4) Иллюстративті мәлімет берілген.
5) Әдебиет:
Негізгі әдебиет:
Қосымша әдебиет:
6) Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Асқазан аурулары кезінде іштің пішінінің өзгеруіне әкелетін қандай себептерді білесіздер?
2. Пальпацияның қандай түрлері бар?
3. Асқазанның перкуторлы пальпация әдісі және оның техникасы деген не?
1) Тақырып:№8. Бүйрек және зәр бөлу жолдары ауруларын тексеру әдістері.
2) Мақсаты: студенттерді бүйрек аурулары кезінде тексеру әдістерін, бүйрек және зәр шығару жолдары ауруларына тән шағымдарын анықтауды, қарау кезінде бүйрек және зәр шығару жолдары ауруларының науқастарына тән симптомдарын анықтауды, негізгі лабораторлы-аспаптық зерттеу әдістерін дұрыс талдауды үйрету.
3) Лекция тезистері:
ѽºáàòòàñó. Ǹð øû¹àðó æ¾éåñi ñûðºàòòàðûíäà æèi áàéºàëàòûí øà¹ûìäàð: áåëäi» àóðóû; ç¸ð øû¹àðóäû» á½çûëóû; ç¸ðäi» ò¾ñiíi» ¼çãåðói; iñiíiï, ñóñiíäiëåíó; áàñ àéíàëûï, îíû» àóðóû; ê¼ðó ºàáëåòiíi» íàøàðëàóû; æ¾ðåêòi» àóðóû; äåìiãó. Ñîíäàé-àº, íàóºàñ ìûíäàé ºîñûìøà øà¹ûìäàð äà àéòóû ì¾ìêií: äåíåíi» ºûçóû; ëîºñó, º½ñó; àñºà çàóûºñûçäûº.
Á¾éðåê àóðóëàðû áiðàç¹à äåéií áiëiíáåói ì¾ìêií, áiðຠíàóºàñ àóûðñûíó ñåçiìiíå øà¹ûìäàíñà, îíäà îíû» ºàëûïòàñºàí îðíûí àíûºòàó¹à òûðûñó êåðåê. Àóûðñûíó ñåçiìi á¾éðåê àóðóëàðûíäà áåëäi» ò½ñûíàí ñåçiëñå, íåñåïà¹àðäà òóûíäà¹àí àóûðñûíó øàï àéìà¹ûíà, ºóûº àóûð¹àíäà ºàñà¹à ¾ñòiíå, àë òàñ ò¾çiëãåíäå iøòi» ò¼ìåíãi æà¹ûíà, òiïòi øàòºà æàéûëàäû. Àóûðñûíó ò¾ðëi ñèïàòòà áîëàäû. Á¾éðåê ºàáûí¹àíäà (ãëîìåðóëîíåôðèò, ïèåëîíåôðèò) íåìåñå îíû» ò¼»iðåãi iði»äåãåíäå (ïàðàíåôðèò), æ¾ðåê ºûçìåòi æåòêiëiêñiç áîëûï, á¾éðåêêå ºàí iðêiëãåíäå áåë, ¸äåòòå, ñûçäàï àóûðàäû. Á¾éðåêòå èíôàðêò ºàëûïòàñºàíäà, ç¸ð øû¹àðó æîëäàðûíäà òàñ ò¾çiëãåíäå, áåë ºàòòû øàíøóû ì¾ìêií (á¾éðåê øàíøóû – ïî÷å÷íàÿ êîëèêà).
Àóûðñûíóäû òóûíäàòàòûí æà¹äàéëàðäû àíûºòàóäû» äà çîð ìà»ûçû áàð. Àóûðñûíó ñ½éûºòû ê¼ï iøêåíäå, ºàòòû ºîç¹àë¹àíäà, íåìåñå ç¸ð øû¹àð¹àíäà áàéºàëóû ì¾ìêií. Àóûðñûíóäû» áàñûëó ñåáåáií äå áiëãåí æ¼í. Ìûñàëû, á¾éðåêòi» øàíøóû áåëãå ºûçäûð¹ûø ºîé¹àíäà, âàííà¹à îòûð¹àíäà, êåéáið ä¸ði-ä¸ðìåêòåðäåí, êåéäå äåíåíi» ºàëïûí ¼çãåðòêåíäå á¸ñå»äåï, ì¾ëäå áàñûëàäû. Á¾éðåê ìà»ûíäà¹û êëåò÷àòêà ºàáûí¹àíäà, êåðiñiíøå, üåëãå ñàëºûí ¸ði ûë¹àë çàò áàñûï, àóûðñûíóäû á¸ñå»äåòóãå áîëàäû.
Áåëãiëi áið óàºûò àðàëû¹ûíäà (áið ò¸óëiêòå, ò໹û íåìåñå êåøêi ìåçãiëäå) øû¹àðûëàòûí ç¸ðäi» ì¼ëøåði äèóðåç äåï àòàëàäû. Ò¸óëiêòiê äèóðåç ê¼áåéãåíäå (ïîëèóðèÿ), ê¼áiíå ç¸ð øû¹àðó äà æèiëåéäi (ïîëëàêèóðèÿ). Îíäàé æà¹äàé ä¸ði iøiï ç¸ð øû¹àðóäû ¾äåòêåíäå, äèàáåò àóðóíäû áàéºàëûï, äåíåíi» ñóñiíäiëåíói àçàÿäû. ²àòòû ê¼òåðiëãåíäå, íàóºàñòû» iøi ¼òêåíäå, á¾éðåê íåìåñå êåéáið æ¾ðåê àóðàëàðûíäà, óëû çàòòàðäû» ¸ñåðiíi» ò¸óëiêòiê ç¸ðäi» ì¼ëøåði àçàÿäû. Ǹðäi» ò¸óëiêòiê ì¼ëøåði 500 ìë-äåí àç áîëñà, îë – îëèãóðèÿ. Ǹð øû¹àðóäû» á½çûëóû äèçóðèÿ äåï àòàëàäû. Äèçóðèÿíû» æî¹àðûäà àòàë¹àíäàðäàí äà áàñºà ò¾ðëåði áàð.
Ǹð øû¹àðóäû» òîëûº òîºòàóû – àíóðèÿ. Îë ºàòòû óëàíûï, ºàòòû æàðàºàòòàíûï íåìåñå ºàíñûðàï, ºàáûíûï á¾éðåêòi» ç¸ð ò¾çó ºûçìåòi á½çûë¹àíäà ñåêðåòîðëûº àíóðèÿ, íåñåï æëäàðû òàñïåí íåìåñå iñiêïåí áiòåëãåíäå ýêñêðåòîðëûº àíóðèÿ êåçäåñåäi.
²óûººà æèíàë¹àí ç¸ð øû¹àðûëìàóû èøóðèÿ äåï àòàëàäû.
Á¾éðåêòå ç¸ðäi» ò¾çiëóií ðåòòåó á½çûë¹àíäà îë ò½ðàºòû ò¾ðäå áåëãiëi áið óàºûò àðàëû¹ûíäà, áiëãiëi áið ì¼ëøåðäå á¼ëiíåäi / èçóðèÿ/. Êåéáið ñûðºàòòàðäà ç¸ðäi øû¹àðó ê¾íäiç ºàëûïòû ò¾ðäå áîëàäû äà ò¾íäå æèiëåéäi / íèêòóðèÿ/. Íèêòóðèÿ ñîçûëìàëû ãëîìåðóëîíåôðèò, ñîçûëìàëû ïèåëîíåôðèò àóðóëàðûíû» ñû êåçå»iíå, áàñºà äà ñîçûëìàëû á¾éðåê ñûðºàòòàðûíà ò¸í (á¾éðåê íèêòóðèÿñû). Á¾éðåê èçóðèÿñû ìåí íèêòóðèÿñû êåçiíäå á¾éðåêòi» óðàòòàðäû êîíöåíòðàöèÿëàó ºàáëåòi á½çûëûï, øû¹àðûë¹àí ç¸ðäi» òû¹ûçäû¹û ¾íåìi áiðºàëûïòà ºàëàäû (èçîñòåíóðèÿñû) íåìåñå ò¼ìåíäåéäi (ãèïîñòåíóðèÿ). Ǹðäi» òû¹ûçäû¹û òiïòi ¼çãåðìåói ¸ði ¾íåìi ò¼ìåí áîëóû ì¾ìêií (ãèïîèçîñòåíóðèÿ).
Ǹðäi» ò¾ði ìåí ò¾ñiíi» äå äèàãíîñòèêàëûº ì¸íi çîð. °äåòòå, ç¸ð ñàð¹ûø ò¾ñòi, ì¼ëäið. Ñûðºàòòàðäû» ç¸ði ºàí (ãåìàòóðèÿ) ìåí ãåìîãëîáèí (ãåìîãëîáèíóðèÿ) àðàëàñûï, áåëîê (ïðîòåèíóðèÿ) íåìåñå iði» (ïèóðèÿ) ºîñûëûï æóûíäû¹à ½ºñàñ, á èëèðóáèííåí – ñûðàäàé ºî»ûð ò¾ñòi, àë óðîáèëèííåí - ºûç¹ûëò áîëàäû.
Á¾éðåê àóðóëàðûíàí iñiíiï, ñóñiíäiëåíóäi» ¼çiíäiê åðêøåëiêòåði áàð. Îë ãëîìåðóëîíåôðèò ïåí ïèåëîíåôðèòêå ò¸í ê¼ðiíiñ. Àëäûìåí ê¼çäi» ºàáàºòàðû, ñîäàí êåéií ºîë, ò½ë¹à, å» ñî»ûíäà àÿº iñiíåäi. Ñóñiíäiëåíó á¾éðåê øóìàºòàðû êàïèëÿðëàðûíû» ¼òêiçãiøòiãi àðòóìåí íåìåñå ºàíäà îíêîòèêàëûº ºûñûì ò¼ìåíäåï, íàòðèé èîíäàðûíû» ê¼áåþiìåí áàéëàìäû.
Ãëîìåðóëîíåôðèò ïåí ïèåëîíåôðèò àóðóëàðûìåí ñûðºàòòàðäû» ºàòûíû» ºûñûì àðòûï, áàñ æèi àóûðûï, ê¼çi íàøàð ê¼åòií áîëàäû.
Á¾éðåê àóðóëàðûíû» àºûð¹û êåçå»iíäå áåëîê àëìàñóûíû» óëû ¼íiìäåði ºàííàí øû¹àðûëìàé, íàóºàñ æèi ëîºñï, º½ñóû, áàñ, àéíàëûï, åñiíåí òà»óû ì¾ìêií.
Ǹð øû¹àðó æ¾éåñi àóðóëàðûíû» äàìó òàðèõûí áiëó ¾øií íàóºàñïåí ñ½ºáàòòàñºàíäà á½ðûí àóûð¹àí ºàéòàëàìàëû (áàäàìøà áåç áàñïàñû, º½ëຠºóûñû ìåí òûíûñ æîëäàðûíû» ºàáûíóû, ò.á.) íåìåñå áàñºà (ãðèïï, ñêàðëàòèíà, ò.á.) 潺ïàëû àóðóëàðûí, á¾éðåê ïåí ç¸ð øû¹àðó æîëäàðûíà ò¸í áåëãiëåðäi (äèçóðèÿ) ãèïåðòîíèÿ) á¾éðåê øàíøóû, ñóñiíäiëåíó), îë áåëãiëåðäi» áàñòàëó ñåáåïòåðií, æèiëiãií, à¹ûìûíû» åðåêøåëiêòåðií, ºîëäàíûë¹àí ä¸ði-ä¸ðìåêòåðäi àíûºòàó¹à òûðûñó êåðåê.
Ǹð øû¹àðó æîëäàðûíû» ñûðºàòòàðûí àíûºòàó¹à íàóºàñòû» ¼ìið òàðèõûíû» êåéáið äåðåêòåði äå ñåïòiãií òèãiçåäi. Á½ë æ¾éå ñûðºàòòàðûíû» äàìóûíà æ½ìûñ îðíûíû» ñàëºûí, ûë¹àëäû íåìåñå áàñºà ºîëàéñûç ôàêòîðëàðû, á½ðûí áàéºàë¹àí òóáåðêóëåç íåìåñå iði»äi ºàáûíó (îñòåîìèåëèò, áðîíõîýêòàç àóðóû) ïðîöåñòåði, íàóºàñòû» çèÿíäû ¸äåòòåði ¸ñåð åòåäi. Íàóºàñòû» á¾éðåãiíå, ç¸ð øû¹àðó æîëäàðûíà á½ðûí æàñàë¹àí îïåðàöèÿëàð æàéëû ì¸ëiìåò îíû» îíû» ñûðºàòíàìàñûíà 콺èÿò õàòòàëóû êåðåê.
Достарыңызбен бөлісу: |