Билет билет билет
жүктеу/скачать 3.04 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7 билет 8 билет 9 билет 1-сұрақ Орыс-қазақ мектептерінде пайдаланылған математика оқулықтары
| Бір үйдің қойы екінші үйден төрт есе артық. Егер де ол үйлердің екеуіне де 9 қойдан қосылса, 1-інші үйдің қойы 2-інші үйден үш есе артық болар еді. Әр үйдің қойлары қанша болғаны?
1 үйдің қойы-4х 2 үйдің қойы-х 4х+9=3(x+9) 4x+9=3x+27 4x-3x=27-9 x=18 1 үйдің қойы-72 2 үйдің қойы-18 7 билет 8 билет 9 билет 1-сұрақ Орыс-қазақ мектептерінде пайдаланылған математика оқулықтары ХГХ ғ 60 - жылдарынан бастап Қазақстанда математикалық бiлiм беру iсi жаңа мазмұн мен мағына тауып, жаңа бiр арнамен дами бастады. Бұл жалпы Ресейде болған саяси, экономикалық және мәдени өзгерістерге байланысты туындаған жағдай еді. Осы кезенде Ресейде ағартушылык - демократиялык қозгалыстын кушеюi, орыс педагогикасы мен орыс мектебiнде математиканы окыту әдістемесі ғылымының дамуды жоғары сатысына көтеріле бастауы Қазақстандағы математикалық бiлiм беру iсiне де өз әсерi мен ықпалын тигiзбей қойган жоқ. Осы кезенде қазақ даласында орыс үлгiсiндегi мектептер желiсi кеңейе түстi. Қазақтар арасында патша үкiметiнiн отаршылдық саясатын жүзеге асыру максатына негiзделген мектептер ашу мәселесі Казакстаннын Ресейдін қоластына енгiзiле бастау кезеңiнен-ақ қолга алына бастаған еді. 1744 ж. Орынборда татар мектебi, 1786 ж. Омбыда «Азия мектебі», 1789 ж. Орынборда «Меновой двор мешіті жанындагы мұсылман мектебі, 1813 ж. Омбыда Сiбiр казак училищесi. 1825 ж. Орынборда Неплюев эскери училищесі ашылды. Бұл оқу орындарынын басты мiндетi - азиялықтардың орыстармен жақындасуына, олардын бойына орыс үкіметін сүю, оған сену сезiмiн сiңiруге жәрдемдесу болганымен, оларда баска да дуниелік пәндермен бiрге математикадан да бiлiм берiлдi. Математиканы оқыту жөнiндегi орыстың және сол аркылы батыстың алдынғы қатарлы педагогикалык ой - пiкiрлерiнiн қазақ даласында алғашқы тамыр тарта бастауы осы тарихи оқигалармен байланысты болды. 1841 жылы Бөкей Ордасында қазақ балаларын орыс оқу орындарына түсуге даярлау максатында «Жәңгір мектебі» ашылды. Мұнда арифметика пәні Буняковскийдің оку кұралымен оқытылды [54, 38) XIX гасырдын орта шенінде қазақ даласындагы мектептердiн кейбiреулерiнде математиканы оқытуга бiршама дұрыс көңiл бөлiне бастағаны байқалады. Мәселен, алғашкы мектептер арифметиканың бастапкы жеңiл желпi ережелерiн үйретумен ғана тынатын болса, 1850 жылы Орынбор шекара комиссиясы жанынан ашылган мектепте оқытылған «Арифметика және шот кағып есептеу тәсілдері» пәні 72 бойынша игерiлетiн математикалық бiлiм мазмұны біршама күрде- лiрек болды. Тіптен, кейінірек, 1859 жылы жана ережеге сәйкес, гео- метрия да оку панi ретiнде енгiзiлiп, аталмыш мектепте берiлетiн математикалық бiлiм көлемі едәуір кеңейтiлдi [55, 17]. Алайда, бұдан қазақ даласындағы барлык мектептерде математиканы оқыту жұмысы дұрыс жолға қойылды деген ұғым тумаса керек. Мысалы, «Дала мектептері» деп аталған мектептерде тәрбиеленушi орысша да қазақша да оқып үйренгенде ғана оған арифметиканы окытуды бастау керектiгi басшылыкка алынып, арифметиканын торт амалы колемiнде ғана білім беру мақсаты көзделдi [56; 280]. Орыс-қазақ мектептерi желiсiнiн кеңейе түсуi қазақ халкының орыс және ол аркылы батыс мәдениетіне араласуын тездеттi және өзiмен бiрге казак даласына орыстын алдынғы катарлы ағартушылық демократиялык және педагогикалык идеяларын ала келдi. Бул оз кезегинде казак халкының ағартушы кайраткерлері Ш.Уәлихановтың, Ы.Алтынсариннің және А.Құнанбаевтын батыстын озық ғылым - білімін игеруге үндеген педагогикалык көзкарастарының қалыптасуы- на әсерiн тигiздi. Қазақ ағартушыларынын педагогикалык көзкарас- тары Казакстан жерiнде жанадан орiс ала бастаган эдiстемелiк математикалык ой-пiкiрлерге улгi және негіз болды. Казак халкыныц улы педагогы Ы.Алтынсарин (1841-1889) ма- тематиканы окыту женiнде де келелi пiкiрлер айткан. Математикадан оку куралып, сондай - ак арнайы эдiстемелiк - математикалык енбек жазып калдырмағанымен, ОНЫҢ жазбаларынан, хаттарынан, есептерiнен және т.б. шығармаларынан математиканы окытудын кейбір дербес мәселелерiне катысты айтылган ой- пiкiрлерi кездесіп калып отырады. Ы.Алтынсарин Торгай облысы мектептерiнiн инспекторы болып кызметке кiрiскен 1879 жылдан бастап ак бастауыш математикалык бiлiм беру проблемасын ар тараптан зерттей отырып, орыс казак мектептерiнде берiлуге тиiстi математикалық білім мазмұнын кенейте түсуге көңіл бөлді. Маселен, 1879 жылы В.В.Катаринскийге жазган хатында ол былай дейді: «Менін казак балаларын окыту женiндегi жоспарым мынадай: 1 - класс: ...Текшелер мен шоттар аркылы арифметикалык есептеулер жүргізу: 2 - класс:... Бөлшекке дейінгі арифметика» [Сонда: 51]. Ал, бұған дейінгі 1874 жылы ашылган Торгайдагы екі сыныпты орыс - казак мектебiнде Ы.Алтынсарин орыс - казак мектептерi үшiн математика окулыктарын тандап алуга зор маныз берiп, сол кездегi орыс бастауыш мектебiнде колданылып жүрген оку куралларынын ен жаксыларын енгiзуге тырысты. Мысалы, өзі инспектор болып келгенге дейiн кол- данылған Левенін арифметикасынын орнына украин педагогы Т.Лубенецтін оқулығын ұсынды. Т.Лубенецтін окулыктарында математиканын практикалык маселелерiне көп көңіл бөлінетін, атап айтканда бухгалтерлiк есептеулер жүргiзу, кiрiс пен шыгысты есептей білу, шаруашылық және тұрмыстық iстерде кажет болатын баска да карапайым есептеулер жүргiзу сиякты мәселелер карастырылатын. Сондай-ак, онын окулыктарына ауыл шаруашылыгынын әр алуан са- лаларына байланысты колданбалы есептер коптеп енгiзiлген. Бiздiн ойымызша, Ы. Алтынсаринин баска емес. Т.Лубенецтiн окулыктарын тандап алуында астарлы улкен сыр жатыр. Ыбырай казак балаларына бастауыш бiлiм берiп қана қоймай, арнаулы бiлiм беретiн колонер және ауыл шаруашылыгы училищелерiнiн де негiзiн калаганы молiм. Демек, ол орыс - казак мектептерiне Т.Лубенецтiн окулыгын енгiзу арқылы қазақ балаларынын Торгайда озi аштырган Я.П. Яковлев атын- дагы коленер училищесіне, сондай-ак Красноуфимск ондiрiстiк - тех- никалык училищесiне түсiп окуы ушiн колайлы жагдайлар тугызуга ұмтылган сиякты. «Грубе әдісі» Ресейде И.Паульсонның «Неміс педагогы Грубе әдiсiне негiзделген арифметика» атты кітабынын басылып шығуына байланысты XIX гасырдын 60 - жылдарынан бастап тарала бастады. А.В.Грубе (1816-1884) арифметиканы бастауыш мектепте сандарды үйрену әдiсiмен окытуды ұсынды. В.А.Евтушевский «Грубе одiсiн» тутас кабылдамай, оған кейбір өзгерiстер енгiзген. Сондыктан Ресейде арифметиканы оқытудың бул эдiсi «Грубе - Евтушевский әдісі» деген атпен кенiнен таралды. XIX гасырдын аягына карай орыс педагогтары мен әдiскерлерi тарапынан Грубе - Евтушевский жуйесiндегi кемшi- ліктер катан сынга алына бастады. Алайда, амалдарды уйрену эдісінің артыкшылыктары гылыми негiзде дәлелден енге дейiн (А.И.Гольдеп- берг, В.А.Латышев т.б.) бұл жүйе Ресей мектептеринде арифметиканы окыту iсiнде 20-30 жылдай устемдік етті. Ы.Алтынсарин Грубе - Евтушевский әдiсiнiц кемшiлiктерiн дер кезінде байкап оган карсы пікірін ашык айтты: «Біз Грубе немесе Евтушевскийдің арифметиканы коп теория аркылы окытуын колда- маймыз, бұл істі окушылардын табыстарына. кабiлеттерiне, тусiнiгiне карап жургiземiз» [58: 131]. Ыбырайдын бул пiкiрi 1881 жылы 17- карашада А.А.Мозохинге жазган хатында айтылганын және ол кезде Ресейде арифметиканы окытуда Грубе - Евтушевский әдісінін үстем- дiк етiп турганын ескерер болсак, жогарыда айтылган пiкiрдiн кандай манызы болгандыгы айкындала түседі. Сондай-ақ бұл өз кезегінде, Ы.Алтынсариннің математиканы окыту мәселелерiне тiкелей катынасы бар ойшылдык накты пікірлерi болгандыгын жокка шыгара алмаса керек. Ы.Алтынсариннiң казак тiлiнде математика терминдерiн калыптастыруға қоскан үлесiн де атап ету кажет. Ол бiрiншi болып миллионга дейiнгi сан есiмдердiн қазақша - орысша сөздiгiн жасады. Оның еңбектерiнде арифметика, минут, шакырым, пут, аршын, т.б. терминдер кездеседi. Бастауыш математиканын көптеген терминдері ең алғаш қазақ тiлiне Ы.Алтынсариннiн енбектерi аркылы ендi. Ол сондай-ак мұгалiмдерге көмекшi кұрал ретiнде Е.Букин курастырган создiктi ұсынған. Ы.Алтынсарин арифметиканы окыту мәселерiмен жан-жакты шуғылданып, орыс - қазақ мектептерiнде арифметиканы оқытудың өзiндiк әдiстемелiк жүйесiн жасай алган жоқ. Өйткені, ол ашқан орыс - қазақ мектептерiнiн басты мiндетi қазақ балаларына орыс тiлi мен орысша жазуды үйрету болды, ал баска пəндердiн барлыгын, соның iшiнде арифметиканы окыту жұмысы да осы басты мiндетке бағындырылды. Мұндай жағдайдың орын алуы жүйелі түрде бастауыш математикалык бiлiм беруге керi әсерiн тигiзбей койган жок. Осы сияқты кемшiлiктердiң орын алуына қарамастан орыс қазақ мектептерiнде казак балаларына аздап болса да бастауыш математикалык бiлiм берiлдi. Ал, оларды ұйымдастырушы қазақ халкынын Ұлы педагогы Ы.Алтынсарин әдістемелік математикалык ғылым тарихында негiзгi тұлғалардын бiрi болды, онын мұралары Қазакстанда әдiстемелiк - математикалык ғылымның тамыр тарта бастауына игі ыкпалын тигiздi. 2-сұрақ С.Боқайулы (1907-1942) математика саласы бойынша Қазақтан шыққан алғашкы ғылым кандидаттарының бірі, Қазакстандагы жогары математикалық бiлiм беру ордаларының кара шаңырақтары Абай атындағы ҚазҰПУ мен әл Фараби атындагы ҚазҰУ-інің физика математика және механика математика факультеттерiнiн негiзiн калаушылардын бiрi. Казак әдiстемелiк - математикалык гылымынын осынау бір ірі, әрi тагдыры күрделi тулгасы туган халкыпа элi де болса толык таныл- май және онын сiнiрген енбегi озiнiн лайыкты багасын ала алмай келеді. Сондықтан біз С.Бокайұлының туып ескен ортасына, оның ғалым - математик ретiнде калыптасуына ыкпал жасаган ұстаздарына, араласқан адамдары мен шәкірттеріне, істі болуына жане аткарган жумыстары мен математикалық мұраларына байланысты мурагат койнауынан табылган кужаттарды гылыми талдаудан еткізе отырып. оны әдістемелік көрсетуге тырыстық.Бiздiң ойымызша, өзiнiң ерте қиылған, кыска ғұмырында математика ғылымынын аскар шынына кесерiлуi ен алдымен, онын қазақ халкынын ұлы ойıнылы жәнс данышпан - кеменгерi - Абай емiр сурген Булай деуiмiзге себеп, болашак галымнын әкесі Хасен Абай ауылына жакын жерде өмiр сүрiп, Қызмет орнынан 1936 жылдын 10 тамызында берiлген мiнездемеде С.Боқайұлынын меңгеруші болып бекiтiлген куннен бастап- ақ окыту сапасын арттыру бағытында үлкен жұмыстар атқарып, кафедрада өзгерiстер жасағаны атап керсетiлген. Шынында да жас, әрi терең бiлiмдi маманнын күш-жiгерi мен ұйымдастырушылык қабiлетi аркасында математика кафедрасындагы, сондай-ак физика математика факультетiндегi оқу жұмысы дұрыс жолға койыла бастаған еді. Осындай жұмыстардын натижесiнде физика-математика факультеті С.Бокайулы басшылык жасаған алгашкы 1934 - 35 оқу жылының өзінде-ак институттын ауыспалы Қызыл туын желiп алды. Ол Қазақстанда математикалык білім беру ісін дамыту үшін Ресей университеттерiнде пайдаланылатын окытудың озық әдiстерiн меңгеруге және осы әдістерді бейімдеп, Республиканын жоғары оқу орындарынын тәжiрибесiне енгiзуге ден қойды. Осы максатпен 1933 жылдың наурыз айында Мәскеуде өткен әдiстемелiк конференция жұмысына катысты.ал 1934 жылдың 17 шiлдесiнде Мәскеу жоғары оқу орындарынын тәжiрибесiмен танысу ушiн арнайы іссапарга жiберiлдi. С.Боқайұлы осындай сан - салалы кызметтер аткара журiн, гы- лыми жумыстармен де жан-жакты айналысты. Бул жонiнде ол 1935 жылдын 25 наурызында ез колымен толтырылган омiрбаянында былай деп жазады: «Мен осы жылдар iшiнде төмендегi пәндер бойын- ша дәрістер окыдым: 1) Дифференциалдык және интегралдык есептеулер курсы; 2) Аналитикалык геометрия; 3) Дифференциалдык гeoметрия; 4) Жогары алгебра: 5) Дифференциалдык тендеулердi интегралдау; 6) Комплекс айнымалылар функциясынын теориясы. Колымда осы үш жыл бойына өзiм жұмыс iстеген торт енбек бар: олардын такырыптары мынадай:379 орыс-қаз 1934 жылдың 2 қазанында КазПИ басшылығы тарапынан РСФСР ХАК-ы алдына Боқайұлын ғылыми - зерттеу жұмысына жетiлген және болашағынан мол үмiт күтетiн ғалым регiнде диссертация қоргауга тиiстi мамандар тiзiмiне енгiзу туралы, ал келесі жылы ММУ жалындагы математика және механика институты дирекциясынан онын диссертациясын талқылауға және қорғауга кабылдау туралы өтiнiш жасалды. Акыры, 1935 жылдың наурыз айында РСФСР ХАК - нын пединституттар секторы С.Х.Бокайұлын Мәскеу пединститутындағы диссертациялык кенесте математика мамандыгы бойынша «Конформдык түрлендiрулер және оларды қолданбалы гылымнын есеп- терiн шешуде пайдалану» такырыбында диссертация коргауға жіберу туралы шешім қабылдайды. Осыған орай осы жылдын 20 мамырында онын ғылыми жетекшiсi. профессор В.В. Степанов КазПИ директо- рына мынадай хат жазған екен: «Математика және механика институты маган ММУ бойынша бұрынғы оқушым С.Х.Бокайұлын кандидаттық диссертация коргауга дайындау туралы етiнiш жасаған еді. Осыған орай мен Боқайұлы жолдастын бiздiн институттын аспиранты болып тіркелуiн тоспай ак, оган дифференциалдык тендеулер мамандыгы бойынша аспирантуранын оку багдарламасындагы «Математикалык физиканын тендеулері» бөлімін өз бетімен окып игеруді тапсырган болатынмын. Енді онын бiтiрген жұмыстары туралы есеппен бiзге келуiн тосудамын» [Сонда, 110]. Шынында да мұрагатта С.Боқай- ұлының осы кезенде диссертация қорғау максатымен мәскеуге екi айга ғылыми іссапарга жiберiлгенi туралы кужаттар сакталган [Сонда, 109) С.Боқайұлының аткарган кызметiн тағы бiр қырынан ерекше бағалау керек. Ол сол кездегі аса манызды мәселелердiн бiрi ана тiлiндегi оқу құралдарын дайындау iciнe белсене атсалысты. Бұл ретте онын сырттан оқытатын педагогикалык техникум окушыларына арнап оку құралын жазгандыгы белгiлi. Ол «Сырттан оқытатын педагогикалық техникум. 2-жылдық дәрісі» деп аталады. Сыртында «Математика мен халық шаруашылыгынын физикалық негiздерiне арналган» деп жазылган бул кiтап 1932 жылы Қызылорда каласында 33 000 данамен басылып шыққан. Онда математиканын 7 және физиканың 2 сабагынып матерналдары берiлген [190]. 1-сабақтың материалдары: текше мен параллелепипед, олардыц көлемдері, ескі орыс өлшеулерi мен метрлік өлшеу жүйесi арасын- дагы катынастар; бiрмушелiктер мен көпмүшелiктердi косу және азайту, жақшалар туралы тусінік. «2 - сабак» деген такырыппен мынадай материалдар камтылган: көпбұрышқа іштей сызылған шенбер, шенберлердiн езара орналасуы жане олардың центрлерiнiн ара қашықтығы; шеңберге іштей сызылған бурыштар; бірмүшелiктер мен көпмүшелiктердi кобейту және белу, кыскаша көбейту формулалары. 3 - сабақта мына материалдар карастырылган: фигуралардың уксастыгы, масштаб, бұрыштарды өлшеу, жакын баруга болмайтын нүктеге дейiнгi кашыктыкты астролябиямен елшеу. 4 - сабакка енгiзiлген материалдар: көбейткіштерге жіктеу, алгебралык белшектердi ықшамдау, оларды косу, азайту, кобейту және болу. 5 - сабак материалдары: теңбе - тен өрнектер, тендеулер және олардыц жүйесі, тендеу кұрып есеп шыгару. 6 - сабақ материалдары: дəрежелеу және түбір табу амалдары, иррационал сан туралы тусінік, кобейтіндіден, дарежеден және бел- шектен түбір табу, келтiрiлген квадрат теңлеу. 7 -сабақ материалдары: квадрат тендеу және оны шешу әдісі. Латын графикасымен жазылған осы оқу куралын зерттей отырып,бiз мынадай корытындыларға келдiк. Кiтаптың ең басты ерекшелігі, онда камтылган барлык дерлік терминдер казакша баламалармен берілген. Бұл орайда С.Бокайулынып алгебралык терминдердiн сəйкес угымнын мән - магынасын казак тiлiнде дәл, ыкшам әрi түсiнiктi етiп аша алатындай баламаларын табуда езiндiк багыт - бағдар ұстанганы байкалады. Ол аударма жасау барысында ана тiлiмiздiң байлыгын мумкiн болганша толығымен пайдалануга тырыскан. Жалпы алганда, оку куралына жасалған талдаулар, онда пайда- ланылган терминдерді 4 топка белуге болатындыгын байкатты. 1. Аудармада казiргi кунi әлi де ешбір өзгерiссiз колданылып журген мына сиякты терминдер жиi ұшырасады: «Дәреже», «Дәреже негізі», «Дәреже көрсеткіші», «Түбір», «Теңдеу». «Тендеу жүйесі», «Тендік», «Тенсiздiк», «Уксас мүше», т.б. Егер бұл оқу құралының алгебра окулыктарынын алгашкы аудармасы екендiгiн ескерер болсак, тiлiмiздегi қазiргi калыптасқан математика терминдерiнiн бiркатарынын С.Бокайулынын каламынан туғандығы аңғарылады. 2. Казiргi окулыктарда кездеспейтін математикалык терминдер де баршылық. Олар: «Мәпер» (орнек), «Өрнек (формула), «Бірмүше- лі» (бірмүшелік), «Копмүшелі>> (копмүшелік), «Мазмунды сан» (бүтін сан), «Қысқаша есіру орнектері» (кыскаша кобейту формулалары). «Өсіргіштерге жіктеу» (кобейткіштерге жіктеу), «Тырнакша жакша>> (жай жакша), «Шаршы жақша» (тік жакша). «Пішінді жақша» фигу- ралы жакша), «Шаршылык түбір» (квадрат түбір), т.б С.Боқайұлы аударма жасау барысында отызыншы жылдарға дейiн арифметикадан жазылған тел оқулыктарда (М.Дулатұлы, К.Жәленұлы, Ә.Касымұлы, т.б.) пайдаланылған және солар арқылы казак кауымының санасына сiнiп үлгерген терминдердi өзгерiссiз кал- дырган. Мысалы, «Қосылма» (косылгыш), «Өсіру» (көбейту), «Ортақ ұлы белгіш» (ен улкен ортак болгiш), «Ортак кiшi белгiш (ең кіші ортақ еселік), «Өсiрiндi> (кебейтiндi), т.с.с. Бұл орайда С.Боқайұлынын Алаш ардагерлерi калыптастырган терминдердi сактай отырып, алгебра мен арифметика терминдерiнiн сабактастығын жүзеге асыруга ұмтылганы ангарылады. 4. Кiтапта «Алжебр» (алгебра). «Арiпметике» (арифметика), «Копесент>> (коффициент) сиякты казак тiлiнiн үндестік заңына сәйкес фонетикалық өзгерістер жасау жолымен алынган терминдер де кездесiп калып отырады [192; 19 - 22]. С.Бокайулының ана тiлiндегi математикалык терминдердi калыптастыру саласындагы аткарган кызметi аударма жасаумен гана шектелмейді. Ол - мемлекеттiк терминология комиссиясынын арнайы тапсырмасы бойынша казак тiлiндегi математикалык терминдердi бiр жүйеге түсіру багытында кеп жумыстар аткарган галым. С.Боқайұлы 1933 жылы курылган Мемлекеттiк терминология комиссиясынын және 1934 жылы ҚазПИ - дiн ғылыми - зерттеу секторынын терми- пология комиссиясынын курамында ана тiлiндегi математика термин- дерiп жасау iсiне басшылык жасады. Сойтін кафедра менгерушiсi С.Бокайулынын басшылыгымен ана тiлiндегi математика терминдерi алгаш рет бiр жүйеге түсiрiлдi. С.Боқайұлы аударма жасау барысында отызыншы жылдарға дейiн арифметикадан жазылган тел окулыктарда (М.Дулатұлы, К.Жәленұлы, Ә.Касымұлы, т.б.) пайдаланылған және солар арқылы казак кауымының санасына сiнiп үлгерген терминдердi өзгерiссiз калдырган. Мысалы, «Косылма» (косылгыш), «Өсіру» (көбейту), «Ортак ұлы белгіш» (ен улкен ортак болгiш), «Ортак кiшi белгiш (ең кіші ортақ еселік), «Oсiрiндi (кебейтiндi), т.с.с. Бұл орайда С.Боқайұлынын Алаш ардагерлерi калыптастырган терминдердi сактай отырып, алгебра мен арифметика терминдерiнiн сабактастығын жузеге асыруга Ұмтылганы ангарылады. 4. Кiтапта «Алжебр» (алгебра). «Арiпметике» (арифметика), «Копесент» (коффициент) сиякты казак тiлiнiн үндестік заңына сәйкес фонетикалық өзгерістер жасау жолымен алынган терминдер де кездесiп калып отырады [192; 19 - 22]. С.Бокайулының ана тiлiндегi математикалык терминдердi калыптастыру саласындагы аткарган кызметi аударма жасаумен гана шектелмейді. Ол - мемлекеттiк терминология комиссиясынын арнайы тапсырмасы бойынша казак тiлiндегi математикалык терминдердi бiр жүйеге түсіру бағытында көп жұмыстар аткарған ғалым. С.Боқайұлы 1933 жылы курылган Мемлекеттiк терминология комиссиясынын және 1934 жылы ҚазПИ - дiн ғылыми - зерттеу секторынын терми- пология комиссиясынын курамында ана тiлiндегi математика терминдерiн жасау iсiне басшылык жасады. Сөйтіп кафедра менгерушiсi С.Боқайұлының басшылығымен ана тiлiндегi математика терминдерi алгаш рет бiр жүйеге түсiрiлдi. 3-сұрақ жүктеу/скачать 3.04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|