Сведения об авторе: Базылхан Нәпіл – кандидат филологических наук, старший эксперт
Международной Тюркской академии, Нур-Султан, Казахстан. E-mail:
napilbaz@gmail.com
184
Усманова Э. Р., Дремов И. И., Панюшкина И. П. ЭТНОКУЛЬТУРНЫЙ КОД ВОИНСКИХ ФОРМИРОВАНИЙ УЛУСА ДЖУЧИ (ПО АРХеОЛОГИЧеСКИМ СВИДеТеЛЬСТВАМ МОГИЛЬНИКА КАРАСУЫР, УЛЫТАУ, ЦеНТРАЛЬНЫЙ КАЗАХСТАН) Ethnocultural code of military groups at Ulus Jochi from archeology of the Karasuyr burial site, Ulytau, Central Kazakhstan Abstract The study discusses ethnographic, cultural, and religious characteristics of militarized groups of the Golden Horde derived from archaeological materials of Karasuyr cemetery from the Betpakda desert in the Ulytau Mountains. Multidisciplinary analysis of artefacts along with genetic and anthropologic examinations suggests that the Karasuyr cemetery was built between 1270 and 1320 CE. The warriors of army Ulus Jochi practiced Tibetan Buddhism with elements of shamanism and were buried according to the Mongol tradition. Three individuals of the Central Asian Mongoloid race showed a higher social status. One Caucasian warrior carried a lower material status. The study demonstrates the successful reconstruction of the main characteristics of ethnocultural code for the Golden Horde population of Kazakhstan from archaeological evidence. Жошы Ұлысы әскери жасақтарындағы жауынгерлердің этномәдени коды (Қарасуыр қорымының археологиялық деректері бойынша, Ұлытау, Орталық Қазақстан) Түйін Мақалада Бетпақдала шөлінің солтүстік-батыс бөлігінде, Ұлытау тауларының оңтүстік бөліктерінде орналасқан Қарасуыр қорымынан алынған материалдарды пәнаралық зерттеу нәтижелері қарастырылған. Радиокөміртегілік мерзімдеу мен құрал-жабдықтар жиынтығы жерлеу уақытын XIII ғасыр деп анықтайды. Әскери жабдық тоздан жасалған қорамсақтармен, темір және сүйектен жасалған жебе ұштарымен, ламеллярлы сауыт қалдықтарымен, пышақтар және оттықтармен жасақталған. Жерлеу рәсімдемесіндегі жабдықтар буддистік және буддизмге дейінгі діни атрибуттар-
185
ды қамтиды. Хронологиялық талдау көрсеткендей, қабірдің үшеуі ортаазиялық монголоидтық нәсілге, бірі еуропалыққа жатады. Қарасуыр зиратының материалдары жерлеу рәсімдерінің кешені жағынан моңғолдық дәстүрдегі қорымдарға сәйкес келеді. Жерленген сарбаздар Жошы Ұлыс армиясының әскери бөлімдерінің біріне тиесілі болуы мүмкін.
