Тақырып 9. Материалдық ресурстарды қолдануды талдау

Тақырып 9. Материалдық ресурстарды қолдануды талдау

Таблица 1. Кәсіпорындағы материалдардың факттық шығынын талдау

Таблица 2. Материалдарды қолдануды талдау

1. Шаманың өзгерiсiне заттық шығын тәуелдi болады :

A) қызметкерлердiң санының өзгерiстерi;

B) өнiмнiң көлемiнiң өзгерiстерi;

C) негiзгi қорларды құнның өзгерiсi;

D) өнiмнiң өндiрiсiнiң қиындығының өзгерiсi;

E) дайын өнiмнiң қалдықтарының өзгерiсi .

2. Өнiмнiң көп заттылығымен сияқты анықталады :

A) заттық шығындардың сомасына өнiмнiң құнының қатынасы;

B) босатылған өнiмнiң толық өзiндiк құнына заттық шығындарының сомасының қатынасы;

C) шығарылған өнiмiнiң құнына заттық шығындарының сомасының қатынасы;

D) жоспарлы калькуляциялар және нақты өнiм өндiруден сүйене заттық шығындарының шамасына нақты заттық шығындарының сомасының қатынасы есептелген;

E) нормативтiкке нақты заттық шығындарының қатынасы.

3. Материал қайтарылу анықталады:

A) өнім бағасының материалды шығындар сомасына қатынасымен;

B) материалды шығындардың өнім бағасына қатынасымен;

C) материалды шығындар сомасы шығарылған өнімнің өзіндік құнына қатынасымен;

D) фактілік материалды шығындардың олардың нормативті шығындарға қатынасымен;

E) материалды ресурстардың нормативті шығындары оларды фактілік қолдануға қатынасымен.

4. Өндіріс нәтижелілігі жоғарылауына заттық қорлардың орынды қолдану дұрыс ықпалын жасауы :

А) шығарылу өнімін сапасын жоғарылату;

B) материалдарды ұтымды қолдануды қамтамасыз етеді;

C) дефицитті материалдарды шығаруға мүмкіндік береді;

D) А, В және С жауаптары дұрыс;

E) В және С жауаптары дұрыс.
Бақылау сұрақтары:

Қандай негізгі мақсаттар заттық - техникалық қамтамасыз ету талдауының алдында тұрады және заттық қорлардың қолдануының кәсіпорында ма?

Қандай заттық қорлардың кәсіпорынына түсетін сапа талдауы барысында оқытылады ?

Қандай себептер жоспардан тыс белгілі бір құбылыстың пайда болуына әкелулерді жасай алады, қорлардың - және материалдардың ба?

Өндірісте заттық қорлардың қолдану нәтижелілігі талдауы жанында есеп айырысатын және материалдық ресурстардың резервін үнемдеу көрсеткіштерді атаңыздар.

Қорлармен басқару мәні неде болады?

1. Динамикта кәсіпорында бары , құрам және өнеркәсіпті - өндіріс қызметші құрылымын 1. талдау . Шығаруларды істеңіздер .

Кесте 1 - Кәсіпорынның жұмысшылар құрамы мен саны

Көрсеткіш	2003 ж.	2004 ж.	2005 ж.	2006 ж.
ППП саны, барлығы
Соның ішінде
басшылартели	23	22	25	24
Специалисттер	44	40	43	43
Қызметкерлер	31	40	30	28
Жұмысшылар, барлығы
Соның ішінде
Негізгі	346	352	360	367
Қосымша	178	180	179	184

Тапсырма 2. Жұмысшылар саны мен қозғалысы жылына келесі берілгендермен сипатталады:

Кесте 2 - ЖШС- дағы 2006 жылға қызметкерлер қозғалысы мен бары

Жұмысшы күші қозғалыстары , жыл соңысына саны, орта тізімдік қызметші саны көрсеткіштерді анықтаңыздар , сонымен қатар тұрақтылық, аққыштықтың және құрам алмастырушылығының коэффициенттерін анықтаңыз. Еңбек қорларының талдауын жаса.

Абсолютті айырмалардың есептеу әдісімен уақыттардың жұмысшы қор өзгертуіне факторлардың ықпалын жасау дәрежесісеп-қисабын асау .

Уақыттың жұмысшы қор өзгертуіне құрылысты жылжулардың ықпалын жасау талдауы

Кесте 6 - Шыққан мәліметтер

Абсолютті есептеудің айырмашылықтары әдісімен факторлардың ықпалын есептеу жүргізіңіз.

1. Қызметкер еңбек ақы төлеу деңгейі тәуелді болады :

А) қызметкердің профессионалды-квалификацияланған деңгейі;

B) кәсіпорынның мамандануы;

C)қызметкердің жасы;

D) қызметкердің жанұялық жағдайы;

E) неге тәуелді болмайды.

2. Қызметкерлер жалақысын 20% ұлғайтып, кәсіпорын директоры жұмысшылар санын 10% қысқартты. Сонымен қатар жалақыға шығын:

A) өзгерген жоқ;

B) 10% ұлғайды;

C) 10% азайды;

D) 8% ұлғайды;

E) жауапқа берілгендер жеткіліксіз.

3. Салыстырмалы ауытқу қалай еңбек ақы төлеу қорымен есеп айырысады

A) нақты еңбекақы қоры мен жоспарлының айырмашылығы;

B) Еңбек ақы төлеу нақты қоры мен аралық айырым және жоспарлы түзетілгенмен коэффициеніте өнім өндірісімен орындалулары айырмашылығы;

C) еңбекақы қорының ауыспалы бөлігі мен тұрақты бөлігі сомасы сияқты;

D) еңбекақының тұрақты және ауыспалы бөлімдерінің арасындағы айырмашылық;

E) еңбекақының нақты және жоспарлы қорларының.

4. Еңбек ақы төлеу қорының тұрақты бөлімі өзіне қосады:

A) Келісімді еңбек ақы төлеуді , өндіріс көрсеткіштері үшін сыйлықтың қызметкерлерге;

B) Келісімді еңбек ақы төлеу , қосымша төлеулер және еңбек ақы төлеуге үстем;

C) Тарифті еңбек ақы төлеу , еңбек ақы төлеу лауазымды еңбекақы мөлшерлерімен , барлық қосымша төлеулердің түрлері;

D) Еңбек ақы төлеу тарифі және келісімді еңбек ақы төлеу;

E) Лауазымды еңбекақы мөлшері , есептелген демалыс сомасы.

5. Еңбек ақы төлеу ауыспалы бөлімі тәуелді болады

A) өнім өндірістері көлемнің және оның құрылымының;

B) қызметкерлердің санынан және орындалған жұмыс уақыты санынан;

C) орташа сағат деңгейінен еңбек ақы төлеуінің;

D) А және С жауаптары дұрыс;

E) А, В, С жауаптары дұрыс.

6. Аңбекақы қорына жатқызылмайды:

A) командировкалық шығындар;

B) әлеуметтік мінездегі төлемдер;

C) компенсациялау негізіндегі төлемдер

D) көтермелеу төлемдері;

E) есептелген демалыс сомасы.
Бақылау сұрақтары:

1. «Жұмыс күші» термині нені білдіреді?

2. Қызметшілер құрылымына анықтама бер?

3. ППП қандай категорияларға бөлінеді?

4. Жұмыс күшінің талдауы кезінде қандай көрсеткіштер есептеледі?

5. Қандай мақсатпен неткен жұмыстардың жұмыс және орташа тарифтiк разрядты орташа тарифтiк разрядын салыстырмалы талдау жүргiзiледi ?

6. Бар болу және қызметшiлердің динамикасының талдауының тізбегі қандай?

7. Кәсіпорынның еңбек ресурстарының талдауының мақсаты қандай?

8. Профессионалды – квалификацияланған деңгей талдауы кезінде қандай әдіс қолданылады?

9. Жұмыс уақытын қолдану анализін қандай тізбекпен жасайды?

10. Жұмыс өнімділігінің деңгейін қандай көрсеткіштер сипаттайды?
Тақырып 11 . Өнімнің (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құны талдауы
Мақсат : өнімнің өзндік құны талдауы әдістемесін зерттеу, шығындардың бөліну принциптері тұрақты және өзгергіштерді; туындатылған шығындардың жалпы сома өзгертуіне факторлардың ықпалын жасау дәрежесін дәлелдеу және анықтауға үйрету; элементтермен өндіріске шығындардың құрылым есеп - қисабы өткізуге үйрету; мөлшерлер анықтауға үйрету және туындатылған өнім 1 теңгесіне шығындардың динамикасына және үнемділіктің олардың резервтер табу; алынған нәтижелерді талдап қорыту және талдауға үйрету; аналитикалық есеп - қисаптармен шығарулар және ұсыныстар тұжырымдау.
Тапсырма 1. Берілген кесте1бойынша іске асырылған өнімнің өзіндік құнының өзгеруі және өткізілген өнім көмек көрсету көрсеткіштерінің динамикасын анықтау.

Кесте 1 - Өткізілген өнімнің өзіндік құнының динамикасын талдау