Бағдарламасы Түсіндірме жазба
жүктеу/скачать 0.84 Mb.
|
| 11-параграф. Сенсорика
354. Мақсаты сенсорлық эталондар жүйесін меңгерумен қамтамасыз етуге көмектесетін бағдарлау әрекетін, перцептивтік әрекеттерді (қарау, тыңдау, ұстап көру) қалыптастыру болып табылады. 355. Міндеттері: 1) көріп, естіп қабылдау мен зейінді дамыту; 2) тактильдік-қимылдық қабылдауды дамыту; 3) жеке заттарды жалпы ортадан ерекшелей отырып қабылдауға үйрету; 4) практикалық немесе ойын міндеттерін шешу кезінде бағдарлаудың іздеу тәсілдерін (байқап көру, өлшеп көру) қалыптастыру; 5) заттардың бүтін бейнесін, таныс заттар туралы бейнелік түсініктерді, олардың қасиеттері мен сапалары туралы түсініктерді қалыптастыру; 6) заттар туралы тұтас түсінікті қалыптастыру, қандай да бір заттың әртүрлі қасиеттерінің болатындығын түсінуге көмектесу; 7) жазық және көлемді пішіндерді салыстыруға, көлемді пішінді жазық бейне бойынша таңдауға үйрету; 8) заттарды пішіні, көлемі бойынша салыстыруға, таңдаудың дұрыстығын практикалық өлшеу тәсілімен тексеруге үйрету; 9) түстерді жіктеуге және өнімді әрекетте түс туралы түсінікті пайдалануға үйрету; 10) көлемнің қатыстылығы туралы түсінікті қалыптастыру: қандай да бір зат бір затқа қатыстыкіші болады, ал басқа затқа қатысты үлкен (ұзындау-қысқалау, биіктеу-аласалау) болады; 11) өзінің денесінің сызбасында бағдарлауды қалыптастыру, кеңістікте бағдарлауды қалыптастыруды жалғастыру; 12) заттардың көру, тактильді-қимылмен, есту және дәм сезу арқылы оңай жіктеуге болатын қасиеттерін жіктеуге үйрету; 13) қолдың көру-қимылдық үйлесімділігін дамыту; 14) алуан түрлі балалардың әрекетіндегі заттардың таныс қаситтері мен сапасын практикалық тұрғыда пайдалану үшін жағдай тудыру. 356. "Сенсорика" сабағының мазмұны оқыту мақсаты мен күтілетін нәтижені қамтитын бөлімшелерден құралатын оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікпен ұйымдастырылған оқыту мақсаттары педагогтарға өз жұмыстарын жоспарлауға және балалардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оқытудың келесі кезеңдері туралы хабарлауға мүмкіндік береді. 357. Оқу бағдарламасының мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды: 1) көріп қабылдау және зейін; 2) естіп қабылдау және зейін; 3) тактильдік-қимылдық қабылдау; 4) дәмдік қабылдау. 358. "Көріп қабылдау және зейін" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды: 1) заттың тұтас бейнесін қабылдау; 2) пішінді қабылдау; 3) көлемді қабылдау; 4) түсті қабылдау; 5) кеңістіктік қатынасты қабылдау. 359. "Естіп қабылдау және зейін" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды: 1) заттар мен құбылыстардың дыбыстық сипатын қабылдау; 2) фонематикалық қабылдау. 360. "Тактильдік-қимылдық қабылдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды: 1) нысандарды тактильдік-қимылдық тану; 2) температуралық (жылулық) сезіну. 361. "Дәмдік қабылдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды: 1) дәмдік сипаттама; 2) иіс сезуді қабылдау. 362. Оқыту мақсаттарының жүйесі: 17-кесте
363. "Заттың тұтас бейнесін қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) педагогтың нұсқауы бойынша ұсынылған суреттер қатарынан алынған суретте бейнеленген белгілі бір әрекетті таңдайды; 2) 3-4 элементтерден жетіспейтін бөлікті таңдай отырып, заттың тұтас бейнесін құрады; 3) затты puzzle (пазл) түріндегі ойылып кесілген суреттерден жинастырады, өрнектердің, геометриялық пішіндер мен заттардың суреттерін аяқтайды, затты құрамдық бөліктерге бөледі; 4) затты оның сұлбалық бейнесімен салыстырады. 364. "Пішінді қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) көлемді пішіндерді үлгі бойынша құрастыру кезінде жіктейді; 2) практикалық әрекет барысында көлемді және жазық пішіндерді (шар-дөңгелек, текше-шаршы, кірпіш-тікбұрыш,овоид-сопақша) салыстырады; 3) көлемді геометриялық пішіндерді (шар, текше, кірпіш, үшбұрышты призма, овоид) біледі; 4) көлемді пішінді екі немесе одан да көп бөліктерден құрастырады; 5) біртекті заттарды көлемі бойынша топтастырады, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табады; 6) трафарет бойынша жазық пішін бойымен жүргізеді; 7) геометриялық пішіндердізаттармен сәйкестендіреді; 8) екі басқадан геометриялық пішіндіқұрайды; 9) ересектің сөздік нұсқауы бойынша сақиналарды бір-біріне сала отырып 5-6 сақиналы пирамидканы жинастырады; 10) 4-5 құрылымды матрешканы көру арқылы салыстыру немесе матрешканың бөліктерін өлшеп көру арқылы жинастырады. 365. "Шаманы қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) қатыстық көлем (артық-кем) туралы түсінігі бар; 2) бір текті заттарды көлемі (4 мөлшер - үлкен, кішірек, кіші, ең кіші) бойынша топтастырады; 3) берілген көлемдегі нысанды (биік, аласа) ерекшелейді; 4) биіктігі әртүрлі 2-5 нысаннан топтамалық қатар (үй, адам) құрайды; 5) заттың биіктігін шартты өлшемдермен - таяқшалармен, брусоктармен өлшейді; 6) жуандығы бойынша қарама-қарсы екі нысанды бір-біріне қою, қатарластырып қою тәсілдерімен салыстырады, заттарды массасы бойынша салыстырады. 366. "Түсті қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) негізгі түстердіажыратады: қызыл, сары, көк, жасыл, ақ, қара, қоңыр, қызғылт сары; 2) қоршаған ортадан таныс түстерді табады; 3) жазық бейнеден белгілі бір түстегі нысанды ерекшелейді; 4) берілген түстегі екі нысанды мүмкін болатын төртеуінің ішінен таңдайды, әр текті заттарды түсі бойынша салыстырады, заттарды орналастырғанда түстерді (екі, үш, төрт) кезектестіреді. 367. "Кеңістіктік қатынастарды қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) үлгі бойынша құрастырғанда элементтер арасындағы кеңістіктік қатынаста (төменде, жоғарыда, жанында, ортасында, сол жағында, оң жағында) бағдарлайды; 2) таныс жай кеңістігінде, өзінің денесіне қатысты кеңістікте, қағаз бетінде (жоғары, төмен, оң жағы, сол жағы) бағдарлайды. 18-кесте
368. "Заттар мен құбылыстардың дыбыстық сипаттамасын қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) әртүрлі дыбыс көздерін: табиғат құбылыстарының шуын, музыканы қабылдайды және ажыратады; 2) дыбыстарды таниды және нақты бейнелермен сәйкестендіреді; 3) дыбыстың орналасу орны мен қарқынын (жақын-алыс, жоғарыда, оң жақта, сол жақта) таниды; 4) құрдасының әрекетін тұрмыстық заттармен және ойыншықтармен әрекеттену процесінде (доптың тарсылы, секіріс) шыққан дыбыстар бойынша анықтайды. 369. "Фонематикалық қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) 3-4 сөздің ішінен дыбыстық құрамы жағынан басқалардан (мак-бак-так-банан) ерекшеленетін сөзді анықтайды; 2) дыбыс көзінің (бубен, дағыра) дыбысталу ырғағын, жиі және сирек соғысын ажыратады; 3) сөздерді берілген белгі (ұзын-қысқа) бойынша топтастырады; 4) буындық құрылымы ұқсас сөздерді (ат-от, бала-дала) жіктейді; 5) сөздерді берілген дыбысқа топтастырады; 6) берілген сөзді сөз тіркесінен естігенде әрекетпен (алақанын шапалақтау) жауап береді. 19-кесте
370. "Заттарды тактильдік-қимылдық тану" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) тактильдік-қимылдық тексеру процесінде заттардың пішінін, түсін, материалын анықтай отырып, сипап ұстау арқылы заттарды таниды; 2) педагогтың сөздік тапсырмасы мен көру үлгісі бойынша пішіні әрүрлі (төртеудің ішінен таңдау) заттарды сипап ұстау арқылы жіктейді; 3) ересектің сөздік нұсқауы бойынша көлемі әртүрлі (үшеудіңішінен таңдау) заттарды сипап ұстау арқылы жіктейді; 4) сыртқы беті әртүрлі немесе әртүрлі материалдан (тегіс, тікенекті, кедір-бұдыр) жасалған заттарды сипап ұстау арқылы ажыратады; 5) заттарды "дымқыл-құрғақ" белгісі бойынша жіктейді; 6) үлгі бойынша сипай отырып жұмсақ және қатты заттарды таңдайды; 7) сусымалы материалда тығылған таныс заттарды табады және таниды; 8) заттың бейнесін тактильдік-қимылдық көру бейнесімен салыстырады, сипау арқылы анықталған затты атайды; 9) сипай отырып жұп заттарды (дәл осындайды тап) табады; 10) сипау арқылы қабылданған әртүрлі заттардың қатарын (текше, қуыршақ, лента, мәшине) есте сақтайды. 371. "Температуралық (жылулық) сезіну" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) суық және ыстық заттарға саусағын тигізе отырып зерделейді және таниды; 2) тамақты температуралық белгілері (суық-ыстық-жылы) бойынша жіктейді; 3) заттардың жағдайын температуралық параметрлер (суық шәйнек, жылы шәйнек, ыстық шәйнек) бойынша ажыратады; 4) сыртқы беттегі сапасы әртүрлі материалдар (темір - суық, ағаш - жылы) туралы түсінігі бар; 5) сөздік нұсқау бойынша жылы, суық, ыстық заттарды табады. 20-кесте
372. "Дәмдік сипаттамалар" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) тамақты дәмдік белгілер (тәтті-тұзды; тәтті-ащы-тұзды-қышқыл) бойынша жіктейді; тұзды дәмі бар тамақтарды біледі; 2) тамақты температуралық белгісі (суық-ыстық-жылы) бойынша жіктейді; 3) тамақты консистенциясы (сұйық-қатты-желе тәрізді) бойынша жіктейді; 4) тамақ өнімдерін екі дәмдік белгі (тәтті-тұзды; тәтті-ащы; тұзды-қышқыл) бойынша топтастырады; 5) тамақ өнімдерін шартты таңбаларды (қызыл дөңгелектер - тәтті тағамдарға арналған; жасыл дөңгелектер - қышқыл тағамдарға арналған) пайдаланып, берілген екі дәмдік сипаттама бойынша сұрыптайды; 6) жеуге болатын және жеуге жарамсыз тамақ өнімдерін ажыратады. 373. "Иіс арқылы қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері: 1) жағымды және жағымсыз иістерді ажыратады; 2) әртүрлі топ иістерін: хош иісті заттарды (иіссу, крем, дезодорант), тамақ өнімдерін (сарымсақ, пияз, қияр) жіктейді; 3) иіске деген өз қатысын (ұнайды-ұнамайды) білдіреді; 4) иісі бойынша таныс тамақ өнімдерін, жемістерді, хош иісті заттарды анықтай алады. жүктеу/скачать 0.84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||