Батыс Қазақстан облыстық маслихат сессиясының 2002 жылдың 8 қазанындағы №25-2 шешімімен бекітілген батыс қазақстан облысының

жүктеу/скачать 1.64 Mb.

бет	1/15
Дата	13.06.2016
өлшемі	1.64 Mb.
	#132884

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 15

БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ 2003-2005 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН АЙМАҚТЫҚ АГРАРЛЫҚ АЗЫҚ-ТҮЛІК БАҒДАРЛАМАСЫ

Батыс Қазақстан

облыстық маслихат

сессиясының 2002 жылдың

8 қазанындағы № 25-2 шешімімен

БЕКІТІЛГЕН

БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ

2003-2005 ЖЫЛДАРҒА

АРНАЛҒАН АЙМАҚТЫҚ АГРАРЛЫҚ

АЗЫҚ-ТҮЛІК БАҒДАРЛАМАСЫ

Орал, 2002 жыл

Бағдарламаның мазмұны

				Бет
	Төлқұжаты. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			3
	Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			4
I.	Проблеманың қазіргі жағдайын талдау. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			4
	1.1 Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру мен өңдеу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			4
	1.2 Облысты азық-түлікпен қамтамасыз ету. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			6
II.	Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			9
III.	Бағдарламаны жүзеге асырудың негізгі бағыттары мен механизмдері. . . . . . . . . . . . . . .			10
	3.1	Облыстың ауыл шаруашылық өндірісі жағдайының қысқаша сипаттамасы. . . . . .		10
	3.1.1 Жер қорын пайдалану. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			11
	3.2	Ауыл шаруашылығында су пайдаланудың тиімді жүйесін қалыптастыру. . . . . . . . .		12
	3.3	Өсімдік шаруашылығы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .		14
		3.3.1	Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіруді облыстың аймақтары бойынша мамандандыру. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	15
		3.3.2	Ауыспалы егістіктің қысқа мерзімді айналымын игеру және қара сүрі жердің алқабын ұлғайту. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	16
		3.3.3	Дәнді - дақылдар өндірісіне қор және ылғал сақтау технологиясын енгізу	16
		3.3.4	Тұқым шаруашылығы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	17
		3.3.5	Химияландыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	19
		3.3.6	Өсімдіктерді қорғау. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	21
		3.3.7	Өсімдік карантині. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	22
		3.3.8	2003-2005 жылдарда негізгі ауылшаруашылық дақылдары өндірісін дамыту. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	24
		3.3.9	Ауылшаруашылық техникаларымен қамтамасыз ету. . . .. . . . . . . . . . . . . .	26
	3.4	Ауыл шаруашылығы машиналарын жасауды дамытудың негізгі бағыттары. . . . . . .		29
	3.5	Мал шаруашылығы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .		31
		3.5.1	Облыстың аймақтары бойынша мал шаруашылығы өнімдерін өндіруді мамандандыру . . . . . . . . . . . . ..	32
		3.5.2	Мал тұқымын асылдандыру ісі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	34
		3.5.3	2003-2005 жылдардағы мал шаруашылығы өнімдерін өндіру мен мал басының өсімі. . . . . . . . .	36
	3.6	Ветеринария . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .		38
	3.7	Қайта өңдеу өнеркәсібін дамыту. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .		40
	3.8	Аграрлық сектордың инфрақұрылымдарының дамуы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .		42
	3.9	Облыстың агроөнеркәсіптік кешенін мемлекеттік қолдау шаралары . . . . . . . .		42
IV	Қажетті қорлар, қаржыландыру көздері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			43
V	Бағдарламаның күтілетін нәтижелері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			48
VI	Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .			48

Төлқұжаты

Атауы	Батыс Қазақстан облысының 2003-2005 жылдарға арналған аймақтық аграрлық азық- түлік бағдарламасы

Негіз	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылдың 2-ші тамыздағы № 864 қаулысы, облыс әкімдігінің 2002 жылдың 26-шы тамыздағы № 160-шы қаулысы

Негізгі әзірлеушісі	Батыс Қазақстан облыстық ауыл шаруашылығы департаменті

Мақсаты	Агроөнеркәсіптік кешенінің тиімді жүйесін қалыптастыру және бәсекеге қабілетті өнім өндіру негізінде облыстың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Міндеттері	ауылшаруашылық өндірісінің және ауылшаруашылық өнімдерін өңдеудің тиімді жүйесін қалыптастыру; ауылшаруашылық өнімдерін және оның қайта өңдеу өнімдерін ішкі және сыртқы нарыққа шығарып сату көлемін ұлғайту; ауыл шаруашылығына және өңдеу өнеркәсібіне инвестициялар тарту; аграрлық өнеркәсіп өндірісін қайта жарақтандыру және техникамен қамтамасыз етуді арттыру; аграрлық өнеркәсіп кешенінің инфрақұрылымын қалыптастыру.
Қаржыландыру көздері	Республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты, бюджеттен тыс көздердің қаражаты

Жүзеге асыру мерзімі	2003-2005 жылдар

Кіріспе
Батыс Қазақстан облысының 2003-2005 жылдарға арналған аграрлық азық-түлік бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының ішкі және сыртқы саясатының 2003-жылға арналған негізгі бағыттары туралы» Жолдауындағы аграрлық өнеркәсіп кешенің дамыту мен тиімділігін арттыру жөніндегі тұжырымдарын және Қазақстан Республикасының 2003-2005 жылдардағы аймақтық деңгейдегі Мемлекеттік азық-түлік Бағдарламасын орындауды жүзеге асыру бағытында жасақталды.

I Проблеманың қазіргі жағдайын талдау

Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру мен өңдеу

Ауыл шаруашылығы облыстың экономикасы үшін маңызды сала болып табылады. Оның қазіргі дамуы мен жағдайына облыс тұрғыңдарының тұрмыс деңгейін жақсарту үшін, өзімізде өндірілетін негізгі тағамдық азық-түлікпен қамтамасыз ету мен өңдеу кәсіпорындарының қызметіне және басқа да ауыл шаруашылығының аралас салаларына байланысты екені белгілі.

Ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізіп, республиканың батыс аймағының нарығын тауарлар шикізаты және азық-түлікпен қамтамасыз ету қабілетін арттырып, өнімді экспортқа шығару үшін облыста мол жер қорлары мен өндірістік және еңбек потенциалы бар.

Қазіргі кезде ауыл шаруашылығы өндірісінде 3,6 мың ауыл шаруашылығы құрылымдары жұмыс істейді. Оның ішінде 3,4 мың шаруа қожалықтары мен фермерлер және 0,2 мың барлық меншік түріндегі ауыл шаруашылық кәсіпорындары бар. Аграрлық құрылымдарда 28,9 мың адам жұмыс істейді немесе ол облыс экономикасының салаларындағы еңбекпен қамтылғандардың 9,6 пайызын құрайды. Бұдан басқа тұрғындар мал шаруашылығы өндірісімен, картоп, көкөніс, жеміс-жидек өсірумен және жеке аулалары, саяжайларымен шұғылданады.

Облыстың жалпы 15,1 млн. гектар жер қоры болса, оның 14 млн. гектары ауыл шаруашылығы жерлері. Ал соның ішінде 11,1 млн. га жайылым, 1,2 млн. га шабындық, 0,6 млн. га жыртынды және 1,1 млн. га бос жатқан жерлер бар. Тұрақты суармалы жер көлемі 55,8 мың гектар , көлтабандар 256 мың гектар.

Бүгінгі таңда облысымызда 8,1 мың тракторлар болса, олардың 5,9 мыңы доңғалақты да, 2,2 мыңы шыңжыр табанды. Сондай-ақ облыста 1,8 мың астық комбайны 3,2 мың трактор тіркемесі, 2,2 мың соқамен қопсытқыштар, 4,9 тұқым сепкіш, 2,2 мың жүк автокөлігі және басқа ауыл шаруашылық машиналары мен жабдықтары қолда бар, ауыл шаруашылығы техникаларының көпшілігі ескі болғандықтан, олар өздерінің мүмкіндіктерінің шегінде жұмыс істеуде.

Ауыл шаруашылығының дамуы мен жағдайына талдау жасау соңғы 2 жылда, яғни 2001- ші жылдан бастап ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруде оңды өзгерістердің болғанын байқатады. Бұған аграрлық секторға мемлекет тарапынан қолдау жасау ықпал етіп отырғанында сөз жоқ. Ауыл шаруашылығы өндірісін дамытуға 1653,7 млн. теңге қаржы қоры бөлінсе, оның 1154,2 млн. теңгесі жергілікті бюджеттен, ал 499,5 млн. теңгесі республикалық бюджеттен.

Облыстың 2001 жылғы барлық санаттағы шаруашылықтардағы ауыл шаруашылығы өнімдерін жалпы өндіру көлемі 18,8 млрд. теңге құраса, оның ішінде 8,3 млрд. теңгесі өсімдік шаруашылығынан, 10,5 млрд. теңгесі мал шаруашылығынан алынып отыр, жалпы өндіріс көлеміндегі өсімдік шаруашығы өнімдерінің үлес салмағы 44,1 пайыз, мал шаруашылығы өнімдерінің үлес салмағы 55,9 пайыз болып отыр. 2000 жылмен салыстырғанда жалпы өнім көлемі 7,2 пайызға артқан.

Өсімдік шаруашылығында 2001 жылы 2000 жылмен салыстырғанда жалпы егістік жер көлемі 79,7 мың гектарға немесе 17,1 пайызға ұлғайды. Оның ішінде дәнді –дақылдар көлемі 87,6 мың гектарға немесе 22,7 пайызға артып отыр. Осы алқаптардан 421,4 мың тонна астық жиналса, ол 2000 жылмен салыстырғанда 39,1 пайызға көп деген сөз (ол өнделгеннен кейінгі салмақпен есептегенде). Орылатын алқаптағы дәнді- дақылдардың әр гектарынан облыс бойынша 9,1 центнерден өнім алды. Астық өндіру көлемінің өсіміне егістік алқаптарды кеңейтумен дәнді- дақылдардың түсімділігін арттырудың нәтижесінде қол жеткізіліп отыр.

Облыстың барлық санаттары шаруашылықтарында 28,4 мың тонна картоп, 25 мың тонна көкөніс, 11,4 тонна бақша дақылдары өсірілді. 2000 жылмен салыстырғанда картоп өндіру 12,3 пайызға, көкөніс- 8,6 пайызға, бақша дақылдары – 6,8 пайызға артқан. Бұл дақылдарды негізгі өндірушілер тұрғындардың жеке қосалқы шаруашылықтары болып отыр. Жалпы өндірістегі олардың үлес салмағы картоптан 97,6 пайызға, көкөністен 89,8 пайызға, бақша дақылдарынан 67,9 пайызға тең.

Майлы дақылдар егістігінің көлемі 2000 жылмен салыстырғанда 57 пайызға кеміген. Жалпы майлы дақылдар тұқымын жинау 0,9 мың тоннаны,немесе ол 2000 жылдың деңгейіне шаққанда 50 пайызды құрайды. Ағымдағы жылда ауыл шаруашылығы өндірісінің көлемін өсіру мен тиімділігін одан әрі арттырудың шаралары алынуда. 2002 жылы өсімдік шаруашылығы дамытуға облыстық бюджеттен 684,8 млн. теңге бөлінсе, оның ішіндегі өсімдік зиянкестері мен ауруларына қарсы күресу үшін 115 млн.теңге, тұқым шаруашылығын қолдауға 20,4 млн. теңге, жағар-жанар май алу үшін 247 млн. теңге, тұқым сатып алу мен егіншілік өндірісін қолдауға 200,0 млн. теңге бөлінген болса, ал астық ору комбайндары мен басқа да жабдықтарға 102,4 млн. теңге инвестиция бөлінді.

Бұдан басқа республикалық бюджеттен өсімдік зиянкестері мен ауруларына және шегірткеге қарсы күреске 336,7 млн. теңге, жоғары сапалы элиталық тұқым шаруашылығын сақтау мен дамытуға 14,7 млн. теңге, барлығын қосқанда 351,4 млн. теңге бөлінген.

Ауыл шаруашылық өндірушілеріне мемлекет тарапынан қолдау көрсетудің нәтижесінде дәнді- дақылдар алқабының көлемін 615,6 млн. гектарға ұлғайтуға немесе 2001 жылдың деңгейінен 12 пайызға арттыруға қол жеткізді.

Мал шаруашылығында 2001 жылы облыстың барлық санаттағы шаруашылықтары бойынша (сойыс салмағында) 31,5 мың тонна (тірілей есептегенде 62,7 мың тонна ) ет, 189,4 мың тонна сүт 33,2 млн дана жұмыртқа, 1833 тонна жүн өндірілген. 2000 жылмен салыстырғанда сүт өндіру 3,0 пайызға, жұмыртқа 17,7 пайызға, жүн өндіру 12,6 пайызға ұлғайса, ал ет өндіру 4,8 пайызға кеміп кеткен.

2002 жылдың 1-ші қаңтарына барлық санаттағы шаруашылықтарда 344,6 мың бас ірі қара болса, олардың 144 мыңы сиырлар. Осы мезгілде 588,4 мың қой мен ешкі, 50,2 мың бас жылқы, 32,4 мың шошқа, 3,3 мың түйе және 442 мың бас құс болды. 2000 жылмен салыстырғанда мүйізді ірі қара 2,5 пайызға, қой мен ешкі 2,9 пайызға, шошқа 23,2 пайызға, түйе 3,1 пайызға, құс 21,2 пайызға өссе, ал жылқы 14,8 пайызға кеміген.

Мал шаруашылығы өндірісін дамытуға облыстық бюджеттен 51,0 млн теңге, республикалық бюджеттен 96,7 млн. теңге, барлығы 147,7 млн. теңге бөлінсе, олардың мал дәрігерлік шараларды жүргізуге 114,5 млн. теңгесі, қолдан ұрықтандыру пункттеріне жабдықтар алуға 7,2 млн. теңге, асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуға 26 млн. теңге бөлінген. Алынған шаралардың арқасында үстіміздегі жылы мал басы мен мал өнімдері өндірісінің өсімі одан әрі жалғасуда.

Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу

Облыстық статистикалық басқармасының мәліметіне қарағанда 2001 жылы облыста тамақ өнімдерін өндіру 2452,5 млн. теңгені құраса, ол 2000 жылдан 114,5 пайызға көп. Алдыңғы жылмен салыстырғанда тамақ өнеркәсібі өнімдерінің барлық түрлерін өндіру артқан, оның ішінде шұжық өнімдері 3,2 есе, сары май 2,9 есе, майонез 2,1 есе, сүт 1,9 есе, жарма өнімдері 1,6 есе, кондитерлік тағамдар 1,5 есе, ет және ет өнімдері мен макарон 1,4 есе, ал астық өндірісі 12,6 пайызға артып отыр.

Алайда өнім өндіру көлемінің өскеніне қарамастан, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндеудің үлесі әлі де жоғары деңгейде емес екенін атап өткен жөн. Атап айтқанда, 2001 жылы етті өнеркәсіп өндеу көлемі небәрі 4,4 пайыз, сүт 4,1 пайыз, көкөніс пен жеміс жидек 1 пайыздан да төмен мөлшерді құраған.

Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндеуді басқа да себептермен қатар тежеуге ауыл шаруашылық шикізаттарын сатып алуға айналым қорларының жетіспеуі әсер етіп отыр. Мәселен, 2001 жылы ірі кәсіпорындар да астық өңдеуге өндірістік қуаттарды жүктеу 49 пайыздан сүт өндеуге 20 пайыздан, жүн өндеуге 45, ал тері-терсек өндеуге 43 пайыздан аспаған.

Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеумен ішкі нарықты азық- түлікпен және өзімізде өндірілетін тұтыну тауарлары мен қамтамасыз етудің қалыптасқан жағдайы, кәсіпорындарды қолдау жөнінде кешенді шаралар алуымен облыстың қайта өндеу өнеркәсібін дамытуға инвестиция тартуды талап етуде.

Бұдан былай ауыл шаруашылығы өндірісін дамытуда кезек күттірмей шешімін қажет ететін проблемаларда аз болмай отыр. Олардың негізгілеріне топырақтың құнарлылығының төмендеуін, өсімдіктің зиянкестігі мен ауруларының таралуын, тұқым қоры сапасының төмендігін, өндіріс технологиясының бұзылуын, мал дәрігерлік қамту мен алдын алу шараларының төмендеп кетуі, табынды өз төлінен өсіру, ауыл шаруашылығы малдар өнімділігінің, төмендеуін асыл тұқымды мал басының қысқаруын, тұрақты суармалы жерлер мен су қорларының ұтымды пайдаланылмауын жатқызуға болады.Оның үстіне ауыл экономикасында инфрақұрылым мешеу дамып келеді. Материалдық техникалық базаның әлсіздігі, машина трактор паркінің тозуы, осы замаңғы аграрлық қамту құрылымдарының болмауы, өндірілген өнімді сатып алу жүйесі мен қайта өңдеудің ұсақ тауар өндірісі жағдайынан шыға алмауы, ауылдағы өндірістің көлемін ұлғайту мен шығысын төмендетуді тежейтін басты факторлары бірі болып қалуда.

Аграрлық өнеркәсіп кешеніндегі қалыптасқан жағдайды ескере отырып, облыс басшылары 2001 жылдан бастап, аграрлық секторының тиімділігін көтеру жөнінде белсенді түрде шаралануда. Осының арқасында өнім өндіру мен егістік жер көлемі және мал басы өсе түсті. Сондай –ақ ауыл шаруашылық өндірісін техникалармен жабдықтауды арттыру ауыл шаруашылығы өнімдерінің нарығының шаралары алынуда.

Алайда ашық экономикасы және азық-түлік тағамдарымен ауыл шаруашылық өнімдерін сатудың дүниежүзілік жүйесі жағдайында аграрлық өнеркәсіп кешенін одан әрі дамытуды қамтамасыз етудің тиімді де ауқымды шараларын алуды талап етеді.

Облысты азық – түлікпен қамтамасыз ету.

Батыс Қазақстан облысы өзіндегі көздері арқылы ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерін өндіру үшін облыс тұрғындарың өмірлік маңызы бар тағам өнімдерімен қамтамасыз етудің аса мол табиғи қорларының потенциалы мен жағдайы бар.

Облыстың ауыл шаруашылығы егіншілік пен мал шаруашылығы бағытына мамандандырылған. Өсімдік шаруашылығында егіншілікпен қатар майлы және жарма дақылдарын, картоп, көкөніс, бақша және жеміс -жидек өсірілуде. Мал шаруашылығында ең басты сала ірі қара мен қой шаруашылығы болып табылады, ал шошқа, жылқы, түйе және құс шаруашылығы қосымша салалар. Соңғы жылдардағы ауыл шаруашылығы өндірісінің нәтижелері облыс тұрғындарын азық - түлікпен қамтамасыз ету қорларының өскендігін байқатуда.

2001 жылы облыстың аграрлық секторында 421,4 мың тонна астық оның ішінде 314,8 мың тоннасы бидай, (сойыс салмағымен есептегенде ) 31,5 мың тонна ет, 189,4 мың тонна сүт 33,3 млн дана жұмыртқа, 28,4 мың тонна картоп, 25 мың тонна көкөніс, 11,4 мың тонна бақша, 0,9 мың тонна майлы дақылдар , 1,9 мың тонна жеміс – жидектер өндірілген.

1-ші кесте

Облыс тұрғындарының жан басына шаққандағы

негізгі ауыл шаруашылық өнімдерінің өндірісі.

кг

Өнімдер	1990 ж.	1997 ж.	2000 ж.	2001ж.	2001ж. % 2000 ж.
Астық	3556	1041	496	697	140,5
Картоп	88	38	41	47	114,6
Көкөніс	54	27	37	41	110,8
Бақша	9,5	7	17	19	111,7
Ет	128	103	54	52	96,3
сүт	372	258	303	313	103,3
Жұмыртқа ,дана	203	38	46	55	119,6

Ауылшаруашылық өндірісінің даму деңгейі қазіргі кезде жан басына шаққандағы нан өнімдерімен, етпен, сүтпен тұтынудың жеткілікті мөлшерде қамтамасыз етеді. Ал 1990 жылмен салыстырғанда картоп және жұмыртқа өндірісінің едәуір төмендеп кеткені байқалады.

2-ші кесте

Облыс тұрғындарының азық – түлікті жан басына шаққанда нақты тұтынуы

Азық -түлік түрлері	Нақты тұтыну, кг/жыл			Тұтыну стандарты, кг/жыл	нақты тұтынудың тұтыну стандартына арақатынасы, %
Азық -түлік түрлері	1990 ж.	1997 ж.	2000 ж.	Тұтыну стандарты, кг/жыл	1990 ж.	1997 ж.	2000 ж.
Нан өнімдері	145	192	107	116,17	124,8	165,3	92,1
Картоп	61	48	48	62,34	97,8	77,0	77,0
Көкөніс және бақша дақылдары	58	42	62	55,14	105,2	76,2	112,4
Жеміс – жидек	23	9	15	29,19	78,8	30,8	51,4
Ет және оның өнімдері	70	57	45	41,6	168,3	137,0	137,0
Сүт және оның өнімдері	320	185	244	179,53	178,2	103,0	135,9
Жұмыртқа, дана	229	44	50	103,4	221,5	42,6	48,3
Балық және оның өнімдері	10,3	6,5	4,5	4,38	235,1	148,4	102,7
Қаңт	38	18,1	21	15,26	249,0	118,6	137,6
Өсімдік майы	11,2	6,5	8,9	8,47	132,2	76,7	105,1

Мәліметтерді талдау тұтынудың аймақтық деңгейінің ет пен сүт және бақша дақылдарын тұтыну стандартынан азып түскенін, ал картоппен жеміс-жидек және жұмыртқа бойынша едәуір төмен екенін көрсетеді.

3-ші кесте

Облыс тұрғындарының негізгі азық - түлік түрлерімен өзін - өзі қамтамасыз ету деңгейі.

Атаулары	Тағам өнімдерінің тұтыну стандарты кг/жыл.	Облыс бойынша тағам өнімде рін тұтыну дың шекті деңгейі т, млн, дана	Облыс бойынша тағам өнімдерін ауыл шаруашылығы өнімдеріне аударғандағы тұтыну деңгейі		Нақты өнім өндіру, тонна	Қамтамасыз етілуі %
Атаулары	Тағам өнімдерінің тұтыну стандарты кг/жыл.		өнімдер	тонн	Нақты өнім өндіру, тонна	Қамтамасыз етілуі %
Нан өнімдері (қара бидай нанысыз ұнға есептегенде ) барлығы			Ақ бидай, барлығы	74714	266788	357
Соның ішінде бидай астығы	18,25	11065	Ақ бидай	17023
Ақ бидай наны	94,45	56969	Ақ бидай	53545
Макарондар	4,38	2641	Ақ бидай	4146
Қара бидай наны	23,73	14311	Қара бидай	15064	5714	37,9
Күріш	8,07	4867	Күріш	7487	-	-
Бұршақ тұқымдастар	3,72	2243	Бұршақ тұқымдастар	3204	260	8,1
Картоп	62,34	37597	Картоп	37597	20968	55,8
Көкөніс және бақша дақылдары барлығы	55,14	33255	Көкөніс және бақша дақылдары	33255	35371	106,3
Капуста	14,73	8884	Капуста	8884	3908	44,0
Пияз	14,66	8841	Пияз	8841	2715	30,7
Сәбіз	11,15	6724	Сәбіз	6724	2629	39,1
Қызылша	1,46	881	Қызылша	881	1429	162,2
Бақша дақылдарын қосқандағы басқа көкөністер	13,14	7925	Бақша дақ-рын қос-ғы басқа көкөністер	7925	24690	311,5
Жеміс- жидектер, барлығы	27,37	16507	Жеміс- жидектер, барл.	16507	1908	11,5
Алмалар	23,73	14312	Алмалар	14312	824	5,8
Жидектер	3,64	2195	Жидектер	2195	1084	48,5
Цитрустар	1,83	1393	Цитрустар	1393	-	-
Қант	15,26	9203	Қаңт қызылшасы	76689	-	-
Ет және өнімдері, барлығы	41,6	25089	Ет, барлығы	25089	31471	125,4
Сиыр еті	14,6	8805	Сиыр еті	8805	20103	228,3
Шошқа еті	10,22	6164	Шошқа еті	6164	2421	39,3
Қой еті	8,03	4843	Қой еті	4843	4932	101,8
Құс	5,47	3299	Құс	3299	169	5,1
Басқа да жануарлар еті	2,55	1538	Басқа да мал еттері	1538	3846	250,0
Балық, барлығы	4,38	2642	Балық, барлығы	3775	3781	100,1
Жұмыртқа (мың дана)	0,1034	62360	Жұмыртқа, мың дана	62360	30200	48,4
Сүт өнімдері (сүтке есептегенде)	179,53	108274	Сүт, барлығы	108274	154100	142,3
Сүт (литр)	91,24	55026	Сүт, тонна	55026	77050	140,0
Қаймақ	2,19	1321	Қаймақ	1321	1657	125,4
Ақ ірімшік	2,19	1321	Ақ ірімшік	1321	1726	130,6
Мәйекті ірімшік	2,55	1538	Мәйекті ірімшік	1538	329	21,3
Сары май	2,19	1321	Сары май	1321	2553	193,2
Өсімдік майы л.	8,47	5108	Өсімдік майы	17026	854	5,0
Күнбағыс майы л.	6,53	3938	Күнбағыс майы л.	13130	328	2,5
Маргарин	1,75	1055	Маргарин	1055	-	-
Майонез	0,73	440	Майонез	440	-	-

Ескерту: облыс халқының орташа жылдық саны 2001 жылға есептегенде 603,1 мың адам құрады (ол ҚР тұрғындарының 4,1 % ). Облыста ауыл тұрғындары басым (58,7%) қала тұрғындарының саны 41,3%.

Тұтыну стандарттарына сәйкес ауыл шаруашылығы өнімдерінің өндіру тұрғындарды нан өнімдеріне 303%-ға, сүтке 142,3 %-ға, еттен 125,4%-ға қамтамасыз етуде. Ал қарабидай, бұршақ тұқымдастар, майлы дақылдардан картоптан, капустадан, сәбізден, пияздан, алмадан, жұмыртқадан және құс етінен облыс өзің-өзі толық қамтамасыз ете алмай келеді. Бұл өнімдердің тапшылығы Республиканың басқа аймақтарынан әкелу мен импорт арқылы толықтырылуда.

Кейбір артық өндірілген өнім түрлері облыста басқа жерлерге және экспортқа шығарылуда. Мәселен 2001 жылы экспортқа 49,4 мың тонна ақ бидай, 0,9 мың тонна қара бидай, 7 мың тонна арпа, 0,4 мың тонна бақша дақылдары шығарылды.

4- ші кесте

Облыстағы тағам өнімдерін өндіру мен импорт

мың тонна

Көрсеткіштер	1995 ж.				1997 ж.				2000 ж.				2001ж.
	Бар лығы	Соның ішінде		Импорт тың үлесі %	Барлығы	Соның ішінде		Импорт тың ү лесі %	Ба Р лығы	Соның ішінде		Импорт тың үлесі %	Бар лығы	Соның ішінде		Импорт тың үлесі %
	Бар лығы	өнді ріс	Импорт	Импорт тың үлесі %	Барлығы	өнді ріс	Импорт	Импорт тың ү лесі %	Ба Р лығы	өнді ріс	Импорт	Импорт тың үлесі %	Бар лығы	өнді ріс	Импорт	Импорт тың үлесі %
Астық	103,1	103,1	-	-	78,07	77,9	0,17	0,2	55,57	54,7	0,87	1,6	62,43	61,6	0,83	1,3
Май және өсімдік майлары	0,25	0,25	-	-	0,57	0,18	0,39	68,4	2,38	0,05	2,33	98	2,4	0,1	2,3	95,8
Қаңт		-	2,1			-	1,4		-	-	0,08			-	0,48
Шұжық өнімдері	1,4	1,4	-	-	0,4	0,4	-	-	0,14	0,13	0,01	7,1	0,49	0,42	0,07	14,3
Ет консервілері	1,7	1,7	-	-	0,26	0,26	-	-	0,11	0,09	0,02	18,2	0,32	0,09	0,23	71,8
Өңделген сұйық сүт және кілегей	7,5	7,5	-	-	4,7	4,7	-	-	2,2	1,7	0,5	22,7	3,73	3,2	0,53	14,2
Сары май	0,77	0,77	-	-	0,19	0,19	-	-	0,18	0,11	0,07	38,9	0,44	0,33	0,11	25
Ірімшіктер	1,05	1,05	-	-	0,46	0,46	-	-	0,25	0,24	0,01	4	0,31	0,3	0,01	3

2001 жылы облыстың азық-түлік нарығына 2160 тонна күнбағыс майы, 477 тонна қант, 451,5 тонна сүт және қойытылған қаймақ, 111 тонна сары май, 497,3 тонна құс еті, 230 тонна ет консервілері, 174 тонна маргарин, 490 тонна карамель, 1677 тонна печенье және басқа да азық – түлік әкелінген. Өнеркәсіптік тамақ өнімдерінің импорттық үлесі өзіміздегі өндіріске қарағанда көптеген түрлер бойынша асып түсіп отыр. Бұл ішкі нарықтың импорттық азық-түлік тауарларына деген жоғары тәуелділігін көрсетеді.

Азық- түліктің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жекелей қол жетімділіктің деңгейімен қатар, өмірлік маңызы бар тағам өнімдерінің экономикалық қол жетімділік деңгейімен де сипатталады. Экономикалық қол жетімділігі азық-түлік тұтыну қоржыныңда белгіленгендей қалыптасып отырған баға деңгейімен кірістің өлшемі арқылы тұрғындардың азық-түлік тауарларын алуға деген мүмкіндігін анықтайды.

5-ші кесте

Облыс тұрғындарының кірістері деңгейі

№	Негізгі көрсеткіштер	1999 ж.	2000 ж.	2001 ж.
1	Тұрғындардың ақшалай кірісі (жан басына шаққандағы орташа айлық ) ,теңге	3889	7866	9039
2	Төменгі күнкөріс мөлшері (жан басына шаққандағы орташа айлық) ,теңге	3110	3581	4236
3	Экономикалық қол жетімділік коэффициенті (1-жолдың : 2-жолға қатынасы)	1,25	2,2	2,13

жүктеу/скачать 1.64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 15