Балалардың жоғары жүйке қызметінің типологиялық ерекшеліктері

Ми сыңырлары- ми қабығы (екі бөліктен оң жақ және сол жақ сыңар деп аталатын) тұрады. Ми сыңарларының салмағы мидің жалпы салмағының 80 пайызына тең. Оның ішінде ақ зат, сыртында сұр зат бар. Сұр зат ми қабығы деп аталады. Ол қалыңдығы 3-4 мм-лік бірнеше қабаттардан тұрады. Бұл қабаттардың клеткалары типі мен қызметіне қарай бір-бірінен өзгеше болып келеді. Осы клеткалардан тарайтын жүйке талшықтардың оларды сезім мүшелерімен, бүкіл денемен, сондағы барлық клекалармен байланыстырады. Ми қабындағы осындай жүйке клеткаларының саны 16 миллиардқа жуық деп есептелінеді. Ми қабығы төртке бөлінеді. Олар: маңдай, төбе, желке және самай деп аталынады. Ми қабығы бірыңғай тұтас мүше, ол бейне қабылдағыш аспап тәрізді көптеген анализаторлардың (талғыштардың) ядросынан тұрады. Мұнда көру, есту, иіс, дәм, тері, қозғалыс тағы басқа жүйке орталықтары бар. Мәселен, мидың желке бөлігінде көру зонасы, самай бөлігінде қазғалыс орталықтары орналасқан. Осындай орталықтардың жалпы саны – 200-ге жуық. Бұлардың ми қабындағы орны бір жерге шектелмеген, нақты ми орталықтары мидың басқа бөліктеріне де таралып кетіп жатады. Ми сыңарларының (оң,сол) бірлесіп жұмыс атқарулармен қатар өз алдына дербес қызметтері бар екендігі анықталған. Мәселен, сол сыңары – логикалық ойлау мен санаудың, ал оң жарты шар кеңістікті бағдарлау мен нақты бейнелеудің (ән, музыка тағы басқа), эмоциялық әсерлердің дағды, әдет, бейсана құбылыстардың жұмысын айқын реттестіріп отыратындағы дәлелденген.

• 
  Ми сыңырлары- ми қабығы (екі бөліктен оң жақ және сол жақ сыңар деп аталатын) тұрады. Ми сыңарларының салмағы мидің жалпы салмағының 80 пайызына тең. Оның ішінде ақ зат, сыртында сұр зат бар. Сұр зат ми қабығы деп аталады. Ол қалыңдығы 3-4 мм-лік бірнеше қабаттардан тұрады. Бұл қабаттардың клеткалары типі мен қызметіне қарай бір-бірінен өзгеше болып келеді. Осы клеткалардан тарайтын жүйке талшықтардың оларды сезім мүшелерімен, бүкіл денемен, сондағы барлық клекалармен байланыстырады. Ми қабындағы осындай жүйке клеткаларының саны 16 миллиардқа жуық деп есептелінеді. Ми қабығы төртке бөлінеді. Олар: маңдай, төбе, желке және самай деп аталынады. Ми қабығы бірыңғай тұтас мүше, ол бейне қабылдағыш аспап тәрізді көптеген анализаторлардың (талғыштардың) ядросынан тұрады. Мұнда көру, есту, иіс, дәм, тері, қозғалыс тағы басқа жүйке орталықтары бар. Мәселен, мидың желке бөлігінде көру зонасы, самай бөлігінде қазғалыс орталықтары орналасқан. Осындай орталықтардың жалпы саны – 200-ге жуық. Бұлардың ми қабындағы орны бір жерге шектелмеген, нақты ми орталықтары мидың басқа бөліктеріне де таралып кетіп жатады. Ми сыңарларының (оң,сол) бірлесіп жұмыс атқарулармен қатар өз алдына дербес қызметтері бар екендігі анықталған. Мәселен, сол сыңары – логикалық ойлау мен санаудың, ал оң жарты шар кеңістікті бағдарлау мен нақты бейнелеудің (ән, музыка тағы басқа), эмоциялық әсерлердің дағды, әдет, бейсана құбылыстардың жұмысын айқын реттестіріп отыратындағы дәлелденген.
  

• 
  Жоғары жүйке әрекетінің типтерінің балаларда қалыптасуы. Балалардың 1-ші сигнал жүйесі тусымен дами бастайды, ал 2-ші сигнал жүйесі кейінірек қалыптасады. Баланың мінез-қүлқының қалыптасуына екі сигнал жүйесінің даму дәрежесі, жоғары жүйке өрекетінің типтері ықпал етеді. Көптеген зерттеулердің нәтижесінде жоғары жүйке әрекетінін типтері балалардың темпераменті мен мінез-күлықтарының физиологиялық негізі екені дәлелденді. Баланың темпераменті мен мінез-қүлықтарының калып­тасуы екі түрлі әсерге байланысты:
  
• 
  1)ата-анасынан түқым қуалап ауысатын қозу мен тежелудің ми кыртысындағы генотиптік қасиеттері;
  
• 
  2) сыртқы ортаның әсерінен (үйдегі тәрбиесі, дос-жолдастарының ықпалы, әлеуметтік қоғам орындарының әсері - балалар бақшасындағы, мектептегі, көшедегі тәрбие, т.б.) болатын фенотиптік қасиеттер. Бүл екеуі бір-бірімен тығыз байланысты.