Бағдарламасы «Физикалық және коллоидтық химия»

Лабараториялық жұмыс6

Сәуле өткізу кеззіндегі интенсивтіліктін өзгерісіне негізделген бөлшектердің мөлшерін анықтау әдістері.

Бұл әдіс лайлы ортадан өткен кездегі түскен сәуленің әлсіреуін анықтауға негізделген. Бұл өзгерісті фотометр және фотоэлектроколориметр (мысалы, ФМ, ФМ-56, ФЭК-Н ). Көмегімен анықтауға болады. Жарықтың әлсізденуі жұтылу нәтижесінде емес – бөлшектер жарықты жуытпайтыны белгілі яғни жарықтың әлсіздену шашыраудың нәтижесінде болатын жағдайды қарастырамыз. Бұл бейметалдардың түссіз зольдері жағдайында көрісі заң бойынша анықталады:

I = I _o E ^–ix ( I )

Мұндағы:

Х – сәуле өткен ортаның қалында нәтижесінде оның интенсивтігі –дан -ге дейін төмендеді.

І – ортаның лайлығы немесе экстинкция коэффициенті.

( І ) формуладан:

І = (2)

(3)

Д – оптикалық тығыздық деп аталады.

Мұны жұтылған сәуле өтуі қажет қайтымды жағдайдағы өлшем ретінде қарауға болады, әлсіздену е рет болуы үшін. (І) Заңдылық тек қана нақты сұйытылған золдер үшін орын алады.

№1 жұмыс

Экстинкция коэффициентін жарықтың толқын ұзындығынан тәуелділігі бойынша коллоидтты бөлшектердің мөлшерін анықтау.

Экстенкция коэффиентінің жарықтың толықн ұзындығынан тәуелділігі мына эмпирикалық теңдеу арқылы көрсетіледі:

(4)

Мұндағы, в – бөлшектің мөлшеріне, қалпына және түскен жарықтық толқын ұзындығына тәуелсіз коэффициент.

к – бөлшектің мөлшерімен қалпына тәуелді, жарықтың толқын ұзындығына тәуелсіз коэффициент.

(4) теңдеуден (5)

к - өлшемі 2 ден 4-ке шектерде өзгереді және бөлшектің мөлшерін нақты дәл анықтайды.

тәуелділігінен к-ны біле отырып өлшемін есептеуге болады. Тәжірибе жүзінде анықталған арқылы бөлшектің радиусы анықтауға мүмкіндік беретін таблица бар (таблица төменде көрсетілген).

Таблицадағы бөлшектің мөлшерін анықтаудағы өлшемдерде z өлшемі берілген:

z (6)

Мұндағы: - сфералық бөлшек радиусы; - ортадағы жарықтың толқын ұзындығы к – коэффициенті тәжірибе жүзінде І – н бірнеше мәні кезіндегі өзгерістер негізделіп шығарады. (5)

Tаблицадан алынған к мәні бойынша z анықталады. Табылған z мәні бойынша (6) формуладан r-і есептейміз. Тәжірибе кезінде табылған k мәні кқолданылған есептеулерден толқын ұзындығының орташа мәнін алады.

Бұл әдістің қасиеті – ол жарық шашыраудың абсолюттік шамаларын өлшеуді қажет етпейді.

Жұмыс барысы

(1, 2, 3) зерттеуге қажетті барий сульфатының золін дайындау. Фотоколориметрде қызыл және көк жарық, фильтрінде, оптикалық тығыздығын анықтаймыз (2) формула бойынша мәнін есептейміз. Сонан соң (5) формула бойынша к-ны анықтаймыз, ал (2) таблтцадан алынған өлшеміне сәйкес z мәні табылады. (6) формула бойынша табылған z негізінде -і есептейміз. Нәтижелерді таблица ( ) жазамыз.

, см	СР, см	Д	,см-1

Қосымша мәндер.

BaSO₄ золін анықтау

Ең бірінші екі ерітінді дайындаймыз.

1) 1,1 г. NaSO₄ 10 Н₂О – ны 50 см³ глицеринде ерітеміз (І).

2) 2,45 ВаCl 2 Н₂О – ны 50 см³ глицеринде ерітеміз. (ІІ).

Содан сон әрбір ерітіндіні белгілі қатынаста (төменде көрсетілген) спиртте және суда суытамыз. Алынған (І) ерітіндіні абайлап (ІІ) – ші ерітіндіге қосып араластырамыз.

Суылту кезінде спиртпен су қатысындағы тәуелділіктен бөлшектің әртүрлі өлшемдеріндегі золдар алынады. Келесі үш суылту ұсынылады.

1). 1 см³ (І) ерітінді + 5 см³ су + 4 см³ спирт

1 см³ (ІІ) ерітінді + 5 см³ су + 4 см³ спирт

2) 1 см³ (І) ерітінді + 2 см³ су + 3 см³ спирт

1 см³ (ІІ) ерітінді +2 см³ су + 3 см³ спирт

3) 1 см³ (І) + 1,5 см³ су + 3,5 см³ саирт

1 см³ (ІІ) ерітінді +1,5 см³ су + 3,5 см³ спирт

№2 жұмыс

жүйенің сипатты лайлығы бойынша коллоидты бөлшектердің мөлшерін анықтау.

Шашырау коэфицентінің бөлшек байланысы мына қатынаспен беріледі.

(7)

Мұндағы:

с – 0,577....-ге тен тұрақтысы.

1 см³ жүйедегі суммарлы шашырау энергиясы сияқтя лайлылықты анықтаудан:

(8)

мұнда С_об= (9)

С – концентрация, г/см³

d – бөлшек тығыздығы

z арқылы және (7) формуладан R_P мәнін қойып, қатынастағы (8) тендеуді шеше отырып мынаны аламыз.



сипатты лайлану.

- ті арқылы белгілейміз =

Бұл белгілеуді (10) тендеуге қойып қатынасын табамыз:

Жұмыс барысы

Белгілі концентрациядағы золь дайындаймыз. Фотоэлектроколлориметрде белгілі толқын ұзындығында ( ортада) оның оптикалық тығыздығын өлшейді.

- ортадағы жарықтың толқын ұзындығы: = (12)

мұндағы - жарықтың ваккумдағы толқын ұзындығы.

h – ортаның шағылдыру көрсеткіщі.

Бөлшектің мөлщеоін есептеу келесі жағдайда жүргізіледі. Табылған Д мәні бойынша лайлылықты есептейміз (2 тендеу), с-зольдің концентрациясын (г/см³), С_об арқылы (9 – тендеу) табамыз. Содан сон тендік арқылы жүйенің сипатты лайлығын анықтаймыз (13) формуладан есептейміз.

мұндағы - бөлшектің және ортаның шағылдыру көрсеткіштері арасындағы қатынасты санайтын параметр. п – бөлшектің шағылдыру көрсеткішінің ортаның шағылдыру көрсеткішіне қатынасы.

Енді барлық өлшемдер (ІІ) форнмула бойынша анықтауға қолданылады (2) таблицаны қолдана отырып осылай табылған мәнінен z – 1 және (6) формула бойынша z – ті табамыз. Нәтижелерді таблица (3) түрінде жазамыз.

Таблица 3

см

Д

, см-1

С, г/см3

Соб

см-1

n

z

z, см

Лабараториялық жұмыс7

Якоби ДаниэлЬ элементінің тұздардын Әртүрлі концентрациясындағы ЭҚК – ін анықтау

Галваникалық элементі мына схемамен құрастырады: Zn/ZnSO₄//KCl//CuSO₄/Cu элементін ЭҚК ZnSO₄ және СuSO₄ ерітінділерінің әртүрлі концентрациясында өлшейді. Ерітінділердің өлшеу үшін әртүрлі концентрацияларынан 25 мл дайындайды. Электролитті құятын стаканды дистрленген сумен жуады одан кейін стаканды дистрленген сумен жуады, одан кейін станканды 2-3 рет электролит ерітіндісінің аз мөлшерімен шайып, содан соң электролит ерітіндісімен толтырады (белгілі бір денгейде) Э Қ К протенциометод көмегшімен анықтайды.

Құралды қосу

Потенциомерді резеткаға қосамыз. Одан сон тумблерді қосамыз. Хлор, күміс электродын құралдын арт жағындағы «ВСП» - ға қосамыз. Мыс электродын хлор күміс электродына жұптайды және оның бір ұшын құралдың артындағы «ИЗМ - 1» немесе «ИЗМ – 2» қосамыз. Алдыңғы панельдегі «ИЗМ - 1» - ді 1:14 және «V» басамыз. Астынғы шкаламен ЭҚК анықтаймыз.

Мыс электродынын 0,1н және 1н CuSO₄ ерітіндідегі ЭҚК анықтаймыз. Осылай цинк электродын да 0,1н және 1н ZnSO₄ ерітіндісіндегі ЭҚК анықтаймыз.

Таблицаға келесі деректерді енгіземіз.

Мына тізбек үшін: Zn/ZnSO₄//KCl//AgCl/Ag

Электр қозғаушы күш Е=

a=

j – ионның орташа активті коэфиценті

m – ерітіндінің мольдігі

мына тізбек үшін: Zn/ZnSO₄//KCl//AgCl/Ag

Е=

Нернст теңдеуі арқылы анықталған потенциалдар мен тәжірибе анықталған потенциалды салыстырыныз.

j Zn SO₄ 1м = 0,150 j Cu SO₄ 1м= 0,154

Лабараториялық жұмыс

Еріген заттардыҢ активтенген кӨмір бетінде адцорбциялау

ІІ. Жұмысқа керекті заттар: 0,4н СН₃СООН, 0,1н NaOH, фенолфталиен, активтендірілген көмір, бюретка, штатив, пипетка, колбадар, фильтр қағазы, өлшегіш колбалар, воронкалар.

ІІІ. Теориялық бөлім:

Молекулярлық Вандер Вальс күштерінің әсерінен еріген заттың фазааралық беттегі концентрациясының өзгеруін физикалық адсорбция деп атайды. Ерітіндіден адсорбциялау процессі табиғатқа кен таралған. Мысалы, өндірісте табиғи және өндіріс суларындағы бағалы заттарды айырып алу, күрделі құрамды ерітінділерді бөлу және анализдеу үшін қолданылады.

Тұрақты температурада адсорбцияланған зат мөлшерінің тепе-тендік концентрациясынан тәуелділігі жазық қисықпен сипатталады. Бұл графикті адсорбцияның изотермасы дер атайды. Еріген заттың концентрациясын өте аз болған жағдайда, адсорбцияланған заттың концентрациясынан тәуелділігі түзу

Г сызық тәуелділігімен сипатталады. Өте көп

концентрацияда адсорбцияланған заттың мөл- шері тұрақты болады ла концентрация көбейгенмен адсорбцияланған заттың мөлшері өзгермейді, яғни адсорбция шегіне жетеді.

С С координатындағы концентрациялар

Г= (І)

С_тт миллимоль ертіндінің адсорбцияланған кейінгі концентрациясы.

К – бірлік концентрациядағы адсобцияланған заттық мөлшері

- константа, дұрыс бөлшек

Тәжірибе деректерін пайдаланып Фрейндлих теңдеуіндегі К мен -ді табуға болады. Ол үшін Фрейндлих теңдеуін түзу сызықтың теңдеіне келтіру керек. Фрейндлих теңдеуін логарифмдейміз.

Бұл түзу сызықтың теңдеуі у=а+вх, тек у=tg;а= lgк; tg=в;

Х= tgС_тт ; в= tg
Графикті бірнеше мен

M С_тт арқылы салады

N

IV. Жұмыстын барысы: Бұл жұмыста адсорбенит ретінде активтендірілген көмір қолданылады, ал адсобцияланушы зат ретінде сірке қышқылын алады.

Сірке қышқылынын 0,4н ертіндісінен сұйылту әдісімен келесі ертінділерді дайындайды:

120 мл – 0,2н

120 мл – 0,1н

120 мл – 0,005н

120 мл – 0,025н

120 мл – 0,0125н

Бұл ерітінделерді пайдалану кезінде бір тамшыны артық не кем құйып жіберуіміз мүмкін. Сол себепті ерітінділердің дәл концентрацияларын білу үшін, сірке қышқылының ерітіндісін 0,1н NaОН ертіндісімен титрлейді. Ол үшін колбаға 10 мл сірке қышқылын және 1-2 тамшы фенофталейн құяды да бюреткаға құйылған 0,1н NaОН ерітіндісімен титрлейді. әрбір титрлеуді екі рет қайталайды. Ерітіндінің концентрациясын келесі тендеумен есептеп шығарады:

Титрлеу нәидесінде С₁ және С₂ – ні табады. Одан кейін орташа С-ны. Осылай барлық ерітінділердің дәл концентрациясын табады.

Титрлейден кейін әрбір колбада 100 мл ерітінді қалады. Осы ерітінділердің ішіне 2 гр активтендірілген көмір салады. Барлық колбалар бірінен кейін бірін 20 минуттан шайқайды, одан кейін жеке-жеке титрлейді.

Алғышқы 3 колбадағы фильтраттан 10 мл ерітңнді алып титрлейді, ал кейінгі екі фильтраттан 20 мл алып титрлейді.

Әр титрлеуді екі рет жасайды. Орташа концентрацияны есептеп шығарады. Көмір бетінде адсобцияланған сірке қышқылының мөлшерін келесі тендеумен анықтайды:

Х=(С_о-С_тт)миллимоль

Тәжірибе деректерін және жұмыс қорытындысын келесі таблицаға жазады.

Кол. №	Со	Стт	lgCтт	Х		lg	K
1
2
3
4
5

V.Бақылау сұрақтары

1. 
   Адсорбция процессі деген не? Неліктен адсорбция процессі жүреді?
   
2. 
   Адсорбция түрлері, адсорбциондық күштер типі?
   
3. 
   Фрейндлих тендеуі, оның физикалық мағынасы қандай?
   
4. 
   Адсорбция изотермиясы деген не? Фрейндлих – Бедекер және Ленгмюр изотермасының тендеулері?
   
5. 
   Физикалық және химиялық адсорбцияның ерекшелігі неде?
   
6. 
   Адсорбция және оның система параметрлерімен байланысы қандай?
   
7. 
   Адсорбция шамасына қандай факторлар және қалай әсер етеді?
   
8. 
   Беттік – активті заттар туралы ұғым. Гиббс адсорбцияның изотерма тендеуі?
   

ТАҚЫРЫБЫ: СЕДИМЕНТАЦИЯЛЫҚ АНАЛИЗ.

І. ЖҰМЫСТЫН МАҚСАТЫ:1.Полидисперсті системалардвы седиментациялық

анализдеу әдісімен танысу .

2. берілген системадағы дисперсті фазанын тұнбаға

шегу жылдамдығын және бөлшектердін радиусын

анықтау.

3. таралу қисығын құру

ІІ. ЖҰМЫСҚА КЕРЕКТІ ЗАТТАР: Торзионды тарады; секундомер; цилиндр; барий

сульфату; алюминий оксиді; саз; бор және тальк

суспензиялары.

ІІІ. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ.

Дисперсті фазаның система көлемінде біркелкі таралып, тұрақты күйде болуын сидиминтациялық немесе, кинетикалық тұрақтылық деп атайды. Ірі дисперсті системалардағы дисперсті фаза бөлшектерінің фракциялық құрамын анықтау үшін Стокс заңына негізделген сидиментациялық анализ әдісі қолданылады. ауырлық күші әсерінен бөлшектердің тұнбаға түсу процессі сидиментация деп аталады. Бөлшектердің тұнбаға түсу жылдамдығы олардың размеріне, тығыздығына және ортаға, сонымен қатар, дисперсиондық ортаның тұтқырлығына тәуелді. Стокс заңы бойынша тұтқыр ортада сфера типтес бөлшектердің қозғалысына кедергі жасайтын күштер:

(1)

мұндағы, - ортаның тұтқырлығы, Н*сек/м²; r – бөлшектердің радиус, м; U – тұнбаға түсу жылдамдығы, м/сек;

мұндағы d – дисперсті фазаның тығыздығы

d₀ – дисперсионды ортаның тығыздығы, кг/м³

g – салмақ күш үдеуі, м/сек²

Осы екі күш өзара теңескенде және тұрақыт температурада бөлшектің тұнбаға түсу жылдамдығы

U= (3)

тұрақты болады.

Демек, сидиментациялық анализ дисперсионды тұтқыр ортада дисперсті фаза бөлшектерінің тұнбаға түсу жылдамдығын өлшеуге негізделген. Бөлшектің тұнбаға түсу жылдамдығын білу арқылы оның радиусын (r) есептеуге болады:

Дисперсионды ортаның тұтқырлығы, ортамен фазаның тығыздықтары және салмақ күш үдеуі берілген система үшін тұрақты шама болғандықтан:

9/2 (4)

(4) формуланы былай ықшамдап жазуға болады:

r= (5)

U= (6) және r= (7)

Сидиметриялық анализ кинетикалық тұрақсыз темалар үшін қолданылады. кинетикалық тұрақсыз системаларға суспензиялар жатады. Суспензияларда әдетте dсондықтан бөлшектер ауырлық күші әсерінен тұнбаға түсуге бейім болады. Практикада кездесетін суспензиялар полидисперсті, яғни бөлшектердін размері алуан түрлі. Полидисперсті системалар үшін сидиментация анализін қолданып, бөлшектерді размері бойынша топтауға болады. Бөлшектердің радиусын анықтауға болады.

Сидиментациялық анализдің тиімді жолы тұнбаға түскен бөлшектердің массасын үздіксіз өлшеу арқылы анықтау. Тұнбаның массасы оның таразы табағына жинақталу жылдамдығына тәуелді. Тәжірибе мәліметтері бойынша тұнбаға түсу, яғни сидиментация қисығын сызуға болады. Ол үшін абцисса осі бойымен уақыт (t) ордината осі бойымен тұнба массасын алады. Момнодисперсті системалар үшін тұнбаға түскен зщаттын массасымен уақыт аралығандағы тәуелділік түзу сызықпен (ОА) кескінделеді (сурет 1а). Егер дисперсті фаза бөлшектері және тығыз болса, олардың тұнбаға түсу жылдамдықтары да жоғары болады. Ондай жағдайда ОА түзуінің абцисса осімен қиылысу бұрышы да үлкен болады, яғни түзу тіктеу орналасаы. ОА түзуінің ординатасы (ОУ) тұбаның салыстырмалы массасын береді. t₁ уақытта А нүктесінде суспендиядағы бөлшектер толық тұнбаға түседі. егер системада өте ұсақ бөлшектер болса, (r , онда олар кинетикаылқ тұрақты система түзіп, ауырлық күш әсерінен тұнбаға түспейді. А нүктесінде t₁ уақытта бөлшектердің тұнбаға толық түсуін пайдаланып, (6) формуламен бөлшекті тұнбаға түсу жылдамдығын, онан соң (7) формуламен радиусын есептеуге болады.

Егер супензияда бөлшектердің размері әртүрлі болса, онда олардың тұнбаға түсу процессі күрделенеді. Бұл типтегі системаларда әртүрлі бөлшектер тұнбаға қатар түсе бастайды. Біршама уақыттан сон размері үлкен бөлшектер тұнбаға толық түсіп болады да, радиусы кіші бөлшектердің тұнбаға түсуі жалғаса береді. ОА түзуі радиусы үлкен бөлшектердің, ал ОВ түзуі радиусы кіші бөлшектердің тұнбаға түсуін көрсетеді. Тұнбаға түсу барысында, полидисперсті системалардың, тұнбаға түсу қисықтарында сынықтар пайда болады. Мысалы, бидисперсті системада бір, үш дисперсті системада екі және т.с.с. бидисперсті система үшін тұнбаға түсу қисығы (ОА₁В₁) 1а – суретте көрсетілген. ОА участігінде радиусы үлкен және кіші бөлшектер тұнбаға қатар түседі және А нүктесінде t уақытта радиусы үлкен бөлшектер тұнбаға толық түсіп бітеді. А₁В₁ участогінде тек радиусы кіші бөлшектер тұнбаға түсіп, В₁ нүктесінде t₂ уақытта тұнбаға түсуі толық аяқталады. А t₁ және В t₂ кесінділері 1- және 2-фракциялардын мөлшерін береді, ал В₁ t₂ олардың қосындысын береді. Бірінші және екінші фракциялардын жеке-жеке мөлшерлерін және қосындысын А₁В₁ түзуді экстраполяциялау арқылы және В₁ нүктесінен ордината осіне перпиндикуляр түсіру арқылы да табуға болады. ОУ кесіндісі бірінші, УХ екінші фракциянын мөлшерін берсе, ОХ кесіндісі олардың жалпы мөлшерін береді. әр фракцияның тұнбаға түсу уақытын t₁ және t₂ пайдаланып, бөлшектердің тұнбаға түсу жылдамдығын U және әрбір фракциядағы бөлшектердің радиусын r анықтауға болады. Жалпы алғанда полидисперсті системалар үшін тұнбаға түзу қисығы парабола типтес болады. (1 сурет б). ол тұнбаға түскен бөлшектердің массасынын уақытқа тәуелділігін көрсетеді. Седиментация қисығынан тұнбаға түскен бөлшектердің массасының ен аз m₀ және ен көп m_max мөлшерін анықтауға болады. m₀ нүктесі уақыттын ен аз интервалында алынады. Түзу сызықты участокте (ОА) суспензиянын ен ірі бөлшектері тұнбаға түседі. А нүктесінен түсірілген перпиндикуляр уақыттын ен азын t₁= t_min көрсетеді. Бұл уақытта барлық ірі бөлшектер тұнбаға толық түседі.

m_max ординатасына Е нүктесі сәйкес келеді. Бұл нүктеде t₅ = t_max және суспензиядағы бөлшектер толық тұнбаға түседі. уақыт бойынша масса өзгермейді. (7) тендеу бойынша t_min және t_max сәйкес келетін ең кіші және ең үлкен бөлшектердің радлиусын есептейді. Одан соң радииустары r_min –нан r_max – қа дейін өзгеретін бөлшектерді бірнеше фракцияға топтайды:

r₁-r₂; r₂-r₃; r₃-r₄; және r₄-r₅;

Фракциялы болуды сидисентация қисығына жанама жүргізу арқылы да табуға болады. Мысалы, А, В, С, Д нүктелдері осы нүктелерден абцисса осіне перпиндукуляр түсіріп уақытты анықтайды. Одан соң радиусты есептейді. Жеке фракциялардың мөлшерін жанамалардың ордината осімен қиылысу нүктелері арқылы анықтайды ( m₁, m₂, m₃, m₄ нүктелері).

Сидиментация қисығын пайдаланып таралу қисығын сызатын болсақ, системадағы бөлшектердің таралуын радиустары бойынша айқын көруге болады. Ол үшін абцисса осі бойымен анықталған радиустардың орта мәнін r_орташа, ал ордина осі бойымен m/алады (1 в суреті). Алынған қисық бойынша системада қай фракцияның көп не аз екендігін анықтайды.

IV. ЖҰМЫСТЫҢ БАРЫСЫ:

Алдымен торзионды таразыны (2 сурет) жұмысқа даярлайды. Ол үшін столға тіреуіш винттердің (1) көмегімен горзонталь орналастырады. Ілгішке (2) таразының табақшасын (3) іледі. Онан соң арретирді (4) оңға (ашық белгісіне) жылжыту арқылы таразы иінін босатады. Иін (5) көмегімен стрелканы (6) нольге келтіреді. Таразы теңдігі көрсететін стрелканы (7) қозғалмайтын тілшемен (рискпен) (8) дәл теңестіру керек. егер олар теңеспесе, винтті (9) бұрап тенестіреді. Таразы жұмысқа даяр болған соң арретирді солға «жабық» белгісіне жылжытып таразы иінін бекітеді. Табақшаның салмағы (m) және оны суға батып тұрған (Н) биіктігін өлшеу үшін цилиндрге дистилденген су құйып, оған табақшаны батырады. Онан соң арретирді жылжытып иінді босатады да, иінмен (5) стрелканы (6) қозғап, таразы тендігін көрсететін стрелканы (7) тілшемен (8) теңестіреді. Арретирді жабады. Табақшаның массасын стрелкаға (6) қарсы тұрған шкаладан (10) анықтайды. Таразының өлшеу шегіне және әрбір бөліктің мөлшеріне көніл бөліндер. Сонымен қатар Н мәнін анықтайды. Ол судың беткі қабатымен табақшаның түбіне дейінгі аралыққа тең. Ол шамамен 10-12 см болу керек. табақша цилиндрда түбінен және бүйірінен 2-3 см алшақ орналасу керек.

Тәжірибені орындау үшін цилиндрден табақшаны алып, ондағы суға 3-5 г зерттелетін заттың ұнтағын салып, мұқият араластырып, суспензия дайындайды. Цилиндрге тезірек табақшаны батырып, арретирді ашады да, секундамирді іске қосады. Табақшаға жинала бастаған тұнбаның массасын (m) 15 сек, 30 сек, 1 мин, 2 мин, 5 мин, 10 мин сайын өлшейді. Масса тұрақталғанда жұмысты тоқтатады. Алынған сандық мәліметтерді пайдаланып есептеулер жүргізеді:

1. 
   Әрбір t уақыттағы тұнбаның массасын анықтайды.
   

мұндағы m_t - t уақытта табақшаға жиналған тұнбаның салмағы, мг;

m_ж – табақша мен ондағы тұнбаның салмағы, мг;

m_т – табақшаның салмағы, мг;

m_t саны тәжірибе кезіндегі санына тең болады.

2. Әрбір t уақыттағы бөлінген тұнбаның салыстырмалы массасын анықтайды.

мұндағы t уақыттағы бөлінген тұнбаның салыстырмалы массасы, %;

m_max - тұнбаның жалпы массасы, мг.

Алынған мәліметтерді төменгі үлгіде жазады.

Уақыт, t, мин.	Табақша мен тұнбаның салмағы, mж, мг.	Тұнбаның салмағы, mt, мг.	тұнбаның салыстырмалы массасы, %;	Бөлшектердің радиусы, r, м.

4. Таралу қисығын сызу. Ол үшін 1) (5) формуладағы К мәнін есептейді. 2) қисығына t_min және t_max нүктелерін анықтайды. 3) (7) формула бойынша r_min және r_max мәндерін есептейді; 4) радиустары r_min және r_max бөлшектерді 5-7 фракцияға топтап және әрбір фракция үшін r_min және r_max анықтайды. 5) белгіленген нүктелер арқылы жанама жүргізіп, t уақытты тұнбаға түскен фракцияның процентін анықтайды. Жанамалардын ордината осімен қиылысу нүктесі фракцияның % береді. ( 1 суретті қара); 6) және m/мәндері әр фракция үшін есептейді.

Алынған барлық шамаларды мына үлгімен жазады.

Фракция реті	tmax, мин	tmin, мин	rmin, м	rmax, м	, м		Кесін-ді, см	Фракция мөлшері, m, %	m/

Радиустың орта мәнін формуласымен (=r₁ – r₂ ) есептейді. Онан соң m/- координаталарында таралу қисығын сызады. =r₁ – r₂
V.БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ МЕН ЕСЕПТЕРІ.

1. 
   Седиментация дегеніміз не?
   
2. 
   Седиментациялық анализді қандай системалар үшін қолданады?
   
3. 
   Седиментациялық анализ қандай зандылыққа негізделген?
   
4. 
   Седиментациялық анализді нағыз ерітінділермен коллоидты ерітінділер үшін қолдануға болады ма?
   
5. 
   Таралу қисығы деп нені айтамыз? Моно жеке полидисперсті системалар үшін тұнбаға түсу қисығыны анализденіздендер?
   
6. 
   Таралу қисығын қалай алуға болады? Ол нені көрсетеді?
   
7. 
   Дисперсті фазанын тұнбаға түсу жылдамдығын қалай анықтауға болады.?
   
8. 
   Ауада су буларынын тамшысы қандай жылдамдықпен қонатындығын мына мәліметтерге сүйеніп есептендер: тамшыны диаметрі 3м, тұнбаға /м² , салмақ күшінің үндеуі 9,81 м/сек²
   
9. 
   Барий сульфаты бөлшегінің тығыздығы 4,51 кг/м³, тұнбаға түсу жылдамдығы 3,5 м/сек. Судағы барий сульфаты суспензиясының бөлшегінің радиусының бөлшегінің радиусы есептеңіздер.
   
10. 
    АgСІ суспензияның седиментациялағанда алынған мәліметтерге сүйеніп отырып, таралу қисығын сызындар.
    

Тұнбаға түскен суспензияныңмассасы m, % -3 42 55 61 73 80 94 97 100

АНАЛИТИКАЛЫҚ ӘДІСІМЕН ЖАСАЛҒАН СИНТИМЕТАЦИЯЛЫҚ АНАЛЫЗДІҢ ҚОРЫТЫНДЫ НӘТИЖЕЛЕРІ

r,мкм	r/ r0		Q,%		F

Таблицадағы және -нің r/ r₀ – гі әртүрлі байланыстағы параметрі

Таблица №2

r/ r0			r/ r0
0,1	0,980	0,097	0,9	0,305	0,155
0,2	0,925	0,177	1,0	0,250	0,125
0,3	0,842	0,232	1,2	0,168	0,083
0,4	0,743	0,255	1,4	0,114	0,054
0,45	0,692	0,260	1,6	0,079	0,036
0,5	0,640	0,256	1,8	0,056	0,028
0,6	0,541	0,239	2,0	0,040	0,016
0,7	0,451	0,209	2,5	0,019	0,007
0,8	0,372	0,182	3,0	0,010	0,003

@@@ Молекулардың құрылысы

$$$. 1

А) дипольдiк мезет;

В) молярлық рефракция;

С) молярлық поляриздену;

D) поляризденулiк;

E) меншiктi рефракция деп аталады.

А) полярлық молекулалардың поляризденуiн;

В) полярлы емес молекулалардың поляризденуiн;

С) молярлық рефракцияны;

D) бөлшектердiң радиусын;

E) меншiктi рефракцияны.

А) теңдеудiң көмегiмен

А) меншiктi рефракцияны;

В) молярлық рефракциясының;

С) полярлы емес молекулалардың поляризденуiн;

D) полярлық молекулалардың поляризденуiн;

E) дипольдiк мезiттi есептеп шығаруға болады.
$$$. 4

Жарықтық жиелiгi 10¹³ Гц, яңни толқын ұзындығы =10^-4 см поляризденудiң келесi түрлерi жойылады

А) тек ориентациялық поляриздену;

В) тек атомдық поляриздену;

С) электрондық поляриздену;

D) электрондық және атомдық поляриздену;

E) ориентациялық және атомдық поляриздену.
$$$. 5

Тым күштi емес әрiстер үшiн дипольдiк мезеттi келесi теңдеумен есептеп шығаруға болады

А) =Е

В) ;

D) =;

E) =0,012.
$$$. 6

Максквелл қатнасы келесi түрде берiледi

А) =E;

B) =;

C) E=;

D) p=4/3 N;

E) R=.

$$$. 7

А) ;

B) R=;

C) E= ;

D) p=;

E) R=nR_ат+nR_бай+nR_цин.

$$$. 8

r= теңдеуiн келесi шаманы есептеуге қолданылады

В) меншiктi рефракцияны;

С) дипольдiк мезеттi;

D) полярлы молекулалардың поляризденуiн;

E) бөлшектiң радиусын.

$$$. 9

А) R=;

В) p=;

С) p=A+B/T;

D) p=4/3 N;

E) R=nR_ат+nR_бай+nR_цин.

$$$. 10

Дипольдiң полюс заряды мен полюстардың ара қашықтығының көбейтiндiсi

А) тұрақты дипольдiк мезет;

В) меншiктi рефракция;

С) поляризденулiк;

D) диэлектрлiк өтiмдiлiк;

E) индукцияланған дипольдың мезет деп аталады.
$$$. 11

Төменде берiлген молекулалардың қайсысының дипольдiк мезетi нольге тең

А) Н₂;

В) НВr;

D) CH₃Cl;

E) C₆H₅Cl.
$$$. 12 Графикалық әдiспен дипольдiк мезеттi анықтау үшiн төменде берiлген теңдеулердiң қайсысы қолданылады

A) =E;

C) =;

E) .

$$$. 13 ермодинамика келесi құбылыстарды зерттейдi

А) химиялық айналуларды;

В) заттың құрылысы;

С) химиялық реакциялардың жылдамдығы;

D) әртүрлi энергиялардың бiр-бiрiне айналу заңдарын;

E) электродтық процестерде.
$$$. 14

Изохорлық процесс деп

A) Р=const;

B) T=const;

C) V=const;

D) m=const;

E) Q=0 жағдайында жүретiн процестi айтады.
$$$. 15

1 моль идеалды газдың изобарлық көлем ұлғаю жұмысы келесi теңдеумен анықталады

А) А=RT ln V₂/V₁;

B) A=q-U;

C) A=RT ln P₁/P₂;

D) A= P(V₂-V₁);

E) A=C_v(T₁-T₂).
$$$. 16

Жүйенiң шексiз аз өзгерiсi үшiн термодинамиканың бiрiншi заңының математикалық формуласы келесi түрде жазылады

А) q=U+A;

B) Q=dU+A;

C) U=H-RT;

D) A= P(V₂-V₁);

E) H=U+RV.
$$$. 17Жүйе мен қоршаған орта жылу алмаспай жүретiн процестi

А) изохорлық;

В) изотермиялық;

С) изобарлық;

D) қайтымсыз;

E) адиабаттық процесс деп атайды.

А) U=Q-PV;

B) Q_v=U;

C) H=U+PV;

D) dU=C_vdT;

E) Q_p=H.

А) ашық;

С) жабық;

D) гомогендi;

E) гетерогендi жүйе деп атайды.

Идеалды газдардың тұрақты қысым жылу сыйымдылығы мен тұрақты көлем жылу сыйымдылықтарының арасындағы байланыс келесi теңдеумен берiледi

А) С=a+вT+сТ²;

В) C=dQ/dT;

C) C_p-C_v=R;

D) C=Q/(T₂-T₁);

E) dQ=C(T₂-T₁).
$$$. 21

Тұрақты температурада жұмыс келесi теңдеумен есептеледi

А) А=Q=RT ln V₁/V₂=RT ln P₁/P₂;

B) A=-U;

C) A= P(V₂-V₁);

D) A=nRT;

E) A=C_vT.
$$$. 22

Тұрақты температурада идеалды газ үшiн изобарлық және изохорлық жылу эффектiлерiнiң арасындағы байланыс келесi теңдеумен берiледi

А) H=U+nRT;

B) Q_v=U;

C) Q_p=H;

D) C_v=U/T;

E) C_p=H/T.
$$$. 23

Химиялық реакцияның жылу эффектiсi жүйенiң бастапқы және соңғы күйiмен анықталады және реакцияның жару жолынан тәуелдi болмайды. Бұл

А) термодинамиканың бiрiншi заңының;

В) Гесс заңының;

С) термодинамиканың екiншi заңының;

D) Кирхгофф заңының;

E) Гесс заңының салдарларының анықтамасы болады.
$$$. 24

H⁰=C_pdT теңдеуiнiң көмегiмен

А) химиялық реакцияның жылу эффектiсiн;

В) таза заттың жылу сыймдылығының өзгерiсiн;

С) химиялық реакцияның жылу эффектiсiнiң температурадан тәуелдiлiгiн;

D) iшкi энергия мен энтальпияның арасындағы байланысты;

E) таза затты қыздырғанда энтальпияның өзгерiсiн анықтауға

болады.
$$$. 25

А+2В=2С реакцияның жылу эффектiсi Гесс заңы бойынша заттардың түзiлу жылулары арқылы келесi теңдеумен есептеп шығарылады

А) Н_х⁰=2 Н_С⁰-(2 Н_В⁰+ Н_А⁰);

В) Н_х⁰= Н_С⁰-(2 Н_В⁰+ Н_А⁰);

С) Н_х⁰=2 Н_С⁰-( Н_А⁰+ Н_С⁰);

D) Н_х⁰= Н_А⁰-2 Н_В⁰+ 2Н_С⁰;

Е) Н_х⁰= Н_А⁰- Н_В⁰+ Н_С⁰.

$$$. 26

А+В=2С реакциясының жылу эффектiсi заттардың жану жылулары арқылы келесi теңдеумен есептеп шығарылады

В) Н_х⁰=(Н_А⁰+ Н_В⁰)- 2Н_С⁰;

С) Н_х⁰=Н_А⁰+Н_В⁰+ 2Н_С⁰;

D) Н_х⁰= Н_А⁰+ Н_В⁰-Н_С⁰;

Е) Н_х⁰= Н_В⁰- Н_А⁰+2Н_С⁰.
$$$. 27

А+В=С химиялық реакциядағы энтальпия өзгерiсi келесi теңдеумен есептеп шығаруға болады

А) Q_p=H.

В) H=U+PV;

С) ;

D) Н_х⁰=Н_С⁰-( Н_А⁰+ Н_В⁰);

E) U=H-nRT.
$$$. 28

Химиялық реакциясының жылу эффектiсiнiң температурадан тәуелдiлiгi Кирхгофф теңдеуiмен берiледi

А) U=H-nRT;

В) dH/dT=nC_p,p.-nC_{p, бз};

C) Q_P=d(U+PV);

D) Q=dU+A;

E) H=nH_p.-nH _бз.
$$$. 29

Айналымды процесс үшiн келесi теңдiк орындалуы қажет

А) A=PdV;

B) dH=dU+PdV+VdP;

C) q=A;

D) H=U+nRT;

Тұрақты көлемде химиялық реакцияның жылу эффектiсiнiң температурадан тәуелдiлiгi келесi теңдеумен берiледi

А) dH/dT=C_p;

B) H_T=;

C) dU/dT=C_V;

D) C=a+вТ+СТ²;

E) C_V=nC_p,p.-nC_{p, бз}.
$$$. 31

Бiр фазалы затты қыздырғанда iшкi энергияның өзгерiсiн келесi теңдеумен есептеп шығарады

А) ;

B) dU/dT=C_V;

C) dH/dT=C_P;

D) H_x⁰=nH_p.⁰-nH _бз⁰;

E) U=C_VdT.
$$$. 32

Органикалық қосылыстардың арасындағы реакцияның жылу эффектiсi байланыс энергиялары арқылы келесi теңдеумен есептеп шығарылады

А) H_x⁰=(nH_т.ж⁰)_p.-(nH_т.ж⁰) _бз;

В) H_x⁰=(nH_т.ж⁰)_б.з-(nH_т.ж⁰) _р.?;

С) H_x⁰=(nH_б.э⁰)_б.з-(nH_б.э⁰) _р.?;

D) dH/dT=C_P;

E) .

$$$ 33

А) Н-энтальпия, S-энтропия;

В) А-жұмыс, Q-жылу;

C) U-iшкi энергия, G-изобарлық потенциал;

D) F-изохорлық потенциал, H-энтальпия;

E) S-энтропия, U-iшкi энергия.

Жалпы жағдайда қайтымды және қайтымсыз процестер үшiн энтропия өзгерiсi келесi қатнаспен анықталады

А) dSQ/T;

B) S=nH/T;

C) S=nC_V lgP₂V₂/P₁V₁;

D) S=(H+nFE)/T;

E) S=nC_PdT/T.
$$$ 35

Стандарттық жағдайда төменде берiлген 1 моль заттардың қайсысы энтропиясы көп

A) сұйық су;

B) кальций карбонаты;

C) натрий хлоридi;

D) этанол;

E) хлорлы сутегi.
$$$. 36

А+В=2C реакциясы үшiн энтропия өзгерiсi келесi теңдеумен анықталады

А) S=S_A+S_B-2S_C;

B) S=2S_C-(S_A+S_B);

C) S=S_C-(S_A-S_B);

D) S=S_A+S_B+2S_C;

E) S=S_A-S_B-2S_C.

$$$. 37

А) G=F+PV;

B) G=F-PV;

C) G=F+TS;

D) G=F-TS;

E) G=H-TS.

S=nC_V lgT2/T₁+n lgV₂/V₁ теңдеуiнiң көмегiмен келесi процестiң энтропия өзгерiсiн есептеп шығаруға болады

А) 1 моль заттың балқуы немесе бөлiнуi;

В) 1 моль идеалды газдың изотермиялық көлем ұлғаю;

С) n моль идеалды газдың бiрнеше параметрлерi өзгергенде;

D) оңашаланған жүйеде қайтымды процесс жүргенде;

E) оңашаланған жүйеде қайтымсыз процесс жүргенде.
$$$. 39

Химиялық реакциядағы Гиббс энергиясының өзгерiсiнiң келесi теңдеумен есептеп шығарады

A) -G=nFE;

B) G=H-TS;

C) F=U-TS;

D) F=G-nRT;

E) G=-RT lgP.
$$$. 40

P=const және T=const жағдайында идеалды газдардың диффузия нәтижесiнде араласу процесiндегi энтропия өзгерiсi келесi теңдеумен анықталады

А) S=nC_PdT/T;

B) S=nH/T;

C) S=nC_V lnT₂/T₁+nR ln V₂/V₁;

D) S=nC_P lnT₂/T₁+nR ln P₂/P₁;

E) S=Rn₁ lnV/V₁+Rn₂ ln V/V₂.
$$$. 41

Термодинамикалық жүйенiң сипаттамалық функцияларына

А) C_V, R,T;

B) V, P,T;

C) G, F, H, U;

D) C_P, R, P;

E) T, C_P, C_V.

$$$ 42

А) гомогендi;

В) гетерогендi;

С) жабық;

D) ашық;

E) оңашаланған.

$$$. 43

Қайтымды процестер үшiн термодинамиканың бiрiншi және екiншi заңының бiрiккен теңдеу келесi түрде берiледi

B) =(T₁-T₂)/T₁;

C) S=Q/T;

D) dH=Q-A;

E) H=U+PV.
$$$. 44

V=const, T=const жағдайында процестiң өзiнiң-өзi жүру шарты ретiнде қайсы термодинамикалық потенциал қолданылады

А) Гиббс энергиясы;

В) энтропия;

С) iшкi энергия;

D) энтальпия;

E) Гельмгольц энергиясы.
$$$. 45

P=const, T=const жағдайында 2A+B=C реакциясы үшiн G=0 реакция қандай бағытта өзiнен-өзi жүредi

А) реакция өнiмдерi бағытында;

В) бастапқы заттар бағытында;

С) жүйе тепе-теңдiк күйде болады;

D) дұрыс жауап жоқ;

Е) А мен В арасында реакция жүрмейдi.
$$$ 46

Тұрақты қысым және температурада термодинамикалық тепе-теңдiк шарты

А) энтропия мәнiң минималды болуы;

В) изобарлық потенциалдың мәнiң максималды болуы;

С) энтропия мәнiң максималды болуы;

D) изобарлық потенциалдың мәнiң минималды болуы;

Е) изохорлық потенциалдық мәнiң максималды болуы.
$$$. 47

Изохорлық потенциалдың температурадан тәуелдiлiгi Гиббс-Гельмгольц теңдеуiмен берiледi

1. 
   F=U+T(F/T);
   
2. 
   G=H+T(G/dT);
   
3. 
   G⁰=RTlnP;
   
4. 
   F=U-TS;
   
5. 
   G=H-TS.
   

$$$. 48

А) ATS;

B) G=F+PV;

C) F=U-TS;

D) A_max^=-G;

E) A_max=-F.

Химиялық тепе-теңдiк константасын температурадан тiуелдiлiгi изохора теңдеуiмен берiледi

А) G⁰=-RT lnK_P;

B) d lnK_C/dT=U/RT²;

C) G=RT(ln P_C.P_d/P_A.P_B- lnK_P);

D) F⁰=-RT lnK_C;

E) G⁰=nRT ln1,0133-RT lnK_P.
$$$. 50

Иодты сутегiнiң түзiлу реакциясы H₂+I₂=2HI ерiтiндiде жүредi. Егер заттардың концентрациялары өте жоғары болғанда, реакцияның тепе-теңдiк константасы келесi теңдеумен берiледi

А) ;

B) ;

C) ;

D) ;

E) .
$$$. 51

Гиббстiң фазалар ережесi-гетерогендiк тепе-теңдiктiң негiзгi келесi түрде жазылады

1. 
   C=K-Ф+2;
   
2. 
   G=H-TS;
   
3. 
   d lnK_P/dT=H/RT²;
   
4. 
   H=U+nRT;
   
5. 
   dS=Q/T.
   

$$$ 52

А) 1;

С) 2;

Е) 4-ке тең.

Су және натрий хлоридiнен тұратын жүйеде тепе-теңдiкте болатын фазалардың максималды саны

А) 1;

В) 3;

В) 4;

Қысым төмендегенде 2SO₂+O₂2SO₃ жүйесiнiң тепе-теңдiгi

қай бағытта ығысады

А) солға;

В) оңға;

С) қысымның төмендеуi тепе-теңдiкке ықпал етпейдi;

Д) дұрыс жауап жоқ.
$$$.55

Mg+1/2 O₂MgO жүйесiңде тепе-теңдiк орнады (H=-35 кДж/моль). Температура төмендегенде тепе-теңдiк қай бағытта ығысады

А) солға;

В) оңға;

Д) дұрыс жауап жоқ.

Температура төмендегенде 2O₃3O₂ жүйесiнiң тепе-теңдiгi қай бағытта ығысады (H=-20 кДж/моль)

А) солға;

В) оңға;

Д) дұрыс жауап жоқ.

bB+dD=qQ+rR реакциясы үшiн К_Р мен К_С мәндерi анықталған. К_Р мен К_С мәндерi бiрдей болуы мүмкiн бе

А) шамалары бiрдей мүмкiн;

В) шамалары бiрдей болмайды;

С) идеалды жүйелер үшiн бiрдей болады;

D) молекула саны өзгермейтiн процестер үшiн бiрдей болады;

Е) дұрыс жауап жоқ.
$$$ 58

Су және қанттан тұратын жүйеде тепе-теңдiкте болатын фазалардың максималды саны

А) 1;

В) 2;

D) 4;

Химиялық тепе-теңдiк константасының температурадан тәуелдiлiгi изобара теңдеуiмен берiледi

А) G=RTln P_C.P_d/P_A.P_B;

B) F⁰=RT lnK_C;

C) G⁰=-RT lnK_P;

D) d lnK_P/dT=H/RT²;

E) H=U+PV.
$$$. 60

Заттың фаза-аралық өту процесi Клаузиус-Клайперон теңдеуiмен сипатталады

1. 
   H_ф.?=T;
   
2. 
   H=RT²d lnK_P/dT;
   
3. 
   G=V(P₂-P₁);
   
4. 
   H=U+PV;
   
5. 
   Q=U+A.
   

$$$. 61

1. 
   2HBr H₂+Br₂;
   
2. 
   3H₂+N₂ 2NH₃;
   
3. 
   2HgO 2Hg+O₂;
   
4. 
   2H₂O 2H₂+O₂;
   
5. 
   H₂+I₂2HI.
   

$$$. 62

А) K_P=K_C(RT)²;

B) K_P=K_C;

C) K_P=K_C(RT)³

D) K_P=K_C(RT)^-1;

E) K_P=K_C(RT)^-2.

Қатты және сұйық фазадан туратын бiр компоненттi жүйенiң термодинамикалық еркiндiк дәрежесiнiң саны

А) 1;

В) 2;

D) 4;

Сыртқы факторлардан тек қысым және температура ықпал ететiн жүйенiң термодинамикалық еркiндiк дәрежесiнiң саны келесi теңдеумен анықталады

1. 
   K_H=K_T-x;
   
2. 
   C=K-Ф+2;
   
3. 
   L=TdP/dT.V;
   
4. 
   G⁰=-RT lnK_P;
   
5. 
   K_H=K_T-2.
   

$$$. 65

А) ;

B) ;

C) ;

D) ;

E) -.

FeO(қ)+CO Fe(қ)+CO₂ реакциясы үшiн химиялық тепе-теңдiк константасын өрнектенiз

А) ;

В) /Р_СО;

С) -Р_СО

D) ;

Е) +Р_СО.
$$$. 67

Химиялық реакцияның изотерма теңдеулерi келесi түрде болады

A) F=U+T(F/T); G=H+T(G/dT);

В) G=RT(ln P_Q^q. P_R^r/P_B^b. P_D^d-lnK_P);

F=RT(ln C_Q^q. C_R^r/C_B^b. C_D^d-lnK_C);

C) F=U-TS; G=H-TS.

D) G⁰=H⁰-TS⁰; F⁰=U⁰-TS⁰;

E) d lnK_P/dT=H/RT²; d lnK_C/dT=U/RT².

COCl₂= CO+Cl₂ реакциясы газды фазада журедi. Төменде берiлген теңдеулердiң қайсысы осы реакцияның тепе-теңдiк константасы дұрыс көрсетедi

А) ;

В) ;

C) ;

D) ;

E) .
@@@ Ерітінділер

$$$. 69

А) N_i=K;

В) N_i=KP;

С) =CRT;

D) d lnN_i/dT=H/RT²;

E) N_i=KP².

1000 г ерiткiште ерiген заттың моль саңы

А) нормальдiк;

В) молярлық;

С) моляльдiк;

D) мольдiк үлес;

E) массалық үлес концентрация деп аталады.
$$$. 71

Криоскопиялық константаны келесi теңдеумен есептейдi

А) K=R(T_қ)²/1000 l_бал;

B) T_қ=KC;

C) T_қай=EC;

D) E=R(T_қай)²/1000 l_қай;

E) =CRT.
$$$. 72

(P⁰_A-P_A)/P⁰_A=N_B теңдеуi келесi заңдардың математикалы түрi болады

А) Вант-Гофф заңы;

В) Ренди заңы;

С) Таралу заңы;

Д) Рауль заңы;

Е) Алексеев ережесi.
$$$ 73

Рауль заңы бойынша ерiткiштiң ерiтiндi үстiндегi қысымы ерiген заттың мольдық үлесi көбейгенде

А) көбейедi;

В) азаяды;

С) өзгермейдi;

Д) басында көбейедi,содан кейiн азаяды;

Е) дұрыс жауап жоқ.
$$$ 74

‘Бу қысымы -құрам қисығының сызықтық тәуелдiктен терiс бағытта ауытқуы келесi себеппен түсiндiрiледi

А) қайнау температурасының жоғары болуымен;

В) қату температурасының төмен болуымен;

С) осмос қысымының жоғары болуымен;

Д) бөлшектердiң iрiленуiмен;

Е) бөлшектердiң мөлшерiнiң азаюымен.
$$$ 75

Бу қаныққан деп аталады

А) егер конденсациялану процесiнiң жылдамдығы булану процесiнiң жылдамдығына тең болса;

В) егер конденсациялану жылдамдығы булану жылдамдығынан көп болса;

С) егер конденсациялану жылдамдығы булану жылдамдығынан аз болса;

Д) дұрыс жауап жоқ;

Е) егер жүйенiң қысымы атмосфералық қысымға тең болса.
$$$ 76

Сұйық қатады,егер

А) сұйық фазаның үстiндегi қаныққан будың қысымы қатты

фазаның үстiндегi қаныққан будың қысымынан көп болса;

В) сұйық фазаның үстiндегi қаныққан будың қысымы қатты

фазаның үстiндегi қаныққан будың қысымынан аз болса;

С) бу сұйықпен тепе-теңдiкте болса;

Д) дұрыс жауап жоқ;

Е) сұйық қатпайды.
$$$ 77

Берiлген компоненттiң сұйық фазадағы концентрациясы өскен сайын осы компоненттiң будағы концентрациясы да өседi. Бұл келесi заңның анықтамасы

А) Рауль заңы

В) Таралу заңы

С) Иiн ережесi

Д) Коноваловтың бiрiншi заңы

Е) Алексеев ережесi

$$$ 78

А) ерiтiндiнiң қайнау температурасын көбейтсе

В) ерiтiндiнiң қайнау температурасын азайтса

С) ерiтiндi үстiндегi будың қысымын азайтса

Д) ерiтiндi үстiндегi будың қысымын көбейтсе

Е) дұрыс жауап жоқ

Бу құрамы ерiтiндi құрамымен бiрдей болатын ерiтiндiлердi

А) идеалдық

В) қаныққан

С) азеотроптық

Д) изотондық

Е) сұйылтылған ерiтiндiлер деп атайды.
$$$ 80

Азеотропты ерiтiндiлердiң

А) бу қысымы және қайнау температурасы қисықтарында максимумдары болады

В) бу қысымы және қайнау температурасы қисықтарында минимумдары болады

С) бу қысымы қисығында максимум, ал қайнау температурасы қисығында минимум болады

Д) дұрыс жауап жоқ

Е) бу қысымы қисығында минимум, ал қайнау температурасы қисығында максимум болады
$$$ 81

Ерiтiндiнi айдау әдiсi арқылы құрам бөлiктерiне бөлу процесi

А) экстракция

В) конденсация

С) фазааралық өту

Д) дистилдеу

Е) полиморфты өту деп аталады.
$$$ 82

Тепе-теңдiктегi екi фазалы жүйенiң диаграммасындағы түзу сызықтың бойында орналасқан нүкте, осы сызықты әрбiр фазаның мөлшерiне керi пропорционал қиындыларға бөледi. Бұл

А) Ле-Шателье принципiнiң;

В) Алексеев ережесiнiң;

С) иiн ережесiнiң;

D) Коноваловтың бiрiншi заңының;

Е) Коноваловтың екiншi заңының анықтамасы болады.
$$$ 83

Фенол-су жүйесi келесi жүйелерге жатады

А) төменгi аума еру температурасы бар;

В) жоғарғы аума еру температурасы бар;

С) тұйық контурлы бөлiнетiн;

D) компоненттер бiр-бiрiнде шексiз еритiн;

Е) дұрыс жауап жоқ.
$$$ 84

Тепе-теңдiктегi сұйық фазалардың құрамдарының арифметикалық орташасы температурадан сызықтық функция болады. Бұл келесi заңның анықтамасы болады

А) Коноваловтың бiрiншi заңы;

В) Алексеев ережесiнiң;

С) Коноваловтың екiншi заңы

D) иiн ережесi;

E) Ле-Шателье принципi;
$$$. 85

Таралу заңының математикалық түрi келесi теңдеумен берiледi

А) =CRT;

В) (P_A⁰-P_A)/P_A⁰=N_B;

C) G=RT lna;

D) ;

E) E=R(Т_қай⁰)²/1000 l_бу.
$$$. 86

Жалпы жағдайда таралу коэффициентiн анықтау үшiн Шилов және Лепинь теiдеуi қолданылады

А) ;

В) ;

С) ;

D) К=R(Т_қат⁰)²/1000 l_бал;

E) К=a₁/C₂.
$$$. 87

g=g₀[1-KV₁(KV₁+V₂)]ⁿ теңдеумен келесi шамаларды анықтайды

А) заттың ерiтiндiдегi массалық үлесiн;

В) ерiтiндi үстiндегi бу қысымының төмендеуiн;

С) заттың ерiтiндiдегi мольдiк үлесiн;

D) экстракция арқылы бөлiнетiн заттың мөлшерiн;

E) криоскопиялық тұрақтылықты.
$$$. 88

Ерiтiндiдегi компоненттiң мольдiк үлесiн келесi теңдеумен анықтайды

А) G_i=g_i/g_i;

B) V_i=V_i/V_i;

C) N_i=n_i/n_i;

D) C_x=n_x/V;

E) N=KP.

@@@ Электрохимия

$$$ 89 Электролиттiң активтiгiнiң концентрациямен байланысы ерiтiндiнiң

А) нормальдiгiмен;

В) молярлығымен;

С) моляльдығымен;

D) заттың мольдiк үлесiмен;

E) заттың массалық үлесiмен берiледi.

В₂А=2В⁺+А^2- электролитi үшiн диссоцияциялану дәрежесi келесi теңдеумен берiледi

А) RT lnK_g=G_g;

B) K_g=²C/(1-);

C) K_g=²C;

D) K_g=²C/₀(₀-_V);

E) K_g=C_B². .
$$$. 91

Дебай-Гюккель теңдеуi келесi түрде берiледi

А) G_g=-RT lnK_g;

B) lg _=-A;

C) K=²C/₀(₀-_V);

D) =₀+a;

E) K_g=²C.
$$$. 92

Оствальдтың сұйылту теңдеуiндегi жетiспейтiн шаманың орнын толтырыныз

А) _V;

B) ²_V;

C) ₀;

D) ²₀;

E) ₀=⁺₀+^-₀.
$$$. 93

Егер 1 болса, Оствальдтың сұйылту заңының түрi келесi түрде жазылады

А) K_g=²C/(1-);

В) K_g=_V²C/₀(₀-_V);

C) K_g=²C;

D) =[A⁺]/C=[B^-]/C;

E) =₀+a.
$$$ 94

Әлсiз электролит ерiтiндiлер үшiн  қандай шектерде өзгердi

А) 0-0,03;

В) 0-0,1;

С) 0,01-0,3;

D) 0,03-0,3;

E) 0,3-1,0.
$$$. 95

Ерiтiнде 1000 г суға 0,01 моль CdCl₂ және 0,1 моль Na₂SO₄ келедi. Ерiтiндiнiң иондық күшiн анықтайтын теңдеудегi жетiспейтiн шаманы қойыныз. I=1/2{0,01 . 2²+[2.(0,01)]. 1²+(2.0,1). 1²+...}=0,33

1. 
   0,1.2²;
   
2. 
   2²;
   
3. 
   0,01.2²;
   
4. 
   0,01
   
5. 
   1².
   

$$$ 96

А) Оствальдтың сұйылту заңы;

В) Рауль заңы;

С) Кольрауш заңы;

D) Массалар әрекеттесу заңы;

E) Коновалов заңы.

Электролит ерiтiндiлерiнiң меншiктi және эквиваленттi электрөткiзгiштiктерiнi арасындағы байланыс келесi теңдеумен берiледi

1. 
   _V=/V;
   
2. 
   =1/₀;
   
3. 
   _V=.C/1000;
   
4. 
   _V=.1000/C;
   
5. 
   ₀=F/(_K+_A).
   

$$$. 98

А) t₊=₊/(₊+_-);

B) t₊=₊/_-;

C) t₊=₀/(₊+_-);

D) t₊=(₊+_-)/₊;

E) t₊=(₊+_-)/F.

Zn/ZnSO₄//CuSO₄/Cu гальваникалық тiзбектiң ЭҚҚ келесi теңдеумен анықталады

А) E=E⁰-RT/nF ln ;

B) E=E⁰-RT/nF ln ;

C) E=RT lnK_a;

D) E=E⁰-RT/nF ln /;

E) E=E⁰-RT lnK_a.
$$$. 100

Сутегi электродының потенциалын анықтайтын теңдеудегi жетiспейтiн шаманы қойыныз E=E+RT/F( ln -1/2P...);

A) P;

B) P;

C) P;

D) P;

E) P.
$$$. 101

E=E⁰_кал-RT/F lna теңдеуiмен қандай электродтың потенциалы анықталады

А) сутегi;

В) каломель;

С) оттегi;

D) хлорлы;

Е) тотығу-тотықсыздану.
$$$. 102

Hg, [Cd]/Cd²⁺//Hg, [Cd] элементiнiң ЭҚҚ келесi теңдеумен берiледi

а_{1 } а₂

Е=-0,059/2. lg a.../a... . Жетiспейтiн танбаларды толтырыныз

А) а₁/а₂;

В) а₁ . а₂;

С) а₂/а₁;

D)а₁-а₂;

Е) а₂-а₁.
$$$. 103

Pt, H₂/H⁺//H⁺/Pt,H₂ элементiнiң ЭҚҚ келесi теңдеумен берiледi.

а_{1 } а₂

Е=-0,059/ lg a.../a... . Жетiспейтiн танбаларды толтырыныз

А) а₁/а₂;

В) а₁ . а₂;

С) а₂/а₁;

D)а₂-а₁;

Е) а₁-а₂.

$$$. 104

Гальваникалық элементтiң температуралық коэффициентi dE/dT0. Элемент жұмыс iстегенде жылу шыға ма немесе қабылдана ма

E=-H/nF+T(E/dT)

А) жылу қабылданады;

В) жылу шығады;

С) Н=0;

D) басында жылу шығады, одан кейiн қабылданады;

Е) басында жылу қабылданады, одан кейiн шығады.

$$$. 105

E=-H/nF+T(E/dT) теңдеуi

А) Нернст;

В) Аррениус;

С) Гиббс-Гельмгольц;

D) Вант-Гофф;

Е) Рауль теңдеуi болып табылады.

$$$. 106

Жұмыс iстейтiн гальваникалық элементтiң энтропия өзгерiсi келесi теңдеумен анықталады

А) S=nR lnV/V₁;

B) S= C_V dT/T;

C) S=R ln P₁/P₂;

D) S=(G-H)/T;

E) S=nF(dE/dT).

$$$. 107

Cu/Cu²⁺//Cu²⁺/Cu элементтiң ЭҚҚ келесi теңдеумен берiледi

а_{1 } а₂

Е=Е⁰+0,059/... . lg a₁/a₂

А) 2;

С) 3;

Е) 5.

Электрон тасымалдау қызметiн атқаратын электродты

А) тотықтану-тотықсыздану электроды;

В) концентрациялық электрод;

С) инерттiк электрод;

D) амальгамдалған электрод;

Е) стандарттық электрод деп атайды.

$$$ 109 Гальваникалық элемент - тұрақты электр ағының көзi

А) екi редоксэлектродтардан кұралған;

В) химиялық реакцияның энергиясымен iстейтiн құрал;

С) бiрiншi және екiншi тектi электродтардан құралған;

D) Гальвани ашқан құрал;

Е) газды жiне амальгамды электродтардан құралған.

$$$. 110

Фарадейдiң бiрiншi электролиз заңы келесi теңдеумен берiледi

А) m_1/m₂=Э₁/Э₂;

B) =(m_тәж/m_теор). 100 %;

C) m=RIt;

D) m=DS/;

E) m=ЭIT/F.

$$$. 111

Фарадейдiң бiрiншi және екiншi заңдарының бiрiккен теңдеуi келесi түрде берiледi

А) m_1/m₂=Э₁/Э₂;

B) =(m_тәж/m_теор). 100 %;

C) m=RIt;

D) m=DS/;

E) m=ЭIT/F.

$$$. 112

Стандарттық сутегi электродының потенциалы келесi теңдеумен берiледi

А) E_Н⁺=RT/F ln a_Н⁺;

В) E_Н⁺=RT/nF (ln a_Н⁺ - 1/2 lnP);

C) E_Н⁺=O;

D) E_Н⁺=E+RT/F ln a_Н⁺;

E) E_Н⁺=E+RT/F (ln a_Н⁺- 1/2 lnP).

1. 
   Киреев В.А. Краткий курс физической химии. М.Химия. 1978.
   
2. 
   Кисилев Е.В. Сборник примеров и задач по физической химии.М.Химия.1975.
   
3. 
   Равдель А.А. Краткий справочник физико-химических величин. М. Высшая школа,1983.
   
4. 
   Горбачев С.В. Практикум по физической химии. М. Высшая школа, 1974
   
5. 
   Фролов Ю.Г. Курс коллоидной химии. М. Высшая школа, 1974
   
6. 
   Дулицская А.П., Фельдман Ю. Практикум по физической и коллоидной химии. М Высшая школа, 1975
   

1. 
   Жайлуов С. Физикалық химия – Алматы, Рауан, - 1992 – 255 бет.
   
2. 
   Оспанов К.Е.Қамысбаев Д.Қ. Физикалық химия – Алматы, Ғылым, - 1999 – 560 бет.
   
3. 
   Зимон А.Д. Физическая химия – М.: Агар, - 2003 – 315 с.
   
4. 
   Стромберг А.Г.и др. Физическая химия – М.: Высш.шк., - 1999 – 527с.
   
5. 
   Сокольский Д.В. Гидрирование в растворах. А, «Наука», 1979 г.
   
6. 
   Сокольский Д.В., Друзь И.В. Введение в теорию гетерогенного катализа. М., ВШ., 1981 г.
   
7. 
   Панченко Г.М., Лебедев В.П. Химическая кинетитка и катализ. М., «Химия», 1985 г.