Жедел-тергеу тобының жұмыстарының нәтижелері болып ондаған бұрында жасалған қылмыстарды ашу, соның ішінде екі қылмыс «өткен жылғылар» санынан.

20 % қоғамдық орындарда жасалған қылмыстар саны төмендеді.

50 % кәмелетке толмаған жас өспірімдермен жасалған қылмыстар саны төмендеді (2 қарсы 4 - 2010 жылы).