-2014 жылдардағы машина жасау серпіні

2011 жылы өндірісті ұлғайту тенденциясы сақталған, онда саланың өндіріс көлемі 2010 жылмен салыстырғанда 1,2 есеге өскен (6 сурет). Еңбек өнімділігі 2010 жылғы 7,3 мың АҚШ долларын/адам қарағанда 9,1 мың АҚШ долларын/адам құрады.

Машина және құрал жабдық өндіруде тек «Таразкоммаш» атты жалғыз кәсіпорын өндірістік жуу машиналарын, киім кептіретін және кір сығатын машиналар ғана шығарады. Бірқатар шешілмеген мәселелердің салдарынан кәсіпорынды дамыту қарқыны баяу болып отыр, олар: ішкі нарықтың болар болмас көлемі, жабдықтардың моралдық және нақты ескіруінің жоғары деңгейі, өндірістік қуаттырын толық пайдаланбау, бәсекеге қабілеттіліктің төмен деңгейі.

Машина жасау көлемінде аса көп үлесті «Қамқор Локомотив» ЖШС филиалдары береді: қозғалыстағы темір жолдың құрылымын, оның түйіндерін және агрегаттарын күрделі жөндеумен және жетілдірумен айналысатын «Шу локомотив жөндеу зауыты» және «Тараз локомотив жөндеу депосы».

Темір жолдың құрылымын күрделі жөндеуге ішкі сұраныс облыста жүк вагондарының және локомативтердің тұтынушысы - «Қазақстан тeмip жолы» Ұлттық компаниясы» АҚ-мен (әрі қарай – «ҚТЖ» ҰК» АҚ) қалыптастырылады. Жүктасымалдаудың өсімі және теміржол техникасы паркілерінің ескіруінің өсімі салалардың өндіріс көлемдерін арттыруға негізгі әсер етуші факторлар болып табылады. Бірақ, «ҚТЖ» ҰК» АҚ РМК барлық жүйесінде пайдалануға беруге 600-700 тепловоздар, жан-жақты зерттелген моторесурстар секілді жартысы есептен шығарылған, күрделі жөндеуден толық өткен парк есептелінді. Есепке алынатын паркті жаңартудан мен толықтырудан қызметінің мерзімі мен техникалық жағдайы бойынша жүк вагондарын қатардан шығару едәуір озық болып келеді, оған байланысты кәсіпорындар үшін жылсайын тапсырыс көлемі төмендеуде.

Кәсіпорынды сақтау мақсатында басшылықпен жаңа өндірістер және озық технологиялар енгізілуде. Сонымен, 2011 жылдың сәуірінен «Қамқор Менеджмент» ЖШС Шу локомотивтік зауытында жетілдендірілген «Енисей-Камкор» комбайнын жинау өндірісі іске қосылған. 2012 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 43 комбайн жиналды.

Сондай-ақ, электр жабдықтарын өндіруде 2011 жылы Индустриаландыру картасының шеңберінде кең спекторлы пайдаланудың жарық диодтық шамдарын өндіру – жолдарды, көшелерді және саябақтарды жарықтандыратын жарық диодты шамдардан 5 есе тиімді шамдарды өндіру бойынша зауыт («Энерджи Тараз» ЖШС) іске қосылды.

2012 жылы машина жасаудың өндіріс көлемі комбайндарды жинау бойынша тапсырыстардың төмендеуінен 7,5%-ға төмендеп, 9,2 млрд.теңгені құрады. Бірақ, 2013 жылы зауыт басшылығы қытай өндірісінің жоғары технологиялық маневрлік тепловоздары өндірісін қалыптастырды, онда 3,1 млрд. теңгеге 18 тепловоз құрастырылды. Нәтижесінде саладағы өнім өндіру 13,2 млрд. теңге көлеммен 1,3 есеге ұлғайған.

Алайда 2014 жылдың қорытындысы бойынша машина және қондырғы өндірісінің 2,1%-ға төмендеуіне байланысты машина жасау саласында өндірілген өнім көлемі 1,3%-ға қысқарған.

Сонымен, машина жасау облыс экономикасында маңызды роль атқармайтынын айтуға болады. Кәсіпорындар негізінен жинау өндірісіен айналысады. Бірақ облыста ауыл шаруашылықтық машина жасауды дамыту үшін барлық жағдайлар бар (комбайндар, тракторлар, дақылдарды қайта өңдеу жабдықтар және машиналары), өйткені өңір аграрлық-индустриалдық болып табылады және ауыл шаруашылығы өңір экономикасында маңызды орын алады.

Қазіргі таңда Қазақстанның ауыл шаруашылық машиналары мен жабдықтарының нарығы импорттық өніммен толықтай қамтылған, сондықтан облыстың жұмыс істеп жатқан кәсіпорындары басымды түрде ауыл шаруашылық және тракторлық машина жасауды дамытуы қажет, олардың даму стратегиясы жабдықты импорттау мүмкіндігімен қатар жаңа шет елдік технологияларды енгізуге, тәжірибе жинай отырып, жабдықтарды өз өндірісінде өндіруге бағытталады.
Металлургия

Облыста алтын кенін өндіру мен байыту, металл балқыту, сондай-ақ металдан бұйымдар жасау іске асырылуда. Ферроқойыртпалар, алтын және құрамында алтыны бар концентраттар өндіру аса маңызды салалар болып табылады.

2008 жылдан бастап өндіріс көлемінің өсуі «Тараз металлургиялық зауыты» ЖШС жаңа өндірісін ашу есебінен қамтамасыз етілген (ары-қарай «ТМЗ» ЖШС), бұл өңдеу өнеркәсібінің жаңа саласын, яғни қара металлургияны дамытуға жол берді. «ТМЗ» ЖШС-де болат балқытуға пайдаланылатын жоғары сапалы қойыртпаларды өндіру отандық нарықта ғана емес, сыртқы нарықтада талап етіледі, ал электрлік-термостық пештердің үздіксіз өздігінен ерітілетін электродтарын алу үшін арналған электродтық масса жоғары сұраныста пайдаланылуда.

2009 жылы «ТМЗ» ЖШС-де өндірістің төмендеуі сәуір айында жөндеу және тамыз айында жоспарланған жөндеу жұмыстары үшін тоқтатылуы, сондай-ақ ферросиликомарганец шығаратын шикізатпен қамтамасыз етілмеуі негізгі себеп болды. Нәтижесінде металлургия өнімін шығару шамамен 8%-ға қысқарған және 4,1 млрд. теңгені құраған.

Индустриаландыру бағдарламасы өндірісті 2010 жылы 4,7 млрд. теңгеден 2011 жылы 12,5 млрд.теңгеге дейін арттыруға мүмкіндік берді. Нақты көлем индексі 233,4%-ға дейін жетті. Саладағы өсім біріншіден «ТМЗ» ЖШС-де өнім шығарудың өсімімен қамтамасыз етілген, бұл 2010 жылы «Химпром-2030» ЖШС зауытын ферроқорыпа өндіруге қайта профилдеуге, болат балқыту, электркалцийлендірген антрацит өндірісін ұйымдастыруға байланысты, онда 2011 жылы 5,2 млрд. теңге сомасында 30,3 мың тонна ферросиликомарганец өндірілді.

Облыстың дайын металл бұйымдарын өндіру Тараз қаласында шоғырланған және «Құрылыс қондырғылары зауыты» ЖШС, «Имсталькон» (ЖМКЗ) ЖШС және «Керамик инвест» ЖШС-мен ұсынылады.

«Имсталькон» (ЖМКЗ) ЖШС Қазақстан мен таяу шетел нарығында болат конструкцияларын дайындау мен монтаждау бойынша беделді орынды иеленеді. Кәсіпорында көлемі 100-ден 20000 текше метрге дейінгі шикі мұнай мен мұнай өнімдерін, су мен басқа да сұйықтықтар сақтайтын болаттан жасалған тік шеңбер тәріздес ыдыстар шығаратын екі қуатты қондырғылар бар. Кәсіпорында IS0 9000 сапа менеджменті жүйесі енгізілді.

Темір бетондық плиталарды және фундаменттік блоктарды шығару бойынша «Керамик инвест» ЖШС болашақтың өндірісі деп атауға болады. Оңтүстікте аналогы жоқ импорттық технологияны пайдалана отырып, кәсіпорын Батыс Еуропа – Батыс Қытай жолдарының құрылысына бетондық дөңгелектерді және көпір ғимараттарын өндірудің жаңа үлгісін меңгерді, майда даналы бұйымдарды шығару цехын ашты, тапсырыс берушілердің қалауы бойынша әртүрдегі және конфигурациядағы темір бетондық бұйымдарды шығара алады.

ҮИИД мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде салада 2010-2011 жылдар аралығында ферроқорытпа өндірісін жаңғырту және кеңейту («ТМЗ» ЖШС); легірленбеген болат шығаратын, шойын және болат құю бойынша қызметтер көрсететін электрометаллургиялық шағын зауыт («Запчасть» АҚ); кенорынның өнімділігін он есеге ұлғайтуға және жаңа инновациялық «Доре» балқыту технологиясы бойынша жыл сайын 1,3 тонна асыл металл балқытуға мүмкіндік беретін Ақбақай алтыншығару фабрикасының қуаттылығын арттыру бойынша инвестициялық жобалар іске қосылды.

Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды жаңғыртудың арқасында металлургиялық өнеркәсіп өндірісі 2012 жылы 2011 жылмен салыстырғанда 1,5 есе өсіп, 16,4 млрд.теңгені құрады (ферросиликомарганец – 1,7 есе, күміс – 1,3 есе, алтын – 1,4 есе, шойын құю бойынша қызметтер – 1,6%).

Алайда, 2013 жылы металлургия өнімінің көлемі 41,2%-ға төмендеген (10,7 млрд.теңге). Облыстағы ферроқорытпа өндіру бойынша ірі кәсіпорындардың бірі – «Тараз металлургиялық зауыты» ЖШС-нің қаражат айналымының жоқтығынан тоқтап қалғанына, кен құрамындағы алтын мөлшерінің аз болуына («Алтыналмас» АК» АҚ) байланысты негізгі салалардың төмендеуі тіркелген: қара металлургия – 71,8%-ға, негізгі асыл және түрлі-түсті металл өндірісі – 9,6%-ға. Сонымен қатар, «Запчасть» АҚ-да құймадағы легірленбеген болат өндірісі қалпына келтірілді, бұл 2012 жылмен салыстырғанда 3,4 есеге өсіп, 20,9 мың тоннаны құрады.

2014 жылы бағалы және түсті металлдар өндірісінің 3,2%-ға, металлдарды құю – 1,5 есеге өсімі есебінен металлургия өнеркәсібінде өндіріс көлемі 11,3 млрд. теңгеге жетті, нақты көлем индексі 2013 жылдың тісті кезеңімен салыстырғанда 101,3%-ды құрады. Металлургия өндірісінің көлемін ұлғайту үшін индустрияландыру Картасы шеңберінде 2014 жылы бағалы металл қойыртпаларын өндіру бойынша «Central Asia Gold Production» ЖШС инвестжобасы іске қосылды.

2015 жылы өндіріс көлемін арттыру үшін зауытта («ТМЗ» ЖШС) РКО-25 №5,6 жаңа пештерінің құрылысы, сондай-ақ ФС45, ФС65, ФС75 маркалы ферросилиция өндірісін игеру және шығару, ферроқорытпаның альтернативті түрлерін өндіру, қосымша ШМП қайта бөлінген қалдықтарды ала отырып ФМн78 жоғары көміртекті ферромарганец балқыту технологиясын игеру және өндіріске енгізу жоспарлануда.

2016 жылы Индустриаландыру картасын өзектендіру аясында ферроқорытпа өндірісін және оның шикізаттық базасының қуаттылығын жылына 300,0 мың тонна ферросиликомарганец өндіруге дейін жеткізе отырып кеңейту бойынша инвестициялық жобаның екінші кезеңін жүзеге асыру кәсіпорынның басты қоры мен келешегі болып табылады.
Металл емес өзге минералды өнімдер өндірісі

Облыс кендік емес пайдалы қазбаларға – құрылыс материалдарына шикізаттар, оның ішінде өңдеу тастары, әктастар, әрлеу, құрылыс тастарына және т.б. өте бай. Облыста құрылыс материалдары өндірірісін дамытуға үлкен мүмкіндіктер бар.

2009 жылы өзге де металл емес минералды өнім шығару 3,9 млрд. теңгені, нақты көлем индексі – 80,3%-ды құрады. ЖӨӨ құрылымындағы құрылыс материалдары өндірісінің үлесі 2009 жылы – 0,6%-ға жетті. Экспорт көлемі 2009 жылы - 4305 мың теңге болды. Өңдеу өнеркәсібінің жалпы көлеміндегі металл емес өзге минералды өнімнің үлесі 4,4%-ды құрайды.

Әлемдік дағдарыс 2009 жылы құрылыс индустриясы кәсіпорындарының жұмысы мен құрылыс материалдары өндірісіне барынша қатты әсер етті. Цемент, кірпіш, ұсақ тас, әктас және т.б. өндіретін кәсіпорындар («Монолит» АҚ, «Ақтас» ЖШС, «Керамик-Инвест» және т.б.) жартылай немесе толығымен тоқтап қалды.

2009 жылы кірпіш өндіру көлемі 48%-ға қысқарып, 60,8 мың текше метрді құрады, ұсақ тас өндіру 34%-ға қысқарып, 553,6 мың текше метрді құрады, әктас пен гипс өндірісінің көлемі 884,7 мың тоннаға қысқарып, өткен жылдың деңгейінен 47%-ға төмендеген.

Тұрғын үй саясатын және ҮИИД мемлекеттік бағдарламасын іске асыру құрылыс материалдары өнеркәсібін дамытуға мүмкіндік берді. Күйдірілген, силикатты кірпіштер, темір бетондық бұйымдар, полиэтиленді құбырлар шығарудың жаңа өндірістік қуаттылықтары пайдалануға берілген, бұл 2010 жылы өзге метал емес минералды өнімдер өндірісін 1,6 есеге (6,1 млрд.теңге), 2011 жылы - 2,7 есеге (13,6 млрд.теңге), 2012 жылы – 1,5 есеге (22,0 млрд.теңге) арттыруға ықпал етті.

2012 жылы портландцемент өндірісі 1,7 есеге, гипс – 1,2 есеге, гипстан жасалған бұйымдар - 1,1 есеге, бетоннан жасалған бұйымдар - 1,5 есеге, гипсокартон – 1,1 есеге, бетон - 1,2 есеге, граниттен жасалған плиталар – 1,6 есеге өскен.

ҮИИДМБ шеңберінде 2010 жылы «АльБасар» ЖШС гранит пен одан жасалатын бұйымдарды өңдеу цехының құрылысын аяқтады. Шығарылатын өнімдер - жиектеме, қырлама және кеспелтек.

Құрылыс кешенінің қазіргі кездегі талаптарына сәйкес келетін құрылыс материалдары, құрылыс бұйымдары мен конструкциялары өндірісіне, сонымен қатар жоғары деңгейдегі өңдеу өнімдеріне арналған шикізаттың негізгі түрлерінің қолданыстағы кен орындарының бар екендігін көрсететін бірегей минералдық-шикізаттық базасы бар біздің облысымызда Мойынқұм ауданында цемент зауытының құрылысы бойынша 2 инвестициялық жоба іске асырылды, оның бірі 2010 жылы енгізілген «Мынарал Тас Компани» ЖШС, ал екіншісі 2011 жылы Хантау станциясындағы «ACIG» АҚ. Зауытты дамытудың ғылыми-технологиялық стратегиясы өндірістің тек құрғақ технологиясын пайдалануда болып келеді, бұл қауіпті қалдықтар санын біршама төмендетуге мүмкіндік береді, сондай-ақ өндірістің толық циклі мәселесі шешілген - шикізатты өңдеуден, оны қайта өңдеуден, тұтынушыларға дайын өнімді жеткізуге дейін. Бүгінгі таңда ылғал әдісі басым Қазақстан үшін бұл инновациялық әдіс болып келеді.

Бүгінгі таңда «ACIG» АҚ өнім шығаруға кіріспеген. Жаңа инвестор тартылып, жобаға 8 млн. АҚШ доллардан астам қаржы салынды, бұл қаражат қосымша жабдықтар мен материалдар сатып алуға (2,5 млн. АҚШ доллар), құрылыс монтаждау жұмыстарына (3 млн. АҚШ доллар), арнайы техниканы сатып алу (2 млн. АҚШ доллар), жобалық-сметалық құжаттаманы дайындауға (500 мың АҚШ доллар) бағытталды.

2011 жылы темір бетондық бұйымдарды өндіру («Бином Строй-Деталь» ЖШС), 2012 жылы - кірпіш зауытының құрылысы («База-Servis» ЖШС), 2013 жылы – полиэтиленді құбырларды және тамшылап суғаруға арналған құбырларды өндіру («Тараз құбыр зауыты» ЖШС) инвестициялық жобалары пайдалануға берілді.

Озық технологияларды пайдалану «Тараз құбыр зауыты» ЖШС-де ауыл шаруашылығында тамшылап суару үшін полиэтиленді құбырларды өндіруге, құрылыс индустриасында газбен және сумен жабдықтау жүйелерін жаңғыртуға мүмкіндік береді. Экологиялық, коррозияға қарсы, жеңіл құрастырылатын жоғары өткізу қабілеттілігі бар және қолайлы бағадағы құбырлар.

Жаңа кәсіпорындарды іске қосудың нәтижесінде 2013 жылы салада өндіріс көлемдері 2012 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 1,1 есеге ұлғайып, 23,4 млрд.теңгені құрады. Құрылыс индустриясында еңбек өнімділігі 2012 жылғы 58,6 мың АҚШ доллары/адам 2013 жылы 65,7 мың АҚШ доллары/адам қол жеткізіп, 4,9%-ға артты. Керамикалық кірпіш өндірісі – 1,2 есеге, портландцемент – 3,6%-ға, цемент және бетоннан жасалған тақташалар – 7,8%-ға, бетоннан жасалған құрама құрылыс конструкциялары – 1,4 есеге, тауарлы бетон – 2,6 есеге өскен.

2014 жылдың қорытындысы бойынша құрылыс индустриясында өндіріс көлемі 24,6 млрд. теңгені құрап, нақты көлем индексі 2013 жылмен салыстырғанда - 100,4%-ды құрады. ҮИИД шеңберінде инвестиция сомасы 800 млн. теңгеге жаңа өндірістер іске қосылды «БиномСтройДеталь» ЖШС - құрылыс материалдары комбинатының базасындағы үй құрылыс комбинатының құрылысы және «Арайстроймаркет» ЖШС - радиаторлар өндіру бойынша шағын зауыт құрылысы.

Бүгінгі таңда құрылыстық кешеннің өнеркәсіптік базасын 24 шаруашылық субъектілерінің өндірістік қуаттары құрап отыр. Олармен тауарлы бетон, асфальт-бетон қоспалары, әктас, гипс, минералды ұнтақ және мрамор үгіндісі, металл немесе ағаш конструкциялары, гранит және мраморлық блоктар шығарылады. Іске қосылған 5 жаңа өндіріс есебінен портландцемент, күйдірілген және дымқыл құрылыс кірпіштері, керамикалық кірпіштер, өңделген тастар, цементтен жасалған бұйымдар секілді өнімдерге деген тапшылық жойылды.

Саланың әрі қарай дамуы шикізатты дайын өнімге дейін өңдейтін жаңа өндірістерге инвестиция тартуға байланысты. 2014-2016 жылдар аралығында Индустриаландыру картасы аясында келесі жаңа инвестициялық жобалардың жүзеге асырылуы жоспарланған, олар: «БиномСтройДеталь» ЖШС – құрылыс материалдары комбинатының базасында тұрғын үй-құрылыс комбинатының құрылысы; «Арайстроймаркет» ЖШС – радиаторлар өндірісі бойынша шағын-зауыт құрылысы; «Жамбылгипс» АҚ – құрғақ құрылыс қоспалары мен гипсокартон өндірісін кеңейту және жаңғырту; «AlinaHolding» ЖШС – «Құрғақ құрылыс қоспалары», «жұқа ұнтақталған толтырғыштар», «гипс» өндіру кешенінің құрылысы. Сондай-ақ, «ТаразХимпарк» АЭА-да құрылыс материалдары өндірістерін (құрылыстағы бунақтар мәселелерін шешу үшін егу ерітінділері, пенопорит, изопласт, монолитті поробетон, түрлі-түсті жылуқорғағыш кірпіш, бетонға арналған суперпластификаторлар, биоірітілгіш полимерлер, пластикалық құбырлар) ұйымдастыру облыстағы құрылыс индустриясының дамуына серпін береді.

Жеңіл өнеркәсібі облыс экономикасы құрылымының аз үлесін алады. ЖӨӨ құрылымындағы жеңіл өнеркәсіп өнімдерін шығару үлесі 0,06%. 2009 жылы саладағы өнім өндірісінің көлемі жалпы өңдеу өнеркәсібі көлемнің 0,4%-ын ғана құрады. Саладағы өндіріс көлемі 2009 жылы 569,8 млн. теңгені, 2010 жылы – 1191,6 млн. теңгені, 2011 жылы – 1550,1 млн. теңгені, 2012 жылы – 2358,6 млн. тңгені, 2013 жылы – 1414,9 млн. теңгені құрады. Нақты көлем индекісінің 1,3 есеге өсуі 2011 жылы байқалады, ал 2012-2013 жылдары 11,7%-ға және сәйкесінше 21,2%-ға төмендеген. 2014 жылдың қорытындысы бойынша салада өнім көлемі 1,7 есеге өсіп, 2,0 млрд. теңгені құрады.

Саладағы жұмыс істейтін кәсіпорындардың 80%-дан астамы моральдық тұрғыдан ескірген жабдықтармен жарақтандырылған шағын және орта бизнес субъектілері болып табылады.
Облыс қалалары мен аудандарындағы жеңіл өнеркәсіптің

негізгі кәсіпорындары

3 кесте

Сала құрылымының үштен бірін былғары тері өнімдері алады және үштен екісін тоқыма және тігін өнеркәсібінің өнімдері құрайды, бұлар негізінен жүн өндірісімен айналысады.

2010 жылы «Фабрика ПОШ-Тараз» ЖШС-де фабриканың қолданыстағы цехының базасында ТОПС өндіру бойынша инвестициялық жоба іске асырылды. Бұл жоғары сапалы жүн тоқу үшін пайдаланылатын шикізат – ТОПСты өндіретін, әлемде үлкен сұранысқа ие Қазақстандағы жалғыз кәсіпорын, Италия елінде лабораторлық зерттеуден өтіп, бұл тапшы өнімнің әлемдік өндірушілер тізіміне енгізілген.

Бүгінгі таңда жүн өндірісі нарығында топс өніміне тапсырыстардың жоқтығына, сондай-ақ, шикізаттың (биязы жүн) тапшылығына байланысты «Фабрика ПОШ-Тараз» ЖШС-нде тоқыма өнімдерінің төмендеуі бойынша мәселелер орын алуда. Шикізатты сатып алудағы мәселелері шикізат бағасының тұрақсыздығы, сатып алу қаражатының тапшылығы, сонымен қатар, Ресей және Қытай елдері тарапынан бәсекенің басымдығы болып табылуда.

Европа елдеріндегі дағдарысқа байланысты дайын өнімді өткеру атап айтқанда ТОПС өнімін өткеру бойынша мәселелері туындауда. Қазіргі таңда Ресей, Белоруссия және Қытай елдерінен жаңа өткеру нарықтарын іздестіру жұмыстары жүргізілуде.

Фабриканың негізгі өнімі – республикамыздың қарулы күштері мен ведомстволарына арналған италяндық технология негізіндегі былғарыдан арнайы аяқ киім. Кәсіпорын болашақта көркемдігімен және сапасымен айрықшаланатын, қойлайлы бағада балалар мен әйелдерге арналған аяқ киімді өндіруді жоспарлауда.

Саладағы өнім көлемінің өсімі киім өндірісінің есебінен қамтамасыз етілген. Сонымен 2009 жылы сала өткен жылмен салыстырғанда 8,6%-ға, 2010 жылы – 1,8 есеге, 2011 жылы – 1,3 есеге өскен. Тапсырыстың төмендеуінен 2012 жылы 27,5%-ға төмендеген. Алайда 2013 жылы киім өндірісі 1,3 есеге, 2014 жылы 1,4 есеге артқан.

Жамбыл облысындағы жеңіл өнеркәсіптің күшті жақтарына, бірінші кезекте, өңірде биязы жүнді қой шаруашылығы мен басқа да мал түрлерін өсіруге қолайлы жағдайдың барлығы жатады. Жамбыл облысындағы қойды көп өсіретін аудандар – Қордай (Жамбыл облысындағы қой басының 15%-ға жуығы), Талас (14% шамасында) және Т. Рысқұлов аудандары (13% шамасында). Жамбыл облысындағы жүн қырқу көлемі барлық аудандар бойынша бір келкі болып келеді.

Солай бола тұрғанмен де, өңірдің жеңіл өнеркәсібінің бірқатар әлсіз жақтары бар. Оның ішінде мал саны бойынша жеке шаруа қожалықтарының үлесінің жоғарылығы (ҚР қой мен ешкі санының 70%-ы), соның салдарынан жүн өндірісінің құрылымында бұл мәселе жүн сапасына кері әсерін тигізуде. ЖШҚ-ның негізгі кемшілігі асыл тұқымды отарлардың режимін және жеммен қамсыздандырылуын сақтау үшін олардың көлемінің жеткіліксіздігі болып табылады, әлемдік тәжірибе бойынша 3 мың бастан (немесе 1,5 мың бас аналық қойлардан) тұратын отар болу керек. Жүн өндіруде ЖШҚ-ның үлесінің жоғарылығы өнім сапасының төмендігіне алып келеді.

Жүн өнеркәсібінің тағы бір проблемасы бұл отар малдың құрамында биязы жүнді қойлардың аз ғана үлесі және қатты жүнді қойлардың үлесінің көптігімен байланысты.

Ауыл шаруашылығы малдарының терісін өңдеумен айналысатын кәсіпорындар ауыл шаруашылығы шикізатын өңдейтін кәсіпорындар тізіміне кірмегендігі себебінен, заңды жұмыс істеп келген кәсіпорындар маңызды салықтық жеңілдіктен қағылған. Осының салдарынан, шикізаты дайын тері өнімі болып табылатын отандық аяқ-киім өндіретін фабрикаларда зардап шеккен.

Мұнай-газ саласы

Облыста газ, бензин, дизельді отын және нығыздалған газдан және импортталған мұнайдан мазут өңдеу мен оны тасымалдау іске асырылады. Мұнай өңдеу өнеркәсібі Жамбыл облысында әлсіз дамыған: ЖӨӨ құрылымындағы оның үлесі 2009 жылы 0,2%-ды, ал облыстың өңдеу өнеркәсібіндегі үлесі 1%-дан төмен. Өнім өндірісінің көлемі 2009 жылы 1,3 млрд. теңгені (НКИ -142,3%) құрады, ал 2010 жылы – 2,2 млрд.теңге (162,2%), 2011 жылы – 4,3 млрд. тенге (256,1%), 2012 жылы – 10,3 млрд.теңге (222,1%), 2013 жылы 13,1 млрд. теңге (107,3%). Мұнай өңдеу өнімдері газ конденсатынан алынады. Облыста мұнай шикізаты өндірілмейді.

Жамбыл облысындағы газ өндіру 2003 жылдан бері Амангелді газ кен орнында жүзеге асырылуда. Бүгінгі таңда Амангелді газ кен орнынында газды кешенді дайындау қондырғысы; газды кәсіпорынішілік жинау жүйесінің 25 ұңғымасы жұмыс істейді.

Облыс аумағында екі өңдеу кәсіпорындары жұмыс істейді («Амангелді ГӨЗ» ЖШС және «Казхиминвест» НПФ ЖШС), олар бензин, дизельді отын жергілікті кен орындарындағы және облысқа Құмкөл кен орнынан (Қызылорда облысы) импортталатын газ конденсатынан мазут өндіреді. Өндірілген өнім көрші Оңтүстік Қазақстан облысы мен Қырғызстан Республикасына жөнелтіледі.

ҮИИДБ аясында «Амангелді ГӨЗ» ЖШС 2010 жылы шикі мұнайды өңдеу зауытының құрылысы бойынша инвестициялық жобаны іске асырды. 2013 жылы («Бірлік Энерго» ЖШС) шикі мұнайды қайта өңдеу бойынша зауыт іске қосылған.

2014 жылдың қорытындысы бойынша мұнай өндірісі көлемінің 40,7%-ға төмендеуінен, құлдырау орын алды («Амангелді ГӨЗ» ЖШС-і кәсіпорынында өндіріс көлемінің азаюына байланысты дизельдік отын, отын, мотор отыны). Мұнай өнімдерін өндіру көлемі 6,4 млрд. теңгені құрады.

2009 жылы өнеркәсіп құрылымында тау-кен өндіру саласы мен кеніштерді игеру 5,6%-ды құрайды. Негізгі капиталған салынған инвестициялардың көлемі 1,6 млрд. теңгені құрады. Салада 6,5 млрд. теңгенің (НКИ – 69,6%) өнімі өндірілді.

Дағдарысқа қарсы шаралардың арқасында 2010 жылы салада 2009 жылменсалыстырғанда 31,8%-ға өндіріс көлемінің өсіміне қол жеткізілген және 8,7 млрд. теңгені құрған, 2011 жылы – 39,8%-ға ( 12,9 млрд.теңге), 2012 жылы – на 6,8%-ға (17,1 млрд.теңге), 2013 жылы 16,5%-ға (18,8 млрд. теңге), 2014 жылы 12,0%-ға (21,8 млрд. теңге) (9 сурет).